LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • g03 10/8 p. 3-4
  • Suká—“Ko e Tokotaha Tāmate Fakalongolongo”

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Suká—“Ko e Tokotaha Tāmate Fakalongolongo”
  • ʻĀ Hake!—2003
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Ko e Faingataʻa ʻo e Faitoʻó
    ʻĀ Hake!—2003
  • Founga ʻe Lava ke Tokoniʻi Ai ʻe he Tohitapú ʻa e Faʻahinga ʻOku Puke he Suká
    ʻĀ Hake!—2003
  • Meʻa ʻi Loto
    ʻĀ Hake!—2003
  • Sisinó—ʻOku Hoko ko ha Mahaki-Tō ʻi Māmani Lahi?
    ʻĀ Hake!—2003
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
ʻĀ Hake!—2003
g03 10/8 p. 3-4

Suká—“Ko e Tokotaha Tāmate Fakalongolongo”

ʻI HONO taʻu 21, naʻe hoko ai kia Ken ha fieinua ʻikai lava ke mahinoʻi, mo ʻikai ala fakatōliʻa. Naʻe toe pau ke ne toutou tuʻu ofi—ʻo aʻu ʻo meimei ʻi he miniti ʻe 20 kotoa pē. ʻIkai fuoloa naʻe kamata ke ongoʻi ʻe Ken ʻoku mamafa hono nimá mo e vaʻé. Naʻá ne hokohoko helaʻia, pea naʻe hoko ʻo nenefu ʻa ʻene sió.

Naʻe hoko ʻa e liliu lahi ʻi he taimi naʻe maʻu ai ʻa Ken ʻe ha vailasi. Ko ha ʻaʻahi ki he toketaá naʻe fakapapauʻi ai naʻe maʻu ʻe Ken ʻa e meʻa lahi ange ia ʻi he fuluú—naʻá ne toe maʻu ʻa e suka mellitus Kalasi 1​—ʻoku ui fakanounou pē ko e suká. Ko e taʻemafamafatatau fakakemikale ko ení ʻokú ne fakahohaʻasi ʻa e malava ko ia ʻa e sinó ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi meʻakai ʻe niʻihi, tautefito ki he suka he totó. Naʻe fakamoleki ʻe Ken ʻa e uike ʻe ono ʻi he falemahakí ki muʻa ke tuʻumaʻu ʻa e lēvolo ʻo hono suka he totó.

Naʻe hoko ia he taʻu ʻe 50 kuo maliu atú, pea kuo fakalakalaka lahi ʻa e faitoʻó ia lolotonga ʻa e vaeuaʻi senituli kuo maliu atú. Ka neongo ia, ʻoku kei tofanga pē ʻa Ken ʻi he suká, pea ʻoku ʻikai ko ia pē tokotaha. ʻOku fakafuofua ʻi māmani lahi, ko e kakai laka hake he toko 140 milioná ʻoku nau maʻu ʻa e mahakí, pea fakatatau ki he Kautaha Moʻui ʻa Māmaní, ko e fika ko iá ʻe lava ke liunga ua ia ʻi he aʻu ki he taʻu 2025. ʻOku mahino leva ʻa e hohaʻa ʻa e kau mataotaó fekauʻaki mo e tuʻunga mafolalahia ʻo e suká. “ʻI he tokolahi ko ia ʻoku tau kamata sio ki aí,” ko e lau ia ʻa Dr. Robin S. Goland, ko e kaungā talēkita ia ʻo ha senitā fakafaitoʻo ʻi he ʻIunaite Seteté, “ʻoku lava ke hoko eni ko e kamataʻanga ia ʻo ha mahaki fakaʻauha.”

Vakai angé ki he ngaahi līpooti nounou ko ení mei he māmaní takatakai.

ʻAOSITELĒLIA: Fakatatau ki he Kautaha Suka Fakavahaʻapuleʻanga ʻa ʻAositelēliá, “ʻoku ʻomai ʻe he suká ʻa e taha ʻo e ngaahi palopalema faingataʻa taha ʻo e moʻuí ki he senituli hono 21.”

ʻINITIA: ʻOku ʻikai siʻi hifo he kakai ʻe toko 30 miliona ʻoku nau maʻu ʻa e suká. “Naʻe faingataʻa ke mau maʻu ha kau mahaki ʻi lalo ʻi he taʻu 40 ʻi he taʻu nai ʻe 15 kuo maliu atú,” ko e lau ia ʻa ha toketā ʻe taha. “ʻI he ʻahó ni ko e toko taha mei he mahaki ʻe ua kotoa pē ʻoku mei he kulupu ʻo e taʻu ko ení.”

SINGAPOA: Ko e meimei vahe tolu ʻe taha ʻo e kakai ʻi he vahaʻa ʻo e taʻu 30 mo e 69 ʻoku nau maʻu ʻa e suká. Ko e fānau tokolahi—ko e niʻihi ʻi he taʻu hongofulú—kuo ʻiloʻi ʻoku nau maʻu ʻa e suká.

ʻIUNAITE SETETE: ʻOku fakafuofua ko e kakai ʻe toko 16 miliona ʻoku nau maʻu ʻa e suká, pea ʻi he taʻu taki taha ko e keisi foʻou nai ʻe 800,000 ʻoku ʻiloʻí. ʻOku maʻu ʻe he laui miliona ʻa e mahakí ka ʻoku teʻeki te nau ʻiloʻi ia.

Ko e faitoʻo ki he suká ʻoku ʻai ʻo toe faingataʻa ange koeʻuhí ʻoku lava ke maʻu ʻe ha tokotaha ʻa e mahakí ʻi ha taimi fuoloa ki muʻa ke ʻiloʻí. “Koeʻuhi ko e muʻaki ngaahi fakaʻilongá ʻoku ʻi ha tuʻunga siʻisiʻi,” ko e lau ia ʻa e makasini Asiaweek, “ʻoku faʻa hoko ai ʻo ʻikai ʻiloʻi ʻa e suká.” Ko ia, kuo ui ai ʻa e suká ko e tokotaha tāmate fakalongolongo.

ʻI he vakai atu ki he mafolalahia mo e tuʻunga mafatukituki ʻo e mahakí ni, ko e ngaahi kupu hoko maí ʻe lau ai ki he ongo fehuʻi:

● Ko e hā ʻokú ne fakatupunga ʻa e suká?

● ʻE lava fēfē ke fekuki mo ia ʻa e faʻahinga ʻoku nau maʻu ʻa e mahakí?

[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 4]

ʻUhinga ʻo e Hingoá

Ko e foʻi lea “suka mellitus” ʻoku haʻu ia mei ha foʻi lea faka-Kalisi ko hono ʻuhingá “ke fakatiupi” pea mo ha foʻi lea faka-Latina ko hono ʻuhingá ko e “melie hangē ha honé.” Ko e ongo foʻi leá ni ʻokú na fakamatalaʻi totonu ʻa e mahakí, he ʻoku ʻalu ʻa e vaí ʻi he tokotaha ʻokú ne maʻu ʻa e suká ʻo hangē ʻoku fakatiupi ia mei he ngutú fou he halanga tuʻu ofí ʻo ʻalu he taimi pē ko iá ki tuʻa mei he sinó. ʻIkai ko ia pē, ko e tuʻu ofí ʻoku melie ia ʻi he suká. Ko hono moʻoní, ki muʻa ʻi hono ʻiloʻi ʻa e ngaahi founga ola lelei angé, ko e sivi ʻe taha ki he suká ko hono lilingi ha tuʻu ofi ʻa ha mahaki ʻo ofi ki ha tuʻunga lō. Kapau naʻe tohoakiʻi mai ki ai ʻa e fanga kiʻi ʻinisēkité, naʻe fakahaaʻi ʻe he meʻá ni ʻoku ʻi ai ʻa e suká.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share