“Māvahevahe ʻi he Leá kae Fāʻūtaha ʻi he ʻOfá”
Fakahaofi. Fakatauʻatāina. Fakamoʻui. Kuo fakaʻamu ʻa e kakaí ʻi he laui senituli, ki ha fakafiemālie mei he loto-mafasiá mo e loto-hohaʻá. ʻE lava fēfē ke tau fekuki mo e ngaahi palopalema ʻi he moʻuí? ʻE ʻi ai koā ha fakahaofi? Kapau ʻoku pehē, ʻe anga-fēfē?
KO E meʻa ia naʻe lāulea tefito ki ai ʻa e fakataha-lahi fakavahe ʻaho tolu hokohoko naʻe fokotuʻutuʻu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa ia naʻe kamata ʻi Mē 2006. Ko e kaveingá “ʻOku Ofi ʻa e Fakahaofí!”
Naʻe maʻu ʻa e fakataha-lahi ʻe hiva ʻi he ngaahi fakataha-lahi ko ʻení ʻe he kau fakafofonga ʻe laui afe mei he ngaahi fonua kehekehe. Naʻe fakahoko ia ʻi he vahaʻa ʻo Siulai mo ʻAokosi 2006, ʻi Prague ko e kolomuʻa ʻo e Lepupilika Sekí; ʻi Bratislava ko e kolomuʻa ʻo Solovākiá; ʻi Chorzow mo Poznan, Pōlani;a pea ʻi he ngaahi kolo lalahi ʻe nima ʻi Siamane—Dortmund, Frankfurt, Hamburg, Leipzig mo Munich. Ko hono fakatahaʻi fakakātoa ʻa e kau maʻu fakataha ʻi he ngaahi fakataha-lahi ko ʻení naʻe laka hake ia he toko 313,000.
Ko e hā ʻa e faʻahinga laumālie naʻe hā ʻi he ngaahi fakataha-lahí? Ko e hā ʻa e faʻahinga ongoongo ne nau maʻú? Pea naʻe anga-fēfē ʻa e ongoʻi ʻa e kau maʻu fakataha-lahí ʻi he hili ʻenau maʻu iá?
Ngaahi Teuteú
Naʻe ʻi ai ʻa e fakatuʻamelie loto-vēkeveke ʻi he kau ʻaʻahí pea pehē pē ki he Kau Fakamoʻoni fakalotofonuá he naʻa nau ʻiloʻi ʻe hoko ia ko e ngaahi fakataha fakalaumālie fakangalongataʻa. Ko e ngāue lahi ia ʻa hono fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi nofoʻanga feʻunga ki he kau maʻu fakataha mei he ngaahi feituʻu kehé. Ko e fakatātaá, ko e fakataha-lahi ʻi Chorzow, naʻe fakaʻatā ai ʻe he Kau Fakamoʻoni Pōlaní ʻa honau ngaahi ʻapí ki he kau ʻaʻahi ʻe meimei toko 13,000 mei ʻIulope Hahake. Ko e kau fakafofonga ki he fakataha-lahi ko iá ne nau ō mai mei Kasākisitani, Kekisitani, Lativia, Lituēnia, Lūsia, Molotova, Pelālasi, Siōsia, Tasikisitani, Tekimēnisitani, ʻAmelika, ʻAmīnia, ʻEsitōnia, ʻIukalaine, mo ʻUsupekisitani.
Ko e kau fakafofonga tokolahi naʻe pau ke kamata ʻenau ngaahi teuteu ki he folaú ʻi ha ngaahi māhina ki muʻa. Ko Tatiana, ko ha ʻevangeliō taimi-kakato ʻi Kamchatka, ko ha konga fonua muitolotolo ʻi Lūsia ʻoku tuʻu he tokelau-hahake ʻo Siapaní, naʻe kamata ʻene tātānaki ki he folaú ʻi he taʻu ʻe taha ki muʻa. Naʻe pau ke ne folau ʻi he kilomita nai ʻe 10,500. ʻUluakí, naʻá ne puna vakapuna houa ʻe nima, fononga lēlue leva ʻi he meimei ʻaho ʻe tolu pea fakaʻosi ki he fononga pasi houa ʻe 30 ke aʻu ki Chorzow.
Ko e laui afe naʻa nau pole ki he ngāue teuteu ki he fakataha-lahí, ʻi hono ʻai ʻa e ngaahi sitētiumé mo hono ʻātakaí ke hoko ko e ngaahi feituʻu ʻoku feʻungamālie ki he lotú. (Teutalonome 23:14) Ke lave ki ha fakatātā pē ʻe taha, ʻi Leipzig naʻe fai ai ʻe he Kau Fakamoʻoni fakalotofonuá ha ngāue lelei ko hono fakamaʻa ʻa e sitētiumé, pea naʻa nau palōmesi te nau toe fai pehē pē ʻi he hili ʻa e fakataha-lahí. Ko hono olá, naʻe kaniseli ai ʻe he kau ʻofisiale ʻo e sitētiumé ha konga ʻo e aleapaú ʻa ia naʻe fiemaʻu ki ai ʻa e totongi lahi ke feauʻaki ʻa e ngaahi fakamole ki he fakamaʻá.
Ngaahi Fakaafé
Naʻe talaki lahi ʻe he ngaahi fakatahaʻanga takatakai he māmaní ʻa e ngaahi Fakataha-lahi “ʻOku Ofi ʻa e Fakahaofí!” Ko e faʻahinga ne nau teu maʻu ʻa e ngaahi fakataha-lahi makehé naʻa nau kau ʻi he feingangāué ni fakataha mo e loto-māfana lahi. Naʻe hokohoko atu ʻenau talaki ki he kakaí ʻa e fakataha-lahí ʻo aʻu ki he efiafi poʻuli ʻo e ʻaho ki muʻa ke kamata ʻa e fakataha-lahí. Naʻe maʻu ha ngaahi ola lelei ʻi heʻenau faivelengá?
Naʻe fetaulaki ha Fakamoʻoni Pōlani ko hono hingoá ko Bogdan mo ha tangata matuʻotuʻa ʻa ia naʻá ne loto ke maʻu ʻa e fakataha-lahí ka naʻá ne pehē ʻe ʻikai lava ke ne fononga kilomita ʻe 120 ki Chorzow fakatatau ki hono kiʻi tuʻunga fakapaʻangá. Ta ko ē ne ʻi ai ʻa e sea ia ʻe taha naʻe ʻatā ʻi he pasi naʻe haea ʻe he fakatahaʻanga fakalotofonuá. ʻOku fakamatala ʻa Bogdan: “Ne mau tala ange ki he tangatá ʻe lava ke ne haʻu taʻetotongi mo kimautolu ʻo kapau te ne ʻalu hake ki he feituʻu ʻe mavahe mei aí ʻi he haafe ʻa e onó pongipongi.” Naʻe tali ʻe he tangatá ʻa e fakaafé peá ne maʻu ʻa e fakataha-lahí. Ki mui ai naʻá ne tohi ki he fanga tokouá ʻo pehē: “Hili ʻeku maʻu ʻa e fakataha-lahi ko ʻení, ʻoku ou fakapapauʻi ai ke u hoko ko ha tangata lelei ange.”
ʻI he efiafi ʻe taha ʻi Prague, naʻe tala ange ai ʻe ha tangata naʻe nofo ʻi he taha ʻo e ngaahi hōtele naʻe ngāueʻaki ʻe he kau fakafofonga mei Pilitāniá ki he kau maʻu fakataha-lahí naʻá ne maʻu mo ia foki ʻa e polokalamá ʻi he ʻaho ko iá. Ko e hā e meʻa naʻá ne fakaʻaiʻai ia ke ne maʻu ʻa e fakatahá? Naʻe pehē ʻe he tangatá ʻi he hili ʻene maʻu ʻa e ngaahi fakaafe mei he kau malanga kehekehe ʻe toko hongofulu ʻi he ngaahi hala ʻo e koló, naʻá ne ongoʻi ai ʻoku totonu ke ne ʻalu ki ai! Naʻe maongo ʻaupito ia kiate ia pea naʻá ne vēkeveke ke ako lahi ange.—1 Timote 2:3, 4.
Polokalama Fakaivimālohi Fakalaumālie
Naʻe lāulea ʻi he polokalamá ki he founga ke fekuki ai mo e ngaahi palopalema kehekehe. Naʻe fakahaaʻi ʻe he akonaki fakahangatonu mei he Tohi Tapú ʻa e founga ʻe lava ke solova mo kātakiʻi ai ʻa e ngaahi palopalema ko ʻení.
Ko e faʻahinga naʻe hohaʻa koeʻuhi ko e taʻumotuʻá, mahamahakí, mole ʻa e faʻahinga ʻofeina ʻi he maté pe ngaahi palopalema fakafoʻituitui kehé, naʻa nau maʻu ʻa e fakalototoʻa mei he Tohi Tapú ke tokoniʻi ai kinautolu ke nau maʻu ha vakai lelei ange ki he moʻuí. (Sāme 72:12-14) Ko e ngaahi hoa malí mo e ngaahi mātuʻá naʻa nau fanongo ʻi he akonaki Fakatohitapu ʻo fekauʻaki mo e founga ke maʻu ai ha nofo mali fiefia mo e founga ke tauhi lavameʻa hake ai ʻenau fānaú. (Koheleti 4:12; Efeso 5:22, 25; Kolose 3:21) Ko e kau talavou Kalisitiané—ʻa ia ʻoku nau eʻa atu ki he tenge ʻikai lelei mei he toʻumeʻá ʻi he ʻapiakó kae maʻu ʻa e akonaki fakapotopoto mei he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻi ʻapi pea ʻi he fakatahaʻangá—naʻa nau maʻu ʻa e akonaki ʻaonga ki he founga ke fekuki ai mo e ngaahi tenge mei he feohí mo e founga ke ‘hola ai mei he ngaahi holi fakatalavoú.’—2 Timote 2:22.
Ko ha Fetokouaʻaki Moʻoni Fakavahaʻapuleʻanga
ʻOku maʻu maʻu pē ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e tataki Fakatohitapu ʻaonga ʻi heʻenau ngaahi fakatahatahá. (2 Timote 3:16) Kae kehe, ko e meʻa naʻá ne ʻai ke kehe ʻa e ngaahi fakataha-lahi ko ʻení, ko hono fakahoko ʻi he founga fakavahaʻapuleʻangá. Ko e kotoa ʻo e ngaahi fakataha-lahi makehé naʻe fakahoko ai ʻa e polokalama fakalaumālie tatau ʻi he ngaahi lea lahi. ʻI he ʻaho taki taha, naʻe fakahoko ai ʻe he kau mēmipa ʻo e Kulupu Pule ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻa e ngaahi malanga, pea tānaki atu ki ai ʻa e mahuʻingaʻia makehe ʻi he ngaahi līpooti mei he ngaahi fonua kehé. Ko e ngaahi malanga mo e ngaahi līpooti ko ʻení naʻe fakatonulea ia ke maʻu ʻaonga mei ai ʻa e ngaahi kulupu lea kehekehe naʻe ʻi aí.
Naʻe loto-vēkeveke ʻa e kau maʻu fakataha mei he ngaahi fonua mulí ke feʻiloaki mo honau ngaahi tokoua mo e tuofāfine mei he ngaahi fonua kehé. Naʻe pehē ʻe ha tokotaha mei ha fonua ʻe taha: “Naʻe ʻikai ko ha fuʻu palopalema ʻa e kehekehe ia ʻi he leá. ʻI hono kehé, naʻe tānaki atu ia ki he laumālie ʻo e fakatahá. Naʻe ō mai ʻa e kau maʻu fakatahá mei he ngaahi puipuituʻa fakafonua kehekehe, ka naʻa nau fāʻūtaha kotoa pē ʻi he tui tatau.” Naʻe fakamatalaʻi ʻe he kau maʻu fakataha ʻi Munich ʻa e fakataha-lahí ʻo peheni: “Māvahevahe ʻi he leá kae fāʻūtaha ʻi he ʻofá.” Pe ko e hā pē ʻa honau fonua tupuʻangá mo e leá, naʻe ongoʻi ʻe he kau maʻu fakatahá ne nau ʻi he haʻohaʻonga ʻo e ngaahi kaungāmeʻa moʻoni—ko e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine fakalaumālie.—Sakalaia 8:23.
Ngaahi Fakahāhā ʻo e Houngaʻiá
Naʻe tesiʻi ʻe he ʻeá ʻa e tokanga mo e kātaki ʻa e kau maʻu fakatahá lolotonga ʻa e ngaahi fakataha-lahi ʻi Pōlaní. ʻIkai ngata pē ʻi heʻene lahilahi ʻuhá ka naʻe toe taka momoko—ko e meimei tikilī Selosiasi ʻe 14. Naʻe pehē ʻe ha tokoua mei ʻAmelika: “Ko e ʻea kovi taha mo e fua māfana māʻulalo taha ʻeni kuo faifai peá u hokosia ʻi ha fakataha-lahi, pea ne u mahinoʻi ʻa e konga siʻi pē ʻo e polokalamá. Ka naʻe fetongi kotoa ia ʻe he ʻatimosifia fakaofo fakavahaʻapuleʻangá, laumālie fakatoʻoaloto mo e anga-talitali kakai laulōtahá. Naʻe fakangalongataʻa ʻa e fakataha-lahi ko ʻení!”
Ko e meʻa naʻe fakangalongataʻa ki he kau maʻu fakataha lea faka-Pōlaní ko e fanongonongo ʻo hono tukuange mai ʻa e Insight on the Scriptures ʻi he lea faka-Pōlaní—ko ha pale fisifisimuʻa ki heʻenau kītaki ʻi he momokó mo e ʻuhá. Ko e tukuange mai ʻo e tohi foʻou ko e Live With Jehovah’s Day in Mind naʻá ne toe ʻomi ʻa e fiefia lahi ki he kotoa ʻo e ngaahi Fakataha-Lahi “ʻOku Ofi ʻa e Fakahaofí!”
Ko e tokolahi ʻo e faʻahinga naʻe ʻi aí te nau manatua ʻa e fakataha-lahí ʻi he ngaahi ʻuhinga kehe. Ko Kristina, ko ha tuofefine Seki naʻe pole ke ō fakataha mo ha kau maʻu fakataha mei muli ʻi ha pasi, ʻokú ne manatuʻi: “Lolotonga ʻemau fakamāvaé naʻe taki au ʻe ha tuofefine ki he tafaʻaki ʻe taha ʻo ne fāʻofua ʻiate au, peá ne pehē mai: ‘ʻOku ou ongoʻi lahi hono tokangaʻi lelei kimautolú! Ne mou ʻomai ʻa e meʻakaí ki homau ngaahi nofoʻangá tonu pea aʻu ʻo ʻomi mo e vai ke mau inu. Fakamālō lahi atu ki hoʻomou ʻofa feilaulauʻi-kitá.’” Ko e meʻa naʻá ne ʻuhinga ki aí ko e kai hoʻatā naʻe tokonaki maʻá e kau maʻu fakataha mei mulí. Naʻe fakamatala ʻe ha tokoua ʻe taha: “Ko e faʻahinga ngāue ia naʻe ʻikai ke mau fai ki muʻa. Ko e ngāué naʻe kau ki ai ʻa hono tufa ʻa e meʻakai hoʻatā ofi ʻi he 6,500 ʻi he ʻaho taki taha. Naʻe maongo ʻa e sio ki he tokolahi ʻo kau ai ʻa e fānaú, ʻa ʻenau pole ke tokoní.”
Ko ha tuofefine naʻe fononga mei ʻIukalaine ki Chorzow ki he fakataha-lahí naʻá ne pehē: “ʻOku maongo loloto kiate kimautolu ʻa e ʻofa, tokanga mo e nima-homo ne fakahāhā ʻe homau ngaahi kaungātuí. ʻOku ʻikai lava ke mau maʻu ha lea feʻunga ke fakahaaʻiʻaki ʻemau houngaʻiá.” Pea ko Annika, ko ha kiʻi taʻahine taʻu valu mei Finilani naʻá ne tohi ki he ʻōfisi vaʻa ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi Pōlaní: “Naʻe mātuʻaki fakaofo ange ʻa e fakataha-lahí ʻi he meʻa ne u fakaʻuta atu ki aí. ʻOku lelei moʻoni ʻa e hoko ʻo kau ʻi he kautaha ʻa Sihová, koeʻuhí ʻoku ʻi ai hoto ngaahi kaumeʻa ʻi he kotoa ʻo e foʻi māmaní!”—Sāme 133:1.
Fakamatala ʻa e Kau Mamata mei Tuʻá
Ki muʻa ke fai ʻa e ngaahi fakataha-lahí, naʻe fokotuʻutuʻu ai ʻa e ngaahi ʻeveʻeva taki mamata maʻá e niʻihi ʻo e kau ō mai mei mulí. ʻI he feituʻu ʻuta ʻo Bavaria, naʻe tuʻu ai ʻa e kau ʻaʻahí ʻi he ngaahi Fale Fakatahaʻangá, ʻa ia naʻe talitali lelei ai kinautolu ʻe he Kau Fakamoʻoni fakalotofonuá. Naʻe maongo ʻaupito ki he tokotaha taki mamata ʻe taha ʻa ia ʻoku ʻikai ko ha Fakamoʻoni ʻa e fakahāhā ko ʻeni ʻo e feʻofaʻaki fakatokouá. “ʻI heʻemau foki he pasí ki homau hōtelé,” ko ha līpooti ia ʻa ha fakafofonga mei muli ʻe taha, “naʻe pehē mai ʻe he tokotaha taki mamatá naʻa mau kehe ʻaupito kimautolu mei he ngaahi kulupu folau ʻeveʻeva kehé. Naʻa mau teunga lelei, pea naʻe fāitaha ʻa e tokotaha kotoa mo e faʻahinga naʻa nau takimuʻa ʻi he kulupú. Naʻe ʻikai fai ha lea kovi pea naʻe ʻikai ʻi ai ha taʻefemahinoʻaki. Naʻá ne ofo ʻi he anga ʻo e hoko ʻa ha kau sola ko ha ngaahi kaungāmeʻa lelei ʻi ha vahaʻa taimi nounou pē.”
Ko ha tokoua naʻe ngāue ʻi he Potungāue Fanongonongó ʻi he fakataha-lahi ʻi Prague ʻokú ne pehē: “ʻI he pongipongi Sāpaté, naʻe ʻaʻahi mai ai ʻa e ʻōfisa naʻá ne tokangaʻi ʻa e kau polisi naʻe vaheʻi mai ki heʻemau fakataha-lahí. Naʻá ne fakatokangaʻi naʻe lotolotoi ai ʻa e melinó peá ne pehē naʻe ʻikai ha ngāue ia ke ne fai. Naʻá ne toe pehē naʻe ʻi ai ʻa e kakai he feituʻu takatakai ʻi he sitētiumé naʻa nau fieʻilo ʻo fekauʻaki mo e natula ʻo e polokalamá. ʻI heʻene tala ange ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ne nau faʻa ʻohovale, ʻo tala ange ai ʻe he ʻōfisá: ‘Kapau ne aʻu homou ʻulungāangá ki he vaeua ʻo e ʻulungāanga ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻe ʻikai ai kei fiemaʻu ha kau polisi ia.’”
Kuo ʻOsi Fakahaofi ʻa e Tokolahi!
Ko e Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻa e Tohi Tapú, ʻoku hoko ia ko ha halafakakavakava ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi anga fakafonuá, ʻo ne fakatahataha mai ʻa e kau Kalisitiané ʻi he melino mo e fāʻūtaha. (Loma 14:19; Efeso 4:22-24; Filipai 4:7) Naʻe fakamoʻoniʻi ʻeni ʻi he ngaahi fakataha-lahi makehe “ʻOku Ofi ʻa e Fakahaofí!” Kuo ʻosi fakahaofi ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová mei he ngaahi mamahi lahi ʻoku tofanga ai ʻa e māmani ko ení. Ko e fetāufehiʻaʻakí, fakaaoaó mo e lau matakalí—ʻa ia ko e niʻihi pē ia ʻo e ngaahi faingataʻa ʻi he sōsaietí—kuo meimei toʻo kotoa atu ia meiate kinautolu, pea ʻoku nau fakatuʻotuʻa atu ki he taimi ʻa ia ʻe ʻikai kei ʻi he māmaní ai ʻa e ngaahi palopalema ko iá.
Ko e faʻahinga naʻa nau maʻu ʻa e ngaahi fakataha-lahi ko ʻení naʻa nau aʻusia fakafoʻituitui ʻa e fāʻūtaha ʻoku ʻi he lotolotonga ʻo e Kau Fakamoʻoni mei he ngaahi fonua mo e ngaahi anga fakafonua kehekehe. Naʻe hā mahino ʻaupito ʻeni ʻi he ʻosi ʻa e ngaahi fakataha-lahí. Naʻe pasipasi, fefāʻofuaʻaki mo e ngaahi kaungāmeʻa foʻou mo fai ʻa e ngaahi faitā fakaʻosi ʻa e tokotaha kotoa. (1 Kolinito 1:10; 1 Pita 2:17) ʻI he fiefia mo tuipau ʻoku ofi ʻa e fakahaofi mei he kotoa ʻo e ngaahi faingataʻá mo e hohaʻá, naʻe foki ʻa e kau maʻu fakatahá ki honau ngaahi ʻapí mo e fakatahaʻangá mo ha loto fakapapauʻi kuo fakafoʻou ke pikimaʻu ʻaupito ki he ‘folofola moʻui’ ʻa e ʻOtuá.—Filipai 2:15, 16.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Ko e ngaahi feituʻu faiʻanga fakataha-lahi kehe ʻe ono ʻi Pōlani mo e taha ʻi Solovākia naʻe fakafehokotaki fakaʻilekitulōnika kinautolu ki he ngaahi konga fakavahaʻapuleʻanga ʻo e polokalamá.
[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 10]
Lea ʻa e Ngaahi Lea ʻe Uofulumāono ʻi he Lea Pē Taha
ʻI he kotoa ʻo e ngaahi fakataha-lahi ʻe hivá, naʻe fakahoko ai ʻa e polokalamá ʻi he lea fakalotofonuá. Lolotonga ʻa e ngaahi fakataha-lahi ʻi Siamané, naʻe fakahoko ai ʻa e ngaahi malangá ʻi he ngaahi toe lea kehe ʻe 18. ʻI Dortmund naʻe fakahoko foki ai ʻa e ngaahi malangá ʻi he lea faka-Lūsiá, Pēsia, Potukali, Sipeini mo e faka-ʻAlepeá; ʻi Frankfurt ʻi he lea faka-Falaniseé, Pilitāniá, mo e faka-Sēpiá/Kolōtiá; ʻi Hamburg ʻi he lea faka-Hōlaní, Suēteni, Tamili mo e faka-Tenimaʻaké; ʻi Leipzig ʻi he lea faka-Pōlaní, Siaina mo e faka-Toaké; pea ʻi Munich ʻi he lea faka-Kalisí, Lea Fakaʻilonga ʻa Siamané mo e lea faka-ʻĪtalí. Naʻe fakahoko kotoa ʻa e ngaahi malanga ʻi he fakataha-lahi ʻi Prague ʻi he lea faka-Lūsiá, Pilitānia mo e faka-Sekí. ʻI Bratislava naʻe fai ʻa e polokalamá ʻi he lea faka-Pilitāniá, Hungali, Lea Fakaʻilonga ʻa Solovakí mo e faka-Solovakí. ʻI Chorzow naʻe fai ia ʻi he Lea Fakaʻilonga ʻa Pōlaní, lea faka-Lūsiá, Pōlani mo e faka-ʻIukalaine. Pea ʻi Poznan, naʻe fakahoko ia ʻi he lea faka-Finilaní mo e faka-Pōlaní.
Ko e lea fakakātoa ia ʻe uofulumāono! Ko hono moʻoní, naʻe māvahevahe fakaelea ʻa e kau maʻu fakataha-lahí, ka naʻa nau fāʻūtaha ʻi he ʻofá.
[Fakatātā ʻi he peesi 9]
Naʻe fiefia ʻa e kau fakafofonga mei Kolōtiá ʻi Frankfurt ke maʻu ʻa e “New World Translation” ʻi heʻenau leá tonu