LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w12 9/15 p. 28-32
  • ʻOku Fakataha ʻe Sihova Hono Kakai Fiefiá

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻOku Fakataha ʻe Sihova Hono Kakai Fiefiá
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • NGAAHI FAKATAHA-LAHI MAHUʻINGA, HE KUOHILÍ MO ONOPOONI
  • NGAAHI TAIMI TUʻUMAʻU KI HE FIEFIÁ
  • KO E HĀ KE HOUNGAʻIA AI ʻI HE NGAAHI FAKATAHA-LAHI ʻI ONOPŌNÍ?
  • Ke Fiefia mo Fakahikihikiʻi ʻa e ʻOtuá ʻi he Ngaahi Fakataha
    Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova—ʻOku Ngāue Fāʻūtaha ki he Finangalo ʻo e ʻOtua ʻi Māmani Lahi
  • Fakataha-Lahi Fakataʻú—Faingamālie ke Fakahāhā ʻa e ʻOfá
    Ko ʻEtau Moʻui Faka-Kalisitiané mo e Ngāue Fakafaifekaú—Polokalama Ngāue ki he Fakatahá—2021
  • Ngaahi Fakataha-Lahí​—⁠Fakahāhaaʻi Fiefia ʻo ʻEtau Fetokouaʻakí
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2001
  • Meʻakai Fakalaumālie ʻi he Taimi Totonu
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga—2004
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
w12 9/15 p. 28-32

Ko e kau ʻIsilelí ʻoku nau fakatahataha ʻi he Moʻunga Sainaí
ʻOku Fakataha ʻe Sihova Hono Kakai Fiefiá

“Fakataha ʻa e kakai, ʻa e kau tangata, mo e kau fefine, mo e tamaiki, mo hoʻo muli ʻoku nofo ʻi ho kolo.”—TEU. 31:12.

ʻE FĒFĒ HAʻO TALI?

  • Ko e hā ʻe lava ai ke pehē ko e ngaahi fakataha-lahí kuo hoko ia ko e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻi he hisitōlia ʻo e kakai ʻa Sihová?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi feinga naʻe pau ke fai ʻe he kau ʻIsileli tokolahi ʻo e kuohilí ke nau maʻu ai ʻa e ngaahi kātoanga ʻi Selusalemá?

  • Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke ke tō mei ha fakataha-lahí?

1, 2. Ko e hā ʻa e ngaahi tafaʻaki ʻo e ngaahi fakataha-lahi fakateokalati ʻoku tuha mo ʻetau tokangá?

KO E ngaahi fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga mo fakavahé kuo hoko ia ko ha tafaʻaki mahuʻinga ʻo e hisitōlia ʻi onopooni ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he anga ʻo e manatu ʻa e tokolahi taha ʻo kitautolú. Ko e tokolahi ʻo kitautolu kuo tau ʻosi ʻalu ki he lahi ʻo e ngaahi meʻa fakafiefia ko ení, mahalo ko e laui uofulu ʻo ia ʻi he faai mai ʻa e ngaahi hongofuluʻi taʻú.

2 ʻI he laui afeʻi taʻu kuohilí, naʻe toe fakahoko ai ʻe he kakai ʻa e ʻOtuá ʻa e ngaahi fakataha-lahi toputapu. Te tau vakaiʻi ha ngaahi sīpinga ʻi muʻa Fakatohitapu ʻe niʻihi ki he ngaahi fakataha-lahi ʻi onopōní, fakatokangaʻi ʻa e ngaahi faitatau ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi tafaʻaki mahuʻinga ʻo e ngaahi fakatahataha pehē ʻi he kuohilí mo onopooni, pea tokanga lahi ki he ngaahi ʻaonga ʻoku maʻu ʻi hono maʻu kinautolú.—Saame 44:1; Loma 15:4.

NGAAHI FAKATAHA-LAHI MAHUʻINGA, HE KUOHILÍ MO ONOPOONI

3. (a) Ko e hā ʻa e anga ʻo e fuofua fakataha-lahi ʻa e kakai ʻa Sihová ʻa ia kuo tau maʻu ʻi he lēkōtí? (e) Naʻe anga-fēfē hono ui ʻa e kau ʻIsilelí ke nau fakatahataha fakatahá?

3 Ko e ʻasemipilī ʻi lalo he Moʻunga Sainaí ko e fuofua fakatahataha lahi ia e kakai ʻa e ʻOtuá ki ha fakahinohino fakalaumālie kuo lēkōtí. Naʻe hoko moʻoni ia ko ha meʻa mahuʻinga ʻi he hisitōlia ʻo e lotu maʻá. ʻI he taimi fakafiefia ko iá, ʻa ia ʻoku ʻikai ha veiveiua naʻe ʻikai ʻaupito ngalo ai ʻi he kau maʻu fakatahá, ʻa hono ʻoange ʻe Sihova ki he kau ʻIsilelí ha fakahāhā hono mālohí ʻi he taimi naʻá ne ʻoange ai kia kinautolu ʻene Laó. (ʻEki. 19:2-9, 16-19; lau ʻa e ʻEkisoto 20:18; Teutalōnome 4:9, 10.) Ko e meʻa ko iá ko e kī ia ki he ngaahi feangainga hokohoko atu ʻa e ʻOtuá mo ʻIsilelí. Taimi nounou hili iá, naʻe fokotuʻu ʻe Sihova ha founga ke uiʻaki hono kakaí. Naʻá ne fekauʻi ʻa Mōsese ke ngaohi ha ongo talupite siliva ʻa ia ʻe ngāueʻaki ki hono ui ʻa e “fakataha ae kakai kotoabe” ke nau fakataha “i he mataba oe fale fehikitaki.” (Nōm. 10:1-4, PM) Feinga ke sioloto atu ki he fiefia ʻi he ngaahi taimi peheé!

4, 5. Ko e hā naʻe mātuʻaki mahuʻinga ai ʻa e ngaahi fakataha-lahi naʻe fai ʻe Mōsese mo Siosiuá?

4 ʻI he ofi ke ngata ʻa e ʻāunofo taʻu ʻe 40 ʻa ʻIsileli ʻi he toafá, ʻi ha mōmeniti mātuʻaki mahuʻinga ʻi he hisitōlia kiʻi foʻou ʻo e puleʻangá, naʻe fakatahatahaʻi ai ʻe Mōsese hono ngaahi kaungā-ʻIsilelí. Naʻa nau teu ke hū ki he Fonua ʻo e Talaʻofá. Ko e taimi totonu eni kia Mōsese ke ne fakamanatu ai ki hono fanga tokouá ʻa e meʻa kotoa kuo fai ʻe Sihova maʻanautolú pea mo e meʻa kotoa te ne kei fai maʻanautolú.—Teu. 29:1-15; 30:15-20; 31:30.

5 Mahalo ʻi he fakataha-lahi tatau ko iá, naʻe lave ai ʻa Mōsese ki he tokonaki tuʻumaʻu ki he ʻasemipilií mo hono akoʻi e kakai ʻa e ʻOtuá. ʻI he ngaahi taʻu Sāpaté lolotonga ʻa e Kātoanga Fale-louʻakaú, naʻe pau ke fakataha ai ʻa e kau tangatá, kau fefiné mo e fānaú mo e muli ʻi ʻIsilelí “koeʻuhi ke nau fanongoa, pea koeʻuhi ke nau maʻu akonaki, mo ʻapasia kia Sihova ko homou ʻOtua, pea ke nau tokanga ke fai ʻa e ngaahi meʻa kehekehe ʻo e lao ni.” (Lau ʻa e Teutalōnome 31:1, 10-12.) Ko ia ʻi he kamataʻanga pē ko eni ʻo e hisitōlia e kakai ʻa e ʻOtuá, naʻe hā mahino naʻe pau ke nau faʻa fakatahataha maʻu pē ke lāulea ki he folofola mo e ngaahi taumuʻa ʻa Sihová. ʻI he taimi naʻe kakato ai ʻa hono ikunaʻi ʻe he kau ʻIsilelí ʻa e Fonua ʻo e Talaʻofá kae kei takatakaiʻi pē kinautolu ʻe he ngaahi puleʻanga panganí, naʻe fakatahatahaʻi ʻe Siosiua ʻa ʻIsileli kātoa mo e taumuʻa ke fakaivimālohiʻi ʻenau fakapapau ke nofoʻaki mateaki ai pē kia Sihova. ʻI he tali ki aí, naʻe fai ai ʻe he kakaí ha fuakava te nau tauhi ki he ʻOtuá.—Sios. 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24.

6, 7. ʻE lava fēfē ke leaʻaki ko e ngaahi fakataha-lahi ʻi onopooni ʻa e kakai ʻa Sihová kuo ʻi ai hono ngaahi maka-maile mahuʻinga?

6 ʻI he hisitōlia ʻi onopooni ʻo e kakai ʻa Sihová, kuo toe ʻi ai ʻa e ngaahi fakataha-lahi mahuʻinga—ko e ngaahi meʻa naʻá ne fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi fakalakalaka tefito ʻi he ngaahi ngāue fakateokalatí pe ngaahi mahino Fakatohitapú. (Pal. 4:18) Ko e fuofua fakataha-lahi tefito naʻe fakahoko ʻe he Kau Ako Tohi Tapú hili ʻa e Tau I ʻa Māmaní naʻe fai ia ʻi he 1919 ʻi Cedar Point, Ohio, U.S.A. Ko e fakatahataha ko iá, ʻa ia naʻe kau ki ai ʻa e toko 7,000 nai, naʻe fakaʻilongaʻi ia ʻaki hono kamataʻi ʻo ha feingangāue fakamalanga ʻi he kolopé. ʻI he 1922, lolotonga ha fakataha-lahi ʻaho ʻe 9 ʻi he feituʻu tatau, naʻe fai ai ʻe Joseph F. Rutherford ha fakaueʻiloto lahi ki he ngāue ko ení, ʻa ia naʻá ne fakaʻaiʻai hono kau fanongo tokangá: “Hoko ko e kau fakamoʻoni anga-tonu mo moʻoni maʻá e ʻEikí. Laka atu ki muʻa ʻi he taú kae ʻoua kuo fakalala ʻa e toetoenga kotoa pē ʻo Pāpilone. Fakaongo atu ki he mamaʻó ʻa e pōpoakí. Kuo pau ke ʻilo ʻe he māmaní ko Sihova ko e ʻOtuá ia pea ko Sīsū Kalaisí ko e Tuʻi ʻo e ngaahi tuʻi mo e ʻEiki ʻo e ngaahi ʻeiki. Ko e ʻaho eni ʻo e ngaahi ʻahó. Vakai, ʻoku pule ʻa e Tuʻí! Ko ʻene kau fakafofonga tuʻuakí kimoutolu. Ko ia tuʻuaki, tuʻuaki, tuʻuaki, ʻa e Tuʻí mo hono puleʻangá.” Ko e kau maʻu fakatahá, mo e kakai foki ʻa e ʻOtuá ʻi māmani lahí, naʻa nau tali fiefia ʻa e ekinaki ko iá.

7 ʻI Columbus, Ohio, ʻi he 1931, naʻe mātuʻaki fiefia ai ʻa e Kau Ako Tohi Tapú ke tali ʻa e hingoa Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova. Pea ʻi he 1935, ʻi Washington, D.C., naʻe fakamahinoʻi pau ai ʻe Tokoua Rutherford ʻa e “fuʻu kakai lahi,” ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Fakahaá “ʻoku nau tuʻu ʻi he ʻao ʻo e taloní pea ʻi he ʻao ʻo e Lamí.” (Fkh. 7:9-17) ʻI he 1942, ʻi he lotolotonga ʻo e Tau II ʻa Māmaní, naʻe fai ai ʻe Nathan H. Knorr ʻa e malanga mālie ko ia ko e “Melinó—ʻE Lava ke Tuʻuloa?” ʻI aí, naʻá ne fakamahinoʻi pau ai ʻa e “manu fekai lanu kula ʻahoʻaho” ʻo e Fakahā vahe 17 peá ne fakahaaʻi ai ʻe kei ʻi ai pē ʻa e ngāue fakamalanga lahi ke fai hili ʻa e taú.

Fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga ʻi he 1950 ʻi Kolo Niu ʻIoke

Fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga ʻi he 1950, Kolo Niu ʻIoke

8, 9. Ko e hā kuo fakamoʻoniʻi ai ʻa e maongo ʻa e ngaahi fakataha-lahi ʻe niʻihi?

8 Naʻe mātuʻaki tuʻu-ki-muʻa ʻi he ʻAsemipilī Fakateokalati “Ngaahi Puleʻanga Fiefiá” he 1946 ʻi Cleveland, Ohio, ʻa e malanga ʻa Tokoua Knorr “Ko e Ngaahi Palopalema ʻo e Toe Langá mo e Fakalahí.” ʻI hono maʻu ʻa e fiefia naʻe fakatupunga ʻe he malanga ko iá, naʻe tohi ʻe ha tokotaha maʻu fakataha ʻe taha: “Naʻá ku maʻu ʻa e monū ko e ʻi mui ʻiate ia ʻi he peletifōmú he efiafi ko iá, pea ʻi heʻene fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ngāué pea toki fakamatala ki he ngaahi palani fekauʻaki mo hono fakalahi ʻo e ʻapi Pēteli mo e fale ngāue ʻi Brooklyn, ko e pasipasi mei he fuʻu kau fanongó naʻá ne langaʻi ha toe ngaahi pasipasi. Lolotonga ʻa e ʻikai ala fakatokangaʻi atu ha mata ʻo ha taha mei he peletifōmú, naʻe faingofua pē ke ongoʻi ʻenau fiefiá.” ʻI ha fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga ʻi he Kolo Niu ʻIoké he 1950, naʻe fiefia ʻa e kau fanongó ke maʻu ʻa e New World Translation of the Christian Greek Scriptures, ko e fuofua konga ia ʻo ha Tohi Tapu lea fakaeonopooni ʻoku fakafoki ai ʻa e huafa ʻo e ʻOtuá ki hono feituʻu totonu ʻi heʻene Folofolá.—Sel. 16:21.

9 Ko e ngaahi fakataha-lahi ko ia naʻe fakatahatahaʻi ai ʻe Sihova ʻene Kau Fakamoʻoni faitōnungá hili ʻa e ngaahi vahaʻa taimi ʻo e fakatangá pe fakataputapuí naʻe toe maongo lahi foki. Naʻe fuakava ʻa ʻAtolofi Hitilā te ne fakaʻauha ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi Siamané, ka naʻe fonu ʻa e toko 107,000 ʻo kinautolu ʻi hono ngaahi feituʻu faiʻanga fakatē ʻi Nuremberg lolotonga ha fakataha-lahi ʻi he 1955. Ko e tokolahi ʻo e faʻahinga naʻe ʻi aí naʻe ʻikai malava ke nau mapukepuke honau ngaahi loʻimata fiefiá! Naʻe kau ʻi he kau maʻu fakataha ʻe toko 166,518 ʻi he fakataha-lahi “Anga-Līʻoa Fakaʻotua” ʻe tolu naʻe fai ʻi Pōlani ʻi he 1989, ʻa e fuʻu tokolahi ʻo e kau maʻu fakataha mei he Sovieti ʻIunioní mo Sekisolovākia ʻo e taimi ko iá, pea mei he ngaahi fonua kehe pē ʻo ʻIulope Hahake. Ki he niʻihi, ko e fuofua taimi eni ke nau maʻu ai ha fakatahataha ʻo laka hake he toko 15 pe 20 ʻo e kakai ʻa e ʻOtuá. Pea sioloto atu ki he fiefia ʻi he Fakataha-Lahi Fakavahaʻapuleʻanga “Ako Fakaʻotuá” ʻi he 1993, ʻi Kiev, ʻIukalaine, ʻa ia naʻe fakauku ai ʻa e toko 7,402—ko e papitaiso lahi taha ia kuo lēkooti ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.—ʻAi. 60:22; Hāk. 2:7.

10. Ko fē ʻa e ngaahi fakataha-lahi kuo tautefito ʻene fakangalongataʻa kiate koé, pea ko e hā hono ʻuhingá?

10 Mahalo ʻoku ʻi ai ha ngaahi fakataha-lahi fakavahe pe ngaahi fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga ʻoku mahulu atu ʻi hoʻo fakakaukaú. ʻOkú ke manatuʻi hoʻo fuofua fakataha-lahí pe mahalo ko e taha ko ē ʻa ia naʻá ke papitaiso aí? Ko e ngaahi meʻa fakalaumālie mahuʻinga ia kiate koe. Koloaʻaki ʻa e ngaahi manatu ko iá!—Saame 42:4.

NGAAHI TAIMI TUʻUMAʻU KI HE FIEFIÁ

11. Ko e hā ʻa e fokotuʻutuʻu ki he ngaahi kātoanga fakafaʻahitaʻu tuʻumaʻu naʻe fokotuʻu ʻe he ʻOtuá ʻi ʻIsileli ʻo e kuohilí?

11 Naʻe fiemaʻu ʻe Sihova ʻa e kau ʻIsilelí ke nau fakatahataha ki Selusalema ki he ngaahi kātoanga fakafaʻahitaʻu tuʻumaʻu ʻe tolu ʻi he taʻu taki taha—ko e Kātoanga Tapulēvaní, ko e Kātoanga Lauuiké (naʻe ui ki mui ko e Penitekosí), pea mo e Kātoanga Fale-Louʻakaú. ʻI he fekauʻaki mo e ngaahi meʻá ni, naʻe fekauʻi ʻe he ʻOtuá: “Tuʻo tolu ʻi he taʻu ʻe hā hoʻo kau tangata kotoa pe ʻi he ʻao ʻo e ʻEiki Sihova.” (ʻEki. 23:14-17) ʻI hono ʻiloʻi ʻa e mahuʻinga fakalaumālie lahi ʻo e ngaahi kātoangá ni, naʻe maʻu ai ia ʻe he ngaahi ʻuluʻi fāmili tokolahi mo honau fāmilí kotoa.—1 Sām. 1:1-7; Luke 2:41, 42.

12, 13. Naʻe ʻuhinga ki he hā ʻa hono maʻu ʻo e ngaahi kātoanga fakataʻú ki he kau ʻIsileli tokolahi?

12 Fakakaukau fekauʻaki mo e ʻuhinga ki ha fāmili ʻIsileli ke fai ʻa e fononga ko iá. Ko e fakatātaá, ʻe fononga ʻa Siosifa mo Mele ʻi he maile nai ʻe 60 (100 km) ʻo e ʻalu atú pē mei Nāsaleti ki Selusalemá. ʻOkú ke pehē ko e hā hono fuoloa haʻo ʻosiki ha fononga pehē, ʻo lue fakataha mo ha longaʻi fānau? Ko e fakamatala fekauʻaki mo e ʻaʻahi ʻa Sīsū ki Selusalema ʻi heʻene kei tamasiʻí ʻoku hā ai naʻe malava ʻa e ngaahi fāmilí mo e ngaahi mahení ʻo fai ʻa e ngaahi fononga pehē ʻi he tuʻunga ko ha kulupú. Kuo pau pē ko ha hokosia lahi eni kia kinautolu ke fononga pea teuteu fakataha ʻa e meʻakai mo e teuteu ha ngaahi feituʻu feʻunga ke mohe ai ʻi he ngaahi feituʻu foʻou. Neongo ia, naʻe malu feʻunga pē ʻa e ngaahi tuʻungá ki ha taʻu 12 hangē ko Sīsuú ke fakaʻatā ange ha kiʻi tuʻunga tauʻatāina. Fakakaukau atu he meʻa fakangalongataʻa ē ko ia, tautautefito ki he tamaikí!—Luke 2:44-46.

13 ʻI he taimi naʻe movete lahi holo ai ʻa e kau ʻIsilelí ʻi tuʻa ʻi he ngaahi ngatangataʻanga honau fonua tupuʻangá, ko e faʻahinga naʻa nau maʻu ʻa e ngaahi kātoangá naʻa nau haʻu mei he ngaahi puleʻanga lahi. ʻI he Penitekosi ʻo e taʻu 33 T.S., ko e kau Siu mo e kau ului Siu houngaʻiá naʻa nau fononga ki Selusalema mei he ngaahi feituʻu hangē ko ʻĪtali, Līpia, Kēliti, ʻĒsia Maina, mo Mesopotēmia.—Ngā. 2:5-11; 20:16.

14. Naʻe maʻu ʻaonga fēfē ʻa e kau ʻIsilelí mei hono maʻu ʻa e ngaahi kātoanga fakataʻú?

14 Ki he kau ʻIsileli faitōnungá, ko e poini mahuʻinga mo tefito ʻo e ngaahi fononga peheé ko e tafaʻaki fakalaumālié—ko ʻenau lotu vēkeveke kia Sihova fakataha mo e laui afe ʻo e kau faikātoanga houngaʻiá. Ko e hā ʻa e ola ki he faʻahinga naʻe kau ki aí? ʻE lava ke maʻu ʻa e talí ʻi he ngaahi fakahinohino ʻa Sihova ki hono kakaí fekauʻaki mo e Kātoanga Fale-louʻakaú: “Te ke fakafiefia ʻi hoʻo katoanga na, ʻa koe, mo ho foha, mo ho ʻofefine, mo hoʻo tamaioʻeiki, mo ho kaunanga, pea mo e Livai mo e muli mo e tamaimate mo e uitou ʻoku ʻi ho kolo. Ko e fituʻi ʻaho te ke fai katoanga ai kia Sihova ko ho ʻOtua, ʻi he potu te ne fili ki ai: koeʻuhi ʻe tapuakiʻi koe ʻe Sihova ko ho ʻOtua ʻi hoʻo fua kehekehe, pea mo e ngaue kehekehe ʻa ho nima, pea te ke fiefia pe.”—Teu. 16:14, 15; lau ʻa e Mātiu 5:3.

KO E HĀ KE HOUNGAʻIA AI ʻI HE NGAAHI FAKATAHA-LAHI ʻI ONOPŌNÍ?

15, 16. Ko e hā ha ngaahi feilaulau kuó ke fai koeʻuhí ke maʻu ai ʻa e ngaahi fakataha-lahí? Ko e hā ʻoku ʻaonga ai ʻa e feingá?

15 He ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei lahi ē ʻoku tokonaki mai ʻe he ngaahi fakatahataha ko eni he kuohilí ki he kakai ʻa e ʻOtuá he ʻaho ní! Neongo kuo liliu ʻa e ngaahi meʻa lahi ʻi he faai mai ʻa e ngaahi senitulí, kuo ʻikai liliu ʻa e ngaahi tafaʻaki mātuʻaki mahuʻinga ʻo e ngaahi fakataha-lahí. ʻI he ngaahi taimi ʻo e Tohi Tapú, ko e kau maʻu fakataha-lahí kuo nau fai ʻa e ngaahi feilaulau ke maʻu ia. ʻOku pehē mo e tokolahi he ʻahó ni. Neongo ia, ko e ngaahi ʻaongá ʻoku tuha moʻoni ia mo e feingá. Ko e ngaahi meʻa ko ení naʻe hoko ia—pea ʻoku kei hoko—ko e ngaahi taimi fakalaumālie mahuʻinga. ʻOku nau tokonaki mai kia kitautolu ʻa e fakamatala mo e mahino ʻa ia ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ki heʻetau tauhi maʻu ha vahaʻangatae vāofi mo e ʻOtuá. ʻOku ueʻi kitautolu ʻe he ngaahi fakataha-lahí ke tau ngāueʻaki ʻa e meʻa kuo tau akó, tokoniʻi kitautolu ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi palopalemá, pea fakalototoʻaʻi kitautolu ke tau nofoʻaki tokanga lahi ki he ngaahi ngāue mo e ngaahi meʻa te ne fakaivifoʻou kitautolú kae ʻikai ko e fakamafasiaʻi kitautolú.—Saame 122:1-4.

Ko ha kiʻi taʻahine Kōlea ʻokú ne puke ha tohi Fakatohitapu foʻou; Ko ha fefine Kōlea ʻe toko ua ʻoku fai ʻena hiki nouti ʻi ha fakataha-lahi

Kōlea Tonga

16 Ko e fiefiá ko ha meʻa ia ʻoku faʻa hokosia ʻe he kau maʻu fakataha-lahí. Ko ha līpooti ʻi ha fuʻu fakataha-lahi ʻi he 1946 naʻe pehē ai: “Ko ha ʻata fakafiefia ia ke sio ki he laui afe ʻo e kau fakamoʻoni tokolahi ʻoku nau tangutu fiefia, pea toe fakafiefia ange ke fanongo ki ha fuʻu kau tā meʻalea ʻoku nau kau fakataha mo e ngaahi leʻo ʻo e fuʻu kakaí ʻi hono ʻai ke ongona ʻi he feituʻu faiʻanga fakataha-lahí ʻa e ngaahi hiva fakafiefia fakahīkihiki ʻo e Puleʻangá kia Sihová.” Naʻe tānaki mai ʻi he līpōtí: “Naʻe lēsisita ʻe he Potungāue Ngāue Polé ʻa e kau ngāue mei he kau maʻu fakatahá ke nau ngāue ʻi he ngaahi potungāué kotoa, ko e fai ʻataʻatā pē ko e fiefia ke ngāue maʻa honau ngaahi kaungāfakamoʻoní.” Kuó ke ongoʻi mo koe ha fiefia pehē ʻi he ngaahi fakataha-lahi fakavahe pe ngaahi fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻangá?—Saame 110:3; ʻAi. 42:10-12.

17. Kuo anga-fēfē hono liliu ki muí ni ʻa e fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi fakataha-lahí?

17 Kuo liliu ʻa e ngaahi meʻa ʻe niʻihi ʻi he founga hono fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi fakataha-lahí. Ko e fakatātaá, ʻoku manatuʻi ʻe he kakai ʻe niʻihi ʻa e ʻOtuá ʻa e taimi naʻe lava ke ʻaho valu ai ʻa e ngaahi fakataha-lahí! Naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi konga pongipongi, hoʻatā, mo e efiafi. Ko e ngāue fakamalangá naʻe hoko ia ko ha konga tuʻumaʻu ʻo e polokalamá. Ko ha ngaahi konga ʻe niʻihi naʻe kamata ia ʻi he hivá he pongipongí, pea naʻe faʻa ʻi ai ʻa e ngaahi konga naʻe aʻu ki he hivá poʻuli. Naʻe ngāue fuoloa mo mālohi ʻa e kau ngāue polé ke teuteu ʻa e kai pongipongi, hoʻatā, mo e efiafi maʻá e kau maʻu fakatahá. ʻOku tokonaki he taimí ni ʻa e taimi-tēpile ki he ngaahi ʻaho fakataha-lahi nounou ange, pea ko e teuteu ʻo e meʻakaí ʻa ia ʻoku fai tōmuʻa ʻe he ngaahi fāmilí mo e faʻahinga tāutahá ʻoku nau ʻatā ai ke tokanga lahi ange ki he polokalama fafanga fakalaumālié.

Ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi Mosemipiiki mo ha ʻū tohi faka-Tohitapu foʻou

Mosemipiiki

18, 19. Ko e hā ʻa e ngaahi tafaʻaki ʻo e ngaahi fakataha-lahí ʻokú ke fakatuʻotuʻa atu ki aí, pea ko e hā hono ʻuhingá?

18 Ko e ngaahi tafaʻaki ʻo e fakataha-lahí ʻa ia kuo loa ʻene hoko ko e konga ʻo e polokalamá ʻoku fai ʻa e fakatuʻamelie lahi atu ki ai. Ko e “meʻakai ʻi he taimi totonu” fakalaumālié, ʻa ia ʻoku ʻomi ai kia kitautolu ʻa e mahino lelei ange ʻo e ngaahi kikite mo e ngaahi akonaki ʻa e Tohi Tapú, kuo haʻu ia ʻo ʻikai ngata pē ʻi he ngaahi malangá kae toe fakafou mai foki ʻi he ʻū tohi foʻou ʻoku tukuange mai ʻi he ngaahi fakataha-lahí. (Māt. 24:45) Ko e ngaahi meʻa pehē ʻoku tukuange maí ʻoku meimei ko e ngaahi meʻangāue ia ʻokú ne tokoniʻi ʻa e kau loto-moʻoní ke mahinoʻi ʻa e ngaahi moʻoni Fakatohitapú. Ko e ngaahi tulama fakaueʻiloto makatuʻunga Fakatohitapú ʻokú ne fakalototoʻaʻi fakatouʻosi ʻa e iiki mo e lalahi ke sivisiviʻi ʻenau ngaahi taumuʻá pea maluʻi kinautolu mei he ngaahi tenge ʻoku ngāueʻaki ʻe he fakakaukau taʻefakaʻotua ʻo e māmaní. ʻOku pehē hono ʻomai ʻe he malanga papitaisó kia kitautolu kotoa ha faingamālie ke tau toe vakai ki heʻetau ngaahi meʻa muʻomuʻa ʻi he moʻuí pea hokosia ʻa e fiefia ʻo e sio ki he niʻihi kehé ʻoku nau fakahāhā ʻenau fakatapui kia Sihová.

19 ʻIo, ʻi he fuoloa ʻene hoko ko e konga ʻo e lotu maʻá, ʻoku teuʻi ʻe he ngaahi fakataha-lahí ʻa e kakai fiefia ʻa Sihová ke nau tauhi totonu kiate ia ʻi he ngaahi taimi faingataʻa ko ení. ʻOku tokonaki mai ʻe he ngaahi fakatahataha peheé ʻa e fakalototoʻa fakalaumālie, ʻomai ʻa e ngaahi faingamālie ke feʻiloaki mo e ngaahi kaungāmeʻa foʻou, tokoniʻi kitautolu ke tau houngaʻia ʻi heʻetau feohiʻanga fakamāmanilahi ʻo e fanga tokoua, pea ko ha founga tefito ia ʻoku tāpuakiʻi mo tokangaʻi ai ʻe Sihova hono kakaí. Ko e moʻoni, ʻe fiemaʻu ʻe he tokotaha taki taha ʻo kitautolu ke ne fokotuʻutuʻu maau ʻene ngaahi meʻá koeʻuhí ke ne maʻu pea maʻu ʻaonga mei he konga kotoa pē ʻo e fakataha-lahi taki taha.—Pal. 10:22.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share