Ko ha Taimi ʻo e Keinanga Fakalaumālie mo e Fiefia
1. ʻOku anga-fēfē ʻa e tokanga ʻa Sihova ki he ngaahi fiemaʻu fakalaumālie ʻa ʻene kau sevānití?
1 ʻOku tokanga anga-ʻofa ʻa Sihova ki he ngaahi fiemaʻu fakalaumālie ʻa ʻene kau sevānití. Lolotonga ʻoku fiekaia fakalaumālie ʻa e tokolahi taha ʻo e kakaí ʻi he māmaní, ʻoku ʻikai toe loi ʻa ʻetau mākona ia ʻa kitautolú. (Ai. 65:13) Ko e founga ʻe taha ʻoku fafangaʻi fakalaumālie ai kitautolu ʻe Sihová ʻoku fakafou ia ʻi heʻetau ngaahi fakataha-lahi fakavahe fakataʻú. ʻOkú ke mateuteu ke maʻu kotoa ʻa e ngaahi konga ʻi he Fakataha-Lahi Fakavahe “Tataki ʻe he Laumālie ʻo e ʻOtuá” ʻoku tuʻunuku maí? Kuo fokotuʻutuʻu ha fuʻu kai fakalaumālie ʻoku ifo mo fakamoʻuilelei.
2. Ko e hā ʻoku kau atu ʻi hoʻo palani tokamuʻa ki he fakataha-lahí?
2 Palani Tokamuʻa: “Ko e ngaahi [palani] ʻa e faʻa ngaue ʻoku iku pe ki he maʻu ha meʻa.” (Pal. 21:5) Ko ia ai, ʻi hono vakaiʻi fakaʻosi hoʻo ngaahi palani ke ke maʻu ʻa e ʻaho ʻe tolu kotoa ʻo e fakataha-lahí, ʻoua ʻe tautoloi hono kole leva ki hoʻo pule ngāué ʻo ka ke ka fiemaʻu hao taimi ʻatā. Kapau te ke fiemaʻu ha ʻapi ke ke nofo ai, kuó ke ʻosi fokotuʻutuʻu ki ai? ʻE fiemaʻu foki ke palani hoʻo kai hoʻataá ke ke lava ʻo maʻu meʻatokoni fakataha mo ho fanga tokouá ʻi he feituʻu faiʻanga fakataha-lahí. Fai ha ngaahi fokotuʻutuʻu ke ke aʻu tōmuʻa feʻunga ki he fakataha-lahí ʻi he ʻaho taki taha ke kumi hao tangutuʻanga pea kau ʻi he hiva mo e lotu kamatá.
3. Ko e faʻahinga vala fēfē ʻoku totonu ke tau palani ke tuí?
3 ʻOku fiemaʻu ke tau fakapapauʻi ko e vala ʻoku tau tuí ʻoku taau mo fakanānā. (1 Tim. 2:9, 10) ʻOku ʻomai ʻe he ngaahi fakataha-lahi fakavahé ha faingamālie lelei kiate kitautolu ke tau faifakamoʻoni ai ki he kakaí. ʻI hono ʻai ke anga-fakaʻapaʻapa ʻetau ʻai valá ʻi he feituʻu ʻoku fai ai ʻa e fakataha-lahí pehē ki hono tui hotau ngaahi fakaʻilonga fakataha-lahí, ʻoku tau kehe ai mei he kau taʻetuí pea fai ai ha fakaongoongolelei mei he kau mamatá.
4. Ko e hā te ne tokoniʻi kitautolu mo hotau ngaahi fāmilí ke tau maʻu ai ʻa e ʻaonga lahi tahá mei he polokalamá?
4 Fanongo Tokanga: ʻOku ʻikai moʻoni te tau loto ke tau tō ʻi ha momoʻi meʻakai pē ʻi he fuʻu kai fakalaumālié ni! (Pal. 22:17, 18) ʻI he muimui fakataha ʻi heʻetau Tohi Tapú he taimi ʻoku lau ai ʻa e ngaahi konga tohí pea mo hiki ha kiʻi noutí ʻe tokoniʻi ai kitautolu ke tauhi maʻu ʻetau fakakaukaú ʻi he polokalamá pea kalofi ʻa e fakahohaʻá. Pea ʻi he efiafí leva, ʻe lava ke tau ngāueʻaki ʻetau ngaahi noutí ke pōtalanoa ai mo e niʻihi kehé ki he ngaahi meʻa mahuʻinga ʻi he polokalamá. ʻI he ngaahi taʻu ki mui ní, kuo fakatokangaʻi ai ʻa e kau talavou ʻe niʻihi ʻoku nau tangutu fakataha ʻi he fakataha-lahí ʻo talanoa lolotonga ʻa e polokalamá pe kau ʻi he ʻave pōpoaki holo ʻi heʻenau ngaahi telefoni toʻotoʻó. Kapau ʻoku ʻi ai haʻatau fānau, kau ai ʻa e kau taʻu hongofulu tupú, ʻe ʻaonga nai ke mou tangutu fakataha ko ha fāmili ʻo fanongo ki he polokalamá kae ʻikai ko hono fakangofua ʻetau kau talavoú ke mavahe ia meia kitautolu ʻo nau tangutu fakataha mo e kau talavou kehé.
5. ʻE anga-fēfē haʻatau ʻai ke tupulaki ʻetau fiefia ʻi he fakataha-lahí?
5 Fiefia ʻi he Feohí: ʻOku toe ʻamo ange e ifo ha meʻakai vovo ʻi hono maʻu fakataha mo e ngaahi kaungāmeʻá. (Pal. 15: 17) ʻI he tuʻunga meimei tatau, ʻoku toe fakafiefia ange ʻetau maʻu e fakataha-lahí ʻi heʻetau feohi fakataha mo hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. Ko ia ai, ʻi he teʻeki ke kamata ʻa e polokalamá, he meʻa fakalata moʻoni ē ko ʻete tamuʻomuʻa ke feʻiloaki mo e kau fakafofonga kehé pea fiefia ʻi he feohí! (Sāme 133:1) ʻI he taimi pē ʻoku fakaafeʻi anga-ʻofa mai ai ʻe he tokotaha seá ke tau taʻutu ki muʻa ke kamata ʻa e tā fasí, ʻoku totonu ke fakangata leva ʻetau pōtalanoá pea kumi ha tangutuʻanga kae kamata ʻa e polokalamá.
6. Fakamatala angé ki ha hokosia fakafoʻituitui ʻoku fakahaaʻi ai e founga ʻe lava nai ai ke tau faifakamoʻoni ki he kakai ʻi he kolo ʻoku fai ai ʻa e fakataha-lahí.
6 Siofi ha Faingamālie ki ha Faifakamoʻoni: ʻOku faʻa tokonaki mai ʻi he ngaahi fakataha-lahí ʻa e ngaahi faingamālie lelei ki he faifakamoʻoní. Ko e tokolahi ʻo e kau maʻu fakataha-lahi ʻa ia ʻoku nau ō ki he ngaahi falekaí ʻi he hili ʻa e polokalamá ʻoku ʻeke ange kiate kinautolu ʻe he kau tali tēpilé mo e niʻihi kehé ʻo fekauʻaki mo e kaveinga ko ia ʻoku hā ʻi he kaati fakaʻilonga ʻo e fakataha-lahí. Kuo iku atu ʻi he meʻá ni ke fai ha ngaahi fepōtalanoaʻaki mo ha faifakamoʻoni lelei ki he moʻoní. Ko e faʻahinga naʻa nau ʻeké naʻe fakaafeʻi leva kinautolu ki he fakataha-lahí pea ne nau lava mai ki ai.
7. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau maʻu ʻa e fakataha-lahi fakavahe ʻoku tuʻunuku maí?
7 ʻOku laui afe e ngaahi houa kuo fakamoleki ki hono teuteu ʻo e polokalamá, aleaʻi ʻa e faiʻanga fakataha-lahí, fokotuʻutuʻu ʻo e ngaahi potungāue ʻi he fakataha-lahí, pea mo hono teuteu ʻa e ngaahi kongá. Ko e kotoa ʻo e ngaahi ngāue anga-ʻofa kuo fakamoleki ʻi hono teuteu ʻo e kai fakalaumālie ko ení ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e tokanga ʻofa mai ʻa Sihova ki heʻene kakaí. Fakatauange ke tau ʻi ai kotoa ʻo keinanga ʻi he lahi taha ka ala lavá! ʻI heʻetau fai iá, ʻoku tau kehe mei he māmaní, he te tau ‘kalanga fiefia koeʻuhi ko e tuʻunga lelei ʻo hotau lotó.’—Ai. 65:14, NW.
[Puha ʻi he peesi 4]
Ngaahi Fakamanatu ki he Fakataha-Lahi Fakavahé
◼ Taimi ʻo e Polokalamá: ʻE kamata ʻa e polokalamá ʻi he 9:20 pongipongi ʻi he ʻaho kotoa ʻe tolú. ʻE fakaava ʻa e ʻū matapaá ʻi he 8:00 pongipongi. Ko ʻene kamata pē ʻa e fasi talateu ʻo e Puleʻangá, ʻoku totonu ke tau tangutu kotoa koeʻuhi ke lava ai ʻa e polokalamá ʻo kamata ʻi ha tuʻunga ngeia. ʻE fakaʻosi ʻa e polokalamá ʻi he 4:55 he efiafi Falaité mo e Tokonakí pea ʻi he 4:00 he efiafi Sāpaté.
◼ Tauʻangá: ʻI he kotoa ʻo e ngaahi feituʻu faiʻanga fakataha-lahi ko ia ʻoku puleʻi malu ai ʻa e ngaahi feituʻu tauʻangá, ʻe ala maʻu taʻetotongi ʻa e ngaahi tauʻangá ʻo fai pē ki he ʻuluaki aʻu ki aí. ʻE hoko ʻa e ʻū kaati fakaʻilonga ʻo e fakataha-lahí ko ha fakaʻilonga ia ki hono tau ʻo e meʻalelé. Ko e kau faingataʻaʻia fakaesino pē ʻoku nau maʻu ha laʻi peleti fika pe fakaʻilonga maʻá e kau faingataʻaʻiá kuo fakamafaiʻi mei he Puleʻangá, ʻe fakangofua ke nau tau ʻi he tauʻanga ʻoku fakaʻatā ki he faʻahinga faingataʻaʻia fakaesinó.
◼ Taʻofi ʻo e Nofoʻangá: ʻE taʻofi nai ʻa e ngaahi nofoʻangá maʻá e faʻahinga pē ʻoku nau fononga mai mo koe ʻi he meʻalele tatau pe nofo mo koe ʻi he ʻapi tatau.
◼ Houa Kai Hoʻataá: Kātaki ʻomai ha kai hoʻatā kae ʻikai ko e mavahe mei he feituʻu faiʻanga fakataha-lahí ke ʻomai ha meʻakai lolotonga ʻa e mālōlō hoʻataá. ʻE ngāueʻaki nai ha kiʻi kula ʻa ia ʻoku lava ʻo tuku ʻi ho lalo seá. Ko e ngaahi fuʻu kula lalahí, ngaahi meʻa sioʻatá mo e ngaahi inu ʻolokaholó ʻoku ʻikai ngofua ia ʻi he fale faiʻanga fakataha-lahí.
◼ Ngaahi Tokoní: ʻE lava ke tau fakahaaʻi ʻetau houngaʻiá ʻaki hono fai ʻa e ngaahi tokoni loto-fiefoaki ki he ngāue ʻi māmani lahí ʻi hotau Fale Fakatahaʻangá pe ʻi he fakataha-lahí. Ko ha sieke pē ʻe faiʻaki ha tokoni ʻi ha fakataha-lahi ʻoku totonu ke ʻai ʻo ala totongi ia ʻi Nuʻu Sila ki he “Watch Tower Society,” pe ʻi Tonga ki he “Jehovah’s Witnesses.”
◼ Fakatuʻutāmakí mo e Meʻa Fakavavevavé: Kapau ʻe fiemaʻu ha meʻa fakavavevave fakafaitoʻo ʻi he feituʻu faiʻanga fakataha-lahí, kātaki ʻo fetuʻutaki ki ha tokotaha fakanofonofo ʻoku ofi ai, ʻa ia te ne fakahā leva ia ki he Potungāue Tokoni Fakavavevavé koeʻuhi ke lava ʻe heʻetau kau ngāue taau ki he tokoni fakafaitoʻo he feituʻu fakataha-lahí ʻo vakaiʻi ʻa e mafatukituki ʻo e tuʻungá pea fai ha tokoni. ʻO ka fiemaʻu, te nau fetuʻutaki ki he ngaahi tokoni fakafaitoʻo fakavavevavé.
◼ Palopalema Fakaefanongo: ʻI Nuʻu Sila, ʻe fakamafola ʻa e polokalamá ʻi he ngaahi feituʻu takatakai ʻo e holó ʻi ha letiō FM. Ke maʻu ʻaonga mei he meʻá ni, ʻe fiemaʻu ke ke ʻomai ha kiʻi tepi FM mo ha meʻa fanongo.
◼ Saliote Pēpeé mo e Ngaahi Sea Tākotó: Ko e ngaahi saliote pēpeé mo e ngaahi sea tākotó ʻoku ʻikai totonu ke ʻomai ia ki he feituʻu faiʻanga fakataha-lahí. Neongo iá, ʻoku tali pē ʻa e ngaahi sea nofoʻanga kā maʻá e fānaú ʻa ia ʻe lava ke fakamaʻu kinautolu ki he ngaahi nofoʻanga hoko atu ki he ngaahi mātuʻá.
◼ Ngaahi Meʻa Fakanamulelei: ʻOku fakahoko ʻa e lahi taha ʻo e ngaahi fakataha-lahí ʻi he ngaahi feituʻu mapunipuni ʻa ia ʻoku fakafalala ʻa e ʻea aí ki ha mīsini maʻuʻanga ʻea. Ko ia ai, ko ha anga-ʻofa ia kapau te tau fakasiʻisiʻi hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi meʻa fakanamuleleí mo e kaloni namu mālohí ʻa ia ʻe hoko nai ai ha meʻa ki he faʻahinga ʻoku faingataʻa ʻenau mānavá pe ko ha ngaahi palopalema kehe meimei tatau.—1 Kol. 10:24.
◼ Foomu Follow Up: ʻOku totonu ke ngāueʻaki ʻa e foomu Please Follow Up (S-43) ke ʻoatu ai ha fakamatala ki ha taha pē ʻokú ne fakahāhā ʻa e mahuʻingaʻia ko ha ola ia ʻo ʻetau faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení lolotonga ʻa e fakataha-lahí. ʻOku totonu ke ʻomai ʻe he kau malangá ha foomu ʻe taha pe ua ki he fakataha-lahí. ʻE ʻave nai ʻa e ngaahi foomu kuo ʻosi fakafonú ki he Loki Tohí ke fai ha ngāue ki ai pe ʻave ki he sekelitali ʻo hoʻomou fakatahaʻangá ʻi he taimi te ke foki ai ki he fakatahaʻanga ʻokú ke kau ki aí.—Sio ki he ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga ʻo Fepueli 2005, p. 6.
◼ Falekaí: Fakalāngilangiʻi ʻa e huafa ʻo Sihová ʻaki hoʻo ʻulungāanga lelei ʻi he ngaahi falekaí.
◼ Mōtele: (1) ʻOua ʻe taʻofi ha ngaahi nofoʻanga lahi ange ʻi he meʻa ʻe fiemaʻu moʻoní, pea ʻoua ʻe nofo ha kakai ʻi ho lokí ʻo tokolahi ange ia ʻi he meʻa ko ia ʻoku fakaʻataá. (2) Kapau te ke fiemaʻu pau ke kaniseli ho nofoʻangá, fakahaaʻi leva ia ki he mōtelé. (3) Toki ʻave pē ha saliote ʻi haʻo mateuteu ke ngāueʻaki iá, pea fakafoki leva ia koeʻuhí ke lava ʻo ngāueʻaki ʻe he niʻihi kehé. (4) ʻOua ʻe feimeʻakai ʻi he ngaahi loki ʻoku ʻikai ke fai ai ha feimeʻakaí. (5) ʻI he tuʻunga ko e kau Kalisitiané, ʻoua ʻe ngāue taʻefakapotopoto ʻaki ha kai pongipongi, kofi pe ʻaisi poloka taʻetotongi pē ʻoku ʻai ke ala maʻu ʻe he kau ʻaʻahí ʻo ngāueʻaki lolotonga ʻenau ʻi he mōtelé. (6) Fakahāhā ʻa e fua ʻo e laumālié ʻi he feangai mo e kau ngāue mōtelé ʻi he taimi kotoa pē. (7) Kapau ʻe hoko ha palopalema ʻi ho loki he mōtelé, fakapapauʻi ke fakahā ki he Potungāue Nofoʻangá lolotonga ʻa e ʻi he fakataha-lahí.