Fakataha-Lahi Fakavahé—Ko ha Taimi ki he Lotu Fiefia
1. Naʻe anga-fēfē ʻa e meimei tatau ʻa e ngaahi kātoanga ʻa e kau ʻIsilelí mo ʻetau ngaahi fakataha-lahi fakavahe ʻi onopōní?
1 Ko Siosifa, Mele, mo ʻena fānaú pea mo e niʻihi kehe naʻa nau ō maʻu pē ki Selusalema ke maʻu ʻa e ngaahi kātoanga fakataʻú. ʻI he ngaahi taimi ko ení, ko kinautolu mo e kau lotu kehé naʻa nau tukuange ʻa e tokanga ki he ngaahi palopalema fakaʻahó ka nau tokangataha ki he ngaahi tafaʻaki fakalaumālie mahuʻinga ange ʻi heʻenau moʻuí. Naʻe ʻoange ʻe he ngaahi kātoangá kia kinautolu ʻa e taimi ke fakakaukauloto ai mo talanoa fekauʻaki mo e lelei ʻo Sihová pea ke fakakaukau ki heʻene Laó. Ko ʻetau ngaahi fakataha-lahi fakavahe ka hoko maí ʻe ʻomai ai kia kitautolu ʻa e faingamālie meimei tatau ki he lotu fiefia kia Sihova.
2. Ko e hā ʻoku totonu ke tau fai ke teuteu ai ki he fakataha-lahi fakavahe ka hoko maí?
2 Fiemaʻu ʻa e Teuteu: Ko e fononga mei Nāsaletí naʻe fiemaʻu ai ki he fāmili ʻo Sīsuú ke nau fononga lalo ʻo ʻalu ki ai mo foki ʻi he kilomita nai ʻe 200. Neongo ʻoku ʻikai ke tau ʻiloʻi pe ko e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻe toko fiha ʻo Sīsuú, ʻoku lava ke tau sioloto atu ki he palani mo e feinga naʻe fiemaʻu meia Siosefa mo Melé. Kuó ke fai ʻa e teuteu ʻoku fiemaʻú ke maʻu ai ʻa e ʻaho kotoa ʻe tolu ʻo e fakataha-lahi fakavahe ka hoko maí? ʻE fiemaʻu nai ki heni ʻa e taimi mālōlō mei he ngāué pe ko e talanoa mo ho pule ngāué pe ko e faiako ʻa hoʻo kiʻi tamá fekauʻaki mo ha taimi ʻatā. Kuó ke taʻofi ha mōtele kapau ʻoku fiemaʻu eni? ʻE lava ke ke tamuʻomuʻa ʻi he tokoni ki ha tokotaha ʻi he fakatahaʻangá ʻoku ʻi ai ʻene ngaahi fiemaʻu makehé ke ne maʻu ʻa e fakataha-lahí?—1 Sione 3:17, 18.
3. Naʻe anga-fēfē ʻa e ʻomai ʻi he ngaahi kātoanga ʻa ʻIsilelí ʻa e faingamālie ki he feohi fakatupu langa haké?
3 Feohi Fakatupu Langa Hake: Ko ha faingamālie ē naʻe ʻomai ʻe he ngaahi kātoanga faka-Siú ki he feohi fakatupu langa hake mo e kaungālotú! ʻOku ʻikai ha veiveiua naʻe fakatuʻotuʻa ʻa e fāmili ʻo Sīsuú ki he toe fakataha mo e ngaahi kaungāmeʻa fuoloá. Naʻa nau toe maʻu ai ʻa e faingamālie ke maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa foʻou ʻi he haʻohaʻonga ʻo e kau Siú mo e kau ului Siu ʻa ia te nau ʻi ai pe fefonongaʻaki ʻi he ʻalu mo e foki mei Selusalemá.
4. ʻE anga-fēfē nai ʻetau fakahāhā ʻoku ʻikai ke tau fakamaʻamaʻaʻi ʻa ʻetau fetokouaʻaki faka-Kalisitiane fāʻūtahá?
4 Ko e ʻuhinga ʻe taha ʻoku fokotuʻutuʻu ai ʻe he tamaioʻeiki anga-tonu mo potó ke tau fakatahataha ke fanongo ki he ngaahi malanga ʻi he fakataha-lahi fakavahé kae ʻikai ko hono pulusi mai ʻa e fakamatala tatau ʻi ha tohí, koeʻuhí ke tau lava ai ʻo fefakalototoʻaʻaki. (Hep. 10:24, 25) Ko ia ai, fai ha palani ke aʻu tōmuʻa ʻi he ʻaho taki taha ki he fakataha-lahí ke fiefia ʻi he feohi mo e niʻihi kehé ki muʻa ke fakafeʻiloaki mai ʻe he sea ʻo e kongá ʻa e tā fasí, ʻo ʻai ke ʻiloʻi ʻa e taimi ke tangutu aí. ʻI he ʻikai mavahe mei he faiʻanga fakatahá ʻi he hoʻataá ke ʻomai ha meʻakaí, ʻoku fakalototoʻaʻi kitautolu ke tau haʻu mo ha kai maʻamaʻa pea nofo ʻi he fakataha-lahí koeʻuhi ke lava ʻo tau feʻiloaki mo talanoa mo e faʻahinga takatakai ʻia kitautolú. Ko ʻetau fetokouaʻaki faka-Kalisitiane fāʻūtahá ko ha meʻaʻofa ia meia Sihova ʻoku ʻikai ʻaupito totonu ke tau fakamaʻamaʻaʻi.—Mai. 2:12.
5. Ko e hā te ne tokoniʻi kitautolu ke tau maʻu ʻaonga kakato ai mei he polokalamá?
5 Ko ha Taimi ke Ako: Mei he kei siʻí, naʻe ngāueʻaongaʻaki ʻe Sīsū ʻa e ngaahi kātoangá ke ako ai fekauʻaki mo ʻene Tamai fakahēvaní. (Luke 2:41-49) Ko e hā te ne tokoniʻi kitautolu mo hotau fāmilí ke tau maʻu ʻaonga kakato ai mei he ngaahi konga ʻe fakahokó? Lolotonga ʻa e ngaahi kongá, tangutu maʻu pea fakaʻehiʻehi mei he talanoa noaʻiá. ʻOua ʻe fakaʻatā hoʻo telefoni toʻotoʻó, pipá, pe ngaahi meʻa meimei tatau kehé ke ne fakahohaʻasi koe pe niʻihi kehé. Tokangataha ki he tokotaha malangá, pea hiki ha nouti nounou. Tangutu fakataha fakafāmili ke fakapapauʻi ʻoku fanongo foki mo hoʻo fānaú. ʻI he efiafí vaheʻi ha taimi ke fetalanoaʻaki fakataha ai ki he ngaahi poini naʻa mou maʻú.
6. Ko e hā ʻoku totonu ke tau manatuʻi fekauʻaki mo hotau valá mo e teuteú?
6 Valá mo e Teuteú: Ko e kau mēsianiti muli naʻa nau fefonongaʻaki ʻi he halá naʻe lavangofua ke nau ʻiloʻi ʻa e fāmili ʻo Sīsuú mo e kau lotu Siu kehe ʻa ia naʻa nau fefonongaʻaki ʻi he ʻalu mo e foki mei he ngaahi kātoangá, koeʻuhi ko e pao ʻi honau kapaʻikofú mo e loufau lanu pulū ʻi ʻolunga ʻi he paó. (Nom. 15:37-41) Neongo ʻoku ʻikai ke tui ʻe he kau Kalisitiané ha teunga makehe, ʻoku tau ʻiloa ʻi heʻetau vala fakanānaá pea mo e maʻa mo e māú. ʻOku totonu ke tau fai ha tokanga tautefito ki hotau fōtungá ʻi heʻetau fefonongaʻaki ʻi he ʻalu mo e foki mei he fakataha-lahí mo e lolotonga ʻa e ʻi he kolo ʻo e fakataha-lahí. Neongo kapau te tau fetongi ʻi he hili ʻa e polokalamá, ʻoku totonu ke tau tauhi maʻu ha fōtunga fakangeingeia pea tui hotau kaati fakaʻilongá. ʻI he foungá ni te tau hā makehe ai mei he faʻahinga ʻikai ko e Kau Fakamoʻoní pea hā lelei ki he faʻahinga ʻoku nau sio maí.
7. Ko e hā ʻoku totonu ai ke tau fakakaukau ke pole ki he ngāue ʻi he fakataha-lahí?
7 Fiemaʻu ʻa e Kau Ngāue Pole: ʻOku fiemaʻu ʻa e kau ngāue tokolahi koeʻuhi ke lele lelei ʻa e fakataha-lahí. ʻE lava ke ke pole ke tokoni? (Sāme 110:3) Ko e ngāue ʻoku fai ʻi he ngaahi fakataha-lahí ko e konga ia ʻo ʻetau ngāue toputapú pea ʻoku fai ai ha fakamoʻoni lelei. Ko e pule ʻo ha faiʻanga fakataha-lahi ʻe taha naʻe maongo ʻaupito ki ai ʻa e kau ngāue pole naʻa nau fakamaʻa ʻa e falé ʻo ne tohi ai eni: “ʻOku ou loto ke fakamālō atu ʻi he meʻa fakaofo moʻoni ko eni naʻe hokó. Kuó u fanongo maʻu pē ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ko e kakai makehe fakataha mo ha ongoongo talu mei he kuohilí ʻi he lotolotonga ʻo e faʻahinga ʻoku nau fakalele ʻa e falé ʻi heʻenau ʻai maʻu pē ke maʻa ange ʻi heʻenau mavahé ʻo laka ia ʻi he taimi ki muʻa aí. Ko kimoutolu mo hoʻomou kautahá kuo mou ʻai ʻa e falé ni ko ha feituʻu lelei ange ki he kakai ʻo e feituʻú pea naʻa mou fai ia fakataha mo e kulupu ʻo e kakai anga-ʻofa taha ʻa ia kuo faifai ange pea mau fiefia ke maheni mo ia.”
8. Ko e hā ʻa e faingamālie ke faifakamoʻoni ai lolotonga ʻa e ʻi he kolo ʻo e fakataha-lahí?
8 Faingamālie ke Faifakamoʻoni: Ko e tokolahi ʻi he kolo ʻo e fakataha-lahí te nau fakatokangaʻi ʻa e kau ʻaʻahi teunga lelei mo teuteu leleí ʻoku nau tui ʻa e kaati fakaʻilonga ʻo e fakataha-lahí, pea ʻe langaʻi nai heni ʻenau fieʻiló, ʻo ʻomai ai ʻa e faingamālie ke tau talanoa ai kia kinautolu fekauʻaki mo e fakataha-lahí. Naʻa ʻave ʻe ha kiʻi taʻu fā ʻa ʻene tatau naʻe tukuange foʻou mai ʻo ha tohi ki ha falekai hili ʻa e polokalamá peá ne fakahāhā ia ki he tokotaha tali-tēpilé. Naʻe maʻu heni ʻe he ongo mātuʻa ʻa e kiʻi tamasiʻí ʻa e faingamālie ke na fakaafeʻi ʻa e fefiné ki he fakataha-lahí.
9. Te tau faʻifaʻitaki fēfē ki he houngaʻia naʻe maʻu ʻe he fāmili ʻo Sīsuú ki he ngaahi tokonaki fakalaumālie ʻa Sihová?
9 Ko e ngaahi kātoanga ʻi he kuonga muʻá ko e taimi fakafiefia ia naʻe fakatuʻotuʻa ki ai ʻa e kau Siu naʻa nau tokanga ki he ngaahi meʻa fakalaumālié. (Teu. 16:15) Naʻe fiefia ʻa e fāmili ʻo Sīsuú ke fai ha faʻahinga feilaulau pē ke kau ki ai pea maʻu ʻaonga kakato mei ai. ʻOku tau maʻu ʻa e houngaʻia tatau ki heʻetau ngaahi fakataha-lahi fakavahé, ʻo vakai ki ai ko ha meʻaʻofa ia mei heʻetau Tamai fakahēvani ʻofá. (Sem. 1:17) Ko e taimi eni ke teuteu ai ki he faingamālie fakataʻu ko eni ke lotu fiefia ai kia Sihová!
[Puha ʻi he peesi 6]
Fakamanatu ki he Fakataha-Lahi Fakavahé
◼ Taimi ʻo e Polokalamá: ʻE kamata ʻa e polokalamá ʻi he 9:20 pongipongi ʻi he ʻaho kotoa ʻe tolú. ʻE fakaava ʻa e ʻū matapaá ʻi he 8:00 pongipongi. Ko hono fanongonongo pē ʻa e fasi talateu ʻo e Puleʻangá, ʻoku totonu ke tau ʻi hotau tangutuʻangá kotoa koeʻuhi ke lava ai ʻa e polokalamá ʻo kamata ʻi ha tuʻunga ngeia. ʻE fakaʻosi ʻa e polokalamá ʻi he 4:55 he efiafi Falaité mo e Tokonakí pea ʻi he 3:40 he efiafi Sāpaté.
◼ Tauʻangá: ʻI he kotoa ʻo e ngaahi feituʻu faiʻanga fakataha-lahi ko ia ʻoku fakamafaiʻi ai ʻa e ngaahi feituʻu tauʻangá, ʻe ala maʻu taʻetotongi ʻa e ngaahi tauʻangá ʻo fai pē ki he ʻuluaki aʻu ki aí. Ko e faʻahinga pē ʻoku ʻi ai ʻenau Ngofua Tauʻanga ki he Faingataʻaʻiá ʻe fakaʻatā ke nau tau ʻi he feituʻu ʻoku taʻofi maʻá e kau faingataʻaʻiá. Koeʻuhi ʻoku faʻa siʻisiʻi ʻa e tauʻangá, ʻoku totonu ke heka ha niʻihi ʻi ha meʻalele ʻe taha ʻi he tuʻunga lahi taha ʻe ala lavá ʻo ka malava.
◼ Taʻofi ʻo e Nofoʻangá: ʻE taʻofi nai ʻa e ngaahi nofoʻangá maʻá e faʻahinga pē ʻoku nau fononga mai mo koe ʻi he meʻalele tatau pe nofo mo koe ʻi he ʻapi tatau, pea pehē ki he faʻahinga ʻokú ke lolotonga ako Tohi Tapu mo iá.—1 Kol. 13:5.
◼ Houa Kai Hoʻataá: Kātaki ʻo ʻomai ha kai hoʻatā kae ʻikai ko e mavahe mei he feituʻu faiʻanga fakataha-lahí ke ʻomai ha meʻakai lolotonga ʻa e mālōlō hoʻataá. ʻE ngāueʻaki nai ha kiʻi kula ʻa ia ʻoku lava ʻo tuku ʻi ho lalo seá. Ko e ngaahi kula lalahí mo e ngaahi meʻa sioʻatá ʻoku ʻikai ngofua ia ʻi he fale faiʻanga fakataha-lahí.
◼ Ngaahi Tokoní: ʻE lava ke tau fakahaaʻi ʻetau houngaʻia ki he ngaahi fokotuʻutuʻu ki he fakataha-lahí ʻaki hono fai ʻa e ngaahi tokoni loto-fiefoaki ki he ngāue ʻi māmani lahí ʻi hotau Fale Fakatahaʻangá pe ʻi he fakataha-lahí. Ko ha sieke pē ʻe faiʻaki ha tokoni ʻi ha fakataha-lahi ʻoku totonu ke ʻai ʻo ala totongi ia ki he “Christian Congregation of Jehovah’s Witnesses.”
◼ Fakatuʻutāmakí mo e Meʻa Fakavavevavé: Kapau ʻe fiemaʻu ha meʻa fakavavevave fakafaitoʻo ʻi he feituʻu faiʻanga fakataha-lahí, kātaki ʻo fetuʻutaki ki ha tokotaha fakanofonofo ʻoku ofi ai, ʻa ia te ne fakahā leva ia ki he Potungāue Tokoni Fakavavevavé koeʻuhi ke lava ʻe heʻetau kau ngāue taau ki he tokoni fakafaitoʻo he feituʻu fakataha-lahí ʻo vakaiʻi ʻa e mafatukituki ʻo e tuʻungá pea fai ha tokoni. ʻO ka fiemaʻu, ʻe tā ʻa ʻetau kau ngāue ki he tokoni fakavavevavé ki he 911. ʻE taʻofi ʻe he meʻá ni ʻa hono maʻu ʻe he kau ngāue ki he meʻa fakavavevavé ha tā ki heʻenau telefoni toʻotoʻó ʻi ha fanga kiʻi meʻa iiki.
◼ Sū: ʻOku hoko ha lavea ʻi he taʻu taki taha ko e fakatupunga ʻe he suú. ʻOku lelei tahá ke fili ha sū taau ʻoku feʻunga lelei ʻa ia ʻe ʻai ai ʻa e tokotahá ke ʻoua ʻe hoko ha fakatamaki ʻi heʻene lue ʻi he sitepú, tahifó mo e alā meʻa pehē.
◼ Palopalema Fakaefanongo: ʻI Nuʻu Sila, ʻe fakamafola ʻa e polokalamá ʻi he ngaahi feituʻu takatakai ʻo e holó ʻi ha letiō FM. Ke ngāueʻaki ʻa e meʻá ni, ʻe fiemaʻu ke ke ʻomai ha kiʻi letiō FM fakamaka mo ha meʻa fanongo.
◼ Meʻa Hiki: Ko e ngaahi meʻa hikí ʻoku ʻikai totonu ke fakahoko ia ki he ʻuhila ʻa e falé pe meʻa fakaongo leʻo-lahí pea ʻe ngāueʻaki pē nai ia ʻi ha founga ʻoku ʻikai fakahohaʻasi ai ʻa e niʻihi kehé.
◼ Saliote Pēpeé mo e Ngaahi Sea Tākotó: Ko e ngaahi saliote pēpeé mo e ngaahi sea tākotó ʻoku ʻikai totonu ke ʻomai ia ki he feituʻu faiʻanga fakataha-lahí. Neongo iá, ʻoku tali pē ʻa e ngaahi sea maʻá e fānaú ʻi he kaá ʻa ia ʻe lava ke fakamaʻu kinautolu ki he ngaahi nofoʻanga hoko atu ki he ngaahi mātuʻá. ʻI he lahi taha ʻo e ngaahi fakataha-lahí ʻe ala maʻu ai ha feituʻu ke tuku ai ʻa e ngaahi saliote pēpeé.
◼ Ngaahi Meʻa Fakanamulelei: ʻOku fakahoko ʻa e lahi taha ʻo e ngaahi fakataha-lahí ʻi he ngaahi feituʻu mapunipuni ʻa ia ʻoku ngāueʻaki ai ʻa e mīsini maʻuʻanga ʻea. Ko ia ai, ko ha anga-ʻofa ia kapau te tau fakasiʻisiʻi hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi meʻa fakanamuleleí mo e kaloni namu mālohí ʻa ia ʻe hoko nai ai ha meʻa ki he faʻahinga ʻoku faingataʻa ʻenau mānavá pe ko ha ngaahi palopalema kehe meimei tatau.—1 Kol. 10:24.
◼ Foomu Follow Up: ʻOku totonu ke ngāueʻaki ʻa e foomu Please Follow Up (S-43) ke ʻoatu ai ha fakamatala ki ha taha pē ʻokú ne fakahāhā ʻa e mahuʻingaʻia ko ha ola ia ʻo ʻetau faifakamoʻoni ʻikai ʻi he founga anga-mahení lolotonga ʻa e fakataha-lahí. ʻOku totonu ke ʻomai ʻe he kau malangá ha foomu ʻe taha pe ua ki he fakataha-lahí. ʻE ʻave nai ʻa e ngaahi foomu kuo ʻosi fakafonú ki he Loki Tohí ke fai ha ngāue ki ai pe ʻave ki he sekelitali ʻo hoʻomou fakatahaʻangá ʻi he taimi te ke foki ai ki he fakatahaʻanga ʻokú ke kau ki aí.—Sio ki he Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo Nōvema 2009, p. 4.
◼ Falekaí: Fakalāngilangiʻi ʻa e huafa ʻo Sihová ʻaki hoʻo ʻulungaanga lelei ʻi he ngaahi falekaí.
◼ Mōtele: (1) Kātaki ʻo ʻoua ʻe taʻofi ha ngaahi loki lahi ange ʻi he meʻa te ke ngāueʻakí tonu, pea ʻoua ʻe nofo ha kakai ʻi ho lokí ʻo tokolahi ange ia ʻi he meʻa ko ia ʻoku fakaʻataá. (2) Kapau te ke fiemaʻu pau ke kaniseli ho nofoʻangá, fakahaaʻi leva ia ki he mōtelé. (3) Toki ʻave pē ha saliote ʻi haʻo mateuteu ke ngāueʻaki iá, pea fakafoki leva ia koeʻuhí ke lava ʻo ngāueʻaki ʻe he niʻihi kehé. (4) ʻOua ʻe feimeʻakai ʻi he ngaahi loki ʻoku ʻikai ngofua ke fai ai ha feimeʻakaí. (5) ʻOua ʻe ngāue taʻefakapotopoto ʻaki ha kai pongipongi, kofi pe ʻaisi poloka taʻetotongi pē ʻoku ʻai ke ala maʻu ʻe he kau ʻaʻahí ʻo ngāueʻaki lolotonga ʻenau ʻi he mōtelé. (6) Fakahāhā ʻa e fua ʻo e laumālié ʻi he feangai mo e kau ngāue mōtelé ʻi he taimi kotoa pē. ʻOku nau tokangaʻi ha fuʻu kau ʻaʻahi tokolahi pea te nau houngaʻia ʻi heʻetau anga-leleí, kātakí mo e fakaʻatuʻí.
◼ Ngāue Pole: Ko e fiefia te tau maʻu mei heʻetau kau ki he fakataha-lahí ʻe toe lahi ange ia kapau te tau pole ke tokoni ʻi he ngāue ʻoku fiemaʻú. (Ng. 20:35) Ko ha taha pē ʻoku fakaʻamu ke fai pehē ʻoku totonu ke fetuʻutaki ki he Potungāue Ngāue Pole ʻi he fakataha-lahí. Ko e fānau siʻi hifo he taʻu 16 ʻe lava ke nau toe fai ha tokoni ʻaonga ʻaki ʻenau ngāue ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa ha taha ʻo e ongo mātuʻá pe ko hono tauhí pe ha tokotaha lahi kehe ʻoku loto ki ai.