LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • wp24 Fika 1 p. 6-9
  • Tonú mo e Halá: Tohi Tapú—Ko ha Tataki Alafalalaʻanga

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Tonú mo e Halá: Tohi Tapú—Ko ha Tataki Alafalalaʻanga
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Maʻá e Kakai)—2024
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • TATAKI ʻOKU TAU FIEMAʻÚ
  • FOUNGA ʻOKU FAKAEʻA MAI AI ʻE HE TOHI TAPÚ ʻA E TATAKI ʻA E ʻOTUÁ
  • Tokoni Lahi Ange ki he Fāmilí
    ʻĀ Hake!—2018
  • ʻOku ʻi Ai ha Tataki Alafalalaʻanga ki ha Kahaʻu Malu?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Maʻá e Kakai) (2021)
  • Tonú mo e Halá: Ko ha Fili Kuo Pau Ke Ke Fai
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Maʻá e Kakai)—2024
  • ʻOku Totonu ke Fēfē ʻEtau Ngāueʻaki ʻEtau Tauʻatāina ke Filí?
    ʻĀ Hake!—2003
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Maʻá e Kakai)—2024
wp24 Fika 1 p. 6-9

Tonú mo e Halá: Tohi Tapú—Ko ha Tataki Alafalalaʻanga

ʻOku ʻikai lava ke tau fakapapauʻi ʻe ola lelei ʻetau ngaahi fili fakaeʻulungāngá kapau ʻoku makatuʻunga pē ia ʻi he anga ʻetau ongoʻí pe ko e ongoʻi ʻa e kakai kehé. ʻOku fakaeʻa mai ʻe he Tohi Tapú ʻa e ʻuhingá, ka ʻokú ne toe ʻomai ʻa e meʻa lahi ange. ʻOku maʻu ai ʻa e tataki fakaeʻulungaanga alafalalaʻanga—ʻa e kī ki hono maʻu ha moʻui fiefia mo fiemālie.

TATAKI ʻOKU TAU FIEMAʻÚ

ʻI he Tohi Tapú, ʻoku fakamatalaʻi ai ʻe Sihovaa ko e ʻOtuá naʻá ne fakataumuʻa ki he faʻahinga ʻo e tangatá ke nau hanga kiate ia ki ha tataki, kae ʻikai ke nau tataki pe fakahinohinoʻi pē kinautolu. (Selemaia 10:23) Ko e ʻuhinga ia kuó ne tokonaki mai ai ʻa e ngaahi tataki fakaeʻulungaanga ʻi he Tohi Tapú. ʻOkú ne ʻofa ʻi he fāmili fakaetangatá pea loto ke tau hao mei ngaahi nunuʻa fakatupu maumau mo feifeitamaki ʻo hono fai ʻa e ngaahi fili mahuʻinga ʻo e moʻuí makatuʻunga ʻi hono toutou ʻahiʻahiʻi ʻa e ngaahi founga kehekehé. (Teutalōnome 5:29; 1 Sione 4:8) Mahulu atu aí, ʻi he tuʻunga ko hotau Tokotaha-Fakatupú, ʻokú ne maʻu ʻa e poto mo e ʻilo ʻoku fiemaʻú ke ne ʻomai kiate kitautolu ʻa e faleʻi fakaeʻulungaanga lelei tahá. (Saame 100:3; 104:24) Neongo ia, ʻoku ʻikai ʻaupito fakamālohiʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e kakaí ke nau moʻuiʻaki ʻene ngaahi tuʻungá.

Naʻe ʻoange ʻe Sihova ki he ʻuluaki tangatá mo e fefiné, ʻa ʻĀtama mo ʻIvi, ʻa e meʻa kotoa naʻá na fiemaʻu ke hoko ʻo fiefia moʻoní. (Sēnesi 1:​28, 29; 2:​8, 15) Naʻá ne toe ʻoange mo e ngaahi fakahinohino faingofua peá ne ʻamanekina te na talangofua ki ai. Kae kehe, naʻá ne fakaʻatā ke na fili pē maʻanaua pe te na muimui ki he ngaahi fakahinohino ko iá pe ʻikai. (Sēnesi 2:​9, 16, 17) Ko e meʻa fakamamahí, naʻe fili ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ke na moʻuiʻaki ʻena ngaahi tuʻunga pē ʻa kinaua kae ʻikai ko e ngaahi tuʻunga ʻa e ʻOtuá. (Sēnesi 3:6) Ko e hā ʻa e olá? ʻOku lelei ange ki he fāmili fakaetangatá ke nau fili pē maʻanautolu ʻa e meʻa ʻoku tonú mo e meʻa ʻoku halá? ʻIkai. ʻOku fakamoʻoniʻi ʻe he hisitōliá ko hono tukunoaʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻikai ke maʻu ai ʻa e melino mo e fiefia tuʻuloá.—Tangata Malanga 8:9.

ʻOku tokonaki mai ʻe he Tohi Tapú ʻa e tataki ʻoku tau fiemaʻú koeʻuhi ke fai ʻa e ngaahi fili fakaeʻulungaanga fakapotopoto, neongo pe ko e hā hotau puipuituʻá. (2 Tīmote 3:​16, 17; sio ki he puha “Ko ha Tohi Maʻá e Kakai Kotoa.”) Fakakaukau ki he founga ʻoku fakahoko ai eni ʻe he Tohi Tapú.

Ako lahi ange fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku feʻungamālie ai hono ui ʻa e Tohi Tapú “ko e folofola ia ʻa e ʻOtuá.” —1 Tesalonaika 2:13. Sio ʻi he vitiō Ko Hai ʻa e Faʻutohi ʻo e Tohi Tapú? ʻi he jw.org.

KO HA TOHI MAʻÁ E KAKAI KOTOA

Te tau ʻamanekina ko ha Tokotaha-Fakatupu poto mo anga-ʻofa te ne ʻai ke ala maʻu ʻe he tokotaha kotoa ʻene tataki fakaeʻulungāngá. Fakakaukau ki he ngaahi moʻoniʻi meʻa ko eni fekauʻaki mo e Tohi Tapú:

Ko e kakai mei he ngaahi fonua kehekehe ʻoku nau lau ʻa e Tohi Tapú. ʻOku fakahaaʻi ʻi muʻa ha ngaahi Tohi Tapu kuo pulusi mo e ngaahi fōmeti fakaʻilekitulōniká.
  • 3,500 tupu Ko e lahi ʻo e ngaahi lea ʻoku ala maʻu ai ʻa e Tohi Tapú naʻa mo hano konga, ʻo ʻai ai ia ko e tohi kuo liliu lahi tahá.

  • 5,000,000,000 tupu Ko e lahi ʻo e ngaahi tatau ʻo e Tohi Tapú kuo pulusí, ʻo ʻai ai ia ko e tohi kuo tufaki lahi taha ʻi he hisitōliá.

ʻOku ʻikai ke hakeakiʻi ʻe he Tohi Tapú ha matakali, puleʻanga, faʻahinga, pe anga-fakafonua ʻe taha ʻo māʻolunga ange ia ʻi he taha. Ko e moʻoni ko ha tohi ia maʻá e kakai kotoa.

Lau ʻa e Tohi Tapú ʻi he ʻinitanetí (ala maʻu ʻi he lea ʻe 250 tupu) ʻi he jw.org

Ko ha tangata ʻokú ne ngāueʻaki hono nimá ke muimui ʻi heʻene lau ʻa e Tohi Tapú.

ʻUHINGA ʻOKU TUKUNOAʻI AI ʻE HE NIʻIHI ʻA E TOHI TAPÚ

ʻOku taukaveʻi ʻe he niʻihi ko e Tohi Tapú heʻikai lava ke hoko ia ko ha matavai lelei ʻo e tataki fakaeʻulungāngá. Te nau ʻohake nai ʻa e ngaahi fakakikihi ko ení.

Fakakikihi: “ʻOku fepakipaki ʻa e Tohi Tapú ʻiate ia pē.”

Moʻoni: Ko e ngaahi konga tohi siʻi ʻe hā ngali fepakipakí ʻe lava ke fakapapauʻi ia ʻaki ʻa e fakakaukau ki he potutohí, ngaahi anga-fakafonua mo e ngaahi moʻoniʻi meʻa fakahisitōliá, ko e vakai ʻa e tokotaha hiki-tohí, mo e ngaahi meʻa kehe pē.

Ke sio ki ha ngaahi fakatātā pau ʻe niʻihi, lau ʻa e kupu “ʻOku ʻi Ai ha Ngaahi Fepakipaki ʻi he Tohi Tapú?” ʻi he jw.org.

Fakakikihi: “Ko e kakai ʻoku nau taukaveʻi ʻoku nau muimui ʻi he Tohi Tapú ʻoku nau fai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku kovi, ko ia kuo pau pē ʻoku ʻikai ko ha tataki fakaeʻulungaanga lelei ia.”

Moʻoni: ʻOku ʻikai totonu ke tukuakiʻi ʻa e Tohi Tapú ki he tōʻonga kovi ʻa e faʻahinga ʻoku ʻikai ke nau ngāueʻaki ʻene ngaahi akonakí. Naʻe tomuʻa tala ko e kakai tokolahi—kau ai ʻa e kau taki lotu —ʻoku nau taukaveʻi ʻoku nau muimui ki he Tohi Tapú te nau ngāue ʻo fepaki mo e meʻa ʻoku leaʻaki aí. ʻOku toe pehē foki ai ko e olá, ʻe “lauʻikoviʻi” ʻa e ngaahi akonaki ʻa e Tohi Tapú.—2 Pita 2:​1, 2.

Ki ha fakatātā ʻo e ngaahi founga kuo hē ai ʻa e kau taki lotu tokolahi mei he meʻa ʻoku akoʻi moʻoni ʻe he Tohi Tapú, lau ʻa e kupu “Ko e Lotú ko ha Toe Pisinisi Lahi ia ʻe Taha?” ʻi he jw.org.

Fakakikihi: “ʻOku ʻikai ke pouaki ʻe he Tohi Tapú hono tali ʻa e fefaikehekeheʻaki ʻi he niʻihi kehé.”

Moʻoni: ʻOku fakaʻaiʻai ʻe he Tohi Tapú ʻa e anga-fakaʻapaʻapa ki he kakai kehé. ʻOku ʻikai ke ne tali. . .

  • ʻa e vakai kia kita ʻokú te māʻolunga ange ʻi he niʻihi kehé.—Filipai 2:3.

  • ʻa e taʻefakaʻapaʻapa ki he kakai ʻoku kehe ʻenau ngaahi tuʻunga fakaeʻulungāngá pe ko ʻenau ngaahi tuí.—1 Pita 2:17.

  • ʻa hono fakamālohiʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau maʻu ʻa e vakai tatau mo kita.—Mātiu 10:14.

ʻOku fakahaaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻoku fakafeangai totonu mo anga-lelei maʻu pē ʻa e ʻOtuá ki he kakaí pea ʻoku fiemaʻu ʻe he ʻOtuá ke tau fai ʻa e meʻa tatau.—Loma 9:14.

Ki ha fakamatala lahi ange, lau ʻa e kupu “Tali ʻa e Fefaikehekeheʻakí​—Founga ʻe Lava ke Tokoni Ai ʻa e Tohi Tapú” ʻi he jw.org.

FOUNGA ʻOKU FAKAEʻA MAI AI ʻE HE TOHI TAPÚ ʻA E TATAKI ʻA E ʻOTUÁ

Ko e Tohi Tapú ko ha lēkooti tonu mātē ia ʻo e ngaahi fakafeangai ʻa Sihova ki he faʻahinga ʻo e tangatá. Ko e meʻa ʻoku maʻu aí ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻoku vakai ki ai ʻa e ʻOtuá ʻoku tonu mo halá pe ʻaonga mo fakatupu maumaú. (Saame 19:​7, 11) ʻOku tau ako ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni tuʻuloa ʻa ia te ne tokoniʻi kitautolu ke fai ʻa e ngaahi fili fakaeʻulungaanga fakapotopoto ʻi heʻetau moʻui fakaʻahó.

Ko e fakatātaá, fakakaukau ki he faleʻi ʻi he Palōveepi 13:20: “Ko e tokotaha ʻoku ʻaʻeva mo e potó ʻe hoko ai ʻo poto, ka ko e tokotaha ʻokú ne feohi mo e valé ʻe hoko ai ʻa e kovi kiate ia.” Ko e tefitoʻi moʻoni ko iá ʻoku tatau pē ʻene ʻaonga ʻi he ʻahó ni mo ʻene ʻaonga ʻi he kuonga muʻá. Ko e Tohi Tapú ʻoku fonu ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻaonga mo mahuʻinga.—Sio ki he puha “Ko e Poto Tuʻuloa ʻo e Tohi Tapú.”

Ka te ke fifili nai, ‘ʻE lava fēfē ke u fakapapauʻi ko e tataki fakaeʻulungaanga ʻa e Tohi Tapú ʻoku ʻaonga ʻi he ʻahó ni?’ Ko e kupu hono hokó ʻe lāulea ai ki he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga moʻoni ʻe niʻihi.

a Ko e Sihová, ko e huafa fakafoʻituitui ia ʻo e ʻOtuá.—Saame 83:18.

KO E POTO TUʻULOA ʻO E TOHI TAPÚ

Neongo naʻe kakato ʻa e Tohi Tapú ʻi he meimei taʻu ʻe 2,000 kuo maliu atú, ʻoku kei ʻaonga pē ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni. Ko e fiemaʻu tefito ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá kuo ʻikai liliu—ʻoku tau kei kumi pē ki ha moʻui fiemālie mo fiefia. (Tangata Malanga 1:9) Ko e poto tuʻuloa ʻo e Tohi Tapú ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá.

Faitotonu

  • “Ko ʻemau fakaʻamú ia ke mau faitotonu ʻi he meʻa kotoa pē.”—Hepelū 13:18.

  • “Tuku ki he tokotaha ʻoku kaihaʻá ke ʻoua te ne toe kaihaʻa; ʻi hono kehé, tuku ke ne ngāue mālohi.”—ʻEfesō 4:28.

Vahaʻangatae

  • “Tuku ki he tokotaha taki taha ke ne hanganaki kumi, ʻo ʻikai ki he lelei pē ʻaʻaná, ka ki he lelei ʻa e tokotaha kehé.”—1 Kolinitō 10:24.

  • “Hokohoko atu ʻa e fekātakiʻaki mo e fefakamolemoleʻaki loto-lelei.”—Kolose 3:13.

Fai ʻa e Ngaahi Filí

  • “Ko e tokotaha taʻefakapotopotó ʻokú ne tui ki he lea kotoa pē, ka ko e tokotaha fakapotopotó ʻokú ne fakakaukauʻi ʻene laka taki taha.”—Palōveepi 14:15.

  • “Ko e tokotaha fakapotopotó ʻokú ne sio ki he fakatuʻutāmakí peá ne toi, ka ko e tokotaha taʻetaukeí ʻokú ne hanganaki laka atu pē ʻo ne fuesia ʻa e ngaahi nunuʻá.”—Palōveepi 22:3.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share