LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • be p. 66-p. 70 pal. 3
  • ʻIloʻi ʻa e Founga ʻOku Totonu Ke Ke Taliʻakí

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • ʻIloʻi ʻa e Founga ʻOku Totonu Ke Ke Taliʻakí
  • Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • ʻIloʻilo ki he Fakakaukau ʻa e Tokotaha-Fehuʻí
  • Vakai ʻa e Tokotaha-Fehuʻí ki he Ngaahi Konga Tohitapú
  • “Anga-ʻOfa Maʻu Pē”
  • Ngaahi Fili Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Meʻa Fekauʻaki mo e Konisēnisí
  • Lea ʻi he Ngaahi Fakataha ʻa e Fakatahaʻangá
  • Founga ke Fai ha Tali Fakalototoʻa
    Ko ʻEtau Moʻui Faka-Kalisitiané mo e Ngāue Fakafaifekaú—Polokalama Ngāue ki he Fakatahá—2016
  • ʻE Fēfē Haʻo Tali?
    Ko ʻEtau Ngāue Fakafaifekau—2009
  • Fefakalototoʻaʻaki ʻi he Fakataha ʻa e Fakatahaʻangá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2023
  • Fakahīkihikiʻi ʻa Sihova ʻi he Fakatahaʻangá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová (Ako)—2019
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Maʻu ʻAonga mei he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí
be p. 66-p. 70 pal. 3

ʻIloʻi ʻa e Founga ʻOku Totonu Ke Ke Taliʻakí

KO E ngaahi fehuʻi ʻe niʻihi ʻoku hangē ia ha ngaahi fuʻu konga ʻaisi ʻoku tēteé. Ko e konga lahi tahá ʻoku toka ia ʻo pulia ʻi lalo he fukahi vaí. Ko ha ʻīsiu tefito ʻoku faʻa mahuʻinga lahi ange ia ʻi he foʻi fehuʻí tonu.

Naʻa mo e taimi ʻoku vēkeveke ai ʻa e tokotaha fehuʻí ki ha talí, ko hoʻo ʻiloʻi ʻa e founga ʻoku totonu ke faiʻaki hoʻo talí ʻe kau nai ki ai ʻa e ʻiloʻilo ki he lahi ʻo e meʻa ke leaʻakí mo e founga ke fakaofiofi ʻaki ki he tuʻunga-leá. (Sione 16:12) ʻI he ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi, hangē ko ia naʻe fakahaaʻi ʻe Sīsū ki heʻene kau ʻapositoló, ʻe ʻeke nai ʻe ha tokotaha ha fakamatala ʻa ia ʻoku ʻikai haʻane totonu ki ai pe ʻe ʻikai moʻoni ke ʻaonga kiate ia.​—Ng. 1:​6, 7.

ʻOku akonaki mai ʻa e ngaahi Konga Tohitapú kiate kitautolu: “Ke kelesiʻia ai pe hoʻomou lea ki ai, mo fakaifo ʻaki ha masima, ʻo mou ʻilo ʻa e anga ʻo e tali ʻoku totonu ke fai kiate kinautolu taki taha.” (Kol. 4:6) Ko ia ai, ki muʻa ke tau talí, ʻoku fiemaʻu ke tau fakakaukau ʻo ʻikai ki he meʻa pē te tau leaʻakí ka ko e founga ke tau leaʻaki ai iá.

ʻIloʻilo ki he Fakakaukau ʻa e Tokotaha-Fehuʻí

Naʻe feinga ʻa e kau Sātusí ke fakafihiaʻi ʻa Sīsū ʻaki ha foʻi fehuʻi fekauʻaki mo e toetuʻu ʻa ha fefine ʻa ia naʻe mali tuʻo lahi. Kae kehe, naʻe ʻiloʻi ʻe Sīsū naʻe ʻikai moʻoni ke nau tui ki he toetuʻú. Ko ia ʻi heʻene talí, naʻá ne tali ʻenau fehuʻí ʻi ha founga ʻa ia naʻe felāveʻi mo e fakakaukau hala ʻa ia ko e makatuʻunga tefito ia ki he fehuʻi ko iá. ʻI hono ngāueʻaki ʻa e fakaʻuhinga pōtoʻi fakaepule pea mo ha fakamatala Fakatohitapu anga-mahení, naʻe fakahaaʻi ange ai ʻe Sīsū ha meʻa naʻe ʻikai ʻaupito te nau fakakaukau ki ai ki muʻa—ko e fakamoʻoni mahino ʻe fokotuʻu moʻoni hake ʻe he ʻOtuá ʻa e maté. Naʻe fakaʻohovaleʻi lahi ʻe heʻene talí ʻa hono kau fakafepakí ʻo nau ilifia ai ke toe fehuʻi kiate ia.​—Luke 20:​27-​40.

Ke ʻiloʻi ʻa e founga ʻoku totonu ke faiʻaki hoʻo talí, kuo pau ke ke ʻiloʻi tatau ʻa e ngaahi fakakaukau mo e meʻa ʻoku tokanga ki ai ʻa hoʻo kau fehuʻí. Ko e fakatātaá, ko ha kaungā kalasi pe ko ha kaungāngāue te ne ʻeke atu nai kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku ʻikai te ke kātoangaʻi ai ʻa e Kilisimasí. Ko e hā ʻokú ne ʻeke aí? ʻOkú ne tokanga moʻoni fekauʻaki mo e ʻuhingá, pe ko ʻene fifili pē ʻaʻana pe ʻoku fakaʻatā koe ke ke maʻu ha taimi fiefia? Ke ʻiloʻi iá, ʻe fiemaʻu nai ke ke ʻeke ange pe ko e hā ʻa e meʻa ʻoku tupu mei ai ʻene fehuʻí. Pea tali leva ʻo fakatatau ki ai. Te ke toe ngāueʻaki nai ʻa e faingamālié ke ke fakahaaʻi ai ʻa e anga ʻo hono maluʻi kitautolu ʻe he fakahinohino ʻa e Tohitapú mei he ngaahi tafaʻaki ko ia ʻo ha ʻaho mālōlō kuo hoko ko ha meʻa feifeitamaki mo ha kavenga ki he kakaí.

Tau pehē kuo fakaafeʻi koe ke ke lea fekauʻaki mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ki ha kulupu ʻo ha kau ako. Hili hoʻo malangá, te nau ʻeke nai ha ngaahi fehuʻi. Kapau ko e ngaahi fehuʻí ʻoku hā ngali loto-moʻoni mo hangatonu, ko e ngaahi tali ʻoku faingofua mo hangatonú ʻe lelei tahá nai. Kapau ko e ngaahi fehuʻí ʻoku hā mai mei ai ha ngaahi tomuʻa fehiʻa ʻi he feituʻú, te ke fai nai ha meʻa ʻoku lelei angé ʻaki ʻa e hoko atu hoʻo talí, ʻaki ha ngaahi fakamatala nounou fekauʻaki mo e meʻa ʻe lava ke ne tākiekina ʻa e ngaahi fakakaukau manakoa ʻi he ngaahi ʻīsiu peheé, pea mo e ʻuhinga ʻoku fili ai ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke tuku ʻa e Tohitapú ke ne fokotuʻu ʻa e tuʻunga kia kinautolú. ʻOku faʻa ʻaonga ke vakai ki he ngaahi fehuʻi peheé ko e ngaahi tuʻunga-lea ia ke fai ki ai ʻa e tokangá, ʻo ʻikai ko e ngaahi fakafepaki—neongo kuo fakahoko mai nai ia ʻi he founga ko iá. Ko hoʻo talí leva, ʻokú ne ʻoatu kiate koe ʻa e faingamālie ke fakalahi ai ʻa e fakakaukau ʻa hoʻo kau fanongó, ʻoange kia kinautolu ʻa e fakamatala totonú, pea fakamatalaʻi ai ʻa e makatuʻunga Fakatohitapu ki heʻetau ngaahi tuí.

ʻE fēfē haʻo tali ki ha pule ngāue ʻoku ʻikai te ne loto ke ʻoatu kia koe ha taimi ke ke mavahe ai mei he ngāué ke maʻu ha fakataha-lahi? ʻUluakí, fakakaukau ki he ngaahi meʻá mei heʻene vakaí. ʻE tokoni nai ʻa hoʻo tala ange ke ke fai ha ʻovataimi ʻi ha taimi kehe? Kapau te ke fakamatalaʻi kiate ia ko e fakahinohino ʻoku ʻomai ʻi heʻetau ngaahi fakataha-lahí ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke tau hoko ai ko e kau ngāue faitotonu mo alafalalaʻanga, ʻe ʻi ai nai ha kehekehe ʻi he meʻa ko iá? Kapau te ke fakahaaʻi ange ʻokú ke fakakaukau ki he meʻa ʻokú ne tokanga ki aí, mahalo te ne toe fai ha fakakaukau lelei ki he meʻa ʻokú ne ʻiloʻi ʻoku mahuʻinga ki hoʻo moʻuí. Kae fēfē kapau ʻokú ne loto ke ke fai ha meʻa taʻetotonu? Ko ha fakamatala talitekeʻi mahino fakataha mo ha foʻi fakakaukau mei he ngaahi Konga Tohitapú te ne fakahaaʻi ʻa ho tuʻungá. Kae ʻikai nai ʻe lavaʻi ha meʻa lelei ange kapau te ke ʻuluaki fakaʻuhinga mo ia ko ha tokotaha ʻoku loto-lelei ke loi pe kaihaʻa maʻaná te ne toe loi nai kiate ia pe kaihaʻa meiate ia?

ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, mahalo pē ko ha tokotaha ako koe ʻoku ʻikai te ke loto ke kau ʻi he ngaahi ngāue taʻefakatohitapu ʻe niʻihi ʻi he ʻapiakó. Manatuʻi, ko e faiakó ʻoku ngalingali heʻikai te ne kau ʻi hoʻo ngaahi fakakaukaú, pea ko hono fatongia ia ke tauhi maʻu ʻa e maau ʻi he kalasí. Ko e ngaahi pole eni ʻokú ke fehangahangai mo iá (1) ke fakahaaʻi ʻa e tokanga ki he meʻa ʻokú ne hohaʻa ki aí, (2) ke fakamatalaʻi anga-fakaʻapaʻapa ho tuʻungá, pea (3) ke tuʻu mālohi ki he meʻa ʻokú ke ʻiloʻi te ne fakahōifuaʻi ʻa Sihová. Ki he ngaahi ola lelei tahá, ʻe fiemaʻu nai ʻa e meʻa lahi ange ia ʻi ha fakamatala faingofua mo hangatonu ki he meʻa ʻokú ke tui ki aí. (Pal. 15:28) Kapau ʻokú ke kei siʻi, ʻoku ʻikai ha veiveiua ʻe tokoniʻi koe ʻe hoʻo tamaí pe faʻeé ʻi hono teuteuʻi ha meʻa ke ke leaʻaki.

ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻe fiemaʻu nai ke ke fakahalaʻi ʻa e ngaahi tukuakiʻi ʻoku fai kia koe ʻe ha taha maʻu mafai. Ko ha ʻōfisa polisi, ko ha ʻōfisa fakapuleʻanga, pe ko ha fakamaau te ne kounaʻi nai koe ke ke tali ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e talangofua ki ha lao pau, ko ho tuʻunga tuʻu-ʻatā faka-Kalisitiané, pe ko hoʻo fakakaukau ʻo fekauʻaki mo e kau ʻi he ngaahi kātoanga mamahiʻi fonuá. ʻOku totonu ke fēfē hoʻo talí? “ʻAki ʻa e anga-mokomoko mo e ʻapasia loloto,” ko e akonaki ia ʻa e Tohitapú. (1 Pita 3:​15, NW) Pehē foki, ʻeke hifo kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻoku fai ai ʻa e hohaʻa ki he ngaahi ʻīsiu ko ení, pea fakahaaʻi ʻi he anga-fakaʻapaʻapa ʻa e hohaʻa ko iá. Pea hā leva? Naʻe lave ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he ngaahi totonu ʻa e lao faka-Lomá, ko ia te ke fakahaaʻi nai ʻa e ngaahi totonu fakalao ʻoku ngāueʻaki ʻi ho tuʻungá. (Ng. 22:​25-​29) Mahalo pē ko e ngaahi foʻi moʻoni fekauʻaki mo e tuʻunga naʻe fou ai ʻa e muʻaki kau Kalisitiané pea mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi māmani lahí ʻe fakalahiʻi ai ʻa e fakakaukau ʻa e ʻōfisá. Pe te ke fakahaaʻi nai ʻa e founga hono ueʻi moʻoni ʻe he ʻiloʻi ʻo e tuʻunga mafai ʻo e ʻOtuá ʻa e kakaí ke nau talangofua hokohoko lahi ange ki he ngaahi lao totonu ʻa e tangatá. (Loma 13:​1-​14) ʻI he fehangahangai mo ha puipuituʻa pehē, ko ha fakamatala ʻo e ngaahi ʻuhinga Fakatohitapu ki ho tuʻungá ʻe tali lelei nai ia.

Vakai ʻa e Tokotaha-Fehuʻí ki he Ngaahi Konga Tohitapú

ʻI he fili ʻa e founga ke tali aí, ʻe toe fiemaʻu nai ke ke fakakaukau ki he vakai ʻa hoʻo tokotaha-fehuʻí ʻo fekauʻaki mo e Ngaahi Konga Tohitapu Māʻoniʻoní. Naʻe fai eni ʻe Sīsū ʻi heʻene tali ki he fehuʻi ʻa e kau Sātusí fekauʻaki mo e toetuʻú. ʻI hono ʻiloʻi naʻa nau tali pē ʻa e ngaahi tohi ʻa Mōsesé, naʻe fakaʻuhinga ʻa Sīsū ʻi ha fakamatala naʻe ʻi he Penitātusí, ʻo kamata ʻene ngaahi fakamatalá ʻaki ʻene pehē: “Ko e meʻa ki he toe fokotuʻu ʻo e pekia, naʻa mo Mosese ʻoku ne fakahā ia.” (Luke 20:37) Te ke ʻiloʻi nai ʻi ha tuʻunga tatau ʻoku ʻaonga ke lea mei he ngaahi konga ʻo e Tohitapú ʻoku tali ʻe hoʻo tokotaha-fanongó pea ʻokú ne maheni mo iá.

Fēfē kapau ʻoku ʻikai ke vakai ʻa hoʻo tokotaha-fanongó ʻoku ʻi ai ha tuʻunga mafai ʻo e Tohitapú? Fakatokangaʻi ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻi heʻene lea ʻi he ʻAleopeikó, hangē ko ia ʻoku lēkooti ʻi he Ngāue 17:​22-​31. Naʻá ne vahevahe atu ʻa e ngaahi moʻoni Fakatohitapú ʻo ʻikai ke lea hangatonu mei he Tohitapú. ʻI he taimi ʻoku fiemaʻu aí, ʻe lava ke ke fai ʻa e meʻa tatau. ʻI he ngaahi feituʻu ʻe niʻihi ʻe pau nai ai ke ke fai ha ngaahi lāulea mo ha tokotaha ki muʻa ke fai ha lave hangatonu ki he Tohitapú. ʻI he taimi ʻokú ke fai ai hono fakafeʻiloaki ʻa e Tohitapú, ʻe fakapotopoto nai ʻi he ʻuluaki taimí ke ke ʻoange ha ngaahi ʻuhinga ki he ʻuhinga ʻoku taau ai ke lāulea ki aí ʻo ʻikai ko hono fakahaaʻi mālohi pē ko e Folofola ia ʻa e ʻOtuá. Kae kehe, ʻoku totonu ko hoʻo taumuʻá, ke fai ha fakamoʻoni māʻalaʻala fekauʻaki mo e taumuʻa ʻa e ʻOtuá, pea ʻi he faai mai ʻa e taimí, ke tuku hoʻo tokotaha-fanongó ke ne vakai ʻiate ia tonu ki he meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohitapú. ʻOku fakatupu fakalotoʻi lahi mamaʻo ange ʻa e Tohitapú ʻi ha meʻa pē nai te tau leaʻaki fakafoʻituitui.​—Hep. 4:​12.

“Anga-ʻOfa Maʻu Pē”

He feʻungamālie ē hono tala ki he kau sevāniti ʻa Sihová, ʻa ia ko ia tonu ʻoku anga-ʻofá, ke ʻai ʻenau leá ke “anga-ʻofa maʻu pē, ʻo fakaifo ʻaki ʻa e māsimá”! (Kol. 4:​6, NW; Eki. 34:6) ʻOku ʻuhinga ení ʻoku totonu ke tau leaʻaki ʻa e anga-ʻofá, naʻa mo e taimi ʻoku ʻikai hā ngali taau aí. ʻOku totonu ke ʻi he tuʻunga lelei ʻetau leá, ʻo ʻikai ke fefeka pe taʻefakapotopoto.

Ko e kakai tokolahi ʻoku nau ʻi he malumalu ʻo e tenge lahi fakaʻulia, pea ʻoku nau tofanga fakaʻaho ʻi he leakoviʻí. ʻI he taimi ʻoku tau ʻaʻahi ai ki he kakai peheé, te nau lea fefeka mai nai. ʻOku totonu ke fēfē ʻetau talí? ʻOku pehē ʻe he Tohitapú: “Ko e tali malū ʻoku lolou ai ʻa e houhau.” Ko ha tali pehē ʻe toe lava ke ne fakamoluuʻi ʻa e tokotaha ʻokú ne maʻu ha fakakaukau fakafepakí. (Pal. 15:1; 25:15) Ki he kakai ʻoku nau hokosia ʻa e tuʻunga fefeka ʻi he ʻaho kotoa peé, ko ha anga pe ko ha leʻo ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e anga-ʻofá ʻe lava ke mātuʻaki fakamānako ʻo nau fanongo nai ai ki he ongoongo lelei ʻoku tau ʻoatú.

ʻOku ʻikai te tau mahuʻingaʻia ʻi he fakakikihi mo e faʻahinga ʻoku ʻikai te nau fakahaaʻi ha ʻapasia ki he moʻoní. ʻI hono kehé, ko ʻetau holí ke fakaʻuhinga mei he ngaahi Konga Tohitapú mo e kakai te nau fakaʻatā kitautolu ke tau fai iá. Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e tuʻunga ʻoku tau fetaulaki mo iá, ʻoku tau manatuʻi ʻoku totonu ke tau tali ʻaki ʻa e anga-ʻofa pea fakataha mo e tuipau ʻoku alafalalaʻanga ʻa e ngaahi talaʻofa mahuʻinga ʻa e ʻOtuá.​—1 Tes. 1:5.

Ngaahi Fili Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Meʻa Fekauʻaki mo e Konisēnisí

ʻI he taimi ʻoku ʻeke ai ʻe ha tokotaha ako Tohitapu pe kaungātui ʻa e meʻa ʻoku totonu ke ne faí ʻi ha tuʻunga pau, ʻoku totonu ke fēfē hoʻo talí? Te ke ʻiloʻi nai ʻa e meʻa te ke fai fakafoʻituituí. Ka ko e tokotaha taki taha kuo pau ke ne fua ʻa e fatongia ki heʻene ngaahi fili ʻaʻana tonu ʻi he moʻuí. (Kal. 6:5) Naʻe fakamatala ʻa e ʻapositolo ko Paulá naʻá ne fakalotolahiʻi ʻa e “talagofua [ʻi he] tui” ʻi he lotolotonga ʻo e kakai ko ia naʻá ne malanga ki aí. (Loma 16:​26, PM) Ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ia kia kitautolu ke tau muimui ai. Ko ha tokotaha ʻokú ne fai ha ngaahi fili koeʻuhi pē ke leleiʻia ai ʻa ʻene faiako Tohitapú pe ko ha tangata ʻe taha, ʻoku tauhi ia ki he tangatá, ʻo ʻikai ke ne moʻui ʻaki ʻa e tuí. (Kal. 1:​10) Ko ia ai, ko ha tali faingofua mo hangatonu ʻe ʻikai nai ke mahuʻingaʻia ai ʻi he tuʻunga lelei tahá ʻa e tokotaha ʻokú ne fai ʻa e fehuʻí.

ʻE anga-fēfē leva ke ke lava ʻo tali ʻi ha founga ʻa ia ʻoku huʻufataha mo e ngaahi tataki ʻa e Tohitapú? Te ke tohoaki nai ʻa e tokangá ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e fakatātā faka-Tohitapu feʻungamālie ʻoku kau ʻi he lēkooti ʻo e Tohitapú. ʻI he ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi, te ke fakahaaʻi nai kiate ia ʻa e founga ke fai ai ʻa e fekumí koeʻuhi ke ne kumi pē ʻe ia tonu ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní mo e ngaahi fakatātaá. ʻE toe lava ke ke lāulea ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni pea mo e mahuʻinga ʻo e ngaahi fakatātaá kae ʻikai ke ngāueʻaki ia ki he tuʻunga ʻoku hokó. ʻEke ki he tokotahá pe ʻokú ne sio ai ki ha meʻa te ne tokoniʻi nai ia ke ne fai ai ha fili fakapotopoto. Fakalotolahiʻi ia ke ne fakakaukau ʻi he mahinoʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi fakatātā ko ení ʻa e ʻalunga ʻa ia ʻe fakahōifua kia Sihová. ʻOkú ke tokoniʻi ai ia ke ne ‘ako hono ngaahi ongoʻangá ke sivi ʻa e leleí mo e koví.’—Hep. 5:14.

Lea ʻi he Ngaahi Fakataha ʻa e Fakatahaʻangá

Ko e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻanga Kalisitiané ʻoku faʻa tokonaki mai ai ʻa e ngaahi faingamālie kia kitautolu ke fai ai ha talaki fakahāhā ʻo ʻetau tuí. Ko e founga ʻe taha ʻoku tau fai ai iá ko e lea ʻi he tali ki he ngaahi fehuʻí. ʻOku totonu ke fēfē ʻetau leá? ʻAki ha holi ke fakalāngilangiʻi, pe lea lelei ʻo fekauʻaki mo Sihova. Ko e meʻa ia naʻe fai ʻe he tokotaha-tohi-saame ko Tēvitá ʻi he taimi naʻá ne ʻi he haʻohaʻonga ai ʻo e “gaahi fakataha oe kakai.” (Sāme 26:​12, PM) ʻOku totonu ke tau toe lea ʻi ha founga ʻoku fakalotolahiʻi ai hotau kaungātuí, ʻo fakaʻaiʻai kinautolu “ki he feʻofaʻaki mo e ngaue lelei,” ʻo hangē ko ia naʻe uki ʻe he ʻapositolo ko Paulá. (Hep. 10:​23-25) Ko hono ako ki muʻa ʻa e ngaahi lēsoní ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke fakahoko ʻa e meʻá ni.

ʻI he fiemaʻu ke leá, tauhi hoʻo ngaahi fakamatalá ke faingofua, mahino pea nounou. ʻOua ʻe kāpui kotoa ʻa e palakalafí; lave ki ha poini pē ʻe taha. Kapau ʻokú ke ʻoatu ha konga pē ʻo e talí, ʻe ʻoange ai ki he niʻihi kehé ʻa e faingamālie ke nau toe fai ha ngaahi lea lahi ange. ʻOku ʻaonga tautefito ke fakaeʻa ʻa e ngaahi konga Tohitapu ʻoku hā ʻi he fakamatalá. ʻI hono fai iá, feinga ke tohoaki ʻa e tokangá ki he konga ʻo e konga tohí ʻa ia ʻoku kaunga ki he poini ʻoku fai ai ʻa e lāuleá. Ako ke lea ʻi hoʻo ngaahi lea pē ʻaʻau kae ʻikai ko e lau hangatonu mei he palakalafí. ʻOua ʻe hoko ʻo hohaʻa kapau ʻoku ʻikai ke tonu mātē hoʻo leá. ʻOku hoko ia ʻi he taimi ki he taimi ki he tokotaha kotoa pē ʻoku leá.

ʻOku hā mahino ko hono ʻiloʻi ʻa e founga ʻoku totonu ke tau fai ʻaki ʻetau talí ʻoku kau ki ai ʻa e meʻa lahi ange ia ʻi hono ʻiloʻi pē ʻa e talí. ʻOku fiemaʻu ki ai ʻa e ʻiloʻilo. Ka ko e meʻa fakafiemālie moʻoni ē ko e taimi ʻokú ke fai ai ha tali ʻoku haʻu mei ho lotó pea ʻoku aʻu ki he loto ʻo e niʻihi kehé!​—Pal. 15:23.

KI MUʻA KE KE TALÍ, FAKAKAUKAUʻI

  • ʻUhinga naʻe ʻeke ai ʻa e fehuʻí

  • Ko e makatuʻunga ʻoku fiemaʻu ke fakatoka, koeʻuhi ke mahinoʻi lelei ai ʻa e talí

  • Founga ke fakamatalaʻi ai ho tuʻungá ʻi ha founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e tokanga ki he ngaahi meʻa ʻoku hohaʻa lahi ki ai ʻa e tokotaha ʻe tahá

  • Founga ke fai anga-ʻofa ai hoʻo fakamatalá fakataha mo e tuipaú

  • Pe ʻoku totonu ke ke fai ha tali hangatonu pe ʻomai ha ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e ngaahi fakatātā faka-Tohitapu ʻa ia te ne tokoniʻi ʻa e tokotaha kehé ke ne fili ʻiate pē ʻa e meʻa ke faí

FOUNGA KE LEA AI ʻI HE NGAAHI FAKATAHÁ

  • Kapau ko e ʻuluaki talí ia, fai ha tali faingofua mo hangatonu ki he fehuʻí

  • Ke tānaki atu ki he lāuleá, (1) fakahaaʻi ʻa e anga ʻo e kaunga ʻa ha konga Tohitapu ʻoku kaunga ki he poini ʻoku fai ki ai ʻa e lāuleá, (2) lave ki he anga ʻo e kaunga ʻa e meʻá ki heʻetau moʻuí, (3) fakamatalaʻi ʻa e founga ʻe lava ke ngāueʻaki ai ʻa e fakamatalá, pe (4) fakamatala ki he meʻa nounou naʻe hokosia ʻoku fakaeʻa ai ha poini tefito

  • Fanongo lelei ki he ngaahi lea ʻoku faí koeʻuhi ke ke ʻiloʻi ai ʻa e founga ke langa hake ai ʻi he meʻa kuo leaʻakí

  • Feinga ke lea ʻi he ngaahi lea pē ʻaʻau

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share