Vakai ʻa e Tohi Tapú

Ko e Hā ʻa e Taumuʻa ʻa ha Mātuʻa?

KO FĒ heni te ke saiʻia ke hoko ki ai hoʻo talavoú?

A. Ko ha tatau ʻoʻou.

E. Ko ha angatuʻu ʻa ia ko ʻene tukupaá ke hoko ʻo fehangahangai mo koe.

F. Ko ha tokotaha lahi fua fatongia ʻokú ne fai ʻa e ngaahi fili fakapotopoto.

Ko e mātuʻa ʻe niʻihi ʻoku nau fili ʻa e F ʻoku nau tōʻongafai nai ʻo hangē ʻoku nau saiʻia ʻi he A. ʻOku nau feinga ke fakamālohiʻi ʻenau tefitoʻi moʻoni fakaeʻulungāngá ki heʻenau talavoú, hangē ko hono tala kiate ia ʻa e ngāue ke ne filí. Ko e hā hono olá? ʻI heʻene maʻu pē ha tuʻunga tauʻatāiná, ʻokú ne fai e meʻa fehangahangaí. Ko e meʻa fakaolí, ko e ngaahi mātuʻa lahi ʻoku nau tūtuuʻi ʻa e A, kae utu ʻa e E.

ʻUhinga ʻOku Taʻelavameʻa Ai e Feinga ke Puleʻi Fakaʻaufulí

ʻOkú ke loto ke hoko hoʻo talavoú ko ha tokotaha lahi fua fatongia ʻokú ne fai e ngaahi fili fakapotopoto. Ka ʻe lava fēfē ke ke aʻusia e taumuʻa ko iá? Ko e meʻa ʻe taha ʻoku papaú: ʻOku ʻikai ko e talí ʻa e puleʻi fakaʻaufulí. Fakakaukau angé ki he ʻuhinga ʻe ua.

1. Ko e founga puleʻi-fakaʻaufulí ʻoku taʻefakatohitapu. Naʻe fakatupu ʻe Sihova ko e ʻOtuá ʻa e tangatá fakataha mo e tauʻatāina ke fili. ʻOkú ne fakaʻatā e kakaí ke nau fili ʻa e hala te nau fou ai ʻi he moʻuí, pe ʻoku lelei pe kovi. Ko e fakatātaá, ʻi he taimi naʻe tukulotoa ai ʻe Keini ʻa e ʻita loto-fakapō ki hono tokoua ko ʻĒpelí, naʻe folofola ʻa Sihova kiate ia: “ʻIkai ʻe ai ha hanga hake, ʻo kapau ʻoku ke feinga ke lelei? pea ka ʻoku ʻikai te ke feinga ke lelei ʻoku ʻi he matapa ʻa angahala, ʻo tokotoaki mai: pea ʻoku toka ʻene holi kiate koe, ka ʻoku aʻau ke pule ki ai”?—Sēnesi 4:7.

Fakatokangaʻi lolotonga naʻe ʻoange ʻe Sihova kia Keini ʻa e faleʻi māʻalaʻala, naʻe ʻikai te ne fakamālohiʻi ia ke fai ki ai. Naʻe pau ke fili ʻa Keini pe te ne puleʻi ʻene ʻitá pe ʻikai. Ko e hā ʻa e lēsoní? Kapau ʻoku ʻikai feinga ʻa Sihova ke ngāueʻaki e puleʻi fakaʻaufulí ke maʻu ai ʻe talangofua mei heʻene ngaahi meʻa fakatupú, ʻoku totonu foki ke ʻoua te ke feinga ke fai pehē ki hoʻo kau talavoú.a

2. Ko e founga puleʻi-fakaʻaufulí ʻoku faʻa hoko ai e ola fehangahangai. Sioloto atu ʻokú ke fehangahangai mo ha tangata tuʻuaki koloa ʻokú ne tenge koe ke ke fakatau ha meʻa. Ko e lahi ange ʻene feinga ke ke fakataú, ko e mālohi ange ia hoʻo talitekeʻí. Neongo kapau ʻokú ke fiemaʻu ʻene koloá, ngalingali ʻoku ʻikai te ke saiʻia heʻene foungá. ʻOkú ke loto ke mavahe meiate ia.

ʻE lava ke hoko ʻa e meʻa meimei tatau kapau ʻokú ke feinga ke fakamālohiʻi hoʻo tefitoʻi moʻoni fakaeʻulungāngá, tuí, mo e ngaahi taumuʻá ki hoʻo talavoú. Te ne loto-tatau mo ia? Ngalingali ʻe ʻikai! Ko hono moʻoní, ko hoʻo foungá ʻe fakahoko nai ai ʻa e meʻa fehangahangaí tofu pē, ʻo fakatupunga ai ke tupu ha fehiʻa hoʻo talavoú ki hoʻo ngaahi tuʻungá. ʻOku faʻa hoko ʻo taʻelavameʻa fakaʻaufuli ʻa e ngaahi feinga fakamātuʻá. Ko e hā leva ʻe lava ke ke faí?

ʻI he ʻikai feinga ke puleʻi fakaʻaufuli e moʻui hoʻo talavoú, ʻo fakamālohiʻi kiate ia hoʻo ngaahi tefitoʻi moʻoni fakaeʻulungāngá hangē nai ko ia naʻá ke fai heʻene kei siʻi angé, tokoniʻi ia ke ne sio ki he fakapotopoto hono fai ʻa e meʻa ʻoku totonú. Ko e fakatātaá, kapau ko ha Kalisitiane koe, fakahaaʻi kiate ia ʻa e founga ʻe ʻomai ai ʻe he moʻuiʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e ʻOtuá ʻa e fiemālie lahi ange ʻi he kotoa ʻene moʻuí.—ʻAisea 48:17, 18.

ʻI hoʻo fai iá, fokotuʻu ʻa e faʻifaʻitakiʻangá. Hoko ko e faʻahinga tokotaha ʻokú ke loto ke hoko ki ai hoʻo talavoú. (1 Kolinitō 10:34 [11:1, PM]) Fakamahinoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakaeʻulungaanga ʻokú ke fili ke moʻuiʻakí. (Palōveepi 4:11) Kapau ʻoku fakatupulekina hoʻo talavoú ha ʻofa ki he ʻOtuá mo ʻene ngaahi tuʻungá, te ne fai ʻa e ngaahi fili fakapotopoto, naʻa mo e taimi ʻoku ʻikai ai te ke ʻi aí.—Saame 119:97; Filipai 2:12.

ʻOatu ʻa e Pōtoʻi ʻAonga

Hangē ko ia ne ʻomai ʻi he peesi 2 ʻo e makasini ko ení, ʻe hoko mai ʻa e ʻaho—mahalo pē ʻe vave ʻaupito, ʻi hoʻo vakaí—ʻa ia ko hoʻo tama kuo fuʻu lahí te ne ‘tukuange ʻene tamaí mo ʻene faʻeé.’ (Sēnesi 2:24) ʻI he tuʻunga ko ha mātuʻá, ʻokú ke loto ke fakapapauʻi ʻokú ne maʻu e ngaahi pōtoʻi ʻoku fiemaʻu kiate iá koeʻuhi ke ngāue ai ko ha tokotaha lahi ʻoku ʻikai fakafalala ki ha taha. Fakakaukau ki he niʻihi ʻo e ngaahi pōtoʻi ʻe lava ke ke tokoniʻi ia ke ne fakatupulekina he taimí ni, lolotonga ʻene kei ʻi ʻapí.

Ngaahi Pōtoʻi Ngāue Fakaʻapi. ʻE lava hoʻo talavoú ʻo teuteu ha ngaahi meʻakai? fō mo haiane hono valá? tauhi hono lokí ke maʻa mo maau? tokangaʻi mo fakaleleiʻi e meʻa tefito ʻi ha kā? Ko hono fakatupulekina e ngaahi pōtoʻi peheé ʻe malava ai ha foha pe ko ha ʻofefine ke tokangaʻi ha ʻapi ʻi ha ʻaho. Naʻe pehē ʻe he ʻapositolo ko Paulá: “Kuó u ako, tatau ai pē pe ko e hā hoku ngaahi tuʻungá, ke u loto-topono.”—Filipai 4:11.

Ngaahi Pōtoʻi Fakafeohi. (Sēmisi 3:17) ʻOku lelei fēfē ʻa e feohi hoʻo talavoú mo e niʻihi kehé? ʻE lava ke ne fakaleleiʻi anga-mokomoko ʻa e fekīhiakí? Kuó ke akoʻi ia ke ne tōʻongaʻaki ki he kakaí ʻa e anga-fakaʻapaʻapa pea ke fakaleleiʻi ʻi he melino ʻa e ngaahi taʻefelotoí? (ʻEfesō 4:29, 31, 32) ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Fakaʻapaʻapa ki he ngaahi faʻahinga kotoa pē ʻo e tangatá.”—1 Pita 2:17.

Tokangaʻi ʻo e Paʻangá. (Luke 14:28) ʻE lava ke ke tokoniʻi hoʻo talavoú ke ne ako ha ngāue, ngāueʻaki ha patiseti, pea fakaʻehiʻehi mei ha moʻua? Kuó ke akoʻi ia ke ne tauhi ha paʻanga ki he ngaahi meʻa ʻe fiemaʻú pea fakaʻehiʻehi mei he fakatau taʻepalaní pea ke fiemālie ʻi he ngaahi meʻa tefitó? (Palōveepi 22:7) Naʻe tohi ʻe Paula: “ʻI hono maʻu ha meʻakai mo ha vala mo ha falé, ʻoku totonu ke tau fiemālie pē.”—1 Tīmote 6:8.

Ko e kau talavou ʻoku nau ako ke moʻuiʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakaeʻulungaanga faitotonú pea kuo nau fakatupulekina e ngaahi pōtoʻi ʻaongá ʻoku nau mateuteu moʻoni ki he fuʻu lahí. Kuo aʻusia ai ʻe heʻenau mātuʻá ʻenau taumuʻá!—Palōveepi 23:24.

[Fakamatala ʻi lalo]

KUÓ KE FIFILI?

● Ko e hā hoʻo taumuʻa ʻi he tuʻunga ko ha mātuʻá?—Hepelū 5:14.

● Ko e hā e fatongia tonu hoʻo talavoú ʻi heʻene hoko ko ha tokotaha lahí?—Siosiua 24:15.

[Fakatātā ʻi he peesi 25]

Ko fē te ke saiʻia ke hoko ki ai hoʻo talavoú?

Ko ha tatau . . .

Ko ha angatuʻu . . .

Ko ha tokotaha lahi fua fatongia