Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti
JULY 10-16
CHUMA CHAKUTULIYA M’MAZU NGAKU CHIUTA | EZEKIELE 15-17
“Kumbi Mufiska vo Mwalayizga?”
w88 9/15 17 ¶8
Yehova Wasolo Lipanga Laki Muchibazi!
8 Akulamuliya a ku Babiloni ndipuso a ku Egipiti ayeruzgikiya ndi nkhwazi (nombu) zikuluzikulu. Nkhwazi yo yinguwa pachanya pachimiti cha masidara yimiya kutuzgapu Yehoyakini pa ufumu ndi kuŵikapu Zedekiya. Chinanga kuti Zedekiya wangulayizga kuti wajengi wakugomezeka kwaku Nebukadinezara, iyu wangufiska cha vo wangulayizga. Iyu wanguthemba fumu ya Egipiti yo wenga nkhwazi yinyaki yikulu. Asani Zedekiya wangugwirisiya ntchitu zina laku Chiuta pa vo wangulayizga, ndikuti wangunyozesa Yehova chifukwa chakutondeka kufiska layizgu laki. Fundu yakuti tinganyozesanga Chiuta cha, yingatiwovya kuti tiyesesengi kufiska vo talayizga. Kukamba uneneska, ndi mwaŵi ukulu ukongwa kuziŵika ndi zina lakuti Akaboni aku Yehova!—Ezekiele 17:1-21.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
w88 9/15 17 ¶7
Yehova Wasolo Lipanga Laki Muchibazi!
7 Yuda wanguyeruzgikiya ndi mphereska za mudondu zambula kupasa vipasu vamampha kweniso zakwenere kuwotcheka chifukwa chakuti ŵanthu wo ajanga kwenuku ŵenga ambula kugomezgeka. (Ezekiele 15:1-8) Iyu wanguyeruzgikiya so ndi mwana yo apapi ŵaki amujowo ndipu Chiuta ndiyu wangumutaska kutuwa ku Egipiti ndi kumulera. Yehova wanguto Yuda kuja nge muwolu waki, kweni iyu wasopanga achiuta aboza ndipu wakhumbikanga nadi kulangika chifukwa chakuti wachitanga ureŵi mwauzimu. Kweni Chiuta watingi ‘wachitengi phanganu lambula kumala’ ndi ŵanthu akugomezgeka, wo ndi Yisraele wauzimu.—Ezekiele 16:1-63; Yeremiya 31:31-34; Ŵagalatiya 6:16.
JULY 31–AUGUST 6
CHUMA CHAKUTULIYA M’MAZU NGAKU CHIUTA | EZEKIELE 24-27
“Uchimi Wakukwasana ndi Turo Utitiwovya Kuti Tigomezengi Mazu Ngaku Yehova”
si 133 ¶4
Buku la M’Bayibolu la Nambala 26—Ezekiele
Ukaboni unyaki wambula kususkika unguwoneke pa nyengu yo mauchimi ngaku Ezekiele ngangufiskikiya ngakukwasana ndi kubwangandulika kwa Turo, Egipiti ndi Edomu. Mwakuyeruzgiyapu, Ezekiele wangukambiya limu kuti msumba wa Turo ubwangandulikengi, ndipu venivi vingwamba kufiskika pa nyengu yo Nebukadinezara wanguyukiya msumba wawu kwa vyaka 13. (Ezek. 26:2-21) Msumba wa Turo ungubwangandulika cha pa nyengu iyi. Kweni Yehova wakhumbanga kuti msumba wenuwu ubwangandulikiyi limu. Iyu wangukambiya limu kuziya mwaku Ezekiele kuti: “Ndiyolengi dongu laki ndipu wajengi jalawi lambula kanthu. . . . Yiwu azamuponya m’maji mya yaku, vinthu vaku vamathabwa kweniso dongu laku.” (26:4, 12) Ivi vingufiskika nadi pati pajumpha vyaka 250, panyengu yo Alexander Mura wanguyukiya chilumba cha Turo. Asilikali aku Alexander anguyola vinthu vosi vo vinguja msumba uwu wati wabwangandulika ndipu anguviponya munyanja. Vinthu venivi vinguja nge mtanthu wawu panyanja wa mamita 800 kutuliya ku Chilumba cha Turo. Pavuli paki, mu 332 B.C.E. anguyesesa mpaka angubwanganduwa msumba wo wenga ndi mpanda wa mamita 46. Ŵanthu masauzandi nganandi angubayika ndipu anyaki anandi angukoleka ukapolu. Nge mo Ezekiele wangukambiya limu, msumba wa Turo unguja nadi ‘malu nga vimwa ndipuso malu ngakunikapu mikwawu.’ (26:14) Kuchigaŵa chinyaki cha Charu Chakulayizgika, Aedomu anyaki ambula kugomezgeka nawu angubayika, nge mo Ezekiele wangukambiya. (25:12, 13; 35:2-9) Ndipuso, uchimi waku Ezekiele wakukwasana ndi kubwangandulika kwa Yerusalemu kweniso kuwezgiyapu kusopa kwa uneneska ungufiskika nadi.—17:12-21; 36:7-14.
ce 216 ¶3
Kumbi Bayibolu Likulembeka Mwakulongozgeka Nadi ndi Chiuta?
Msumba wa Turo wenga dowoku lakutchuka ukongwa lo kwafikiyanga masitima ku Fenikia ndipu wachitanga malonda mwachinyengu ndi Yisraele wakali yo wasopanga Yehova. Kuziya mwa mchimi Ezekiele, Yehova wangukambiya limu kweche vyaka 250 kuti msumba uwu wazamubwangandulika. Yehova wangukamba kuti: “Ndikutumiziyengi mitundu yinandi kuti ikuyukiyi . . . Ndipu yiphwanyengi mipanda ya ku Turo ndi kuwisa vigongwi vaki. Ndiyolengi dongu laki ndipu wajengi jalawi lambula kanthu. Wajengi malu ngakunikapu mikwawu pakati pa nyanja.” Ezekiele wanguzumbuliya limu charu ndipuso mulongozi yo wanguyukiya Turo. Iyu wangukamba kuti: “Nditumizengi Nebukadinezara fumu ya Babiloni kuti wayukiyi Turo.”—Ezekiele 26:3-5, 7.
it-1 70
Alexander
M’malu mwakuti Alexander wadikisi Aperesi wati wawina nkhondu kaŵi kosi ku Asia Minor (kakwamba ku msinji wa Granicus; kachiŵi ku chidika cha Isasi, kweniko asilikali a Peresi pafupifupi 500,000 anguthereskeke), iyu wangusintha maŵanaŵanu ndipu wangwamba kulimbana ndi chilumba cha Turo. Kwati kwaja vyaka mahandiredi nganandi, vingukambikiya limu kuti mipanda, vigongwi, nyumba kweniso dongu la ku Turo vazamuponyeka munyanja. (Ezek. 26:4, 12) Mwaviyo, Alexander ndiyu wanguto vinthu vo vinguja msumba wa Turo wati wabwangandulika ndi Nebukadinezara ndipu wangupangiya mutanthu wa mamita 800 kutuliya ku Chilumba cha Turo. Asilikali ankhondu apamaji anguthereska Chilumba cha Turo chakujikuzga chenichi mu July 332 B.C.E.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za M’Bayibolu
w88 9/15 21 ¶24
Yehova wasolo lipanga laki muchibazi!
24 Ezekiele wanguchita vinthu nge mo wachitiyanga nyengu zosi cha. (Ŵerengani Ezekiele 24:15-18.) Ntchifukwa wuli mchimi uyu wanguchita chitima cha muwolu waki wati wafwa? Wanguchita ivi kuti walongo vo vatingi vichitikiyengi Ayuda, ŵanthu anyaki wo ajanga mumsumba uwu ndipuso nyumba yakusopiyamu asani Yerusalemu wabwangandulika. Ezekiele wangukambiya limu vosi mwakuvwika umampha ndipu wakhumbikanga cha kukamba so uthenga wakutuliya kwaku Chiuta mpaka kubwangandulika kwa Yerusalemu. Mwakuyanana waka, ŵanthu a mumatchalitchi ngachikhristu ndipuso visopa vinyaki vaboza azamuguŵa ukongwa pa nyengu yo visopa vawu vazamubwangandulikiya. Asani “chisuzgu chikulu” chaziyamba, vo Akhristu akusankhika wo ŵenge alonda akamba vakukwasana ndi visopa vaboza, vazamuja vakukwana. (Mateyu 24:21) Kweni asani “lupanga” laku Chiuta lazisikiya pa matchalitchi ngaboza, ŵanthu a mumatchalitchi ngenanga ndipuso ŵanthu anyaki ‘azamuziŵa kuti iyu ndi Yehova.’—Ezekiele 24:19-27.