Malifalensi nga Nkhani za Unganu wa Umoyu Widu Wachikhristu Ndipuso Uteŵeti
JULY 1-7
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | AKOLOSE 1-4
“Zuwani Umunthu Wakali, Ndipu Vwalani Umunthu Wufya”
w11 3/15 10 ¶12-13
Londiyani Mzimu Waku Chiuta, wa Charu Cha
12 Kumbi jalidu langu lilongo kuti nde ndi mzimu wuli? (Werengani Akolose 3:8-10, 13.) Mzimu wacharu uchiska ŵanthu kuti achitengi ntchitu za liŵavu. (Aga. 5:19-21) Tingaziŵa mzimu wo utilongozga pa nyengu yo vinthu vasuzga. Mwakuyeruzgiyapu, tingalongo mzimu wo tenawu asani Mkhristu munyidu waleka kutitoliyaku kanthu, watiguŵisa pamwenga watichitiya vinthu vinyaki viheni. Tingalongo so mzimu wo tenawu asani te kwakutija munyumba zidu. Kujifufuza ndiku kungatiwovya ukongwa pa nkhani iyi. Jifumbeni kuti, ‘Kwa myezi 6 yo yajumpha, kumbi ndalongo mijalidu yachikhristu pamwenga ndayamba so kukamba pamwenga kuchita vinthu viheni?’
13 Mzimu waku Chiuta ungatiwovya kuti “tizuwi umunthu wakali limoza ndi ntchitu zaki” kweniso kuti tivwali “umunthu wufya.” Venivi vingatiwovya kuti tije achanju kweniso tichitiyengi lisungu anyidu. Mijalidu yeniyi yingatiwovya kuti tigowokiyengi anyidu chinanga kuti pangaŵa vifukwa vakwenere vakudandawuliya pa vo achita. Asani tawona kuti pachitika vinthu vambula urunji, tikhumbika cha kukwiya, kukalipa, kugazamuka ndipuso kukamba mazu ngaheni. Mumalu mwaki, titenere kuyesesa ‘kuchitiyana lisungu.’—Aefe. 4:31, 32.
Kumbi Mwasintha?
18 Kuti Mazu Ngaku Chiuta ngatiwovyi kusintha, tikhumbika kuŵerenga Bayibolu ndi kulisambira zuŵa lelosi kweni pakhumbika so vinyaki. Ŵanthu anandi aŵerenga Bayibolu nyengu zosi ndipu aziŵa vo likamba. Panyaki mukukumanapu ndi ŵanthu aviyo mu upharazgi. Anyaki akuloŵeza mavesi nga mu Bayibolu. Chinanga kuti akuloŵeza, vitiŵawovya cha kuti asinthi maŵanaŵanu pamwenga umoyu wawu. Kumbi cho chitiŵasuzga ntchinthu wuli? Kuti Mazu Ngaku Chiuta ngawovyi munthu ndipuso kuti ngamusinthi, wakhumbika kuzomereza kuti ngamufiki mumtima. (Aga. 6:6) Mwaviyo, tikhumbika kulunguruka pa vo tisambira. Vingaja umampha kujifumba kuti: ‘Kumbi vo ndisambira, nditiviwona kuti ndi visambizu ŵaka va chisopa? Kumbi ndigomezga kuti wenuwu mbuneneska? Kumbi ndisaniya nthowa zo ndingagwiriskiya ntchitu vo ndisambira pa umoyu wangu pamwenga nditiviwona kuti vakusambiziya ŵaka ŵanthu anyaki? Kumbi ndiwona kuti Yehova wakamba ndi ini?’ Kuŵanaŵaniya mafumbu ngenanga, kungatiwovya kuti timuyanjengi ukongwa Yehova. Tingasuzgika cha kusintha asani tikhorwa ndi vo tisambira.—Nthanthi 4:23; Luka 6:45.
19 Kuŵerenga ndi kulunguruka Mazu Ngaku Chiuta zuŵa lelosi, kutiwovyengi kuti tilutirizgi ‘kuzuwa umunthu wakali limoza ndi ntchitu zaki, ndi kuvwala umunthu wufya, wo chifukwa cha kuziŵa vinthu mwauneneska uja wufya.’ (Ako. 3:9, 10) Asani tivwisa Mazu Ngaku Chiuta kweniso titingagwiriskiya ntchitu, tingachita vinthu mwakupambana ndi mo tachitiyanga kali. Venivi vingachitiska kuti tije ndi umunthu wufya wachikhristu, wo utiwovyengi kuti tivikiliriki ku nthowa zauryarya zo Satana wagwiriskiya ntchitu.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-2 169 ¶3-5
Ufumu Waku Chiuta
“Ufumu wa Mwana Waki Wakwanjiwa.” Pa Pentekositi mu 33 C.E., Yesu wanguŵapunguliya mzimu wakupaturika akusambira ŵaki. Yapa ndipu pajumpha mazuŵa 10 kutuliya po wangulutiya kuchanya. Wenuwu wenga ukaboni wakuti Yesu “wakukwezeka kujanja lamaryi laku Chiuta.” (Machi. 1:8, 9; 2:1-4, 29-33) Pa nyengu iyi, “phanganu lifya” lingwamba kugwira ntchitu paku yiwu ndipu anguja fawundeshoni ya “mtundu wakupaturika” wa Isirayeli wauzimu.—Ahe. 12:22-24; 1 Petu. 2:9, 10; Aga. 6:16.
Khristu wanguja kujanja lamaryi la Awisi ndipu wenga Mutu wa mpingu. (Aefe. 5:23; Ahe. 1:3; Afi. 2:9-11) Malemba ngalongo kuti kwamba pa Pentekositi mu 33 C.E. kuluta kunthazi, Yesu wangwamba kulamuliya akusambira ŵaki. Wakutumika Paulo wachilembe kalata Akhristu a ku Kolose, wakambanga Yesu Khristu nge kuti wayambapu kali kulamuliya mu ufumu waki. Iyu wangukamba kuti: “[Chiuta] wakutitaska ku mazaza nga mdima, ndi kutisamisiya mu ufumu wa Mwana waki wakwanjiwa.”—Ako. 1:13; yeruzgiyani ndi Machi. 17:6, 7.
Ufumu waku Khristu wo ungwamba pa Pentekositi mu 33 C.E. ulamuliya Isirayeli wauzimu. Isirayeli wauzimu mwenuyu mbakhristu wo akusankhika ndi mzimu waku Chiuta kuti aje ŵana ŵaki auzimu. (Yoha. 3:3, 5, 6) Asani Akhristu akusankhika ŵenaŵa alonde mphotu yawu kuchanya, aja so ndi chilindizga chakuzija pacharu chapasi cha mu ufumu wauzimu waku Khristu. Mumalu mwaki yiwu amuja mafumu kuchanya limoza ndi Khristu.—Chivu. 5:9, 10.
w08 8/15 28 ¶9
Fundu Zikulu Zakutuliya Mukalata Yakuluta kwa Agalatiya, Aefeso, Afilipi ndi Akolose
2:8—Kumbi “fundu zipusu zo charu chitende” zo Paulo wangutitcheŵesa nazu ndi vinthu wuli? Venivi ndi vinthu va mucharu chaku Satana pamwenga fundu zo ŵanthu atende. (1 Yoha. 2:16) Vinthu ivi ndi zeru za ŵanthu, kwanja vinthu vakuliŵavu ndipuso visopa vaboza.
JULY 8-14
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 ATESALONIKA 1-5
“Lutirizgani Kuchiskana ndi Kuzengana”
w11 6/15 26 ¶12
“Muŵatumbikengi Ukongwa wo Agwira Ntchitu Mwaphamphu Pakati Pinu”
12 “Kulongozga” umampha mumpingu kung’anamuwa kusambiza pe cha. Mazu ngakuyanana ndi ngenanga ngasanirika so pa 1 Timote 3:4. Paulo wangukamba kuti wakulongozga watenere kuja “munthu wakuziŵa kulongozga a munyumba yaki mu nthowa yamampha ndipuso wa ŵana akuvwiya ndi mtima wosi.” Pa lemba ili, mazu ngakuti “kulongozga” ngang’anamuwa kusambiza ŵana pe cha, kweni ngang’anamuwa so kulongozga banja laki munthowa zinyaki ndi kuja ndi ŵana “akuvwiya ndi mtima wosi.” Ŵara wo alongozga mumpingu atovya ŵanthu wosi kuti avwiyengi Yehova ndi mtima wosi.—1 Timo. 3:5.
w11 6/15 28 ¶19
“Muŵatumbikengi Ukongwa wo Agwira Ntchitu Mwaphamphu Pakati Pinu”
19 Kumbi mungachita wuli asani munthu munyaki wakupaskani mphasu? Kumbi muyigwiriskiyengi ntchitu kuti mulongo kuti muwonga? Yehova ‘wakupereka anthulumi nge mphasu’ kwaku isi kuziya mwaku Yesu. Asani tivwisiya pa nyengu yo ŵara akamba nkhani mumpingu kweniso asani tigwiriskiya ntchitu fundu zo akamba ndikuti tiwonga mphasu yo Yehova wakutipaska. Tingalongo so kuti tiwonga asani tipereka ndemanga zakuchiska pa maunganu. Kweniso, tiyesesengi kugwiraku ntchitu yo ŵara achita nge yakupharazga. Mwakuyeruzgiyapu, asani mura munyaki wakukupaskanipu ulongozgi unyaki ndipu ukukuwovyani, kumbi mungamuwonga cha? Mungachita so umampha kuwonga ŵanthu a mu banja la mura weyosi. Kumbukani kuti nyengu yo ŵara apatuwa kuti agwiri ntchitu mwaphamphu mumpingu, ndiyu atingi acheziyengi ndi banja lawu ndipu banja lawu litiŵazomereza.
“Tiyanjanengi . . . mu Vakuchita Ndipuso Mwauneneska”
13 Muwovyengi akulopwa. Tingalongo kuti te ndi chanju cheneku asani tilondo ulongozgi wa mu Bayibolu wakuti “muwovyengi akulopwa, ndipu mujengi akuzika kwaku wosi.” (1 Ate. 5:14) Chinanga kuti abali ndi azichi anandi wo mbakulopwa atazija ndi chivwanu chakukho kunthazi, anyaki tikhumbika kuzizipizga nawu ndipuso kulutirizga kuŵawovya. Tingachita viyo mwakukambiskana nawu Malemba ngakuchiska, kupharazga nawu ndipuso kuŵavwisiya asani akambiskana nasi. Kusazgiyapu pa fundu iyi, mumalu mwakuŵanaŵana ŵaka kuti abali ndi azichi ŵidu ‘mbanthazi’ pamwenga ‘mbakulopwa,’ titenere kuziŵa kuti nasi nyengu zinyaki tingaja ndi nthazi pamwenga tingalopwa. Wakutumika Paulo nayu waziŵanga kuti wenga wakulopwa pa vinthu vinyaki. (2 Akori. 12:9, 10) Mwaviyo, tosi tingayanduwa asani Akhristu anyidu atitiwovya.
w15 2/15 9 ¶16
Jani Akujiyuyuwa Kweniso Alisungu nge Yesu
16 Vakukamba vidu. Chanju chititiwovya kuti tikambiskanengi mwalisungu ndi ŵanthu “wo asuzgika maŵanaŵanu.” (1 Ate. 5:14) Kumbi ŵanthu aviyo yaŵa, tingaŵachiska wuli? Tikambengi ndi kuchita vinthu vakulongo kuti titiŵafipiya mtima kweniso titiŵaŵanaŵaniya. Nyengu zinyaki tiŵalumbengi chifukwa cha mijalidu yamampha yo ŵenayu kweniso malusu ngawu. Tingaŵakumbusa so kuti Yehova wakuŵaguziya ku Mwana waki ndipu watiŵawona kuti mbakuzirwa ukongwa. (Yoha. 6:44) Tingaluwanga so cha kuŵakambiya kuti Yehova waphwere ateŵeti ŵaki “akusweka mtima” pamwenga a ‘mzimu wakutekenyeka.’ (Sumu 34:18) Ŵanthu wo asuzgika, apembuzgika ukongwa asani taŵakambiya mazu ngamampha.—Nthanthi 16:24.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-1 863-864
Malusu Ngaheni Ngakugonana
Kuchita malusu ngaheni ngakugonana, mbubudi wo munthu wangasezgeka nawu mumpingu. (1 Akori. 5:9-13; Ahe. 12:15, 16) Wakutumika Paulo, wangukamba kuti Mkhristu yo wachita malusu ngaheni ngakugonana wanangiya liŵavu laki chifukwa wagwiriskiya ntchitu viŵalu vaki vakugoniyana munthowa yambula kwenere. Iyu watimbanyiza ubwezi waki ndi Yehova, wafipiska mpingu waku Chiuta ndipuso wangato matenda ngakuyambuzgiyana pakugonana ngo ngangachitiska kuti wafwi. (1 Akori. 6:18, 19) Iyu watiŵaphwanyiya wanangwa abali ndi azichi (1 Ate. 4:3-7) chifukwa (1) wafipiska mpingu, watiwuchitiska soni kweniso watiwunyozesa (Ahe. 12:15, 16), (2) wanangiya munthu yo wagonana nayu chifukwa munthu yo waja wakufipiskika asani wasere munthengwa, (3) wananga mbiri yamampha ya banja laki, kweniso (4) wanangiya apapi a munthu yo wagonana nayu, mulumu waki pamwenga munthu yo wakhumba kuzitolana nayu. Iyu wayuyuwa munthu cha, chifukwa marangu nga ŵanthu ngangazomereza pamwenga ngangakaniza malusu ngaheni ngakugonana. Mumalu mwaki wayuyuwa Chiuta yo wazamulanga ŵanthu wo achita venivi.—1 Ate. 4:8.
w15 7/15 18-19 ¶14-15
“Utaski Winu we Pafupi”
14 Kumbi ndi vinthu wuli vo vazamuchitika asani Gogi wa ku Magogi waziyamba kuyukiya ŵanthu aku Chiuta? Mateyu ndi Mariko angukamba fundu zakuyanana waka. Yiwu anguti: “[Mwana wa munthu] wazamutuma angelu, ndipu azamuwunganiska akusankhika ŵaki kutuliya ku mphepu zosi zinayi, kwamba kuvigoti va charu chapasi mpaka kuvigoti va kuchanya.” (Mariko 13:27; Mate. 24:31) Lemba ili likamba za Akhristu akusankhika wo anguwunganiskika pakwamba cha. Kweniso likambapu cha za chidindu chakumaliya cho akusankhika wo ŵeche pacharu chapasi azamudindika. (Mate. 13:37, 38) Kudindika chidindu uku kwazamuchitika chisuzgu chikulu chechendayambi. (Chivu. 7:1-4) Nanga Yesu wakambanga kuwunganiska wuli? Iyu wakambanga nyengu yo a 144,000 wo azamukuŵa kuti ŵeche pacharu chapasi, azamulutiya kuchanya. (1 Ate. 4:15-17; Chivu. 14:1) Ivi vazamuchitika asani Gogi wa ku Magogi waziyamba kuyukiya ŵanthu aku Chiuta. (Ezeki. 38:11) Pavuli paki, mazu ngaku Yesu ngazamufiskika, ngakuti: “Pa nyengu yeniyo ŵanthu arunji azamuŵala ukongwa nge lumwi mu Ufumu wa Awisewu.”—Mate. 13:43.
15 Kumbi ivi ving’anamuwa kuti akusankhika ‘azamukwamphulikiya’ mumitambu? Ŵanthu anandi wo atiti mbakhristu, agomezga kuti mazu yanga ngang’anamuwa kuti Akhristu amukumana ndi Yesu mumitambu. Pavuli paki, yiwu atiti Yesu wazamuwe kuti waziyambi kuwusa charu chapasi ndipu ŵanthu azakumuwona wachiza. Kweni Bayibolu likamba kuti “chisimikizu cha Mwana wa munthu chazamuwoneka kuchanya” ndipu Yesu wazengi “mu mitambu yakuchanya.” (Mate. 24:30) Ivi vilongo kuti ŵanthu azakumuwona cha Yesu. Kweniso, “mnofu ndi ndopa, vingahara cha Ufumu waku Chiuta.” Mwaviyo, wo azamuluta kuchanya azamukhumbika dankha ‘kusambusika mu kanyengu kamanavi, mu kumphone ŵaka kwa jisu, mu nyengu ya mbata yakumaliya.’ (Ŵerengani 1 Akorinto 15:50-53.) Kweni Akhristu akusankhika wo ŵeche pacharu chapasi azamuwunganiskika pamoza mu nyengu yimanavi.
JULY 15-21
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 2 ATESALONIKA 1-3
“Kuvumbulika kwa Munthu Wambula Kuvwiya Marangu”
it-1 972-973
Kujipereka Kwaku Chiuta
Pe so chisisi chinyaki cho chisuskana ukongwa ndi “chisisi chakupaturika” chaku Yehova. ‘Chisisi ichi nkhuleka kuvwiya marangu.’ Ichi chenga nadi chisisi kwa Akhristu, chifukwa mu nyengu yaku Paulo “munthu wambula kuvwiya marangu” wenga wechendavumbuliki pakati pa gulu la Akhristu lo laziŵikanga umamphaumampha. Chinanga kuti “munthu” wambula kuvwiya marangu mwenuyu wanguzivumbulika pati pajumpha nyengu, vakuchita vaki vingulutirizga mbwenu kuja vachisisi ku ŵanthu anandi. Ivi venga viyo chifukwa vinthu viheni vo wachitanga wavichitanga pakweru ndipuso nge kuti ngwakujipereka kwaku Chiuta. Kukamba uneneska, munthu uyu wenga wakugaruka chifukwa wangujipereka mwachinyengu kwaku Chiuta. Paulo wangukamba kuti “chisisi ichi chakuleka kuvwiya marangu” chagwiranga so ntchitu mu nyengu yaki chifukwa mumpingu wachikhristu mungubuka mzimu wakuleka kuvwiya marangu, vo vatingi viyambisengi kagulu kakugaruka. Paulo wangulongo kuti pakumaliya paki munthu uyu wakhumbikanga kuzibayika ndi Yesu Khristu pa nyengu ya kuŵapu kwaki. “Munthu” mwenuyu yo watumikanga ndi Satana ‘wajikwezanga pachanya paku weyosi yo wadanikanga kuti chiuta, pamwenga chinthu cho chasopekanga’ (mu Chigiriki, seʹba·sma). Mwaviyo, munthu mwenuyu yo wagwiriskikiyanga ntchitu ndi Satana pakususka Chiuta, wenga wachinyengu ukongwa ndipu ŵanthu anandi wo alondonga nthowa zaki akhumbikanga kubayika. Vinthu vachinyengu vo “munthu wambula kuvwiya marangu” uyu wachitanga vatingi vibisikengi chifukwa walongonga nge kuti ngwakujipereka kwaku Chiuta.—2 Ate. 2:3-12; yeruzgiyani ndi Mate. 7:15, 21-23.
it-2 245 ¶7
Boza
Yehova Chiuta wakuzomereza kuti ŵanthu wo atanja boza alandizgiki “ndi chilatu chakuti agomezgengi boza” mumalu mwakugomezga uthenga wamampha waku Yesu Khristu. (2 Ate. 2:9-12) Kuti tivwisi fundu iyi, tiyeni tiŵanaŵaniyi vo vinguchitikiya Ahabu, fumu ya Isirayeli. Achimi aboza angukambiya Ahabu kuti wamuwina nkhondu ku Ramoti-gileada. Kweni Mikaya, mchimi waku Yehova wangumutcheŵesa kuti vinthu vakumuyende umampha cha. Yehova wangumulongo chiwona mchimi Mikaya. Mu chiwona chenichi, Yehova wanguzomereza mungelu waki kuti waje nge “mzimu waboza” mumulomu mwa achimi aboza aku Ahabu. Mwaviyo, yapa tingakamba kuti mungelu wangugwiriskiya ntchitu nthazi zaki kuti achimi yaŵa akambi boza, kweniso kuti akambi vinthu vo Ahabu wakhumbanga kuti wavwi. Chinanga kuti wangutcheŵeseka, Ahabu wangusankha kuvwiya vinthu vaboza vo achimi ŵaki angumukambiya ndipu wanguchifwiya kunkhondu.—1 Ŵakaro. 22:1-38; 2 Miko. 18.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-1 834 ¶5
Motu
Peturo wangulemba kuti “kuchanya ndi charu chapasi vasungikiya motu.” Vo Peturo wangukamba pa lemba ili kweniso vo malemba nganyaki ngakamba, vilongo kuti wang’anamuwanga motu chayiwu cha kweni kunangika kwamuyaya. Pa nyengu ya Chigumula chaku Nowa, kuchanya ndi charu chapasi vingunangika cha kweni ŵanthu ambula kuvwiya Chiuta ndiwu angunangika. Mwakuyanana ŵaka, pa nyengu ya kuvumbulika kwaku Yesu Khristu mumotu wakulipuka, iyu limoza ndi angelu ŵaki anthazi azamunanga ŵanthu ŵija wo aleka kuvwiya Chiuta.—2 Petu. 3:5-7, 10-13; 2 Ate. 1:6-10; yeruzgiyani ndi Yesa. 66:15, 16, 22, 24.
it-1 1206 ¶4
Kukambirika
“Mazu Ngakukambirika”—Ngauneneska ndi Ngaboza. Mazu ngakuti mzimu (mu Chigiriki, pneuʹma) ngagwiriskikiya ntchitu mwapade mu vinthu vinyaki vo akutumika akulemba. Mwakuyeruzgiyapu, pa 2 Atesalonika 2:2, wakutumika Paulo wanguchiska abali ndi azichi a ku Tesalonika kuti angasukunyikanga cha pa maŵanaŵanu ngawu, “pamwenga kuchita mantha ndi uthenga wakuwoneka nge kuti watuliya kwaku Chiuta [mazu ngaki chayingu, “mzimu”], pamwenga uthenga wa pamulomu pamwenga wa mukalata yakuwoneka nge kuti yatuliya kwaku isi, wakukamba kuti zuŵa laku Yehova lafika.” Viwoneke limu kuti Paulo wangugwiriskiya ntchitu mazu ngakuti mzimu (pneuʹma) kuti wakonkhoski nthowa yakukambiskiyana, kaya kuziya “mukalata” pamwenga “pamulomu.” Mabayibolu nganyaki ngafwatuliya mazu ngakuti pneuʹma kuti “mzimu,” kweni Mabayibolu nganyaki ngafwatuliya mazu yanga kuti “uthenga wa Mzimu” (The Bible—An American Translation), “vo uŵanaŵana kuti vichitikengi kunthazi” (The Jerusalem Bible), “kukambirika” (D’Ostervald; Segond [French]), “uthenga wakuwoneka nge kuti watuliya kwaku Chiuta” (NW).
JULY 22-28
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 TIMOTE 1-3
“Yesesani Kuti Mugwiri Ntchitu Yamampha”
Tikhumbika Kuchita Vinandi Pakuteŵete Yehova
3 Ŵerengani 1 Timote 3:1. Mazu nga Chigiriki ngo akungafwatuliya kuti ‘kupenja’ ngang’anamuwa kunyanyamiya kuti ufikiyi chinthu cho che patali. Pakukamba mazu yanga, wakutumika Paulo wang’anamuwanga kuti munthu wakhumbika kuyesesa kuti wachiti vinandi pakuteŵete Chiuta. Tiyeruzgiyi kuti mubali waŵanaŵaniya vo wangazichita mumpingu kunthazi. Pa nyengu iyi ndi mteŵeti wakovya cha. Iyu waziŵa kuti wakhumbika kuja ndi mijalidu yo yingalongo kuti we pa ubwezi wakukho ndi Chiuta. Chakwamba, watesesa kuti waje mteŵeti wakovya. Pavuli paki, wawona kuti wangaja mura. Munthu yo wakhumba kuja mteŵeti wakovya pamwenga mura, watenere kuyesesa kulondo fundu za mu Malemba zo zikhumbika kuti wazifiski umampha udindu wo wapaskikengi mumpingu.
km 9/78 4 ¶7
“Aja ndi Mbiri Yamampha”
7 Mphakusuzga cha kuvwisa chifukwa cho Paulo wangukambiya kuti ŵanthu aviyo yaŵa “aja ndi mbiri yamampha.” Ivi vipambana ndi vo ŵanthu anyaki akamba kuti asani munthu walonde udindu mutchalitchi ndikuti wakwezeka kuluska anyaki wosi. Mumalu mwaki, Yehova ndi Yesu alayizga kuti ateŵeti akovya “wo ateŵete mu nthowa yamampha” atumbikikengi, ndipu abali ndi azichi aŵawovyengi kweniso aŵatumbikengi. Yiwu aja ndi “wanangwa wakulongoro va chivwanu cho che mwaku Khristu Yesu.” Chifukwa chakuti agwira ntchitu yawu mwakugomezgeka, abali ndi azichi atiŵawonga ukongwa chifukwa cha uteŵeti wawu wamampha. Yiwu alongo kuti ŵe ndi chivwanu chakukho ndipu aŵavi mantha asani asuskika.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
it-1 914-915
Mkoka
Mu nyengu yakali, kusambira kweniso kukambiskana va mkoka kwenga kwambula phindu. Venivi ndivu so vachitikanga pa nyengu yo Paulo walembiyanga kalata Timote. Pa nyengu iyi, ŵanthu awusunganga cha mkoka chifukwa Chiuta wawonanga kuti mumpingu wachikhristu palivi kupambana pakati pa Ayuda ndi ŵanthu amitundu yinyaki. (Aga. 3:28) Mkoka wosi waku Yesu ungulembeke limu kuti wazamuwiya mu mphapu yaku Davidi. Kweniso, pangujumpha nyengu yitali cha kutuliya po Paulo wangulembe vakukwaskana ndi kubwangandulika kwa Yerusalemu ndipuso vinthu vinyaki vakukwaskana ndi mbiri ya Ayuda. Kweni Chiuta wanguzomereza cha kuti vinthu venivi visungiki. Mphakuvwika kuti Paulo wafipanga mtima kuti Timote kweniso abali ndi azichi mumpingu atingi atimbanyizgikengi pamwenga kumaliya nyengu yawu pa kufufuza kweniso kupwakasana pa mikoka ya ŵanthu. Venivi vatingi viŵawovyengi cha kuti aje ndi chivwanu chifukwa venga vinthu vambula kukhumbika. Mkoka wo we mu Bayibolu, ngwakukwana kuwovya ŵanthu kuziŵa Mesiya ndipu mkoka wenuwu ndiwu ngwakukhumbika ukongwa kwa Akhristu. Mikoka yinyaki yo yikulembeka mu Bayibolu yikusungika kuti uje ukaboni wakulongo kuti vo vikulembeka mu Bayibolu vauneneska ndipuso vinguchitika nadi.
“Awonani! Uyu Ndiyu Chiuta Widu”
15 Zina linyaki la udindu lo ndakwenere Yehova pe ndakuti “Fumu yamuyaya.” (1 Timote 1:17; Chivumbuzi 15:3) Kumbi zina lenili ling’anamuwanji? Vakusuzga kuti tivwisi vo zina ili ling’anamuwa chifukwa maŵanaŵanu ngidu ngakupereŵere, kweni Yehova wengaku kutuwa muyaya ndipu waŵengeku mpaka muyaya. Lemba la Sumu 90:2 likamba kuti: “Yimwi ndimwi Chiuta kutuwa muyaya mpaka muyaya.” Ivi vilongo kuti Yehova walivi chiyambi ndipu wajapu nyengu zosi. Iyu ngwakwenere nadi kudanika kuti “Wamazuŵa Nganandi” chifukwa wakuŵaku nyengu yambula kuziŵika. Iyu wakuŵaku munthu pamwenga chinthu chechosi chechendalengeki. (Danyele 7:9, 13, 22) Kumbi ndiyani yo wangasuska kuti iyu ngwakwenere nadi kudanika kuti Ambuya Fumu Yikulu?
JULY 29–AUGUST 4
CHUMA CHAKUTULIYA MU MAZU NGAKU CHIUTA | 1 TIMOTE 4-6
“Kujipereka Kwaku Chiuta Kweniso Chuma”
w03 6/1 9 ¶1-2
Vo Vingatiwovya Kuti Tikhorwengi ndi vo Tenavu
Paulo wakhorwanga ndi vo wenga navu ndipu venivi ndivu vamuwovyanga ukongwa kuti wakondwengi. Kumbi kukhorwa ndi vo tenavu kung’anamuwanji? Kung’anamuwa kuti tigutiskikengi ndi vinthu vakukhumbika ukongwa paumoyu. Pa nkhani yeniyi, Paulo wangukambiya Timote yo wateŵetiyanga nayu limoza kuti: “Kukamba uneneska, kujipereka kwaku Chiuta kweniso kukhorwa ndi vo munthu we navu, kwe ndi phindu likulu ukongwa. Pakuti tikuza ndi kekosi cha mucharu ndipu tipingengi kekosi cha pakutuwamu. Mwaviyo, asani te ndi chakurya ndi vakuvwala, tije akukhorwa ndi vinthu venivi.”—1 Timote 6:6-8.
Wonani kuti Paulo wangulongo kuti pe kukoliyana pakati pa kukhorwa ndi vinthu vo wenga navu ndi kujipereka kwaku Chiuta. Iyu wanguziŵa kuti munthu wakondwa asani wawona kuti kuteŵete Chiuta ndiku nkhwakukhumbika ukongwa kuluska chuma pamwenga katundu. “Chakurya ndi vakuvwala” vamuwovyangaku ŵaka kuti walutirizgi kujipereka kwaku Chiuta. Mwaviyo, kuthemba Yehova ndi mtima wosi ndiku kungumuwovya ukongwa Paulo kuti wagutiskikengi ndi vo wenga navu, chinanga kuti wakumananga ndi masuzgu.
g 6/07 6 ¶2
Vo Vingachitika Asani Munthu Wakhumbisiska Kukhupuka
Mbuneneska kuti ŵanthu anandi angafwa cha chifukwa chakupenja chuma. Kweni anandi amaliya nyengu yawu pakupenja chuma chenichi. Chinanga kuti veviyo, akondwa cha ndi umoyu chifukwa cha masuzgu ngo akumana nangu kuntchitu pamwenga masuzgu nga ndalama ngo ngatiŵachitiska kuti afipengi mtima, asoŵengi tulu, mutu uŵaŵengi, pamwenga atamengi vilonda vamumoyu. Masuzgu ngenanga ngangachitiska kuti afwi liwi. Ndipu asani munthu wakhumba kusintha kuti waleki mtima wakukhumbisiska kukhupuka, vitimusuzga ukongwa chifukwa maji ngaja kuti ngafika kali mukhosi. Mwakuyeruzigiyapu, vingachitika kuti muwolu waki pamwenga mulumu waki wakuleka kali kumugomezga, panyaki so ŵana ŵaki nawu akutimbanyizgika kali maŵanaŵanu ndipu liŵavu laki likusere kali ndengenyela. Masuzgu nganyaki nganganozgeka kweni pangakhumbika kufwiyapu kuti vosi vije umampha. Ŵanthu wo achita venivi ‘atijipweteka ukongwa ndi maurwirwi nganandi.’—1 Timote 6:10.
g 11/08 6 ¶4-6
Vinthu 6 vo Vingakuwovyani Kuti Vinthu Vikuyendiyeningi Umampha
Nge mo tinguwone mu nkhani yakwamba mumaganizi iyi, ŵanthu wo awona kuti kukhupuka ndiku kungaŵawovya kuti vinthu viŵayendiyengi umampha, apilipita ŵaka pamtunda wambula maji. Yiwu aguŵa kweniso atijidaniya maurwirwi nganandi. Mwakuyeruzgiyapu, kanandi munthu yo wapenja ukongwa chuma, waŵavi nyengu yakucheze ndi banja laki kweniso anyaki. Penipo anyaki asoŵa tulu chifukwa cha ntchitu pamwenga chifukwa cha kusuzgika maŵanaŵanu. Lemba la Wakutaula 5:12 likamba kuti: “Tulu taku yo wateŵete tinowa ukongwa, chinanga kuti waturya vimanavi pamwenga vinandi. Kweni vinthu vinandi vo wachuma we navu, vitimugonesa tulu cha.”—Hebrew Names Version.
Ndalama zingapwetekesa munthu kweniso zingamulandizga. Yesu Khristu wangukamba va “chinyengu chanthazi cha chuma.” (Mariko 4:19) Ŵanthu awona kuti chuma chingaŵawovya kuti akondwengi, kweni uneneska ngwakuti chingaŵawovya cha. Mumalu mwaki chuma chichitiska kuti munthu waje ndi mtima wakukhumba vinandi. Pa Wakutaula 5:10 pakamba kuti: “Yo watanja ndalama wagutiskika cha ndi ndalama.”—The New English Bible.
Mwaviyo, tingakamba kuti munthu yo watanja ndalama watijipweteka yija ndipu pakumaliya paki waguŵa pamwenga wapalamula milandu. (Nthanthi 28:20) Munthu wakondwa kweniso vinthu vitimuyende umampha asani we ndi mtima wakupaska, wagowoke anyaki, we ndi mijalidu yamampha, watanja anyaki kweniso asani wateŵete Chiuta.
Kufufuza Fundu Zakuzirwa za mu Bayibolu
lvs 23-24 ¶17
Vo Mungachita Kuti Muje ndi Njuŵi Yamampha
17 Wakutumika Peturo wangulemba kuti: “Lutirizgani kuja ndi njuŵi yamampha.” (1 Peturo 3:16) Kweni chakupaska chitima ntchakuti asani ŵanthu akana kuvwiya fundu zaku Yehova, kamanakamana njuŵi yawu yileka kuŵatcheŵeska. Paulo wangukamba kuti njuŵi yaviyo ‘yikukulungundiya nge kuti ayiwotcha ndi chisulu chamotu.’ (1 Timote 4:2) Kumbi chisulu chamotu chikukuwotchanipu? Asani munthu wafya ndi chisulu chamotu, waja ndi bamba ndipu pavwika cha asani munthu wakopu. Mwaviyo, asani munthu walutirizga kuchita vinthu viheni, njuŵi yaki ‘yikulungundiya’ ndipu mukuluta kwa nyengu yileka kumutcheŵeska.
it-2 714 ¶1-2
Kuŵerenga pa Gulu la Ŵanthu
Mumpingu Wachikhristu. Mu nyengu ya akutumika, wanthu amanavi ndiwu ŵenga ndi mipukutu ya Bayibolu ndipu venivi vachitiskanga kuti kuŵerenga pa gulu kuje kwakukhumbika ukongwa. Wakutumika Paulo wangulamula kuti makalata ngaki ngaŵerengekengi pa maunganu ngachikhristu ndipu wanguchiska mipingu kuti makalata ngo yalonde yingatumizengi so ku mipingu yinyaki, kweniso kuti nawu aŵerengengi makalata ngakutuliya ku mipingu yinyaki. (Ako. 4:16; 1 Ate. 5:27) Paulo wanguchiska Timote kuti wajiperekengi “pa nkhani ya kuŵerenga pa gulu la ŵanthu, kuchiska ndipuso kusambiza.”—1 Timo. 4:13.
Asani tiŵerenga pa gulu la ŵanthu tikhumbika kuwerenga umampha, kwambula kugotagota. (Haba. 2:2) Chifukwa chakuti kuŵerenga ntchigaŵa chakusambiza, yo waŵerenga pagulu la ŵanthu wakhumbika kuviziŵa umampha vo waŵerenga, chilatu cha nkhani yo kweniso wakhumbika kuphwere pakuŵerenga kuti wo avwisiya avwengi fundu yauneneska. Lemba la Chivumbuzi 1:3 likamba kuti ngwakutumbikika munthu yo waŵerenga mwakukweza, kweniso mbakutumbikika ŵanthu wo atuvwa mazu nga uchimi ndipuso wo asunga vinthu vosi vo vikulembekamu.