Matenda Ngakusuzgika Maŵanaŵanu Ndi Suzgu Yikulu Pacharu Chosi
“Nyengu zosi ndifipa mtima chinanga kuti palivi chifukwa chechosi chakufipiya mtima.”
“Asani ndakondwa ukongwa nditamba kufipa mtima. Chifukwa cha vo ndakumana navu pa umoyu ndiziŵa kuti pambula kuswera ndiguŵengi ukongwa.”
“Nditesesa kuŵika maŵanaŵanu pa vo vichitika pa zuŵa lo. Kweni nyengu zinyaki, ndibuchira kuti ndayamba kufipa mtima ndi vinthu vinyaki vinandi.”
Venivi ndivu akamba ŵanthu wo atama matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu. Kumbi yimwi pamwenga munthu munyaki yo mutimuyanja vitikuchitikiyani venivi?
Ziŵani kuti venivi vichitikiya mwija cha. Ŵanthu anandi mazuŵa nganu asuzgika ndi matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu. Vingachitikiya yimwi pamwenga munthu yo mutimuyanja.
Venivi ve viyo chifukwa chakuti tija mu “nyengu zakusuzga ukongwa” ndipu vichitiska kuti tisuzgikengi munthowa zakupambanapambana. (2 Timote 3:1) Lipoti linyaki lingukamba kuti munthu yumoza pa ŵanthu 8 ŵewosi watama matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu. Chifukwa cha mulili wa COVID-19, mu 2020 chiŵerengeru cha ŵanthu wo afipanga ukongwa mtima chingukwera ndi 26 peresenti kuluska mu 2019. Ndipu chiŵerengeru cha ŵanthu wo atama matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu chingukwera ndi 28 peresenti kuluska mu 2019.
Mbumampha kuziŵa chiŵerengeru cha ŵanthu wo afipa mtima kweniso wo atama matenda ngakusuzgika maŵanawanu. Kweni chakukhumbika ukongwa nkhuziŵa mo yimwi pamwenga ŵanthu wo mutiŵayanja mungajaliya ndi umoyu wamampha.
Kumbi munthu yo walivi matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu tingamuziŵa wuli?
Asani munthu walivi matenda ngenanga, kanandi wachita vinthu umamphaumampha. Wangafiska kukunthiyapu vinthu vo vitimufipiska mtima, wagwira ntchitu umampha ndipu wakondwa ndi umoyu.
Matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu . . .
Ngatamba chifukwa chakuti munthu yo ngwakutondeka cha pamwenga wakunangisa vinthu vinyaki.
Kweni ndi matenda ngo ngatimbanyizga maŵanaŵanu nga munthu, mo wavwiya kwenso mo wachitiya vinthu.
Ngangachitiska kuti munthu watondeki kukoliyana ndi ŵanthu anyaki kweniso kuchita vinthu vinyaki va zuŵa ndi zuŵa.
Ŵanthu wosi angatama matenda ngenanga, kwali mbana pamwenga ŵara, akusambira pamwenga ambula kusambira, akavu pamwenga akukhupuka ndipu angaŵa ŵanthu a mitundu yosi kweniso a mu visopa vosi.
Kumbi munthu yo watama matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu wangawovyeka wuli?
Asani yimwi pamwenga munthu yo mutimuyanja vitikuchitikiyani vinthu vinyaki vachilendu nge kugona ukongwa pamwenga kusoŵa tulu, kurya ukongwa pamwenga kurya kamanavi, kusuzgika maŵanaŵanu, kufipa mtima pamwenga kuguŵa kwa nyengu yitali, mbwenu mungakhumbika munthu munyaki kuti wakuwovyeni. Kumbi chovyu mungachisaniya pani?
Yesu Khristu yo wenga munthu wazeru ukongwa wangukamba kuti: “Ŵanthu ambula kutama akhumba dokotala cha, kweni wo atama ndiwu.” (Mateyu 9:12) Ŵanthu wo atama wo alonde chovyu chakwenere chakuchipatala avwiyaku umampha ndipu afiska kuchita vinthu umampha kweniso aja ndi umoyu walikondwa. Asani munthu watijivwa kuti watama matenda ngakusuzgika maŵanawanu, wangasweranga cha kupenja chovyu.a
Chinanga kuti Bayibolu ndi buku la vachipatala cha, kweni fundu zo ze mu buku lenili zingakuwovyani ukongwa kuti mulekengi kusuzgika maŵanaŵanu. Titikupemphani kuti muŵerengi nkhani zo ze mu magazini iyi zo zikonkhoska mo Bayibolu lingatiwovye asani titama matenda ngakusuzgika maŵanaŵanu.
a Magazini ya Chigongwi cha Mlinda yisankhiya ŵanthu cha mtundu wa munkhwala wo angalonde. Munthu weyosi wakhumbika kufufuza mwakuphwere wechendasankhi chakuchita pa nkhani yeniyi.