Kumbi Mwe ‘Akunozgeka Kuvwiya’?

1. Ntchifukwa wuli vingatisuzga kuvwiya?

KUMBI nyengu zinyaki vitikusuzgani kuvwiya? Fumu Davidi nayu nyengu yinyaki vinguyisuzga kuvwiya ndipu yingupemphera kwaku Chiuta kuti: “Ndipaskeni mtima wakukhumbisiska kukuvwiyani.” (Salimo 51:12) Davidi wayanjanga Yehova. Kweni nyengu zinyaki, vamusuzganga kuvwiya ndipu ndimu vilili so ndi isi. Chifukwa wuli? Chakwamba, tikuhara mtima wambula kuvwiya. Chachiŵi, Satana watesesa kutichitiska kuti tigarukiyi Yehova nge mo iyu wanguchitiya. (2 Akori. 11:3) Chachitatu, tija mucharu cho ŵanthu ŵe ndi mtima wakugaruka ndipu “kuŵanaŵana kwenuku ndiku sonu kugwira ntchitu mu ŵana ambula kuvwiya.” (Aefe. 2:2) Mwaviyo, tikhumbika kuyesesa kulimbana ndi Dyaboli, charu chiheni ichi kweniso mtima wambula kuvwiya wo tikuhara, kuti tivwiyengi Yehova kweniso ŵanthu wo wakuŵapaska mazaza kuti atilongozgengi.

2. Kumbi kuja ‘akunozgeka kuvwiya’ kung’anamuwanji? (Yakobe 3:17)

² Ŵerengani Yakobe 3:17. Yakobe wangukambirika kulemba kuti ŵanthu azeru ‘mbakunozgeka kuvwiya.’ Kumbi venivi ving’anamuwanji? Ving’anamuwa kuti tikhumbisiskengi kuvwiya ŵanthu wo Yehova wakuŵapaska mazaza nganyaki. Chinanga kuti ve viyo, Yehova wakhumba cha kuti tivwiyengi munthu yo watitikambiya kuti tileki kuvwiya marangu Ngaki.​—Machi. 4:​18-20.

3. Ntchifukwa wuli Yehova wakhumba kuti tivwiyengi ŵanthu wo ŵe ndi mazaza?

³ Tingawona kuti ntchipusu kuvwiya Yehova kuluska munthu. Ve viyo chifukwa nyengu zosi Yehova watitipaska ulongozgi wamampha ukongwa. (Salimo 19:7) Kweni ŵanthu wo ŵe ndi mazaza mbambula kufikapu. Chinanga kuti ve viyo, Awusefwi akuchanya akupereka mazaza nganyaki kwa apapi, ŵaraŵara aboma kweniso ŵara mumpingu. (Nthanthi 6:20; 1 Ate. 5:12; 1 Petu. 2:​13, 14) Asani titiŵavwiya ndikuti tivwiya Yehova. Sonu tiyeni tikambiskani mo tingavwiya ŵanthu wo Yehova waŵapaska mazaza nganyaki, chinanga kuti nyengu zinyaki tingakoliyana cha ndi ulongozgi wo atipaska kweniso kuwugwiriskiya ntchitu.

MUVWIYENGI APAPI ŴINU

4. Ntchifukwa wuli ŵana anandi avwiya cha apapi ŵawu?

⁴ Achinyamata wo mbakaboni achitiya vinthu limoza ndi achinyamata anyawu wo ‘avwiya apapi ŵawu cha.’ (2 Timo. 3:​1, 2) Ntchifukwa wuli achinyamata anandi avwiya cha? Anyaki awona kuti vo apapi ŵawu atiŵakambiya ndivu yiwu achita cha. Ndipu awona kuti wenuwu mburunji cha. Achinyamata anyaki awona kuti ulongozgi wo apapi ŵawu atiŵapaska ngwachikali, ngwambula kovya pamwenga so ngwakusuzga ukongwa kuwulondo. Asani ndimwi wachinyamata, kumbi namwi muwona viyo? Anandi vitiŵasuzga kuvwiya dangu laku Yehova lakuti: “Muvwiyengi apapi ŵinu mwakukoliyana ndi Ambuya, pakuti wenuwu mburunji.” (Aefe. 6:1) Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti muvwiyengi apapi ŵinu?

5. Ntchifukwa wuli Yesu ntchakuwoniyapu chamampha kwa achinyamata wo avwiya apapi ŵawu? (Luka 2:​46-52)

⁵ Mungasambira kuja akuvwiya kutuwa kwaku Yesu. (1 Petu. 2:​21-24) Iyu wenga wakufikapu kweni wangulereka ndi apapi ŵaki wo ŵenga ambula kufikapu. Chinanga kuti venga viyo, Yesu waŵatumbikanga apapi ŵaki chinanga mphanyengu yo anangisanga vinthu vinyaki pamwenga po alekanga kumuvwisa. (Eki. 20:12) Ŵanaŵaniyani vo vinguchitika pa nyengu yo Yesu wenga ndi vyaka 12. (Ŵerengani Luka 2:​46-52.) Pa nyengu yo aweriyanga kunyumba, apapi ŵaki angumuleka ku Yerusalemu. Yosefi ndi Mariya akhumbikanga kuwonesesa kuti ŵana ŵawu wosi ŵe pa gulu la ŵanthu wo aweriyanga kunyumba phwandu lati lamala. Yosefi ndi Mariya ŵati amusaniya Yesu, Mariya wangumuchenya Yesu chifukwa chakujaliya ku Yerusalemu! Yesu watingi wakambengi kuti suzgu lenga apapi ŵaki. Mumalu mwaki, iyu wanguŵamuka umampha kweniso mwaulemu. Kweni Yosefi ndi Mariya “anguwamu cha vo waŵakambiyanga.” Chinanga kuti venga viyo, Yesu “wangulutirizga kujithereska kwaku yiwu.”

6-7. Kumbi ntchinthu wuli chingawovya achinyamata kuti avwiyengi apapi ŵawu?

⁶ Achinyamata, kumbi vitikusuzgani kuvwiya apapi ŵinu asani anangisa vinthu vinyaki pamwenga asani aleka kukuvwisani? Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani? Chakwamba, muŵanaŵaniyengi mo Yehova wavwiya. Bayibolu likamba kuti asani muvwiya apapi ŵinu, “vikondwesa Ambuya.” (Ako. 3:20) Yehova waziŵa asani apapi ŵinu atikuvwisani cha pamwenga asani aŵika marangu ngo muwona kuti ngakusuzga kungavwiya. Kweni asani musankha kuŵavwiya, mutimukondwesa.

⁷ Chachiŵi, muŵanaŵaniyengi mo apapi ŵinu avwiya. Asani muvwiya apapi ŵinu mutiŵakondwesa kweniso atikugomezgani ukongwa. (Nthanthi 23:​22-25) Ndipuso vingachitiska kuti mukoliyanengi nawu ukongwa. Mubali Alexandre wa ku Belgium wangukamba kuti: “Ndati ndayamba kuvwiya vo apapi ŵangu andikambiyanga, tingwamba kukoliyana ukongwa ndipu takondwanga ukongwa.”b Chachitatu, ŵanaŵaniyani mo kuvwiya pasonu panu kungazikuwovyiyani kunthazi. Paulo yo waja ku Brazil wangukamba kuti, “Kuvwiya apapi ŵangu kwandiwovya kuvwiya Yehova kweniso ŵanthu anyaki wo ŵe ndi mazaza.” Mazu ngaku Chiuta ngakamba chifukwa cho mutenere kuvwiya apapi ŵinu. Ngatiti: “Kuti vinthu vikuyende umampha kweniso kuti uje ndi umoyu utali pacharu.”​—Aefe. 6:​2, 3.

8. Ntchifukwa wuli achinyamata anandi asankha kuvwiya apapi ŵawu?

⁸ Achinyamata anandi ajiwone ŵija mo vinthu vaŵayende umampha chifukwa chakuvwiya. Pakwamba, Luiza wa ku Brazil vamusuzganga kuvwisa chifukwa cho apapi ŵaki amukaniziyanga kuja ndi foni. Ve viyo chifukwa chakuti wakambanga kuti anyaki wosi amsinkhu waki ŵenga ndi mafoni. Kweni pati pajumpha nyengu, wanguwamu kuti apapi ŵaki amuvikiliyanga. Sonu wakamba kuti, “Ndaona kuti kuvwiya apapi ŵangu nkhumangika mugoli cha kweni kwe nge lamba wa mu galimotu yo watovya kuti munthu waleki kufwa pa ngozi.” Elizabeth wa ku United States, nyengu zinyaki wasuzgika mbwenu kuvwiya apapi ŵaki. Iyu wakamba kuti, “Asani ndivwisa umampha cha chifukwa cho apapi ŵangu aŵikiya dangu linyaki, ndiŵanaŵaniya nyengu yo marangu ngawu ngangundivikiliya kuvuli.” Monica yo waja ku Armenia wangukamba kuti vinthu vitimuyende umampha pijapija asani wavwiya apapi ŵaki.

MUVWIYENGI “ŴARAŴARA AMAZAZA”

9. Kumbi ŵanthu anandi atiyiwona wuli nkhani yakuvwiya marangu?

⁹ Bayibolu likamba kuti maboma ‘mbaraŵara amazaza.’ (Aro. 13:1) Ŵanthu anandi azomereza kuti mbumampha kuja ndi maboma ndipu angavwiya marangu nganyaki nga boma. Kweni ŵanthu ŵenaŵa angazereza kuvwiya dangu lo akoliyana nalu cha pamwenga awona kuti nda urunji cha. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani dangu lakukwaskana ndi kupereka msonkhu. Mucharu chinyaki cha ku Europe ŵanthu anandi awona kuti “mbuheni cha kuleka kupereka msonkhu asani chifukwa cho apereke msonkhu wo chivwika cha.” Ndichu chifukwa chaki mucharu chenicho ŵanthu apereka cha msonkhu wosi wo boma likhumba kuti aperekengi.

10. Ntchifukwa wuli tivwiya marangu kusazgapu ngo tileka kungayanja?

¹⁰ Bayibolu likamba kuti maboma nga ŵanthu ngatambisa masuzgu, ngalongozgeka ndi Satana kweniso kuti pambula kuswera yapa ngatuzgikengepu. (Salimo 110:​5, 6; Waku. 8:9; Luka 4:​5, 6) Kweni lititikambiya so kuti “munthu weyosi yo wasuskana ndi wamazaza, wasuska ndondomeku yaku Chiuta.” Kuvwiya ŵanthu wo ŵe ndi mazaza, ndi ndondomeku ya kanyengu kamanavi yo Yehova wakujalikisa ndi chilatu chakuti pacharu paje chimangu. Mwaviyo, titenere ‘kupereka ku ŵanthu wosi vo akhumba,’ kwali ndi msonkhu, ulemu kweniso kuŵavwiya. (Aro. 13:​1-7) Tingawona kuti dangu lo laŵikika ndakusuzga kulilondo, ndambura urunji pamwenga lingachitiska kuti tilipiri ndalama zinandi. Kweni tivwiya ŵanthu amazaza chifukwa chakuti Yehova watitikambiya kuti tiŵavwiyengi chikulu atitikaniza cha kuvwiya marangu ngaki.​—Machi. 5:29.

11-12. Nge mo pakambiya pa Luka 2:​1-6, kumbi Yosefi ndi Mariya anguchitanji kuti avwiyi dangu, nanga angutumbikika wuli? (Wonani so vithuzi.)

¹¹ Tingasambira kwaku Yosefi ndi Mariya wo ŵenga akunozgeka kuvwiya ŵaraŵara amazaza chinanga mphanyengu yo venga vakusuzga kuchita viyo. (Ŵerengani Luka 2:​1-6.) Pa nyengu yo Mariya wenga ndi nthumbu ya myezi pafufupi 9, boma lakhumbanga kuti iyu ndi Yosefi achiti chinthu chinyaki chakusuzga ukongwa. Ogasito yo walamuliyanga mu Ufumu wa Roma, wangujalikiska dangu lakuti weyosi wakalembesi mutawuni yakwaki. Yosefi ndi Mariya akhumbikanga kuluta ku Betelehemu mtunda wa makilomita 150 ndipu akhumbikanga kujumpha mumapiri. Ulendu wenuwu wenga wakuvukisa ukongwa kwaku Mariya. Banja lenili litenere kuti lamufipiyanga mtima Mariya kweniso mwana yo wenga wechendaweku. Yiwu atenere kuti afipanga mtima kuti achitengi wuli asani Mariya wangatamiya munthowa. Iyu wenga ndi nthumbu ya mwana yo watingi wazijengi Mesiya. Kumbi venivi vatingi viŵachitiskengi kuleka kuvwiya dangu la boma?

¹² Chinanga kuti Yosefi ndi Mariya ŵenga ndi vifukwa vakuvwika vakufipiya mtima, kweni anguvwiya mbwenu dangu la boma. Yehova wanguŵatumbika chifukwa anguvwiya. Mariya wangufika umampha ku Betelehemu, wangubala mwana wanthazi ndipu wanguwovya so kuti uchimi wa mu Bayibolu ufiskiki!​—Mika 5:2.

13. Kumbi kuvwiya kungaŵawovya wuli abali ŵidu?

¹³ Asani tivwiya ŵaraŵara amazaza, tiyanduwa taŵesi kweniso anyidu. Mu nthowa wuli? Chakwamba tikhwecha chilangu cho chiperekeka ku ŵanthu ambula kuvwiya dangu. (Aro. 13:4) Asani tivwiya ŵaraŵara amazaza, yiwu awona kuti Akaboni aku Yehova mbanthu akuvwiya. Mwakuyeruzgiyapu, vyaka vinandi vo vajumpha, ku Nigeria, asilikali angusere mu Nyumba ya Ufumu pa nyengu ya unganu wa mpingu ndipu apenjangamu ŵanthu wo achitanga viwoneseru vakukana kupereka msonkhu. Kweni mura wa asilikali wangukambiya asilikali wo kuti atuwemu ndipu wanguti: “Nyengu zosi Akaboni aku Yehova apereka msonkhu.” Asani muvwiya marangu, mutovya kuti mbiri ya Akaboni aku Yehova yije yamampha ndipu venivi vingaziwovya abali ndi azichi ŵidu zuŵa linyaki.​—Mate. 5:16.

14. Kumbi ntchinthu wuli chinguwovya mzichi munyaki kuvwiya ŵaraŵara amazaza?

¹⁴ Kweni ndi nyengu zosi cha po tingakhumba kuvwiya ŵaraŵara amazaza. Mzichi Joanna wa ku United States wangukamba kuti: “Venga vakusuzga ukongwa kwaku ini kuvwiya chifukwa ŵaraŵara amazaza akuŵachitiyapu vinthu vambula urunji ŵanthu a mu banja langu.” Kweni Joanna wangusankha kuti wasinthi mo waŵanaŵaniya. Chakwamba, wakuleka kuŵerenga nkhani pa Intaneti zo zikamba vinthu viheni vakukwaskana ndi ŵaraŵara amazaza. (Nthanthi 20:3) Chachiŵi, wangupemphera kwaku Yehova kuti wamuthembengi mumalu mwakugomezga kuti vinthu vingayenda umampha asani boma lingasintha. (Salimo 9:​9, 10) Chachitatu, wanguŵerenga nkhani mu mabuku ngidu zo zikamba kuti titenere cha kusereriyamu mu vinthu vandali. (Yoha. 17:16) Sonu Joanna wakamba kuti kuvwiya kweniso kutumbika ŵaraŵara amazaza, kwamuwovya kuti “waje ndi chimangu chikulu.”

MUVWIYENGI ULONGOZGI WAKUTULIYA KU GULU LAKU YEHOVA

15. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki vingatisuzga kuvwiya ulongozgi wakutuliya ku gulu laku Yehova?

¹⁵ Yehova watitikambiya kuti tivwiyengi “ŵanthu wo alongozga” mu mpingu. (Ahe. 13:17) Chinanga kuti Mulongozgi widu Yesu ngwakufikapu, kweni abali wo wakuŵasankha kuti atilongozgengi panu pacharu chapasi mbambula kufikapu. Tingasuzgika kuŵavwiya, ukongwa asani atikambiya kuchita chinthu cho isi tikhumba cha kuchichita. Nyengu yinyaki wakutumika Peturo wangupaskika ulongozgi wo pakwamba wakhumbanga cha kuwulondo. Mungelu wati wamukambiya kuti waryi nyama zo zenga zakufipiskika mwakukoliyana ndi Dangu laku Mozesi, Peturo wangukana. Iyu wangukana kamoza pe cha, kweni katatu kosi! (Machi. 10:​9-16) Chifukwa wuli? Iyu wawonanga kuti ulongozgi wasonu ngwakuvwika cha kwaku iyu. Peturo wanguziŵiriya kuchita vinthu mu nthowa yinyaki. Asani Peturo ndiyu vingumusuzga kuvwiya ulongozgi wakutuliya ku mungelu wakufikapu, kwe wuli isi? Ndikuti vingatisuzga ukongwa kuvwiya ulongozgi wakutuliya kwa abali ambula kufikapu!

16. Chinanga kuti Paulo wanguwona kuti ulongozgi wo wangupaskika wenga wambula kovya, kumbi iyu wanguchitanji? (Machitidu 21:​23, 24, 26)

¹⁶ Wakutumika Paulo wenga ‘wakunozgeka kuvwiya’ chinanga mphanyengu yo wangulonde ulongozgi wo wawuwonanga kuti ngwambula kovya. Akhristu achiyuda anguvwa mphemerezu yakuti Paulo wasambizanga ŵanthu “kuti aleki kuvwiya Dangu laku Mozesi” kweniso kuti aleki kulitumbika. (Machi. 21:21) Ŵara achikhristu ku Yerusalemu angukambiya Paulo kuti wato anthulumi anayi ndi kuluta nawu ku nyumba yakusopiyamu kuti wakachiti nawu limoza mwambu wakujitowesa kuti walongo kuti wavwiya Dangu. Kweni Paulo wanguziŵa kuti Akhristu ŵenga pasi pa Dangu laku Mozesi so cha. Ndipu pengavi chiheni chechosi cho iyu wanguchita. Kweni Paulo wanguvwiya mbwenu vo angumukambiya. Bayibolu likamba kuti:“Mawa laki, Paulo wanguto ŵanthu wo, [ndipu] wanguchitiya nawu limoza mwambu wakujitowesa.” (Ŵerengani Machitidu 21:​23, 24, 26.) Chifukwa chakuti Paulo wanguvwiya ulongozgi, vinguwovya kuti abali alutirizgi kukoliyana.​—Aro. 14:​19, 21.

17. Kumbi musambiranji pa vo vinguchitikiya Stephanie?

¹⁷ Mzichi munyaki zina laki Stephanie vingumusuzga kukoliyana ndi vo abali awudindu angusankha mucharu chaki. Iyu ndi mulumu waki, akondwanga kuteŵete mu kagulu ka chineneru chinyaki. Pati pajumpha nyengu, ofesi ya nthambi yingumalisa kagulu kenaka ndipu iyu ndi mulumu waki anguŵakambiya kuti akateŵetiyengi mu mpingu wa chineneru chawu. Stephanie wangukamba kuti: “Ndingukondwa cha ndi venivi. Ndingukoliyana navu cha vakuti mu mpingu wa chineneru chidu mukhumbika chovyu.” Chinanga kuti venga viyo, iyu wangusankha kukoliyana ndi vo abali angusankha. Iyu wanguti: “Pati pajumpha nyengu ndinguwamu kuti vo abali yaŵa angusankha venga vazeru. Sonu te apapi auzimu kwa abali ndi azichi anandi a mu mpingu widu wo abali ŵawu mbakaboni cha. Ndisambira ndi mzichi yo wanguwere vuli pakuteŵete Yehova. Kweniso pasonu panu, nde ndi nyengu yinandi yakuchitiya sambiru la pakundija.” Iyu wangukamba so kuti, “nde ndi njuŵi yamampha chifukwa chakuziŵa kuti ndachita vosi vo ndingafiska kuti ndivwiyi.”

18. Kumbi tiyanduwa wuli chifukwa chakuvwiya?

¹⁸ Tingasambira kuja akuvwiya. Yesu “wangusambira kuvwiya” kutuwa ku “masuzgu ngo wangukumana nangu.” (Ahe. 5:8) Mwakuyanana ndi Yesu, kanandi tisambira kuja akuvwiya asani takumana ndi masuzgu. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yo mlili wa COVID-19 ungwamba ŵaka, abali angutikambiya kuti tileki kuwungana mu Nyumba za Ufumu kweniso kupharazga kunyumba ndi nyumba. Kumbi vingukusuzgani kuvwiya? Kukamba uneneska asani muvwiya, mutijivikiliya mwaŵeni, vitovya kuti mukoliyanengi ndi abali ndi azichi kweniso Yehova wakondwa. Pasonu panu, tosi te akunozgeka kuzivwiya ulongozgi wo tazamulonde pa nyengu ya chisuzgu chikulu. Kuvwiya ulongozgi kwazamutaska umoyu widu!​—Yobu 36:11.

19. Ntchifukwa wuli mukhumba kuja akuvwiya?

¹⁹ Mu nkhani iyi tasambira kuti kuvwiya kutovya kuti munthu wasaniyi vitumbiku vinandi. Kweni chifukwa chikulu cho tivwiya Yehova ntchakuti titimuyanja kweniso tikhumba kumukondwesa. (1 Yoha. 5:3) Tingamuweze cha Yehova pa vosi vo watichitiya. (Salimo 116:12) Kweni tingamuvwiya kweniso tingavwiya ŵanthu wo ŵe ndi mazaza. Asani tivwiya, tilongo kuti te azeru ndipu asani te azeru, tikondwesengi mtima waku Yehova.​—Nthanthi 27:11.