NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 20
SUMU 7 Yehova Ndi Nthazi Yidu
Yehova Wakupembuzgeningi
“Walumbiki Chiuta . . . Yiwu Mbada alisungu likulu kweniso ndi Chiuta wakupembuzga ukongwa.”—2 AKORI. 1:3.
FUNDU YIKULU
Tiwonengi vo tisambira pa mo Yehova wangupembuzgiya Ayuda wo ŵenga ku ukapolu.
1. Kumbi Ayuda wo ŵenga ku ukapolu ku Babiloni ajanga wuli?
ŴANAŴANIYANI mo Ayuda wo ŵenga ku ukapolu ku Babiloni avwiyanga. Yiwu anguwona charu chawu chichibwangandulika. Yiwu angutoleke ku ukapolu chifukwa cha maubudi ngawu kweniso nga apapi ŵawu. (2 Mbiri 36:15, 16, 20, 21) Mbuneneska kuti ku Babiloni, akapolu ŵenga ndi wanangwa wakuchita vinthu vinyaki pa umoyu wawu. (Yere. 29:4-7) Kweni umoyu wenga wakusuzga mbwenu ndipu achichizgikanga ŵaka kuja kwenuku. Kumbi yiwu avwanga wuli kuja umoyu waviyo? Wonani vo munthu munyaki wakugomezgeka, yo nayu wenga ku ukapolu kwenuku wangukamba. Iyu wanguti: “Tinguja mumphepeti mwa misinji ya ku Babiloni. Tinguliya tati takumbuka Ziyoni.” (Salimo 137:1) Ayuda ŵenaŵa wo ŵenga ku ukapolu akhumbikanga kupembuzgika. Kweni kumbi ndiyani yo watingi waŵapembuzgengi?
2-3. (a) Kumbi Yehova wanguŵachitiyanji Ayuda wo ŵenga ku ukapolu? (b) Kumbi tikambiskanengenji munkhani iyi?
2 Yehova ndi “Chiuta wakupembuzga ukongwa.” (2 Akori. 1:3) Chifukwa chakuti watanja ŵanthu, wakondwa kupembuzga ŵanthu wosi wo ŵe nayu pa ubwezi. Yehova wanguziŵa kuti ŵanthu anyaki wo ŵenga ku ukapolu alondiyengi ulongozgi waki ndi kuwere kwaku iyu. (Yesa. 59:20) Mwaviyo, vyaka vakujumpha 100 Ayuda ŵechendatoleke ku ukapolu, Yehova wangukambiya mchimi Yesaya kuti walembi buku la mu Bayibolu lakuziŵika ndi zina laki. Kumbi buku lenili latingi liŵawovyengi wuli? Yesaya wangukamba kuti: “‘Chiskani, chiskani ŵanthu ŵangu,’ Chiuta winu ndiyu wakamba.” (Yesa. 40:1) Mwaviyo, Yehova wangugwiriskiya ntchitu mchimi Yesaya kuti walembe limu uthenga wo ungupembuzga Ayuda wo anguluta ku ukapolu.
3 Mwakuyanana ndi Ayuda wo ŵenga ku ukapolu, nasi tikhumbika kuchiskika nyengu zosi. Munkhani iyi, tikambiskanengi nthowa zitatu zo Yehova wanguchiskiya Ayuda wo ŵenga ku ukapolu: (1) Iyu wangulayizga kuti wagowokiyengi Ayuda wo angulapa, (2) wanguŵapaska chilindizga ŵanthu ŵaki, kweniso (3) wanguŵawovya kuti alekengi kufipa mtima pamwenga kopa. Tichikambiskana fundu zenizi, tiwonengi so mo Yehova watitipembuzgiya mazuŵa nganu.
YEHOVA WATITIGOWOKE
4. Kumbi Yehova wangulongo wuli kuti ndi Chiuta walisungu? (Yesaya 55:7)
4 Yehova “Mbada alisungu likulu.” (2 Akori. 1:3) Iyu wangulongo jalidu lenili wati walayizga kuti wagowokiyengi Ayuda akulapa wo ŵenga ku ukapolu. (Ŵerengani Yesaya 55:7.) Iyu wangukamba kuti: “Chifukwa cha chanju chambula kumala ndazakukuchitiya lisungu.” (Yesa. 54:8) Kumbi Yehova wanguŵalongo wuli lisungu? Chinanga kuti Ayuda anguja ku Babiloni kwa vyaka vinandi nge chilangu chifukwa cha kuleka kuvwiya kwawu, Yehova wanguŵalayizga kuti amujaliya limu kweniko cha. (Yesa. 40:2) Venivi vitenere kuti vinguŵapembuzga kweniso kuŵachiska ukongwa Ayuda wo angulapa!
5. Ntchifukwa wuli isi ndisi tikhumbika kugomezga ukongwa kuti Yehova watitigowoke kuphara Ayuda wo ŵenga ku ukapolu?
5 Kumbi tisambiranjipu? Yehova ngwakunozgeka kugowoke ateŵeti ŵaki ndi mtima wosi. Mazuŵa nganu, isi ndisi tingasimikiza umampha ukongwa kuphara Ayuda wo ŵenga ku ukapolu ku Babiloni kuti Yehova watitigowoke. Chifukwa wuli? Chifukwa tiziŵa vo Yehova wakuchita kuti watigowoke maubudi ngidu. Pati pajumpha vyaka pafufupi 700 kutuliya po Yesaya wangukambiya uchimi, Yehova wangutuma Mwana waki wakwanjiwa pacharu chapasi kuti wazipereki sembi yakuwombole ŵanthu wosi akubuda wo alapa. Sembi yeniyi yitovya kuti Yehova ‘wasisitiyi’ limu maubudi ngidu. (Machi. 3:19; Yesa. 1:18; Aefe. 1:7) Kukamba uneneska, titeŵete Chiuta walisungu yo watitigowoke!
6. Kumbi tiyanduwa wuli asani tiŵanaŵaniya ukongwa lisungu laku Yehova? (Wonaniso chithuzi.)
6 Mazu nga pa Yesaya 55:7 ngangatichiska ukongwa asani titijimba mulandu. Tanyaki tilutirizga kujimba mulandu pa ubudi wo tinguchita chinanga kuti tikulapa. Tingalutirizga kujimba mulandu ukongwa asani teche kukumana ndi masuzgu chifukwa cha ubudi wo tinguchita. Kweni asani tikulapa maubudi ngidu ndi kunozga vinthu vo tingunangisa, tingasimikiza kuti Yehova wakutigowoke. Asani Yehova watigowoke, watingakumbuka so cha maubudi ngidu. (Yeruzgiyani ndi Yeremiya 31:34.) Mwaviyo, asani Yehova ndiyu watingakumbuka so cha maubudi ngo tinguchita kuvuli, nasi titenere cha kungakumbuka. Vo tichita pasonu panu ndivu Yehova wativiwona kuti vakukhumbika ukongwa, maubudi ngo tikuchita kuvuli cha. (Ezeki. 33:14-16) Ndipu pambula kuswera yapa, Ada ŵidu alisungu likulu azamutuzgiyapu limu masuzgu ngosi ngo tikumana nangu chifukwa cha ubudi wo tinguchita.
Vo tichita pasonu panu ndivu Yehova wativiwona kuti vakukhumbika ukongwa, maubudi ngo tikuchita kuvuli cha (Wonani ndimi 6)
7. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tisumuwi ubudi wo tibisa?
7 Kumbi titenere kuchitanji asani titijimba mulandu chifukwa cha ubudi wo tikusumuwa cha? Bayibolu lititichiska kuti tikambiyi ŵara kuti atiwovyi. (Yako. 5:14, 15) Chingaŵa chipusu cha kuŵakambiya vinthu vo tikuchita. Kweni tingachiskika kuti tikambiyi ŵara akugomezgeka ŵenaŵa asani talapa nadi ndipuso asani tikumbuka kuti Yehova kweniso ŵara wo wakuŵasankha kuti atiwovyi atilongongi lisungu. Tiyeni tiwoni mo lisungu laku Yehova linguchiskiya mubali munyaki zina laki Arthura yo njuŵi yaki yamusuzganga ukongwa. Iyu wangukamba kuti: “Ndinguwonere vinthu vakusikuwa pafufupi chaka champhumphu. Kweni ndati ndavwa nkhani yo yingukambika yakukwaskana ndi njuŵi ndingusumuliya muwolu wangu kweniso ŵara kuti ndawoneriyanga vinthu vakusikuwa. Ndati ndachita venivi ndinguvwa umampha mumtima. Kweni ndajimbanga mbwenu mulandu chifukwa cha vo ndinguchita. Ŵara angundikumbusa kuti Yehova wakundijowo cha. Iyu watitichenya chifukwa chakuti watitiyanja. Vo yiwu angukamba vingundifika pamtima chifukwa angukamba nani mwachanju kweniso mwalisungu, ndipu vingundiwovya kuti ndije so ndi maŵanaŵanu ngakwenere.” Sonu, Arthur wachita upayiniya kweniso ndi mteŵeti wakovya. Vakupembuzga ukongwa kuziŵa kuti Yehova watitilongo lisungu asani talapa ndi mtima wosi!
YEHOVA WATITIPASKA CHILINDIZGA
8. (a) Kumbi Yehova wanguŵapaska chilindizga wuli Ayuda wo ŵenga ku ukapolu? (b) Mwakukoliyana ndi Yesaya 40:29-31, kumbi chilindizga chinguŵawovya wuli Ayuda wo ŵenga ku ukapolu?
8 Ŵanthu awonanga nge kuti pengavi chilindizga chechosi chakuti Ayuda wo ŵenga ku ukapolu angawere kwawu. Ababiloni aŵafwatuwanga cha akapolu ŵawu. (Yesa. 14:17) Kweni Yehova wanguŵapaska chilindizga ŵanthu ŵaki kuti azamuwere kwawu. Iyu wangulayizga kuti wafwatuwengi ŵanthu ŵaki ndipu palivi cho chimutondekeskengi. (Yesa. 44:26; 55:12) Kwaku Yehova ufumu wa Babiloni wenga wambula nthazi nge fuvu. (Yesa. 40:15) Fuvu liputa asani laphutika. Kumbi vo Yehova wangulayizga Ayuda wo ŵenga ku ukapolu, vinguŵawovya wuli? Vinguŵapembuzga ukongwa. Kweni vinguŵawovya so mu nthowa yinyaki. Yesaya wangulemba kuti: “Ŵanthu wo alindizga Yehova azamusaniya so nthazi.” (Ŵerengani Yesaya 40:29-31.) Kukamba uneneska, chilindizga chinguŵapaska nthazi, ndipu vinguja nge kuti aphululukiya “muchanya nge kuti ŵe ndi mapapa nge nombu.”
9. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Ayuda wo ŵenga ku ukapolu kuti angagomezgengi ukongwa malayizgu ngaku Yehova?
9 Yehova wanguwovya so Ayuda wo ŵenga ku ukapolu kuti angagomezgengi ukongwa malayizgu ngaki. Mu nthowa wuli? Aŵanaŵaniyani mauchimi ngo pa nyengu iyi ngenga ngakuti ngafiskika kali. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu anguziŵa kuti Asiriya anguthereska ufumu wakunkhondi wa Isirayeli ndipu anguto ŵanthu ŵaki ndi kuluta nawu ku ukapolu. (Yesa. 8:4) Anguwona Ababiloni achibwanganduwa Yerusalemu ndi kuŵatole ku ukapolu. (Yesa. 39:5-7) Yiwu ŵenga ndi umoyu pa nyengu yo Fumu Zedekiya anguyitolo masu ndi kuluta nayu ku Babiloni. (Yere. 39:7; Ezeki. 12:12, 13) Vosi vo Yehova wangukambiya limu vingufiskika. (Yesa. 42:9; 46:10) Venivi vinguŵawovya kuti agomezgengi ukongwa kuti layizgu laku Yehova lakuti azamufwatulika, lazamufiskika!
10. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tilutirizgi kuja ndi chilindizga chakukho mazuŵa nganu ngakumaliya?
10 Kumbi tisambiranjipu? Chilindizga chingatipembuzga kweniso kutiwovya kuti tisaniyi so nthazi. Tija mu nyengu zakusuzga ukongwa ndipu arwani anthazi ukongwa alimbana nasi, kweni tingatayanga mtima cha. Yehova watilayizga kuti tazamuja ndi umoyu wamuyaya mu Paradayisu ndipu mwenumu tazamuvikilirika ukongwa kweniso tazamuja mwachimangu. Maŵanaŵanu ngidu ngosi tingaŵikengi pa chilindizga chenichi. Chifukwa asani tingaleka kuchita viyo, chilindizga chidu chingaja nge malu ngakutowa ngo ngawoneka vulumuti chifukwa chakuti titingawona kuziya pagilasi lakunata la pawindu. Kumbi tingachita wuli kuti “tisuki gilasi,” kung’anamuwa kulutirizga kuja ndi chilindizga chakukho? Nyengu zosi tiŵanaŵaniyengi mo umoyu widu wazamuŵiya wakukondwesa mucharu chifya. Tiŵerengengi nkhani, tiwoneriyengi mavidiyo kweniso kuvwisiya sumu zakukwaskana ndi chilindizga chidu. Ndipu tingakambiya Yehova mu pempheru malayizgu ngo tikhumbisiska kuti tizingawoni ngachifiskika.
11. Kumbi ntchinthu wuli cho chitovya mzichi munyaki yo watama matenda ngakulu kusaniya so nthazi?
11 Tiyeni tikambiskani mo chilindizga chapembuzgiya kweniso kuchiskiya mzichi munyaki zina laki Joy yo watama matenda ngakulu. Iyu wangukamba kuti: “Asani ndifipa mtima ukongwa, ndikambiya Yehova mo ndivwiya mumtima ndipu ndiziŵa kuti iyu watindivwisa. Iyu watindimuka mwakundipaska ‘nthazi yakujumpha yo ndituŵa nayu.’” (2 Akori. 4:7) Joy watijiyeruzgiya so kuti we mucharu chifya cho palivi yo “wazamukamba kuti: ‘Ndatama.’” (Yesa. 33:24) Nasi tingasaniya so nthazi asani titimukambiya Yehova vosi vo ve mumtima mwidu kweniso asani tiŵanaŵaniya vinthu vo tilindizga.
12. Kumbi ntchinthu wuli cho chititiwovya kuti tingagomezgengi ukongwa malayizgu ngaku Yehova? (Wonaniso chithuzi.)
12 Nge mo wanguchitiya ndi Ayuda wo ŵenga ku ukapolu, nasi Yehova watitiwovya kuti tingagomezgengi ukongwa malayizgu ngaki. Ŵanaŵaniyani mauchimi ngo titingawona ngachifiskika. Mwakuyeruzgiyapu, tiwona ulamuliru wapacharu chosi wa Britain ndi America wo “vigaŵa [vaki] vinyaki . . . vanthazi kweni vinyaki . . . vambula nthazi.” (Dani. 2:42, 43) Tituvwa so vakukwaskana ndi “vidilirisi mumalu ngakupambanapambana,” kweniso tipharazga uthenga wamampha ku “ŵanthu amitundu yosi.” (Mate. 24:7, 14) Mauchimi ngenanga kweniso nganyaki nganandi ngatitiwovya kuti tigomezgengi kuti vosi vo Yehova wakulayizga vazamufiskika nadi.
Kufiskika kwa mauchimi mazuŵa nganu kutitiwovya kuti tingagomezgengi ukongwa malayizgu ngaku Yehova (Wonani ndimi 12)
YEHOVA WATITIWOVYA KUTI TILEKENGI KUFIPA MTIMA PAMWENGA KOPA
13. (a) Kumbi Ayuda wo ŵenga ku ukapolu atingi azikumanengi ndi masuzgu wuli pa nyengu yo azifwatulikanga? (b) Mwakukoliyana ndi Yesaya 41:10-13, kumbi Yehova wanguŵachiska wuli Ayuda wo ŵenga ku ukapolu?
13 Chinanga kuti Yehova wanguchiska Ayuda wo ŵenga ku ukapolu mwakuŵapaska chilindizga chamampha ukongwa, kweni iyu wanguziŵa kuti yiwu azamukumana ndi masuzgu pa nyengu yo azamufwatulika. Yehova wangukambiya limu kuti kukumaliya kwa ukapolu wa Ayuda, fumu yanthazi yazamuthereska Babiloni ndi kwamba kulamuliya mitundu yakuzunguliya charu cha Babiloni. (Yesa. 41:2-5) Kumbi Ayuda akhumbikanga kufipa mtima? Yehova wanguŵachiskiya limu ŵanthu ŵaki. Iyu wanguŵakambiya kuti: “Ungawopanga cha, pakuti nde nawi. Ungafipanga mtima cha, pakuti ndini Chiuta waku.” (Ŵerengani Yesaya 41:10-13.) Kumbi Yehova wang’anamuwanganji po wangukamba kuti “Ndini Chiuta waku”? Iyu waŵakumbusanga vakukwaskana ndi kumusopa cha chifukwa yiwu aziŵanga kali kuti ndivu atenere kuchita. Kweni waŵakumbusanga kuti iyu weche kuchigaŵa chawu kung’anamuwa kuti waŵawovyengi.—Salimo 118:6.
14. Kumbi ndi vinthu wuli vinyaki vo Yehova wanguchita kuti wawovyi Ayuda kuti aleki kufipa mtima pamwenga kopa?
14 Yehova wanguwovya so Ayuda wo ŵenga ku ukapolu kuti aleki kufipa mtima pamwenga kopa mwakuŵakumbusa kuti iyu we ndi nthazi zambula mphaka kweniso we ndi zeru ukongwa. Wangukambiya Ayuda ŵenaŵa kuti alereski nyenyezi zo ze kuchanya. Iyu wanguŵakambiya kuti ndiyu wakulenga nyenyezi zosi ndipuso yeyosi watiyidana zina. (Yesa. 40:25-28) Asani Yehova waziŵa zina la nyenyezi yeyosi ndikuti wangatondeka cha kuziŵa zina la mteŵeti waki weyosi. Ndipu asani Yehova we ndi nthazi zakulenge nyenyezi, tikayika cha kuti we so ndi nthazi zakuwovye ŵanthu ŵaki. Mwaviyo, Ayuda wo ŵenga ku ukapolu akhumbikanga cha kufipa mtima pamwenga kopa.
15. Kumbi Chiuta wanguŵawovya wuli Ayuda wo ŵenga ku ukapolu kunozgeke vinthu vo vinguzichitika kunthazi?
15 Yehova wanguwovya so ŵanthu ŵaki kunozgeke vinthu vo vinguzichitika kunthazi. Mu chigaŵa chakwamba cha buku la Yesaya, Chiuta wangukambiya ŵanthu ŵaki kuti: “Mukasere muvipinda vinu vamukati ndipu mukajali visasa vinu. Mukabisami kwa kanyengu kamanavi mpaka po ukali wajumphiya.” (Yesa. 26:20) Uchimi wenuwu ungufiskika kakwamba pa nyengu yo Fumu Sayirasi yinguthereska charu cha Babiloni. Munthu munyaki wakulemba mbiri ya Agiriki, wangukamba kuti pa nyengu yo Sayirasi wangusere mu Babiloni, “wangulamula [asilikali ŵaki] kuti abayi munthu weyosi yo amusaniya kubwalu.” Kukamba uneneska, ŵanthu wo ajanga ku Babiloni atenere kuti anguchita mantha ukongwa! Kweni Ayuda wo ŵenga ku ukapolu atenere kuti angubayika cha chifukwa anguvwiya ulongozgi waku Yehova.
16. Ntchifukwa wuli tikhumbika cha kufipa mtima pamwenga kuchita mantha ndi vinthu vo vazamuchitika kunthazi? (Wonaniso chithuzi.)
16 Kumbi tisambiranjipu? Pambula kuswera yapa, tikumanengi ndi chisuzgu chikulu cho chechendachitikepu. Asani chisuzgu chikulu chaziyamba, ŵanthu mucharu ichi azamutimbanyizgika kweniso azamuchita mantha. Kweni ndimu vazamuŵiya cha ndi ŵanthu aku Yehova. Tiziŵa kuti Yehova ndi Chiuta widu. Tazamuja ndi chiganga chifukwa chakuti tazamuziŵa kuti “utaski [widu] we pafupi.” (Luka 21:28) Chinanga mphanyengu yo vyaru vazamukoliyana kuti vitiyukiya, isi tazamulutirizga kuthemba Yehova. Yehova wazamugwiriskiya ntchitu angelu kuti wativikiliyi kweniso wazakutipaska ulongozgi wo wazamutaska maumoyu ngidu. Kumbi Yehova wazakutipaska wuli ulongozgi wenuwu? Pasonu panu tiziŵa cha, tiyeni tilindizgi ŵaka. Kweni viwoneka kuti panyaki tazamulondiyanga ulongozgi wenuwu kuziya mu mipingu yidu. Mipingu yeniyi yingazija nge ‘vipinda vidu vamukati,’ mo tazamuvikilirika. Kumbi tinganozgeke wuli vinthu vo tikhaza kunthazi? Titenere kukoliyana ukongwa ndi abali ndi azichi ŵidu, tivwiyengi ndi mtima wosi ulongozgi wo gulu laku Yehova lititipaska kweniso tisimikizengi kuti Yehova ndiyu walongozga gulu lidu.—Ahe. 10:24, 25; 13:17.
Tiziŵa kuti Yehova we ndi nthazi ukongwa kweniso wangafiska kutitaska. Mwaviyo tazamufipa mtima cha pamwenga kuchita mantha pa nyengu ya chisuzgu chikulu (Wonani ndimi 16)b
17. Kumbi mungalongo wuli kuti muthemba Yehova kuti wakupembuzgeningi?
17 Chinanga kuti Ayuda wo ŵenga ku ukapolu ku Babiloni akumananga ndi masuzgu, kweni Yehova wanguŵachiska. Ndivu so nasi watichitiyengi. Mwaviyo, kwali mungakumana ndi vinthu wuli pa umoyu winu lutirizgani kuthemba Yehova kuti wakupembuzgeningi. Mugomezgengi kuti iyu wagowoke ateŵeti ŵaki ndi mtima wosi kweniso watikuŵanaŵaniyani. Mwaviyo, lutirizgani kuja ndi chilindizga chakukho kweniso mungawopanga chechosi cha chifukwa Chiuta winu ndi Yehova.
SUMU 3 Nthazi Yidu, Chilindiza Chidu, Chigomezgu Chidu
a Mazina nganyaki ngasinthika.
b CHITHUZI: Kagulu ka abali ndi azichi kawungana pamoza. Yiwu akayika cha kuti Yehova we ndi nthazi kweniso wangafiska kuvikiliya ateŵeti ŵaki kwekosi ko angaŵa pacharu chapasi.