LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w99 2/1 map. 24-29
  • Lubono Lwesu Munongo Zyabulongo

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Lubono Lwesu Munongo Zyabulongo
  • Ngazi Yamulindizi—1999
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • Ikubumbwa mu Israyeli Yansiku
  • Ikubumba Cisi Cakumuuya
  • Ikubumba ba Israyeli ba Leza Sunu
  • ‘Amubone! Inkamu Impati’
  • Imubumbi Mupati Amulimo Wakwe
    Ngazi Yamulindizi—1999
  • Ibweendelezi Bwateokrasi Muciindi ca Bunakristo
    Ngazi Yamulindizi 1997
  • Amugwasyigwe Alulayo Lwa Jehova
    Ngazi Yamulindizi—2013
  • Atumulumbe Jehova Mubumbi Wesu
    Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakwiiya)—2016
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi—1999
w99 2/1 map. 24-29

Lubono Lwesu Munongo Zyabulongo

“Cintu eci ciyandisi tulicijisi munongo zyabulongo, kukutondezya kuti ezi inguzu zigambya zilazwa kuli-Leza, tazizwi kulindiswe tubeni pe.”—2 BA-KORINTO 4:7.

1. Ino cikozyanyo ca Jesu ceelede kutukulwaizya buti?

JESU naakali kubambululwaa Jehova ano anyika, wakalibonena cacigaminina kukompama naa kulengauka kwabantu. Elo cikozyanyo cakwe cakusyomeka ceelede kutukulwaizya kaka! Imwaapostolo utwaambila kuti: “Nciconya eco ncimwakaitilwa, nkaambo Kristo alakwe wakamucisilwa, wakamusiila cibonesyo, kuti mukatobele mumikondo yakwe.” (1 Petro 2:21) Kwiinda mukulibombya kukubumbwa kuli boobo, Jesu wakaizunda nyika. Alimwi wakayumya baapostolo bakwe kuti bakazunde abalo. (Incito 4:13, 31; 9:27, 28; 14:3; 19:8) Alimwi wakabakulwaizya kapati mumakani aakwe aakweelelezya kulimbabo! Wakati: “Ncendamwaambila zintu ezi kuti mulindime mube aluumuno. Munyika mulaba amapenzi, pele amulimbe myoyo, ndakiizunda nyika.”—Johane 16:33.

2. Mukwiindanaa mudima wanyika, mmumuni nzi ngotujisi?

2 Awalo mwaapostolo Paulo mbubwena, naakamanizya kwiimpanya mudima iwakaletwaa “muzimu waansi ano” a “mumuni wa-Makani Mabotu,” kujatikizya mulimo wesu mubotu wakati: “Cintu eci ciyandisi tulicijisi munongo zyabulongo, kukutondezya kuti ezi inguzu zigambya zilazwa kuli-Leza, tazizwi kulindiswe tubeni pe. Lyoonse buyo tulilemedwe, nekubaboobo tatuna kumanikililwa. Tulizingidwe nekubaboobo tatuna kuzingisigwa. Tulipenzedwe, nekubaboobo tatusiilidwe. Tuliwisizidwe ansi, nekubaboobo tatuna kulobelela.” (2 Ba-Korinto 4:4, 7-9) Nokuba kuti tuli ‘zilongo zyabulongo’ zikompeme, Leza watubumba kwiinda mumuuya wakwe uusalala kutegwa tube bantu ibazunda cakumaninina munyika ya Saatani.—Ba-Roma 8:35-39; 1 Ba-Korinto 15:57.

Ikubumbwa mu Israyeli Yansiku

3. Ino kubumbwa kwamusyobo waba Juda wakakupandulula buti Isaya?

3 Jehova tabumbi buyo bantu balikke pele amasi woonse mbwaazulwa. Mucikozyanyo bana Israyeli bansiku nobakalibombya kukubumbwaa Jehova, bakazwidilila. Pele kumamanino bakayumya myoyo yabo akuzanga. Elyo, Mubumbi wabana Israyeli wakaalekela mapenzi kuli mbabo. (Isaya 45:9) Mumwaanda walusele B.C.E., Isaya wakabandika kuli Jehova kujatikizya zinyonyoono zyakaindide zyabana Israyeli, ulaamba: “Nduwe tateesu, O Jehova. Ndiswe bulongo, nduwe mubumbi wesu. Toonse tuli zilenge zyamaanza aako. . . . amasena esu aayandika oonse aba matongo.” (Isaya 64:8-11) Ibana Israyeli bakaba cilongo ceelela buyo lunyonyooko.

4. Ncikozyanyo nzi Jeremiya ncaakacita?

4 Imyaka iili mwaanda kumbele, ibuzuba bwalubeta mbobwakali kuswenena, Jehova wakaambila Jeremiya kubweza nongo yamaanzi akutobela baalumi bapati bamu Jerusalemu ibakali kuya ku Kkuti lya Hinomu, wamulailila ulaamba: “Uleelede kupwaya nongo kumeso aabantu mboenda abo, nkabela uleelede kubaambila kuti, Mbuboobu mbwaamba Jehova wamakamu. Njoopwaya bantu aba amunzi uno mbubonya mbuli muntu mbwapwaya nongo yamubumbi iitakonzyi kuswa[a]nizigwa limbi.”—Jeremiya 19:10, 11.

5. Ino lubeta lwa Jehova lwakali lupati buti kubana Israyeli?

5 Mu 607 B.C.E., Nebukadinezara wakanyonyoona Jerusalemu antoomwe atempele lyawo alimwi akutola ba Juda abo ibakafwutuka mubuzike ku Babuloni. Pele nokwakainda myaka iili 70 kabali mubuzike, iba Juda bakeempwa bakakonzya kupilukila kuyooyakulula Jerusalemu atempele lyakwe. (Jeremiya 25:11) Nokuba boobo, kuzikusika mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., imukowa oyo wakaleka kutobela Mubumbi Mupati alimwi, mpoonya kumamanino bakabija kapati cakuti bakacita mulandu mupati cini-cini wakujaya Mwanaa Leza. Mu 70 C.E., Leza wakabelesya Cisi ca Roma cakali Kweendelezya Nyika Yoonse kuba cibelesyo cakujazya kutegwa cilobye bweende bwazintu bwaba Juda, akupwayaula Jerusalemu atempele lyawo. Kwiina nocakali kuzyoobumbwa amaanzaa Jehova alimwi cisi ca Israyeli kacili cintu “cisalala alimwi ceebeka.”a

Ikubumba Cisi Cakumuuya

6, 7. (a) Mbuti Paulo mbwapandulula kubumbwa kwabana Israyeli bakumuuya? (b) Mmweelwe nzi uuzyulide ‘wazilongo ezyo zyeelela luse,’ alimwi mbaani bakajatikizidwe?

6 Iba Juda ibakaswiilila Jesu bakabumbwa kuba intalisyo yacisi cipya, ‘caba-Israyeli ba-Leza’ bakumuuya. (Ba-Galatiya 6:16) Elyo aleelela kapati majwi aa Paulo aakuti: “Sa mubumbi tajisi bwami bwakubulongo? Kumulwi omwe sa takonzyi kucita cilongo cimwi cibotu acimwi cibi? . . . Nkutyeni na Leza wayanda kutondezya bukali bwakwe akuzubula inguzu zyakwe, nekubaboobo wakakazika moyo akuba acambacilemu kuzilongo ezyo zyeelelwa bukali akubambilwa bunyonyoono? Alimwi nkutyeni naayanda kuzubula buvubi bwabulemu bwakwe kuzilongo ezyo zyeelelwa luse nzyaakabambilwa kale bulemu.”—Ba-Roma 9:21-23.

7 Jesu uubusidwe, kumbele wakazikwaamba kuti eezi ‘zilongo zyeelelwa luse’ zyakali kuzyooba 144,000. (Ciyubunuzyo 7:4; 14:1) Mbwaanga bana Israyeli bakumubili kwiina nobakauzulizya mweelwe oyo, Jehova wakatondezya luse lwakwe kuli bamasi. (Ba-Roma 11:25, 26) Imbungano ya Banakristo iyakali mpya yakakomena cakufwambaana. Mumyaka iili 30 imakani mabotu akali ‘kukambaukilwa bantu boonse baansi ano.’ (Ba-Kolose 1:23) Eci cakayandika kutegwa imbungano zinyenzi zinji zyakatanteene zibikkwe mubusolozi bubotu.

8. Mbaani ibakali mukabunga keendelezya kakusaanguna, alimwi mbuti kabunga aka mbokakakomena?

8 Jesu wakacitya baapostolo bali 12 kuba kabunga keendelezya kakusaanguna, wakabayiisya aba alimwi abambi kujatikizya mulimo. (Luka 8:1; 9:1, 2; 10:1, 2) Aciindi ca Pentekoste mu 33 C.E., imbungano ya Banakristo yakabambwa, aboobo kumbele ikabunga kayo keendelezya kakayungizigwa kuti kabikkilizye ‘baapostolo abapati ku Jerusalemu.’ Nokwakainda ciindi cilamfwu, imwanookwabo Jesu, Jakobo, ulibonya kuti ngowakazikuba sicuuno nokuba kuti tanaakali mwaapostolo. (Incito 12:17; 15:2, 6, 13; 21:18) Kweelana asikwiiya zyakaindi Eusebius, ibaapostolo bakavwimwa kuti bapenzyegwe elyo bakamwaikizyanya muzyooko zimbi. Imweelwe wabaabo bakali mukabunga keendelezya wakali kucincwa-cinwa mbuli mbokweelede.

9. Ncintu nzi cibyaabi cakali kuzyoocitika Jesu ncaakasinsima?

9 Kumamanino aamwaanda wamyaka wakusaanguna, ‘sinkondo, Diabolosi,’ wakatalika ‘kuminza nsaku’ akati kabasikulela bali mbuli maila iba “Bwami bwakujulu.” Jesu wakasinsimide kuti eci cintu cuusisya cakali kuzyoozumizyigwa mane do kusikila ciindi ‘cakumamanino aaciindi.’ Mpoonya, ‘ibaluleme alimwi bakali kuzyoobala mbuli izuba mu-Bwami bwawisaabo.’ (Matayo 13:24, 25, 37-43) Ino eci cakali kuzyoocitika lili?

Ikubumba ba Israyeli ba Leza Sunu

10, 11. (a) Ino kubumbwa kwasunu kwaba Israyeli ba Leza kwakatalika buti? (b) Ninjiisyo nzi zyaandeene izyakali kuyoojanika muli Kristendomu alimwi aakati ka Basikwiiya Bbaibbele basinizizye?

10 Mu 1870, Charles Taze Russell wakabamba kabunga kabasikwiiya Bbaibbele ku Pittsburgh, Pennsylvania ku U.S.A. Mu 1879 wakatalika kumwaya imagazini sunu iyiitwa kuti Ngazi Yamulindizi ciindi comwe amweezi. Aaba Basikwiiya Bbaibbele, kweelana ambobakazi kutalika kwiitwa, ndilyonya bakazyiba kuti Kristendomu wakajisi njiisyo zitali zyamumagwalo izyabantu batamuzi Leza mbuli kutafwika kwabuumi, mulilo wahelo, puligatolyo, leza Wabutatu alimwi akubbapatizya tuvwanda.

11 Pele icipati kwiinda, aaba basikuyandisisya kasimpe ka Bbaibbele bakazitalisya alimwi njiisyo zipati-pati zyamu Bbaibbele mbuli lufwutuko kwiinda mucinunuzyo cacituuzyo ca Jesu alimwi abubuke kubuumi butamani munyika yaparadaiso yaluumuno mubweendelezi bwa Bwami bwa Leza. Kunze lyaboobo, kwakaba kukankaizya kuti kwakasyeede ciindi cisyoonto buyo kuti Jehova Leza azibwe kubantu kuti Mmwami Wakujulu Aansi. Basikwiiya Bbaibbele bakasyomede kuti wakalaafwaafwi kwiingulwa Mupailo wa Mwami wakuti: “Taateesu ooli kujulu, alilemekwe izina lyako, abuze Bwami bwako, alucitwe luyando lwako, ansi ano mbubonya mbuli kujulu.” (Matayo 6:9, 10) Bakali kubumbwaa muuya uusalala wa Leza kuti babe ciinga ca Banakristo bayandisisya luumuno nyika yoonse mbwiizulwa.

12. Mbuti Basikwiiya Bbaibbele mbobakazyiba deeti liyandika kapati?

12 Ikwiiya bbuku lya Daniele caandaano 4 antoomwe abusinsimi bumbi kwakabasinizya Basikwiiya Bbaibbele kuti kubako kwa Jesu kali Mwami wabu Mesiya kwakali afwaafwi kapati. Bakazyiba kuti 1914 yakali kuzyooba deeti nocakali kuzoomana “ciindi cabamasi.” (Luka 21:24; Ezekieli 21:26, 27) Basikwiiya Bbaibbele bakavwuzya mulimo wabo cakufwambaana akubamba makkilasi muyiilwa Bbaibbele (kumbele aakazi kwiitwa kuti mbungano) mu United States yoonse mbwiizulwa. Kuzikusika kumatalikilo aamyaka yakuma 1900, imulimo wabo wakuyiisya Bbaibbele wakali kuyaabukomena ku Europe alimwi aku Australasia. Ibweendelezi bubotu bwakayandika.

13. Nciimo nzi camumulawo ncobakabaaco Basikwiiya Bbaibbele, alimwi mmulimo nzi mupati iwakabelekwaa mweendelezi wa Sosaiti wakusaanguna?

13 Ikutegwa Basikwiiya Bbaibbele bazyibwe mumulawo, Zion’s Watch Tower Tract Society yakazibisyigwa mumulawo mu 1884 ku United States kaijisi maofesi mapati ku Pittsburgh mu Pennsylvania. Ibeendelezi bayo bakali ngomusemu wa Kakamu Keendelezya, kabajisi bweendelezi bwamulimo wakukambauka Bwami bwa Leza nyika yoonse mbwiizulwa. Imweendelezi wa Sosaiti wakusaanguna, Charles T. Russel wakalemba mavolyumu aali cisambomwe aa Studies in the Scriptures alimwi wakacita nyendo zinji zyakukambauka. Alimwi wakasanga kumulimo wa Bwami wanyika yoonse imali manji kapati ngaakajanide katanatalika ziiyo zyakwe zya Bbaibbele. Mu 1916, ku Europe kakucilunda kasuko mu Nkondo Mpati, Imukwesu Russell kakatede kapati wakafwa kali mulweendo lwakukambauka. Wakali lyaabide cakumaninina kukumwaisya bumboni kujatikizya Bwami bwa Leza.

14. Mbuti J. F. Rutherford ‘mbwaakalwana inkondo imbotu’? (2 Timoteo 4:7)

14 Joseph F. Rutherford, iwakali mubetesi ku Missouri kwaciindi cisyoonto, wakaba ngomweendelezi wakatobela. Akaambo kabusicamba bwakwe mukuzibya kasimpe ka Bbaibbele, ibasololi bazikombelo bamu Kristendomu bakamvwanaa basitwaambo twacisi ‘mukupanga milawo yakupenzya.’ Mu June 21, 1918 Mukwesu Rutherford antoomwe abamwi bali ciloba ibakali mubusolozi akati ka Basikwiiya Bbaibbele bakaangwa ziindi zinji kwamyaka iili 10 naa 20 muciindi citobelene. Basikwiiya Bbaibbele aba bakazilwanina zyeelelo zyabo. (Intembauzyo 94:20; Ba-Filipi 1:7) Imulandu nobakawiindulula, bakaangululwa mu March 26, 1919 elyo kumbele bakajanika kuti banyina mulandu nouba omwe kujatikizya kubukila mfwulumende.b Icakabacitikila eci cakagwasya kubabumba kuba baiminizi bakasimpe basicamba kapati. Kwiinda munguzu zya Jehova, bazwidilila munkondo yabo yakumuuya yakukambauka makani mabotu nokuba kuti balakazigwaa Bubuloni Mupati. Inkondo eyo icizumanana kusikila mumwaka uno wa 1999.—Amweezyanisye Matayo caandaano 23; Johane 8:38-47.

15. Nkaambo nzi mwaka wa 1931 ncowakali mwaka uuyandika kapati?

15 Mumyaka yakuma 1920 alimwi a 1930, ba Israyeli ba Leza bananike bakazumanana kubumbwa mubweendelezi bwa Mubumbi Mupati. Imumuni wabusinsimi kuzwa mu Magwalo wakamweka akupa bulemu kuli Jehova alimwi akugamika ku Bwami bwa Jesu bwabu Mesiya. Mu 1931 Basikwiiya Bbaibbele bakakkomana kutambula izina ipya lyakuti, Bakamboni ba Jehova.—Isaya 43:10-12; Matayo 6:9, 10; 24:14.

16. akabbokesi apeeji 29. Ndilili mweelwe waba 144,000 nowakazyulila, alimwi ncinzi citondezya ceeci?

16 Muma 1930, imweelwe wabaabo “baitidwe, basale, basyomi,” ibali 144,000, wakaboneka kuti wazyulila. (Ciyubunuzyo 17:14; amubone kabbokesi apeeji 29.) Tatuzi naa bakali bongaye bananike ibakasalwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna alimwi abakasalwa akati “kansaku” mumyaanda yamyaka mibyaabi nolwakaindide iluleyo lwa Kristendomu. Pele mu 1935 mumweelwe waatala wabasikumwaya bali 56,153 nyika yoonse mbwiizulwa, ibali 52,465 mbobakatondezya kuti bajisi bulangizi bwakujulu kwiinda mukutola lubazu mukulya akunywa zitondezyo zyaa Ciibalusyo. Ino banji bakacili kuzyoobungikwa bakajisi bulangizi bwakuyookkala kuli?

‘Amubone! Inkamu Impati’

17. Ncintu nzi cikkomanisya cakacitika mu 1935?

17 Kumuswaangano wakacitwa kuzwa mu May 30 kusikila mu June 3, 1935 ku Washington D.C. mu U.S.A., Mukwesu Rutherford wakabandika makani mapati aakajisi mutwe wakuti “Inkamu Impati.”c Inkamu eyi, “yabantu batabaliki kumuntu naba omwe,” yakali kuzyoolibonya kumamanino aakugwalwa kwaba Israyeli bakumuuya ibali 144,000. Abalo aaba bakali kuzyoosyoma munguzu zyakunununa ‘zyabulowa bwa-Mwanaambelele’ Jesu alimwi bakali kunoomanina milimo mububambe bwatempele lya Jehova bwabukombi. Kabali nkamu bakali ‘kuyoozwa mumapenzi ayo mapati’ kabali baumi kuti bakone Paradaiso anyika mwalo ‘mutakooyooba limbi lufwu.’ Kwamyaka minji muswaangano mupati oyo kautanacitwa, inkamu eyi yakali kwiitwa kuti mbana Jonadabu.—Ciyubunuzyo 7:9-17; 21:4; Jeremiya 35:10.

18. Muunzila nzi mwaka wa 1938 mowakali mwaka uukatazya?

18 Imwaka wa 1938 wakali mwaka waakatazide kapati kumakani aakuzyiba ziinga zyobile ezi kabotu-kabotu. Mumagazini ya Ngazi Yamulindizi yamu March 15 alimwi ayamu April 1 1938, kwakali ciiyo cazibeela zyobile cakuti “Butanga Bwakwe” alimwi akazyibya masena aabananike basyeede antoomwe abeenzinyina, ibankamu mpati. Mpoonya imamagazini aamu June 1 alimwi a June 15 akajisi zibalo zyaziiyo aamutwe wakuti “Imbunga,” izyakayeeme aali Isaya 60:17. Imbungano zyoonse zyakalaililwa kuti zilombe Kabunga Keendelezya kuti kasale babelesi banyenzi, aboobo eci cakaleta bubambe bubotu bwateokrasi, ibwaanzidwe aa Leza. Imbungano zyakacita mbubwena mbuli mbozyakalaililwa.

19. akagwalo kakunsi. Ntwaambo nzi twakasimpe itutondezya kuti ibwiite bwabanabunji bwa “mbelele zimwi” bwali kucitika kwamyaka iyiinda ku 60 ono?

19 Ilipooti yamu 1939 Year Book of Jehovah’s Witnesses yakati: “Basikutobela Kristo Jesu ibananike ibacili anyika mbace, alimwi kwiina ciindi nouyoovwula imweelwe wabo. Mu Magwalo aaba baambwa kuti ‘mbaamusyaala’ balunyungu lwa Zioni, mbunga ya Leza. (Ciy. 12:17) Mwami ono uli mukulibungila ‘mbelele zyakwe zimwi,’ balo ibatikabambe ‘inkamu mpati.’ (Joh. 10:16) Aabo ono ibali mukubungikwa mbeenzinyina babamusyaala, babelekelaamwi abamusyaala. Kuzwa lino kuya kumbele aabo iba ‘mbelele zimwi’ banooyabuvwula kusikila ciindi ‘inkamu mpati’ noitikabungikwe.” Bananike basyeede bakali bumbidwe kuti bayendelezye kuyobololwa kwankamu mpati. Aaba abalo beelede kubumbwa lino.d

20. Nkucinca nzi kwabweendelezi ikwacitika kuzwa mu 1942?

20 Mu January 1942, Nkondo Yanyika Yabili kaicipapide, Joseph Rutherford wakafwa elyo iwakamutobela mubweendelezi ngu Nathan Knorr. Oyu mweendelezi wa Sosaiti watatu ulayeeyegwa caluyando akaambo kakutalisya zikolo zyateokrasi mumbungano alimwi a Cikolo ca Gilead cakuyiisya bamishinali. Kumuswaangano wa Sosaiti wamwaka amwaka mu 1944, wakaambilizya kuti imilawo ya Sosaiti yakali kwiindululwa ikutegwa ono ikuba cibeela cayo kakutaciyeeme aakusanga zintu zyakumubili muntu nkwacita pele kakuyaama aakusima kwakwe munzila yakumuuya. Mumyaka iili 30 yakatobela, imweelwe wababelesi bamumuunda wakayungizigwa kuzwaa 156,299 kusika ku 2,179,265 nyika yoonse mbwiizulwa. Mu 1971-75 ikucinca kumbi kujatikizya mbunga kwakayandika. Tiikwakacili kuyandika kuti muntu iwakali mweendelezi aciindi eco kayendelezya mulimo wa Bwami nyika yoonse mbwiizulwa cakumaninina. Ikabunga Keendelezya ikajisi sicuuno uucincwa kwaciindi cibikkidwe kakakomezyegwa kubaa bananike ibali 18, akati kabaaba ibatandila kucisela ono bakamanizya kale mulimo wabo waanyika.

21. Ncinzi capa kuti bakatanga kaniini beelele Bwami?

21 Ibacisyeede bakatanga kaniini babumbwa mumakumi manji aamyaka yamasukusyo. Balikulwaizidwe kapati mbwaanga bakabutambula cacigaminina ‘bumboni bwamuuya.’ Jesu wabaambila kuti: “Nywebo ndinywe mwandiiminina mumapenzi aangu, eno ndamubika bwami mbubonya Taata mbwaakandibika, kuti mukalye akunywa atafule lyangu mubwami bwangu, alimwi muyookala azyuuno zyabwami akubeteka misyobo iili kumi ayobile ya-Israyeli.”—Ba-Roma 8:16, 17; Luka 12:32; 22:28-30.

22, 23. Ino ibakatanga kaniini alimwi abambelele zimwi bali mukubumbwa buti?

22 Imweelwe wabaabo ibananikidwe aamuuya ibacisyeede anyika mbouyabuceya, ibakwesu basimide bankamu mpati bapegwa mukuli wabweendelezi munzila yakumuuya mumbungano zyoonse inyika yoonse mbwiizulwa. Aboobo Bakamboni bananike bacembeede bamamanino baakumanizya mulimo wabo anyika, ibambelele zimwi ibacita mulimo wabusilutwe (sa·rimʹ) banooli bayiisigwa kuti bazumanane amilimo yabweendelezi kabali ciinga casilutwe aanyika.—Ezekieli 44:3; Isaya 32:1.

23 Bakatanga kaniini antoomwe abambelele zimwi balizumenene kubumbwa kuba zilongo zyamulimo mubotu. (Johane 10:14-16) Kufwumbwa naa bulangizi bwesu mbwabuumi ‘mujulu ipya’ naa “anyika impya,” atutobele kutamba kwa Jehova camoyo woonse kwakuti: “Amukondwe akusekelela lyoonse nkaambo kaceeci ncinsi lenge, nkaambo ndalenga Jerusalemu ube cikondelezyo, abantu bawo, babe cibotezyo.” (Isaya 65:17, 18) Swebo tobantunsi bakompeme atuzumanane kubeleka cakulicesya, katuli mukubumbwa kwiinda ‘munguzu zigambya’—inguzu zya Leza zyamuuya uusalala!—2 Ba-Korinto 4:7; Johane 16:13.

Bupanduluzi buyungizidwe

a Kristendomu uuzangide kumilawo ya Leza, walo wiimininwaa Israyeli yansiku acenjezegwe kuti lubeta lukozyenye luzwa kuli Jehova luyoomusikila.—1 Petro 4:17, 18.

b Mubetesi Manton, umwi waba Katolika iwakakakide kuti Basikwiiya Bbaibbele baangilwe anze aantolongo mulandu nowakacili kulangwa-langwa, wakazikwaangwa nguwe kumbele kajisi mulandu wakuzumina zisinka mulomo.

c Ibbaibbele lya New World Translation of the Christian Greek Scriptures ilyakamwaigwa mu 1950 libelesya mabala aakuti “great crowd” [inkamu impati] kuba busanduluzi bubotu bwamabala aa Cigiliki aakasololelwaa Leza.

d Mu 1938 ibakajanika ku Ciibalusyo nyika yoonse mbwiizulwa bakali 73,420, akati kabaaba ibali 39,225—nkokuti 53 pasenti yabaabo bakajanika bakatola lubazu mukulya zitondezyo. Kuzikusika mu 1998 ibakajanika bakavwula kusikaa 13,896,312, pele ibakatola lubazu mukulya akunywa zitondezyo bali buyo 8,756 akati-kati ambweni kuli buyo muntu omwe naa kubulila limwi buya mumbungano zili 10.

Sena Mulayeeya?

◻ Kwiinda mukulibombya kukubumbwaa Wisi, mbuti Jesu mbwaakaba Cikozyanyo cesu?

◻ Nkubumba nzi ikwakacitika mu Israyeli yansiku?

◻ Mbuti “ba-Israyeli ba-Leza” mbobali mukubumbwa kusikila sunu?

◻ Ino iba “mbelele zimwi” bali kubumbilwa nzi?

[Kabbokesi kali apeeji 28]

Ikubumbwa Kumbi mu Kristendomu

Icibalo ca Kabunga Kabasimubweza twaambo icakatumwa kuzwa ku Athens mu Greece, ikujatikizya silutwe wakabikkwaa Cikombelo ca Greek Orthodox onoono cakaluula boobu: “Weelede kuti kali mutumwa waluumuno. Pele musololi wa Cikombelo ca Greek Orthodox uli mbuli kuti mupati wabasikalumamba uulibambila nkondo.

“Onoono bbishopu mupati Christodoulos wakaamba boobu kupobwe lyabuzuba bwakulyookezya bwa Nakalindu Mariya, bwalo buli mbobuzuba mbweena mbobusekelelwa basikalumamba mucisi ca Greece ategwa: ‘Tulilibambilide naa kwayandika, ikutila bulowa akucita kufwumbwa ciyandika. Swebo tobasicikombelo, tupailila luumuno . . . Pele tulazileleka zilwanyo zisalala ciindi nokwayandika kucita boobo.’”

[Kabbokesi kali apeeji 29]

“Kunyina Bambi Ibaciyungizigwa!”

Aaciindi cakumanizya lwiiyo lwaku Gilead mu 1970, Frederick Franz iwakali mweendelezi acuuno cabili wa Watch Tower Society waakaambila basicikolo boonse ibakali bambelele zimwi kabajisi bulangizi bwakupona aanyika kuti, cakali kukonzyeka kubbapatizya muntu uulyaamba kuti ngumwi wabananike bacisyeede. Sena eci cakali kukonzyeka kucitika? Wakapandulula kuti Johane Mubbapatizi wakali wabambelele zimwi, pele wakabbapatizya Jesu alimwi abaapostolo bamwi. Mpoonya wakazumanana kabuzya naa kwakacili bwiite bumbi bwakubungika bananike bacisyeede. Wakati: “Peepe, peepe kunyina bambi ibaciyungizigwa! Ibwiite obo bwakamana kaindi musyule mu 1931-35! Kwiina bambi ibaciyungizigwa. Pele ino mbaani bace ibakatalika onoono kuyanzana ibatola lubazu mukulya akunywa zitondezyo zyaa Ciibalusyo? Ikuti kabali akati kabaabo bacisyeede, mbaasikunjila mubusena! Tabali basikuyungizigwa kubananike pe, pele mbaasikunjila mubusena bwabaabo ibanga bakaleya.”

[Cifwanikiso icili apeeji 25]

Tulalulemeka kaka lubono lwesu lwamulimo!

[Cifwanikiso icili apeeji 26]

Bana Israyeli bansiku bakaba cilongo ceelela buyo lunyonyooko

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi