LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • wp20 No. 1 map. 6-8
  • Bbaibbele Ndibbuku Lisyomeka Lijisi Kasimpe

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Bbaibbele Ndibbuku Lisyomeka Lijisi Kasimpe
  • Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakubuleya)—2020
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • IKAAMBO NCOMUKONZYA KULISYOMA BBAIBBELE
  • Ibbaibbele—Ndibbuku Lyakazwa Kuli Leza
    Ino Ncinzi Cini Bbaibbele Ncoliyiisya?
  • Bbaibbele Ndibbuku Lyakazwa Kuli Leza
    Ncinzi Bbaibbele Ncolituyiisya?
  • Koresi Mupati
    Sinsimuka!—2013
  • Ibbaibbele Ndibbuku Ndyomukonzya Kusyoma-Cibeela 4
    Sinsimuka!—2011
Amubone Azimwi
Ngazi Yamulindizi Yaambilizya Bwami bwa Jehova (Yakubuleya)—2020
wp20 No. 1 map. 6-8

Bbaibbele Ndibbuku Lisyomeka Lijisi Kasimpe

Kuzwa kaindi, bantu ibazwa mubukkale bwiindene-indene bajana kuti Bbaibbele ndibbuku lisyomeka lijisi kasimpe. Mazuba aano, bantu banji balazitobela nzyoliyiisya. Nokuba boobo, bamwi balibona kuti Bbaibbele taligwasyi naa kuti lizwide buyo twaano. Ino nywebo muyeeya buti? Sena inga mwakajana kasimpe mu Bbaibbele?

IKAAMBO NCOMUKONZYA KULISYOMA BBAIBBELE

Ino ncinzi cikonzya kumugwasya kuzyiba kuti mulakonzya kulisyoma Bbaibbele? Atupe cikozyanyo: Ikuti mulongwe wanu wali kumwaambila masimpe lyoonse kwamyaka minji, tacidoonekwi kuti mulakonzya kumwaamba kuti ulasyomeka. Sena Bbaibbele mbubwenya mbuli mulongwe ooyu, lyali kwaamba masimpe lyoonse? Amubone zikozyanyo zimwi.

Balembi Basyomeka

Janza lyamulembi

Balembi ba Bbaibbele bakali kusyomeka kapati, bunji bwaziindi bakali kukuyubununa kulubizya alimwi akulezya kwabo. Mucikozyanyo, musinsimi Jona wakalemba kujatikizya kutamvwida kwakwe. (Jona 1:1-3) Kuyungizya waawo, mubbuku lyamu Bbaibbele ndyaakalemba, wakamanizya kwiinda mukwaamba makani aajatikizya Leza mbwaakamululamika, pele kunyina naakasola kuliyandawida mpuwo kwiinda mukwaamba zintu zibotu nzyaakacita. (Jona 4:1, 4, 10, 11) Kusyomeka kwabalembi boonse ibakalemba Bbaibbele kutondezya kuti bakali kubikkila maano kukasimpe.

Kasimpe Kagwasya Mubuumi

Sena Bbaibbele lilapa lulayo lugwasya lyoonse kujatikizya zintu zicitika mubuumi? Inzya lilacita oobo. Mucikozyanyo, amubone Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya mbotukonzya kuba azilongwe zibotu abamwi. Lyaamba kuti: “Aboobo, zintu zyoonse nzyomuyanda kuti bantu bamucitile, anywebo nzyomweelede kubacitila.” (Matayo 7:12) “Kuvwiila kabotu kulalesya bukali, pele majwi mabi alanyemya.” (Tusimpi 15:1) Inzya, kasimpe kamu Bbaibbele kacigwasya mazuba aano mbubonya mbokakali kugwasya ciindi nokakalembwa.

Twaambo Twamasimpe Mumakani Aakaindi

Fwosyolo alimwi atombe

Kwamyaka minji, basikuvwukkula zyakaindi bali kusinizya kujatikizya bantu bamwi ibakapona kaindi alimwi amasena, kubikkilizya ambotuli twamasimpe twaambo itwaambwa mu Bbaibbele. Mucikozyanyo, amubone bumboni bwamakani aamwi aaboneka kuti masyoonto. Bbaibbele lyaamba kuti mumazuba aa Nehemiya, bana Turo (Bana Fonike baku Turo) ibakali kukkala mu Jerusalemu “bakali kuleta nswi amakwebo aamisyobo-misyobo.”—Nehemiya 13:16.

Sena kuli bumboni businizya kapango aaka kamu Bbaibbele? Inzya nkobuli. Basikuvwukkula zyakaindi bakavwukkula zintu zyabana Fonike mucisi ca Israyeli, calo citondezya kuti kwakali makwebo aakali kucitika akati kamasi aaya obilo. Kuyungizya waawo, mu Jerusalemu kwakavwukkulwa zibeela zyanswi izyakali kuzwa ku Mediterranean. Basikuvwukkula zyakaindi baamba kuti inswi eezyo zyakali kuzwa kumasena aakule zyalo zyakali kuletwa abasambazi. Naakamana kubulanga-langa bumboni oobu, syaazibwene umwi wakaamba kuti: “Kaambo ikaambwa kulugwalo lwa Nehemiya 13:16 kakuti bana Turo bakali kusambala nswi ku Jerusalemu, nkamasimpe.”

Twaambo Twamasimpe Mumakani Aasayaansi

Nyika mumulengalenga kiinyina mpoyaanzikidwe

Bbaibbele lyaamba kapati kujatikizya makani aabukombi alimwi amakani aakaindi. Pele ciindi nolyaamba makani aasayaansi, lileendelana asayaansi. Amubone cikozyanyo comwe buyo.

Kwamyaka iibalilwa ku 3,500 yainda, Bbaibbele lyakaamba kuti nyika yaanzikidwe “aatakwe cintu.” (Jobu 26:7) Eeci ciliindene kapati atwaano itwakali kwaamba kuti nyika ikkede atala amaanzi naa kuti ikkede atala ankoma naa nondo mpati. Nokwakainda myaka iibalilwa ku 1,100 kuzwa ciindi bbuku lya Jobu nolyakalembwa, bantu bakazumanana kusyoma kuti nyika taikonzyi kukkala buyo mumulengalenga; yeelede kuti kayaanzikidwe acintu cimwi. Pele mu 1687, kakwiindide myaka iili 300, Isaac Newton wakamwaya buvwuntauzi bwakwe kujatikizya nguzu zikwelela ansi alimwi wakapandulula kuti nyika ilazinguluka mukazila kanjiyo kwiinda mukubelesya nguzu zitalibonyi. Buvwuntauzi bwasayaansi oobu butalikomeneni bwakasinizya ncolyakaamba Bbaibbele myaka yiinda ku 3,000 musyule!

Twaambo Twamasimpe Kujatikizya Businsimi

Bwaanda bwa Babuloni amilyango iijukide

Sena mbwamasimpe ncobeni businsimi bunji mbotujana mu Bbaibbele? Amubone cikozyanyo comwe buyo: Businsimi mbwaakaamba Isaya kujatikizya kunyonyoonwa kwa Babuloni.

Businsimi: Mumwaanda wamyaka walusele B.C.E., mulembi wa Bbaibbele Isaya wakaambilizya kuti Babuloni walo iwakali kuyooba munzi mupati wabulelo bulaanguzu kapati, wakali kuyoozundwa mpoonya akuba matongo mukuya kwaciindi. (Isaya 13:17-20) Mane buya Isaya wakamwaamba zina mwaalumi iwakali kuyoocicita eeci, nkokuti Koresi. Kuyungizya waawo, wakayaamba nzila njaakali kuyoobelesya Koresi, wakaamba kuti milonga yakali ‘kuyooyuminina.’ Alimwi wakasinsima kuti milyango yamunzi yakali kuyoosiigwa bukwazi.—Isaya 44:27–45:1.

Kuzuzikizyigwa: Nokwakainda myaka iibalilwa ku 200 kuzwa ciindi businsimi bwa Isaya nobwakaambwa, mwami muna Persia wakaulwana munzi wa Babuloni. Ino wakali ni zina? Wakali Koresi. Akaambo kakuti munzi wa Babuloni wakalikwabilidwe kapati, Koresi wakabikkila kapati maano ku Mulonga wa Firate, walo iwakali kuzinguluka munzi. Baalumi bakwe bakasya mugelo kutegwa baunyone mulonga. Eeci cakapa kuti maanzi aceye akupa kuti Koresi ampi yakwe bazabuke maanzi alo aakali kusika muzibelo kuyoosika nkobwakabede bwaanda bwamunzi. Cigambya ncakuti, bana Babuloni bakasiya milyango yamunzi kaitajedwe yalo yakalangene amulonga! Koresi ampi yakwe bakanjila amulyango wamunzi wa Babuloni akuunyonyoona.

Nokuba boobo, kuli kaambo kambi: Sena munzi wa Babuloni wakaba matongo? Kwamyaka minji, bantu bakazumanana kukkala mumunzi ooyu. Pele mazuba aano, matongo aa Babuloni alo aali afwaafwi a Baghdad, mucisi ca Iraq, mbumboni bwakuti businsimi bwamu Bbaibbele bwakazuzikizyigwa ncobeni. Masimpe, Bbaibbele lilasyomeka noliba leelyo nolyaamba zintu iziyoocitika kumbele.

KASENSA KASYOMEKA KAKASIMPE

Eezyi nzikozyanyo buyo zisyoonto akati kazikozyanyo zinji izyapa kuti bantu banji baambe kuti Bbaibbele talili bbuku buyo lisyomeka pele akuti ‘mbubonya mbolibede ncobeni, ndijwi lya Leza.’—1 Batesalonika 2:13.

Pele ino nkasimpe nzi ikajanika mu Bbaibbele? Sena inga kamugwasya? Zibalo zitobela mumagazini eeyi zilabandika twaambo tumwi twamasimpe tuyandika kapati tujanika mu Bbaibbele. Tulasaanguna kulanga-langa ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya sikulyaanza, nkokuti Leza.

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi