LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • rr cibalo. 10 map. 112-120
  • “Mulatalika Kupona”

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • “Mulatalika Kupona”
  • Bukombi Busalala—Bwabukulusyigwa!
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • “Koasinsimina Mafwuwa Aaya” Alimwi “Kosinsimina Muwo”
  • “Mafwuwa Eesu Mayumu, Alimwi Bulangizi Bwesu Bwaloba”
  • “Mafwuwa Akatalika Kunungana”
  • “Bakatalika Kupona Alimwi Bakaimikila”
  • Bbuku Lyamu Bbaibbele Lyanamba 26—Ezekieli
    “Magwalo aya Oonse” Alasyomeka Alimwi Alagwasya, Volyumu 15
  • “Lino Mamanino Asika Kulindinywe”
    Bukombi Busalala—Bwabukulusyigwa!
  • “Ndiyoobapa Moyo Omwe”
    Bukombi Busalala—Bwabukulusyigwa!
  • “Bika Moyo Wako” ku Tempele lya Leza!
    Ngazi Yamulindizi—1999
Amubone Azimwi
Bukombi Busalala—Bwabukulusyigwa!
rr cibalo. 10 map. 112-120
Ba Juda ibakali mu Babuloni bakanyongana kapati ciindi nobakamvwa kuti Jerusalemu atempele zyakanyonyoonwa

CIBALO 10

“Mulatalika Kupona”

EZEKIELI 37:5

MAKANI AALI MUCIBALO: Cilengaano cakubukulusyigwa ‘kwamafwuwa mayumu’ alimwi akuzuzikizyigwa kwancico kupati

1-3. Ncinzi cakapa kuti kube kucinca akati kaba Juda mu Babuloni kujatikizya mbobakali kuzibona zintu? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

EELO kaka kwakaba kucinca kupati akati kaba Juda ibakali mu Babuloni kujatikizya mbobakali kuzibona zintu! Kakwiindide myaka yosanwe, Ezekieli wakalisinsimide kuti Jerusalemu wakali kuyoonyonyoonwa, pele bantu tiibakasyoma kuti inga cacitika. Kufwumbwa naa wakacita zitondezyo nzi, naa wakaamba zikozyanyo nzi alimwi naa wakaambilizya milumbe nzi, baange bakakaka kusyoma kuti Jehova wakali kuyoozumizya kuti Jerusalemu anyonyoonwe. Nociba ciindi nobakazyiba kuti munzi wazingulukwa abasikalumamba bana Babuloni, bakacili kusyoma kuti bantu bakkala mulinguwo bakalikwabilidwe.

2 Pele lino, nokwakainda myaka yobilo kuzwa nowakatalikwa kusaalwa munzi, muntu umwi iwakatija kuzwa ku Jerusalemu wakasika mu Babuloni, wakaleta mulumbe wakuti: “Munzi wanyonyoonwa!” Mulumbe ooyu wakabanyonganya baange. Bakasolekesya kumvwisya ncowakali kwaamba: munzi uuyandwa, tempele lisalala, nyika mbotu, zyoonse zyakaloba! Bulangizi mbobakajisi kwaciindi cilamfwu bwakamana.—Ezk. 21:7; 33:21.

3 Nokuba boobo, aciindi eeci cilibilisya, Ezekieli wakatambula cilengaano cipa bulangizi kapati. Ino cilengaano cakajisi mulumbe nzi kubaange ibakatyompedwe kapati? Ino cilengaano eeci caamba nzi kubantu ba Leza mazuba aano, alimwi ino mbuti swebo kutugama mbotukonzya kugwasyigwa ancico? Kutegwa tujane bwiinguzi, atulange-lange ncaakayubununa Jehova kuli Ezekieli.

“Koasinsimina Mafwuwa Aaya” Alimwi “Kosinsimina Muwo”

4. Ncinzi ncaakabikkila kapati maano Ezekieli mucilengaano ncaakabona?

4 Amubale Ezekieli 37:1-10. Kwiinda mucilengaano, Ezekieli wakaimikwa mucibanda camukkuti icakazwide mafwuwa. Kutegwa asinizye kuti Ezekieli wacimvwisya ncobeni cilengaano, Jehova wakalailila musinsimi ooyu kuti ‘ayeendeende koonse-koonse’ ikwakali mafwuwa aayo aakaalabene. Ciindi Ezekieli naakali kweendeenda mucibanda cakkuti, wakabikkila maano kapati kuzintu zyobilo kujatikizya mafwuwa: mweelwe wangawo alimwi ambwaakali kulibonya. Wakabona kuti, “Kwakali mafwuwa manji kapati,” alimwi “akali mayumu kapati.”

5. Ino milawo nzi yobilo Jehova njaakapa Ezekieli, alimwi ino ncinzi cakacitika Ezekieli naakamana kucita ncaakamulailila Jehova?

5 Mpoonya Jehova wakapa Ezekieli milawo yobilo yakali kuyoopa kuti kube kubukulusya kuli kabotu. Mulawo wakusaanguna wakali wakuti: “Koasinsimina mafwuwa aaya,” kwaambila kuti ‘atalike kupona.’ (Ezk. 37:4-6) Mbwaakasinsimina buyo Ezekieli, “kwakamvwugwa kusabila, kusokonya, eelyo mafwuwa akatalika kunungana,” mpoonya “milambi anyama” zyakamena amafwuwa, “kumane lukanda lwakaavwumba mafwuwa.” (Ezk. 37:7, 8) Mulawo wabili wakali wakuti: “Kosinsimina muwo,” kuwaambila kuti “wuunge” amibili. Naakasinsima Ezekieli, “muya wakabanjila, mpoonya bakatalika kupona alimwi bakaimikila, yakali impi mpati kapati.”—Ezk. 37:9, 10.

“Mafwuwa Eesu Mayumu, Alimwi Bulangizi Bwesu Bwaloba”

6. Ino majwi nzi aa Jehova aakagwasya Ezekieli kuti acimvwisye cilengaano?

6 Kuzwa waawo Jehova wakayubunwida Ezekieli cilengaano mbocakeelede kuteelelwa, kati: “Imafwuwa aaya mbantu bamuŋanda ya Israyeli yoonse.” Mubwini, baange nobakamvwa lunyonyooko lwa Jerusalemu, bakalimvwa mbuli kuti bakalifwide. Aboobo, bakaamba kuti: “Mafwuwa eesu mayumu, alimwi bulangizi bwesu bwaloba. Twazandulwa cakumaninina.” (Ezk. 37:11; Jer. 34:20) Mpoonya mukwiingula majwi aabo, Jehova wakayubununa kuti cilengaano eeci cuusisya camafwuwa mubwini cakajisi mulumbe mubotu wabulangizi kuli bana Israyeli.

7. Ncinzi Jehova ncaakayubununa kuli Ezekieli, kweelana ambokulembedwe kuli Ezekieli 37:12-14, alimwi ino eeci cakabasyomezya nzi bantu bakwe ibakali baange?

7 Amubale Ezekieli 37:12-14. Kwiinda mucilengaano eeci, Jehova wakasyomezya bana Israyeli kuti wakali kuyoobabusya, kubasololela kunyika yabo, akupa kuti bakkale okuya. Kuyungizya waawo, Jehova wakabaita alimwi kuti “nobantu bangu.” Eelo kaka kweelede kuti akali kukulwaizya majwi aayo kubaange ibatakajisi bulangizi! Ino nkaambo nzi ncobakeelede kuba masimpe kuti cisyomezyo eeci cakubukulusya cakali kuyoocitika ncobeni? Akaambo kakuti Jehova kumugama ngowakasyomezya. Wakaamba kuti: “Mebo lwangu, nde Jehova, ndime ndaamba alimwi ndime ndacicita.”

8. (a) Mbuti “bamuŋanda ya Israyeli yoonse” mbobakali muciimo cikozyanisyigwa kulufwu? (b) Ino mbuti lugwalo lwa Ezekieli 37:9 mbolutondezya icakapa kuti bana Israyeli banjile mucikozyanyo calufwu? (Amubone bupanduluzi buyungizyidwe.)

8 Ino kuzuzikizyigwa kwacibeela cuusisya cacilengaano cabusinsimi kwakacitika buti kucisi ca Israyeli cansiku? Cilongwe cabana Israyeli a Jehova cakalimanide kale mu 740 B.C.E. ciindi bwami bwamisyobo iili kkumi nobwakazundwa akutolwa mubuzike. Nokwakainda myaka iibalilwa ku 130, ciindi bantu baku Juda abalo nobakatolwa, “bamuŋanda ya Israyeli yoonse” bakaba mubuzike. (Ezk. 37:11) Munzila yacikozyanyo, cilongwe ncoyakajisi nkamu yoonse yabaange kaindi a Jehova lino cakalifwide mbuli mafwuwa ngaakabona Ezekieli mucilengaano.a Kuyungizya waawo amuyeeye kuti Ezekieli wakabona kutali buyo mafwuwa pele mafwuwa “mayumu kapati,” calo citondezya kuti kuba muciimo cikozyanisyigwa kulufwu kwakazumanana kwaciindi cilamfwu. Alimwi masimpe aayo, nkaambo kwiisanganya antoomwe myaka ya Israyeli a Juda yakatola myaka iinda ku 200, kuzwa mu 740 kusika mu 537 B.C.E.—Jer. 50:33.

9. Ino nkukozyanya kuli buti kuliko akati ka Israyeli wakumubili wansiku aba “Israyeli ba Leza”?

9 Businsimi bwakubukulusya ibujatikizya Israyeli, mbuli ibwakaambwa a Ezekieli, bulijisi kuzuzikizyigwa kupati. (Mil. 3:21) Mbubwenya mbuli cisi ca Israyeli wakumubili cansiku ‘mbocakajaigwa’ alimwi akuzumanana mulufwu lwacikozyanyo kwaciindi cili mbocibede, mbocibede akuba “Israyeli ba Leza,” mbungano ya Banakristo bananike, bakajaigwa munzila yacikozyanyo alimwi bakaba mubuzike ibukozyanisyigwa kulufwu kwaciindi cilamfwu. (Gal. 6:16) Mubwini, ikuba mubuzike kwambungano yabananike mboibede yoonse kwakazumanana kwaciindi cilamfwu cakuti ciimo cabo cakumuuya cilakonzya kukozyanisyigwa kumafwuwa aayo “akali mayumu kapati.” (Ezk. 37:2) Kweelana ambokwakapandululwa mucibalo cainda, kutolwa mubuzike kwambungano ya Banakristo bananike kwakatalika mumwaanda wamyaka wabili C.E. alimwi kwakatola myaanda yamyaka minji, kweelana ambwaakatondezya Jesu mucikozyanyo cakwe ca Bwami cawiiti ansaku.—Mt. 13:24-30.

Ezekieli wakabona cibanda camukkuti icakazwide mafwuwa mayumu

Mafwuwa “mayumu kapati” ngaakabona Ezekieli mucilengaano akali kutondezya bulamfwu bwaciindi mbobuyootola buzike ibukozyanisyigwa kulufwu bwabananike ba Jehova (Amubone muncali 8 a 9)

“Mafwuwa Akatalika Kunungana”

10. (a) Ncintu nzi cibotu kujatikizya bantu ba Leza icakaambilwa limwi mulugwalo lwa Ezekieli 37:7, 8? (b) Ino ntwaambo nzi itweelede kuti ntotwakabukulusya baange ibayoowa Leza asyoonto-syoonto kuti babe alusyomo?

10 Kaindi, Jehova wakaambila limwi kuti bantu bakwe bakali kuyoobukulusyigwa kubuumi asyoonto-syoonto. (Ezk. 37:7, 8) Aboobo, ino ntwaambo nzi tumwi itwakabukulusya baange ibayoowa Leza asyoonto-syoonto kuti babe alusyomo lwakuti bulangizi bwabo bwakupiluka ku Israyeli bwakali kuyoozuzikizyigwa? Kweelede kuti cintu cimwi icakali kubapa bulangizi majwi aabusinsimi aakaambidwe abasinsimi kaindi. Mucikozyanyo, Isaya wakasinsimide kuti ibakasyeede, “ilunyungu lusalala” bakali kuyoopiluka kucisi cokwabo. (Is. 6:13; Job. 14:7-9) Alimwi, tacidoonekwi kuti businsimi bunji ibwaamba kubukulusya mbwaakalembede Ezekieli bwakapa kuti bulangizi oobo kabuli buyumu. Kuyungizya waawo, kubako kwabaalumi basyomeka mu Babuloni mbuli musinsimi Daniele, alimwi akuwa kwamunzi wa Babuloni mu 539 B.C.E., kweelede kuti zyakayumya bulangizi bwakupiluka mbobakajisi baange.

Mukwesu Russell abeenzinyina

TUBBOKESI TWAKUYIISYA 10A: Bukombi Busalala Bwabukulusyigwa Asyoonto-syoonto

11, 12. (a) Ino kubukulusya asyoonto-syoonto kwakacitika buti akati kaba “Israyeli ba Leza”? (Amubone alimwi akabbokesi kakuti “Bukombi Busalala Bwabukulusyigwa Asyoonto-syoonto.”) (b) Ino mubuzyo nzi uubuzyigwa kweelana akaambo kali kuli Ezekieli 37:10?

11 Ino mbuti kubukulusya asyoonto-syoonto kukozyene mbokwakacitika akati kaba “Israyeli ba Leza,” imbungano ya Banakristo bananike? Myaanda yamyaka minji muciindi cilamfwu cabuzike bukozyanisyigwa kulufwu, “kusabila, kusokonya,” kwakamvwugwa ciindi bantu ibayoowa Leza nobakanyamuka kwiiminina bukombi bwakasimpe. Mucikozyanyo, mumwaanda wamyaka wa 16, William Tyndale wakasandulula Bbaibbele mumwaambo wa Chingisi. Basololi bacikombelo ca Katolika bakakalala kubona kuti Bbaibbele lino lyakali kukonzya kubalwa amuntu uli woonse. Tyndale wakajaigwa. Nokuba boobo, bantu bamwi basicamba bakazumanana kusandulula ma Bbaibbele mumyaambo iimwi, alimwi mumuni wakumuuya asyoonto-syoonto wakamunika munyika yoonse iyakali mumudima.

12 Nokwakainda ciindi, Charles T. Russell abeenzinyina nobakatalika kubeleka cabusungu ikubukulusya kasimpe kamu Bbaibbele, cakali mbuli kuti “milambi anyama” zyamena mumafwuwa. Magazini iitegwa Zion’s Watch Tower alimwi amabbuku aambi zyakabagwasya babombe myoyo ikujana kasimpe kamu Bbaibbele, icakabapa kuti babasangane babelesi ba Leza bananike. Kumatalikilo aamwaka wa 1900, bantu ba Leza bananike bakayumizyigwa azibelesyo mbuli filimu ya “Photo-Drama of Creation” alimwi abbuku litegwa The Finished Mystery. Nokwakainda ciindi cisyoonto, ciindi ca Leza cakasika cakupa kuti bantu bakwe ‘baimikile.’ (Ezk. 37:10) Ndilili alimwi ino cakacitika buti? Izyakacitika mu Babuloni wansiku zilatugwasya kwiingula mubuzyo ooyu.

“Bakatalika Kupona Alimwi Bakaimikila”

13. (a) Kutalikila mu 537 B.C.E., ino majwi aajanika ku Ezekieli 37:10, 14 akazuzikizyigwa buti? (b) Ino magwalo nzi aatondezya kuti bamwi bantu ibakali mubwami bwamisyobo iili kkumi bakapiluka ku Israyeli?

13 Kutalikila mu 537 B.C.E., ba Juda mu Babuloni bakakubona kuzuzikizyigwa kwacilengaano. Munzila nzi? Jehova wakapa kuti batalike kupona alimwi akubapa kuti ‘baimikile’ kwiinda mukubaangununa kuzwa mubuzike alimwi akubazumizya kuti bapiluke ku Israyeli. Nkamu yabaalumi ba Juda ibali 42,360 abamwi ibabalilwa ku 7,000 ibatali bana Israyeli bakazwa mu Babuloni kutegwa bakayakulule Jerusalemu atempele lyanguwo alimwi akukkala munyika ya Israyeli. (Ezr. 1:1-4; 2:64, 65; Ezk. 37:14) Mpoonya, nokwakainda myaka iisika ku 70, baange ibabalilwa ku 1,750 bakamusangana Ezara ciindi naakapiluka ku Jerusalemu. (Ezr. 8:1-20) Aboobo, boonse antoomwe ba Juda ibakapiluka bakali kwiinda ku 44,000, masimpe, yakali “impi mpati.” (Ezk. 37:10) Kuyungizya waawo, Jwi lya Leza litondezya kuti bantu ibakali mubwami bwamisyobo iili kkumi, ibakajisi bamausyi ibakatolwa abana Asuri mumwaanda wamyaka walusele B.C.E., abalo bakapiluka ku Israyeli kuti bakagwasyilizye kuyakulula tempele.—1Mak. 9:3; Ezr. 6:17; Jer. 33:7; Ezk. 36:10.

Bananike mu 1919

TUBBOKESI TWAKUYIISYA 10B: “Mafwuwa Mayumu” a “Bakamboni Bobilo”​—Ino Ziswaangene Buti?

14. (a) Mbuti majwi aali ku Ezekieli 37:24 mbwaatugwasya kuzyiba ciindi cakuzuzikizyigwa kupati kwabusinsimi? (b) Ncinzi cakacitika mu 1919? (Amubone alimwi akabbokesi kakuti “‘Mafwuwa Mayumu’ a ‘Bakamboni Bobilo’—Ino Ziswaangene Buti?”)

14 Ino kuzuzikizyigwa kupati kwacibeela eeci cabusinsimi bwa Ezekieli kwakacitika buti? Kweelana a Jehova mbwaakayubununa kuli Ezekieli mubusinsimi bukozyenye, kuzuzikizyigwa kupati kwabusinsimi bwakubukulusya oobu kwakali kuyoocitika kwaakwiinda ciindi Davida Mupati, Jesu Kristo, aakutalika kulela kali Mwami.b (Ezk. 37:24) Masimpe, mu 1919, Jehova wakabikka muuya wakwe mubantu bakwe. Aboobo, bakatalika “kupona” alimwi bakaangununwa kuzwa mubuzike mu Babuloni Mupati. (Is. 66:8) Mpoonya, Jehova wakabazumizya kukkala “mucisi” cabo, nkokuti muparadaiso yakumuuya. Pele ino mbuti bantu ba Jehova mazuba aano mbobaba “impi mpati”?

Kuzinzibala kuyeeya kujatikizya bulangizi bwamu Bbaibbele

TUBBOKESI TWAKUYIISYA 10C: Lugwasyo Kutegwa Twiimikile Alimwi

15, 16. (a) Mbuti bantu ba Jehova mazuba aano mbobaba “impi mpati”? (b) Ino businsimi oobu bwa Ezekieli butugwasya buti kuliyumya mubukkale bukatazya mubuumi? (Amubone kabbokesi kakuti “Lugwasyo Kutegwa Twiimikile Alimwi.”)

15 Kalitanalampa kuzwa Kristo naakasala muzike uusyomeka mu 1919, babelesi ba Leza bakatalika kucibona ncaakasinsima Zekariya, musinsimi iwakali kubeleka akati kabaange ibakapiluka, naakaamba kuti: “Bantu banji bamisyobo-misyobo alimwi amasi alaanguzu ayooboola kuzooyandaula Jehova.” Musinsimi wakaamba baabo bayandaula Jehova kuba “bantu bali kkumi bazwa mumyaambo yoonse yamasi.” Bantu aabo bakali kuyoojata “mu Juda,” ba Israyeli bakumuuya, kumwi kabati: “Tuyanda kuunka andinywe, nkaambo twamvwa kuti Leza ulaandinywe.”—Zek. 8:20-23.

16 Mazuba aano, aabo ba Israyeli bakumuuya (bananike basyeede) alimwi kubikkilizya ‘abantu bali kkumi’ (mbelele zimbi) masimpe bapanga “impi mpati kapati,” antoomwe iibalilwa kumamiliyoni. (Ezk. 37:10) Mbotuli basikalumamba ba Kristo mumpi eeyi iiyaabukomena, tulamutobelesya Mwami wesu Jesu, kuyakumbele kuzilongezyo nzyotulangila.—Int. 37:29; Ezk. 37:24; Flp. 2:25; 1Tes. 4:16, 17.

17. Ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?

17 Kubukulusya ooku kwabukombi busalala kwakali kuyooleta mukuli uuyandika kapati kubantu ba Leza. Ino mukuli nzi ooyo? Kutegwa tujane bwiinguzi kumubuzyo ooyu, tuyandika kujokela musyule akulanga-langa mulimo Ezekieli ngwaakatambula kuzwa kuli Jehova noliba leelyo katananyonyoonwa Jerusalemu. Tuyoocita oobo mucibalo citobela cabbuku eeli.

a Mafwuwa ngaakabona Ezekieli mucilengaano ngabantu kutali baabo ibakafwa akaambo kalufwu ilusikila bantu boonse, pele ‘ngabantu aabo bakajaigwa.’ (Ezk. 37:9) “Bamuŋanda ya Israyeli yoonse” masimpe, bakajaigwa munzila yacikozyanyo ciindi nobakasweekelwa cilongwe ncobakajisi a Jehova ciindi bantu ibakali mubwami bwamisyobo iili kkumi ya Israyeli alimwi abaabo ibakali mubwami bwamisyobo yobilo ya Juda nobakazundwa akutolwa mubuzike abana Asuri alimwi abana Babuloni.

b Businsimi oobu ibwaamba Mesiya bwakabandikwa mu Cibalo 8 cabbuku eeli.

LUBAZU NDOMUJISI MUBUKOMBI BUSALALA

  1. Ino nkaambo nzi baange mu Babuloni ncobakali kwaambila kuti mafwuwa aabo akali mayumu? (Ezk. 37:11)

  2. Ino muunzila nzi ba “Israyeli ba Leza” bamazuba aano mobakali mubukkale bukozyanisyigwa kulufwu? (Mt. 13:24-30)

  3. Ino mbuti ba “Israyeli ba Leza” mbobakabukulusyigwa asyoonto-syoonto, alimwi ino ndilili nobakatalika “kupona alimwi”? (Ezk. 37:7-9)

  4. Ino mulimvwa buti kujatikizya ikuba cibeela ‘campi mpati kapati’ njaakasinsima Ezekieli? (Ezk. 37:10)

    Chitonga Publications (1991-2024)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi