Sena Soolu Ncintu Citafwi?
CAKAUMUUMU, ibalongwe abanamukwasyi batungana mulongo bayaabwiinda munsi-munsi abbokesi livwunudwe. Balanga mutumba wamusankwa wamyaka yakuzyalwa iili 17. Beenzinyina bakucikolo cabayumina akumuzyiba. Ibusilisi bwa Chemotherapy bwamana kwaalosya masusu akwe aide kuubuka, kkansa yakamukotezya kapati. Mwati ngonguwe buya oyu mweenzinyina? Insondo buyo zili mbozibede zyainda, wakali muntu uuzwide mizeezo iigwasya, uuzwide mibuzyo, uunyangaukide—imuzumi! Banyina musankwa oyo baide kwiindulula kwaamba kuti: “Mbubo lino Tommy ulikondedwe. Leza wamuyanda Tommy kuti akabe anguwe kujulu.”
Ooyu mutumbu uutyompedwe ulijisi-jisi bulangizi aluumbulizyo mumuzeezo wakuti mwanaakwe kuli mbwacili muumi. Kucikombelo wayiisyigwa kuti soolu ncintu citafwi, ikuti ncecizyo imuli buntu, imizeezo, izyakwiibaluka—“ilwakwe” muntu. Usyoma kuti soolu yamwanaakwe teeyafwa; akaambo kakuti mmuzimo, wazwa mumubili nuwafwa akuya kujulu ikuyooba a Leza alimwi abangelo.
Kuciindi camanyongwe imoyo wabuntu ulasoleka cini-cini kujana akujatilila kufwumbwa aabaanga ali bulangizi, aboobo tacikatazyi pe kubona ncocili cintu ciyandwa kusyomwa kapati eci. Mucikozyanyo, amuyeeye mbwaamba sikwiiya zya Leza J. Paterson-Smyth mubbuku lyakuti The Gospel of the Hereafter, mwalo mwati: “Lufwu ncintu cisyoonto loko ikulweezyanya aceeco ciboola lwalo lwainda—eeyo nyika mbotu, mbotu, mbotu, mwalo molutunjizya Lufwu.”
Mumanyika-manyika alimwi amuzikombelo amumisyobo minji, bantu balasyoma kuti muntu ulaa soolu iitafwi mulinguwe, imuuya uuyeeya walo uuzumanana kupona imubili nuufwa. Ikutandila kuli zyoonse zikombelo ambunga zya Kristendomu izisika kuzyuulu, eci ciyiisyo cilasyomwa mulinzizyo. Alimwi cili akati kaziyiisyo zizumizidwe kuli bama Juda. Iba Hindu basyoma kuti atman, naa soolu, ncintu cakalengwa kumatalikilo aaciindi, yakaangwa muntolongo yamubili kukuzyalwa, alimwi kulufwu ilalonga ikuya mumubili umbi mumulongo wakuzyalululwa lyoonse. Ba Muzilimu basyoma kuti soolu ilatalika kubawo antoomwe amubili yamana ilasyaala kiipona mubili nuufwa. Kuli zisyomwa zimbi mbuli zyabasimalende bamu Afrika, ba Shinto, nobaba mane aba Budda kuli mbobayiisya nzila ziindene-indene izijatikizya mutwe wamakani ooyu.
Mibuzyo Imwi Iikatazya
Nokuba kuti tacikonzi kukazigwa ikuti muzeezo wasoolu iitafwi ulatandila kubabotela bantu boonse, kumwi ulabusya amibuzyo imwi iikatazya. Mucikozyanyo, ibantu baleezeezya naa nkuli nkwiiya soolu yamuyandwa kuti kali taakali muntu uuli kabotu loko. Sena uyoozyalululwa kali cintu cimwi cuumi? Naa uyootolwa kupuligatoliyo, kwalo nkwayoosalazigwa amulilo kusikila akeelele kuya kujulu? Mibuzyo imbi yiinda awaawa kuyoosya njakuti, sena unoopenzegwa bulanga lyoonse alyoonse mumulilo uutamani? Naa mbuli buyiisya basimalende banji, sena waba muzimo uuelede kupiilila?
Mizeezo iili boobu ilabuyumya buumi kulibaabo ibacipona. Sena tweelede kwiipiilila mizimo yabayandwa besu bafwide ikuyoowa kuti ndiza twatacita obo twaliletela malweza? Sena tweelede kugwasya bafwu kuzwa mupuligatoliyo mbyaabi? Naa tweelede kwiide kuzyangama buyo mukuyoowa katubulide cakucita amuzeezo wakuyoopenga mumulilo uutamani? Naa tweelede kweendelezya banyama bamwi bapona mbuli kuti mbabayumwide masoolu aabantu bafwide?
Imibuzyo iibuka kujatikizya Leza lwakwe ayalo tiikwe ambwiibaanga mbubo-mbubo. Mucikozyanyo ibazyali banji, mbuli ulya mutumbu waambwa kumatalikilo, basaanguna kuumbulizigwa amuzeezo wakuti Leza “nguwatola” soolu yamwanaabo iitafwi kujulu kuti ikabe anguwe. Pele kubanji inga tacinasika buyo ciindi cakuti batalike kweezeezya naa ngu Leza wamusyobo nzi ooyo walo uunga wacisya mwana uutakwe akaambo ibulwazi busesemya, akubanyanga muyandwa ooyo ibazyali bakwe bauside akaambo buyo kakulonzya mwana oyo kuya kujulu katana akukomena. Mbuli ino bululami, iluyando aluse muli Leza uuli boobo? Bamwi mane basika nkobabuzumbauzya abusongo bwa Leza uuli boobo. Balabuzya kuti, nkaambo nzi Leza musongo ncanga basoolu boonse aba ulasaanguna kubabikka anyika kuti naa boonse beelede kuya kujulu? Sena inga eco tacitondezyi kuti kulengwa kwanyika kwakali kusowa buyo ciindi?—Amweezyanye a Deuteronomo 32:4; Intembauzyo 103:8; Isaya 45:18; 1 Johane 4:8.
Aboobo kulalibonya kuti ciyiisyo cakutafwa kwasoolu, kufwumbwa nzila ciyiisyo eco njeciyiisyigwa, cibusya mibuzyo iikopa, nokuba akulikazya. Nkaambo nzi? Ikapati nkaambo kakooko ciyiisyo eci nkucakatalikila. Mulakonzya kwiiya loko kuti mwaalanga-langa matalikilo aco; alimwi mulakonzya kugambwa kuziba ncolyaamba Bbaibbele lyalo kujatikizya soolu. Lilapa bulangizi bwiinda kule-kule awa ibwabuumi bumbi lwainda lufwu kwiinda mbozifwini kuyiisya zikombelo zyaanyika.