LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchower
Watchtower
LAIBBULALI YAA INTANETI
Chitonga
  • BBAIBBELE
  • ZYAKAMWAIGWA
  • MISWAANGANO
  • w15 9/1 map. 11-13
  • Bbaibbele lya Bedell

Kunyina vidiyo aawa mpomwasala.

Vidiyo yakaka kulila.

  • Bbaibbele lya Bedell
  • Ngazi Yamulindizi—2015
  • Tutwe Twamakani
  • Makani Aakozyenye
  • KUKASYIGWA KUBELESYA MWAAMBO WACI IRISH
  • MULIMO WA BEDELL WAKULEMBA BBAIBBELE
  • MANE LYAKAMWAIGWA
  • NTAAMU NSYOONTO MBOYAGWASYA
  • Ba Robert Boyle
    Sinsimuka!—2013
  • Mapenzi Ngobajisi Bantu Sena Kuli Naayoomana?
    Ngazi Yamulindizi—2002
  • Leza, Ibulelo, Alimwi Andinywe
    Ngazi Yamulindizi—1996
  • Mbolyakafwutuka Bbaibbele
    Sinsimuka!—2007
Ngazi Yamulindizi—2015
w15 9/1 map. 11-13
Peeji lyamu Bbaibbele lya Bedell lijisi zina lya Jehova

Bbaibbele lya Bedell—Lyagwasya Kumvwisya Ncolyaamba Bbaibbele

CIINDI musololi wacikombelo umwi uutegwa William Bedell naakaunka ku Ireland mu 1627, wakajana bukkale bugambya kapati. Cisi ca Ireland, imuvwulide Bakatolika cakali kweendelezyegwa a Britain icisi civwulide ba Protestanti. Ba Protestanti Ibakasanduka bakalilisandulwide kale Bbaibbele mumyaambo yoonse iyakali kubelesyegwa mu Europe. Nokuba boobo, kunyina naba omwe iwakali kuyanda kulisandulula mumwaambo waci Irish.

Bedell wakali kulimvwa kuti bantu babelesya mwaambo waci Irish “tiibakali kuyandika kuti mane baiye Chingisi buya kutegwa bacikonzye kubala Bbaibbele.” Aboobo wakayeeya kuti Bbaibbele lisandululwe mumwaambo waci Irish. Pele wakakazyigwa citaambiki, kwaambisya kuzwa kuli ba Protestanti. Nkaambo nzi ncaakakazyigwa boobo?

KUKASYIGWA KUBELESYA MWAAMBO WACI IRISH

William Bedell

Bedell wakalisungula kwiiya mwaambo waci Irish. Naakaba mupati-pati wacikolo ca Trinity College mu Dublin, wakakulwaizya basicikolo kubelesya mwaambo waci Irish alimwi aleelyo naakaba bishopo waku Kilmore. Bwini mbwakuti, ciindi ba Queen Elizabeth I baku England nobakatalisya cikolo ca Trinity College, bakacita oobo kutegwa kube basololi ibakonzya kuyiisya balelwa babo mulumbe wamu Bbaibbele mumwaambo wabo. Bedell wakasolekesya kutegwa makanze aaya azwidilile.

Bunji bwabantu ibakali kukkala ku Kilmore bakali kwaambaula mwaambo waci Irish. Aboobo Bedell wakayandisisya kuba abasololi ibakali kukonzya kwaambaula mwaambo waci Irish. Kulombozya kwakwe wakakwaamba kweelana amajwi aamwaapostolo Paulo aali mulugwalo lwa 1 Bakorinto 14:19 aamba kuti: “Mumbungano inga ndayandisya kwaamba majwi aali musanu aamvwika, kutegwa ndiyiisye bamwi, kwiinda kuti ndaambe majwi aali 10,000 mumwaambo uutazyibidwe,” nkokuti mwaambo bantu ngobatamvwisyi.

Pele bantu ibakali mubweendelezi bakasoleka canguzu kuti bamulesye Bedell. Kweelana abasikwiiya zyakaindi, bamwi bakali kwaamba kuti ikubelesya mwaambo waci Irish “kwakali kubikka Cisi muntenda” alimwi bamwi bakali kwaamba kuti “tiicakali kweendelana amakanze aa Mfwulumende.” Bamwi bakali kuyeeya kuti bantu baku England bakali kuyanda kuti bantu ibaambaula mwaambo waci Irish bakkale kakunyina ncobazyi. Mane buya kwakabikkidwe mulawo wakuti ba Irish bacileke kwaambaula mwaambo wabo akuleka zilengwa zyabo kutegwa baiye Chingisi akutobela nzila azilengwa zya Bangisi.

MULIMO WA BEDELL WAKULEMBA BBAIBBELE

Bedell taakayoowa akaambo kamizeezo yakudyaaminina iili boobo. Kumatalikilo aamwaka wa 1630, wakatalika mulimo wakusandulula Bbaibbele kuzwa mu Bbaibbele lyamu Chingisi (busanduluzi bwa King James Version bwamu 1611) kutola mumwaambo waci Irish. Wakali kuyanda kusandulula Bbaibbele ilyakali kukonzya kumvwigwa abantu banji. Wakali kulimvwa kuti, bacete tabakonzyi kubala Magwalo kutegwa bajane nzila iisololela kubuumi butamani ikuti naa Bbaibbele kalisisidwe kulimbabo.—Johane 17:3.

Bedell tanaakali wakusaanguna kuzyiba kaambo aaka. Myaka iisika ku 30 iyakaindide, bishopo aumwi wazina lya William Daniel, wakabona mbocakali ciyumu kumuntu uuli woonse kwiiya Bbaibbele ncoliyiisya ikuti “kalili mumwaambo ngwatazyi.” Daniel wakalisandulwide kale Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki mumwaambo waci Irish. Mpoonya Bedell wakatalika mulimo wakusandulula Magwalo aa Chihebrayo. Aboobo Bbaibbele liitwa kuti Bbaibbele lya Bedell lilabikkilizya abusanduluzi bwa William Daniel ibwakasaanguna kulembwa. Kweelana azintu mbozyakaba, Bbaibbele lya Bedell, nkokuti Ibbaibbele lyakusaanguna likkwene mumwaambo waci Irish, nde Bbaibbele lilikke lyakaliko mumwaambo waci Irish kwamyaka iili 300.

Bedell, syaazibwene mumwaambo waci Hebrayo wakalomba baalumi bobilo ibakali ba Irish kutegwa bamugwasye kusandulula kuzwa mu Chingisi kutola muci Irish. Mulimo nowakali kuyaabuyaambele, Bedell antoomwe abagwasyi bobilo ibakali kusyomwa, bakabeleka canguzu kusinizya izyakalembwa kuti zyakali kabotu kutobelezya kapango-akapango. Kutegwa basinizye nzyobakalemba, bakali kukozyanisya abusanduluzi bwaci Italian ibwakalembwa a Giovanni Diodati waku Switzerland, mpoonya a Bbaibbele lyakuti Septuagint lyamu Chigiriki alimwi a Bbaibbele liyandika kapati lyakaindi lyaci Hebrayo.

Bantu aaba bakatobela busolozi bwabasanduluzi ba King James Version (bunji bwabo balangilwa kuti bakalizyibidwe a Bedell) balo ibakabikkilizya azina lya Leza limugeme mumasena mumwi mu Bbaibbele lyabo. Mucikozyanyo, mulugwalo lwa Kulonga 6:3, izina lya Leza bakalilemba kuti “Iehovah.” Malembe aakusaanguna aa Bedell aliyobwedwe mu Marsh’s Library, Dublin, ku Ireland.—Amubone kabbokesi kakuti “Bedell Ulayeeyegwa Alimwi Ulizyibidwe.”

MANE LYAKAMWAIGWA

Bedell wakaumanizya mulimo wakwe wakusandulula Bbaibbele mu 1640. Pele taakacikonzya kulimwaya mpoonya-mpoonya. Ino nkaambo nzi? Kaambo kamwi nkakuti, wakacili kukazyigwa. Basikumukazya bakamwaamba zibi sikusandulula ngwaakali kusyoma Bedell, kabalangila kuti mulimo wakwe ulabula mpuwo. Mane buya bakamwaanga calunya akumubikka muntolongo. Kuyungizya waawo, mu 1641 Bedell wakajanika akati kabantu bajayi alimwi ibatakali kwiiyanda myaambo imwi kunze buyo lya Chingisi. Ba Irish bakubusena ooko bakamukwabilila Bedell kwaciindi cili mbocibede nokuba kuti wakali kuzwa ku England, nkaambo bakabona kuti wakali kubabikkila maano. Nokuba boobo, mukuya kwaciindi, basikalumamba bazangi bakamwaanga mubusena bubyaabi kapati. Eeci cakapa kuti afwambaane kufwa mu 1642. Aboobo wakafwa kalitanamwaigwa Bbaibbele ndyaakasandulula.

1. Peeji lijisi mutwe wamakani mu Bbaibbele lya Bedell lyakusaanguna; 2. Bbaibbele lya Bedell lyakamwaigwa mu 1685

Peeji lyakusaanguna lijisi mutwe wamakani mu Bbaibbele lya Bedell, kuma 1640, alimwi a Bbaibbele lyakamwaigwa mu 1685

Kwakasyeede buyo asyoonto kuti mulimo ngwaakabeleka Bedell unyonyoonwe ciindi bantu nobakabba muŋanda yakwe akwiinyonyoona. Mucoolwe, mweenzinyina wakacikonzya kwaagwisya mapepa oonse ngaakasandulwide. Mukuya kwaciindi, Narcissus Marsh, walo iwakazooba bishopo mupati waku Armagh alimwi acikombelo ca Church of Ireland wakaabweza. Mpoonya wakalimwaya Bbaibbele lya Bedell mu 1685 kwiinda mukugwasyigwa asyaazibwene mumakani aasayaansi Robert Boyle.

NTAAMU NSYOONTO MBOYAGWASYA

Ibbaibbele lya Bedell tiilyakaba ampuwo kapati. Nokuba boobo, lyakagwasya kapati mukumvwisya Bbaibbele, kwaambisya kubantu baambaula mwaambo waci Irish—kutali buyo ku Ireland pele aku Scotland alimwi amumasena aambi manji. Lino bakali kukonzya kuzuzikizya nzyobayandika kumuuya ciindi nobabala Jwi lya Leza mumwaambo wabo.—Matayo 5:3, 6.

“Notwakabala Bbaibbele lya Bedell, twakaamvwa majwi aamu Bbaibbele mumwaambo wesu. Eeci ncecakagwasya kuti mebo amukwasyi wangu twiiye kasimpe kajanika mu Magwalo”

Ibbaibbele lya Bedell lyazumanana kugwasya bantu bayandisya kasimpe kucita oobo kusikila lino. Mwaalumi umwi iwaambaula ci Irish iwakaiya cini Bbaibbele ncoliyiisya wakati: “Notwakabala Bbaibbele lya Bedell, twakaamvwa majwi aamu Bbaibbele mumwaambo wesu. Eeci ncecakagwasya kuti mebo amukwasyi wangu twiiye kasimpe kajanika mu Magwalo.”

Bedell Ulayeeyegwa Alimwi Ulizyibidwe

Kulonga 6:3 mu Bbaibbele lya Maynooth Bible

KULONGA 6:3 BBAIBBELE LITEGWA MAYNOOTH BIBLE

Kwamyaka iitandila ku 300 yainda kuzwa ciindi nolyakamwaigwa Bbaibbele lya Bedell mu 1685, kunyina Bbaibbele limbi lyamwaigwa mumwaambo waci Irish. Mpoonya mu 1981, basyaazibwene baci Katolika bakalemba Bbaibbele liitwa kuti Maynooth Bible ilyakasandululwa mumwaambo waci Irish camazuba aano. Majwi aantalisyo, aamu Bbaibbele eeli alaamba kujatikizya “kuzwidilila kupati kwacitwa aba Church of Ireland ciindi nobakamwaya Bbaibbele lyabusanduluzi bwabo mumwaanda wamyaka wa 17.” Oobo bwakali busanduluzi bwa Bedell, nokuba boobo caino-ino Cikombelo ca Katolika cakakasya bantu baci Katolika kubala Bbaibbele lya Bedell.

Kulonga 6:3 mu Bbaibbele lya Bedell

KULONGA 6:3 BBAIBBELE LYA BEDELL

Basyaazibwene ibakalemba Bbaibbele lya Maynooth Bible bakamwaya mabbuku amwi aamu Bbaibbele mu 1971. Cibeela cimwi akati kamabbuku aayo ciitwa kuti Pentateuch, nkokuti mabbuku osanwe aakusaanguna aamu Bbaibbele. Akaambo kakubona mulimo uulibedelede ngwaakacita Bedell, basyaazibwene baci Katolika bakabikkilizya majwi aaya aakuti “In memory of William Bedell” (Kuyeeya ba William Bedell) mukati kacivwumbyo ca Bbaibbele eeli.

Basanduluzi ba Pentateuch bakabelesya bbala lyaci Irish lyakuti “Iávé” kwaamba zina lya Leza mumasena manji molijanika mu Magwalo aa Chihebrayo, kwiiminina Tetragrammaton naa YHWH. Mucikozyanyo, zina eeli lilajanika mulugwalo lwa Kulonga 6:2-13. Cuusisya ncakuti, ciindi nolyakamana kusandululwa lyoonse Bbaibbele lya Maynooth Bible akumwaigwa, basikulilemba—mukwiimpana a Bedell—bakasala kuligwisya cakumaninina zina lya Leza akubikka bbala lyakuti “Tiarna” (Mwami) mubusena bwalyo.

    Chitonga Publications (1991-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chitonga
    • Amutumine Bamwi
    • Makani Ngomuyanda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nzyomweelede Kuzumina
    • Mulawo Uujatikizya Kubamba Maseseke
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Amutumine Bamwi