Marzo

Kxapulana akgtiy capítulos xla Génesis liwana lichuwinan pi kParaíso ni x’anan talimaxkget, ni x’anan tapekua chu niti xlatalatlawa. Adán chu Eva tlan xtlawakgo tuku xlakaskinkgo nema la uku kilhtamaku kaj kxtalakapastaknikan wi latamanin. Ni xtalakaskin nalilakgaputsakgo xliwatkan, taskujut, tajatat, nipara linin (Gén. 1:27-29; 2:8, 9, 15). Pero pulaktum tuku xlakaskinka kuenta natlawayaw wa pi Jehová x’akstu lakgchan natlawa tuku lakaskin. Xlakata wa Malakatsukilh putum tuku anan, tiku kgalhi putum litliwakga chu Mapakgsina xlikalanka Katiyatni (1 Tim. 1:17; Rev. 4:11). Pero putum tiku tapakgsikgo k’akgapun chu kKatiyatni nila putum tlawakgo tuku lakaskinkgo. Kalakapastakwi pi Jehová kgalhi limapakgsin nakinkawaniyan tuku tlan chu tuku nitlan chu nikxni malakatsali tuku tlawa. Chu wa uma tuku tlawalh lata akxni malakatsukilh putum tuku anan. w18.04 4:4, 6

Latamat kʼuma xkakilhtamaku Satanás lu tuwa chu kaj Jehová kinkamakgtayayan natayaniyaw (2 Cor. 4:7, 8). Pero kalilakpuwaw la wi xlatamatkan tiku liskujkgo xlakata tlan nakakitaxtuni kxlatamatkan pero ni lakgapaskgo Jehová. Chuna la Jesús, kalakgalhamanaw chu kaliniyaw «lakwan tamakatsin xlakata tuku tlakg tlan mima» (Is. 52:7). Ni lakapala kakatasitsiw tiku kalimakgalhtawakgayaw Biblia. Kalakapastakwi pi max xlipulanajku kgaxmatmakgo tamasiy xalak Biblia nema tlakg lakgapasaw akinin. Nachuna lhuwa latamanin lu lipawankgo xtakanajlakan chu max lakpuwankgo pi uma tlawa pi tlakg tlan nalatalalinkgo kxfamiliajkan, kxtalismaninkan chu xkachikinkan. Nachuna akxni nina waniyaw chatum lataman pi kamakgxtakgli nixaxlikana takanajla, max talakaskin pulana namakgtayayaw pi lanka xtapalh naliʼakxilha tamasiy xalak Biblia. Chu chuna nalakgmakgan tuku pulana xkanajla. Uma max lhuwa kilhtamaku nalin (Rom. 12:2). w19.03 23:10, 12; 24:13

Chuna la Jehová limasiyanilh tapaxkit Jesús chu makgpuwantinilh, kinkamasiyaniyan pi akinin nachuna talakaskin naputsayaw la nakamakgtayayaw amakgapitsin (Juan 5: 20). Akxni wi tiku tlan talalinaw kinkalimasiyaniyan tapaxkit chu kinkawaniyan lakwan tachuwin akxni wi tuku tlan tlawayaw, tlan limakgkatsiyaw. Natalan xalak congregación chu kifamiliajkan nachuna lakaskinkgo pi nakalimasiyaniyaw tapaxkit chu nakamakgpuwantiniyaw. Komo chuna natlawayaw, nakamakgtayayaw namatliwakglhkgo xtakanajlakan chu ni katimakgxtakgkgolh Jehová. Lu xlakaskinka pi natlatni nakamakgpuwantinikgo, nakawanikgo lakwan tachuwin xkamanankan chu nakalimasiyanikgo tapaxkit. Chuna nakamakgtayakgo tlakg tlan tuku natlawakgo. Akxni Jehová wa «Lu tlan kimamakgkatsiniya», limasiyalh pi liwana xkatsi pi Jesús xʼama tlawa xtalakaskin xTlat. Komo xla lu xlipawan xKgawasa, akinin nachuna tlan nalipawanaw pi Jesús namakgantaxti tuku malaknunit Jehová (2 Cor. 1:20). Akxni lilakpuwanaw xliʼakxilhtit Jesús xlakata ni makgxtakgnan, tlakg lhuwa tuku katsiputunaw xpalakata chu stalaniputunaw xliʼakxilhtit (1 Ped. 2:21). w19.03 8:3; 9:5, 6

Akxni wi tiku kinkamaxkiyan akgtum tamaskiwin lu paxtikatsiniyaw. Jehová kamaskiwilh lakgtaxtut israelitas akxni katamakxtulh kʼEgipto. ¿Tuku tlawakgolh? Nina makgas la xkalakgmaxtukanit xlakata skujnin xlitaxtukgo, tsukukgolh lakapastakkgo liwat chu tuku xlikgotnankgo kʼEgipto, ni xlakgatikgo tuku Jehová xkamaxki. Asta tsukukgolh wankgo pi xtaspitputunkgo kʼEgipto. Xlakan tlakg lhuwa xtapalh xʼakxilhkgo skiti, pepinos, sandías, puerros, cebollas chu axux nixawa tapaxuwan kskujnanikgolh Jehová. Ni kaks lilakawanaw pi xla lu katasitsilh (Núm. 11:5, 6, 10; 14:3, 4). Uma wi tuku lu xlakaskinka kinkamasiyaniyan. Apóstol Pablo kamakgpuwantinilh kstalaninanin Cristo pi lhuwa xtapalh xliʼakxilhkgolh lakgtaxtut nema kinkamaxkinitan xpalakata xKgawasa (2 Cor. 6:1). w18.04 9, 10:6, 7

Kimputumkan lakaskinaw pi nakinkapaxkikanan chu akgstitum nakinkalikatsinikanan. Akxni ni kinkapaxkikanan chu nitlan kinkalikatsinikanan, max lu nalilakgaputsayaw chu nalakpuwanaw pi nitu litaxtuyaw. Jehová katsi pi wa uma lakaskinkgo putum latamanin (Sal. 33:5). Tlan liwana nakatsiyaw pi xla lu kinkapaxkiyan chu lakaskin pi tlan nakinkalikatsinikanan. Liwana akxilhaw pi chuna xlakata Limapakgsin nema kamaxkilh Jehová kachikin Israel. Akxni likgalhtawakgayaw Limapakgsin nema maxkika Moisés akxilhaw pi Jehová lu kinkapaxkiyan (Rom. 13:8-10). Limapakgsin nema maxkika Moisés anta xtakilhtinit ktapaxkit xlakata putum tuku tlawa Jehová limaklakaskin tapaxkit (1 Juan 4:8). Liwaka akgchaxan ciento Limapakgsin nema maxkika Moisés pulakatunu limasiya pi Jehová kapaxki latamanin (Lev. 19:18; Deut. 6:5; Mat. 22:36-40). w19.02 20, 21:1-4

Job lu kuenta xtlawa xlakata la xkalikatsini lakpuskatin (Job 31:1). Xkatsi pi nitlan tlakg tlan xlikatsinilh atanu puskat nema ni xpuskat xwanit. La uku kilhtamaku, lamaw niku lhuwa anan tuku nakinkamatlawiputunan talakgxtumit xalimaxana. ¿Chuna natlawayaw la Job chu ni tlakg tlan nalikatsiniyaw atanu tiku ni tamakgaxtokgaw? ¿Ni katimastaw talakaskin naʼakxilhaw tiku ni lhakganankgonit? (Mat. 5:28). Komo chali chali liskujaw namachokgoyaw tuku nitlan tlawaputunaw, uma namatliwakglha ni namakgxtakgnanaw. Job nachuna kgalhakgaxmatli Jehová xlakata la xʼakxilha tumin. Lichuwinalh pi komo xlipawa xtumin lu nitlan xkitaxtunilh kxlakatin mapakgsinanin (Job 31:24, 25, 28). La uku kilhtamaku niku lamaw lu lakgatikan tumin. Komo nastalaniyaw xtastakyaw Biblia nema kinkamasiyaniyan la naʼakxilhaw tumin nakinkamakgtayayan ni namakgxtakgnanaw (Prov. 30:8, 9; Mat. 6:19, 20). w19.02 6:13, 14

Jesús liwana limasiyalh tapaxkit nema makgkatsi Jehová kimpalakatakan (1 Juan 4:8-10). Wa tapaxkit nema makgtayalh namasta xlatamat kimpalakatakan. Komo akinin xatalaksakni o «amakgapitsi borregos», kinkamakgtayayan tapaxkit nema Jehová chu xKgawasa limasiyakgolh akxni tamakamastalh (Juan 10:16; 1 Juan 2:2). Nachuna kaʼakxilhwi la limasiya xtapaxkit chu la xkaʼakgatekgsni Jesús kstalaninanin akxni tlawalh uma Taway xla kiMalanakan. Chuna la akxilhnitaw, Jesús ni kawanilh kstalaninanin pi xtlawakgolh akgtum lu xatuwa taway wata kaj ni tuwa tuku tlawakgolh. Chuna la titaxtutilhanit kilhtamaku, ankgalhin lakapastakkan xlinin akgatunu kata kaj xanikuta niku tatakgsaw, asta lakgachunin anta kpulachin (Rev. 2:10). ¿Kgalhakgaxmatkgonit xlimapakgsin Jesús? Chuna. Asta la uku, xaxlikana kstalaninanin Cristo ankgalhin liskujkgo nalakapastakkgo akxni tinilh Jesús. w19.01 24:13-15

Uma nakinkamakgtayayan xlakata ni namakgtanuyaw knixaxlikana takanajla chu ktaskuwan. Chu ni kaj xman wa uma. Kkilhtamaku nema aku mima «natalipaxuwakgoy xlakgskgatan Dios wa yuma lilakgatit ntalakgtaxtun ntu namin» (Rom. 8:21). Pero xlikana, la uku kilhtamaku tlan nalipaxuwaya uma xlakata tlan nalaksaka tuku natlawaya. ¿La natlawaya? Nakgalhakgaxpata xtamasiy Cristo (Juan 8:31). Chuna nalakgapasa xaxlikana, ni kaj xman xlakata katsinipat. Kʼuma xaʼawatiya kilhtamaku, tuku lilakgapaskan «tlan latamat» ni makgapala. Niti katsi tuku nala chali (Sant. 4:13, 14). Wa xlakata tlakg tlan anta natawilayaw ktiji nema linan «kxatlan latamat», kilhchanima latamat nema ni kgalhi xlisputni (1 Tim. 6:19). Xlikana Dios ni fuerza kinkawaniyan tuku natlawayaw. Kinchatunukan talakaskin nalaksakaw. Wa xlakata kamasta talakaskin pi natapakgsiniya Jehová (Sal. 16:5). Lhuwa xtapalh kaliʼakxilhti tuku tlan maxkinitan (Sal. 103:5). Chu kalipawanti pi xla namaxkiyan akgtum tlan latamat nema nalipaxuwaya putum kilhtamaku (Sal. 16:11). w18.12 28:19, 21

Putum kstalaninanin Cristo talakaskin namaxkiyaw kakni tamakgaxtokgat, chuna la Jehová chu Jesús. Pero makgapitsi nichuna tlawakgo, xlakata makglakgalhinanin akinin (Rom. 7:18-23). Ni kaks kinkamalakawaniyan pi makgapitsi tamakgaxtokgat xla kstalaninanin Cristo xkgalhikgolh taʼakglhuwit. Pablo lichuwinalh pi «puskat ni xlilat namakgxtakga xchixku», pero lakgachunin chuna lalh (1 Cor. 7:10, 11). Pablo ni lichuwinalh tuku xlakata lamakgxtakgkgoka ama kilhtamaku. Akgtum liʼakxilhtit, ni wa xlakata komo xachixku xtlawanit akgtum talakgalhin, nitu akgskgawima, pero komo x’akgskgawilh max xlilat pi xapuskat xlakxtlawalh xtamakgaxtokgat chu amakgtum xtamakgaxtokgpa. Pablo tsokgli pi puskat tiku xmakgxtakgnit xchixku xtalakaskin ni xtamakgaxtokgli o amakgtum xtatawilapa xchixku. Kxlakatin Dios chuntiya makxtum xwilakgolh. Apóstol Pablo kamaxkilh tastakyaw tiku makgaxtokgkgo, komo nitu xlanit talakgxtumit xalimaxana, xtalakaskin amakgtum tlan nalatalalimparakgo, maski kaxatukuya taʼakglhuwit xkgalhikgonit. Uma tamakgaxtokgat tlan nakaskini tamakgtay lakgkgolotsin. w18.12 13:14, 15

La uku, Jehová lakaskin pi xʼamigos kalitaxtuw chu kaliskujwi xlakata namakgantaxtiyaw taskujut nema kinkalakgayawanitan (Mat. 28:19, 20; Sant. 4:8). Pero max wi tiku nakinkamalaktlawiputunan uma xlakata lakaskinkgo pi tlan kakinkakitaxtunin. Akgtum liʼakxilhtit, kalilakpuwaw pi kimpuxkukan nakinkawaniyan pi nakinkamaxkiyan tlakg xatlan taskujut chu tlakg nakinkaxokgoniyan. Chu max uma xasasti taskujut natlawa pi nialh lu naskujnaniyaw Jehová. O kalilakpuwaw pi wix chatum kgawasa chu maxkikana talakaskin tlakg nakgalhtawakgaya, pero talakaskin pi nialh kminchik natawilaya. ¿Watiya uma kilhtamaku naskina xtapulalit Jehová, nalakputsananiya kkilikgalhtawakgakan chu nakalitachuwinana mi familia chu lakgkgolotsin xlakata tlan tuku nalaksaka? ¿Ni xlikana pi tlakg tlan la uku nalakputsananiyaw tuku lakpuwan Jehová xlakata uma chu nachuna nalakpuwanaw? Komo chuna natlawayaw, nakinkamakgtayayan akxni chuna natitaxtuyaw chu ni kaj lakapala tuku katitlawaw. Liwana nakatsiyaw tuku natlawayaw xlakata namakgantaxtiyaw tuku lakaskin Jehová. Chu kajwatiya natlawaputunaw tuku tlan. w18.11 27:18

Salomón kajku kgawasa xwanit akxni mapakgsina litaxtulh k’Israel. Akxni tsukulh mapakgsinan, Jehová tasiyanilh k’akgtum tamanixnat chu wanilh: «Kakiwani tuku lakaskina nakmaxkiyan». Salomón kgalhtilh pi kajku kgawasa xwanit chu nitu xkatsini, wa xlakata skinilh «akgtum naku [...] nema nakgalhakgaxmatnan» (1 Rey. 3:5-10). Uma tuku skinilh limasiyalh pi xtaktuju. Wa xlakata Jehová lu xpaxki (2 Sam. 12:24). Xlakata lu tlan akxilhli tuku skinilh Salomón, maxkilh «akgtum xaskgalala naku chu nema akgatekgsnan» (1 Rey. 3:12). Akxni Salomón nina xmakgxtakga Jehová makglhtinalh lhuwa tasikulunalin. Kgalhilh talakgalhaman natlawa akgtum templo xlakata «xtukuwani Jehová xDios Israel» (1 Rey. 8:20). Lu lakgapaska xlakata liskgalala nema xmaxkinit Dios. Chu asta tsokgwililh maktutu libros xalak Biblia, la komo xla Proverbios. w19.01 14:1, 2

Makgapitsi latamanin ni lakaskinkgo pi amakgapitsin nakawanikgo tuku natlawakgo. Wankgo: «Ni klakaskin pi wi tiku nalaksaka tuku naktlawa». Max tuku wamputunkgo wa pi xʼakstukan nalaksakkgo tuku natlawakgo, chu uma nitu wamputun. Ni lakaskinkgo pi wi tiku nakamapakgsi chu nakamakglhti tuku litalakgpalikgo. Pero liwana katsiyaw pi komo nalakapastakaw chuna la Jehová ni wamputun pi nalakgmakganaw tuku lakapastakaw chu la likatsiyaw. Chuna la wan 2 Corintios 3:17, «niku wi x’espíritu Jehová, wi lakgtaxtut». Kgalhiyaw talakaskin nalaksakaw la nalikatsiyaw, tuku natlawayaw chu tuku nalakgatiyaw. Dios chuna kinkatlawan. Tuku ni kilitlawatkan wa pi natlawaputunaw putum tuku akinin nalakaskinaw (1 Ped. 2:16). Akxni nalaksakaw tuku tlan o tuku nitlan, Jehová lakaskin pi wa nastalaniyaw tastakyaw nema kinkamaxkiyan xTachuwin. w18.11 19:5, 6

Akxni katsiniw xlakata Jehová, tuku lhuwa xtapalh nialh wa pulana wiliw kkilatamatkan, wa pulana wiliw tuku xla kintakanajlakan. Xatapaxuwan makgxtakgwi tuku xkgalhiyaw xlakata nalilatamayaw xaxlikana. Pero chuna la titaxtutilhama kilhtamaku, max naʼakxilhaw pi makgapitsi latamanin tamawakgo tuku xasasti taxtuma o lhuwa tuku kgalhikgo, chu max namakgkatsiyaw pi wi tuku makgatsankgamanaw. Komo nialh lipaxuwayaw tuku kgalhiyaw, max nialh lu kuenta natlawayaw tuku xla kintakanajlakan xlakata lhuwa tuku nakgalhiputunaw. Uma kinkamalakapastakayan tuku titaxtulh Demas. Tapaxkit nema xkgalhini «latamat wantu xala kakilhtamaku» tlawalh pi namakgxtakga la akxtum xtaskujma apóstol Pablo. ¿Tuku xlakata Demas makgxtakgli Pablo? Uma kinkamasiyaniyan, pi ni namastayaw talakaskin pi natsukuparayaw paxkiyaw tuku makgxtakgwi, xlakata uma natlawa pi nialh napaxkiyaw tuku xaxlikana. w18.11 10:9

Xtaʼakgsanin Satanás lu nitlan xwanit, xlakata xla xkatsi pi Eva xʼama niy komo xkanajlanilh chu xwalh xtawakat kiwi. Xla chu xchixku ni kgalhakgaxmatkgolh Jehová chu alistalh nikgolh (Gén. 3:6; 5:5). Tuku tlakg nitlan kitaxtulh, wa pi «linin kgalhikgolh putum latamanin» xlakata putum makglakgalhinanin litaxtukgolh chu «malanalh linin [...] asta wa nti ni lakgalhinankgolh lantla Adán ntilakgachixkuwimakgalh limapakgsin» (Rom. 5:12, 14). Latamanin nila akgstitum latamakgo putum kilhtamaku, chuna la Dios xapulana xlakaskin, wata kajwatiya makgatsikgo 70 kata o tiku tlakg lakgtliwakgan makgatsikgo 80 kata. Chu maski chuna, latamat «litatsamanit talipuwan chu takatsan» (Sal. 90:10, SXP). ¡Lu nitlan! Chu putum chuna lalh kaj xlakata xtaʼakgsanin Satanás. Akxni lichuwinalh tuku tlawalh Satanás, Jesús wa: «Ni tamakgxtakgli kxaxlikana, xlakata ni xkgalhi tuku xaxlikana» (Juan 8:44). Chu uma chuntiya xlikana asta la uku. Satanás chuntiya kaʼakgskgawi «putum latamanin» (Rev. 12:9). Pero akinin ni lakaskinaw pi nakinkaʼakgskgawiyan. w18.10 6, 7:1-4

Tiku putsakgo wantiku xaʼakgstitum, lhuwa tuku tlawa pi napaxuwakgo. Santiago tsokgli: «Xatawakat ntu mastay xaʼakgstitum latamat, wa lichankgoy xatalhtsi tapaxuwan wa nti nkgalhikgoy ntapaxuwan» (Sant. 3:18). Komo takgalhiyaw akgtum taʼakglhuwit chatum tala xalak congregación o xalak kifamiliajkan, tlan natasaskiniyaw Jehová pi kakinkamakgtayan xlakata tlan nalakkaxtlawayaw uma taʼakglhuwit. Xla nakinkamaxkiyan xʼespíritu santo chu nakinkamakgtayayan xlakata nalimasiyayaw lakwan tayat chu tlakg napaxuwayaw. Jesús limasiyalh pi lu xlakaskinka akinin pulana naputsayaw takaksni akxni lichuwinalh: «Komo litampat mintamaskiwin kpumakamastan chu anta lakapastaka pi mintala wi tuku lisitsiniman, kamakgxtakgti mintamaskiwin anta kxlakatin pumakamastan, chu kapit. Pulana katalakkaxtlawa taʼakglhuwit mintala, alistalh kataspitti chu kamakamasta mintamaskiwin» (Mat. 5:23, 24). w18.09 21:17

Xaʼawatiya katsisni akxni Jesús xkatawi kstalaninanin, liwaka puxamakaw la xlimakglit lichuwinalh tapaxkit. Liwana kawanilh pi xtalakaskin nalapaxkikgo (Juan 15:12, 17). Uma tapaxkit x’amaka kalilakgapaskan pi xaxlikana kstalaninanin (Juan 13:34, 35). Tapaxkit nema lichuwinalh Jesús ni kaj kilhchanima tuku makgkatsikan, wata akgtum tayat nema kgalhi litliwakga chu ni kgalhkgalhi pi wi tuku namaxkikan. Xla wa: «Ni anan tiku tlakg lanka xtapaxkit la uma, pi wi tiku namakamasta xlatamat xpalakata xʼamigos. Wixin ti lu kiʼamigos ti kkapaxkiyan lapi tlawayatit wantu nkit kkalimapakgsiyan» (Juan 15:13, 14). Xlakskujnin Dios xala uku, litalakgapaskgo tapaxkit nema lakgalhinikgo xlakata ni kgalhkgalhikgo wi tuku nakamaxkikan, chu makxtum wilakgolh (1 Juan 3:10, 11). Liskujaw xlakata nakgalhiyaw uma tapaxkit maski tanu tanu akinin. w18.09 12:1, 2

Jehová lakaskin pi xlakskujnin nakamakgtayakgo xfamiliajkan. Akgtum liʼakxilhtit, wi tiku xliskujatkan xlakata nakamaxkikgo xfamilia tuku maklakaskinkgo. Lhuwa lakpuskatin tamakgxtakgkgo kxchikkan xlakata kamakgtakgalhkgo laktsu xkamanankan. Chu makgapitsi natalan kamakgtakgalhkgo xnatlatnikan tiku linkgoya kata. Xlakaskinka natlawayaw uma. Komo kgalhiyaw uma taskujut, max nila lhuwa kilhtamaku natlawayaw tuku xla kintakanajlakan. Pero ni kataxlajwaniw. Dios tlan makgkatsi akxni kakuentajtlawayaw kifamiliajkan (1 Cor. 10:31). ¿Tuku natlawayaw komo ni lu kgalhiyaw talakgatay kkifamiliajkan? Max tlan nakamakgtayayaw natalan tiku linkgoya kata, tiku kgalhikgo tajatat chu tiku atanu tuku maklakaskinkgo. Nachuna tlan xkamakgtayaw tiku kakuentajtlawakgo uma natalan. ¿Tlan xʼakxilhwi anta kcongregación tiku tlan xmakgtayaw? Akxni chuna natlawaya, wix taskujpat Jehová xlakata namakgtayaya amakgapitsin (1 Cor. 10:24). w18.08 24:3, 5

José xkgawasa Jacob xwanit tiku tlakg xpaxki. Wa xlakata, xnatalan lu sitsinikgolh chu asta stakgolh la chatum skujni akxni xkgalhi akgkutujun kata (Gén. 37:2-4, 23-28). Lu patinalh liwaka akgkututu kata la skujni xlitaxtu chu la xtanuma kpulachin anta kʼEgipto, chu ni anta xtawi xtlat tiku lu xpaxki. ¿Tuku makgtayalh natayani? Akxni xtanuma kpulachin, max José xlilakpuwan tuku xtitaxtunit kxlatamat nema xlimasiyani pi Jehová xkuentajtlawama (Gén. 39:21; Sal. 105:17-19). Nachuna, tamanixnat nema masiyanika akxni tlakg kgawasaku xwanit matliwakglhli xtakanajla (Gén. 37:5-11). Chu xlikana pi ni kaj makgtum wanilh Jehová tuku xmakgkatsi (Sal. 145:18). Jehová makgtayalh liwana naʼakgatekgsa pi xla ni xʼama makgxtakga chu chuna kgalhtilh xʼoración. w18.10 28:3, 4

Tumin max natlawa pi nitlan nakaʼakxilhaw amakgapitsin. ¿Tuku natlawa pi tanu tuku nakalakpuwaniyaw tiku limaxkgen o tiku kgalhi lhuwa tumin? Xlakata xtapulalit espíritu santo, Salomón tsokgwililh uma tachuwin xpalakata latamanin. Chuna la lichuwinan texto xala uku, ¿tuku katsiniyaw xlakata uma tatsokgni? Komo ni kuenta natlawayaw, max wa naputsayaw pi tlan nakatalalinaw tiku kgalhikgo lhuwa tumin chu nakalakgmakganaw tiku limaxkgenin. ¿Tuku xlakata tuwa kitaxtu komo kuenta natlawayaw kaj xlakata tuku kgalhikgo amakgapitsin? xlakata max nawiliyaw tapapitsit kcongregación. Santiago lichuwinalh pi uma taʼakglhuwit xkamapapitsima congregaciones kxapulana siglo (Sant. 2:1-4). Ni namastayaw talakaskin pi chuna nala kkincongregacionkan. w18.08 10:8-10

Xlakata paxtikatsiniyaw Jehová la talalinaw, nalitasiya la kalikatsiniyaw kinatalankan. Xlakan na tapakgsinikgo Dios. Komo putum kilhtamaku nalakapastakaw uma, ankgalhin tlan nakalikatsiniyaw chu nakalimasiyaniyaw pi kapaxkiyaw (1 Tes. 5:15). Jesús kawanilh kstalaninanin: «Wa yuma nakalilakgapaskgoyan xlipaks amakgapitsin mpi wixin nkilimakgalhtawakget, lapi xlakgalhinitit ntapaxkit nchatunu chatunu» (Juan 13:35). Kaks lilakawanaw akxni Malaquías lichuwinalh pi Jehová kuentajkatlawa chu kakgaxmatni xlakskujnin akxni akxtum katalakgo amakgapitsin (Mal. 3:16). Xlikana pi «lakgapaskgoy nkimPuchinakan wanti ntapakgsinikgoy» (2 Tim. 2:19). Lu kuentajtlawa tuku lichuwinanaw chu tuku tlawayaw (Heb. 4:13). Akxni ni kalakgalhamanaw kinatalankan, Jehová akxilha. Pero liwana katsiyaw pi kuentajtlawa akxni katapatiyaw chu tlan kamakgamakglhtinanaw, kalakgalhamanaw chu tlan kalikatsiniyaw amakgapitsin (Heb. 13:16). w18.07 26:15, 17

Niti atanu tlakg tliwakga, skgalala chu xapaxkina la kiDioskan. Wa xlakata, kajwatiya tatayayaw chu ni makgxtakgaw (Sal. 96:4-6). Maski chuna, makgapitsi xlakskujnin Jehová mastakgonit talakaskin pi tuku titaxtukgo kxlatamatkan natlawa pi namakgxtakgkgo Jehová. Kalilakpuwaw tuku titaxtulh Caín. Xla ni xlakpuwan pi atanu dios xkakninani, kaj xman wa Jehová. Pero Jehová ni xmakgamakglhtinan xtakaknin xlakata akxilhli kxnaku tuku nitlan (1 Juan 3:12). Wa xlakata wanilh Caín pi komo xla xlakgpalilh xtapuwan chu xtlawalh tuku tlan xla xmakgamakglhtinampa. Pero wanilh pi komo ni xlakgpalilh xtapuwan, talakgalhin chuntiya xmatlawilh tuku nitlan. Alistalh kgalhskilh: «Chu wix, ¿namakgatlajaya?» (Gén. 4:6, 7). Xtachuna la komo Jehová xwanima pi komo xmakgxtakgli tuku nitlan xtlawaputun chu xtatayalh, xla nachuna xmakgamakglhtinalh. Pero Caín ni makgamakglhtinalh tastakyaw. w18.07 17:1, 3; 18:4

Akxni lichuwinaw tamakatsinin xla Tamapakgsin chu kamakgalhtawakgeyaw latamanin limaxkgakgenanaw kimakgskgotkan (Mat. 28:19, 20). Nachuna kintayatkan limalankiyaw Jehová. Akxni lichuwinanaw Dios, latamanin akxilhkgo tuku tayat kgalhiyaw. Komo nakatalitsinaw chu liwana nakaxakgatliyaw tlan nakinkalichuwinankanan chu nachuna Dios tiku skujnanimaw. Jesús kawanilh kstalaninanin: «Na akxni natanuyatit kchiki kasikulunatlawatit nti xala kchiki» (Mat. 10:12). Kkachikinin niku xlichuwinankgo Dios ama kilhtamaku, latamanin xlismanikgonit namanukgo kxchikkan latamanin tiku ni xlakgapaskgo. Xlikana, max nichuna anan talismanin niku akinin lamaw. Asta lhuwa latamanin pekuankgo o lisitsikgo akxni tiku ni lakgapaskgo tlakga xmalakchakan. Pero komo akinin liwana nakatachuwinanaw, max tlan namakgkatsikgo. Min kilhtamaku, tuku lu makgtayanan wa nalitsinaw. Nachuna akxni lichuwinanaw Dios niku lhuwa titaxtukan. Wi tiku talakatsuwikgo chu asta tiyakgo maktum likgalhtawakga chu kinkatachuwinankgoyan komo katalitsinaw. w18.06 22:4, 5

Apóstol Pedro xlismaninit pi kajwatiya akxtum xkatala tiku judíos. Pero akxni Dios lichuwinalh pi kstalaninanin Cristo ni xlilaksakpaxkinatkan, Pedro litachuwinalh xlakata Dios chatum soldado tiku romano xwanit, xwanikan Cornelio (Hech. 10:28, 34, 35). Wa xlakata, lata ama kilhtamaku tsukulh katawayan chu akxtum xkatala tiku ni judíos xwankgonit. Pero titaxtulh makgapitsi kata nialh akxtum katawayalh tiku ni judíos xalak Antioquía (Gál. 2:11-14). Ama kilhtamaku, Pablo stakyawalh, chu Pedro makgamakglhtinalh ama tastakyaw. ¿Tuku xlakata likatsiyaw? Xlakata akxni katsokgnanilh xapulana carta kstalaninanin Cristo tiku judíos chu tiku ni judíos xalak Asia Menor, xatapaxuwan katachuwinalh «[putum] natalan» (1 Ped. 1:1; 2:17). Liwana tasiya pi liʼakxilhtit nema kawilinilh Jesús kstalaninanin nachuna katsinikgolh nakapaxkikgo «xlipaks nchixkuwin» (Juan 12:32; 1 Tim. 4:10). Akxni lilhakganankgolh «xasasti [latamat]», xapulana kstalaninanin Cristo kaʼakxilhkgolh latamanin chuna la kaʼakxilha Dios (Col. 3:10, 11). w18.06 11:15, 16

Kxapulana siglo, pulaktum litamakgtay nema xwilikgo soldados xalak Roma kxkuxmunkan xlitatlawanit likan nema xlakgalhwaka. Makgapitsi pakgotu xwilikan chu kxmutkan xlakata liwana xtampulakgchipa chu atanu xwilikan anta kxpakgxtun. Uma litamakgtay xkgalhikgo xuwa nema xlichikan chu xtakgalhnu klaktsu likan xlakata xkamakgtaya nitu nakatlawanikan kxmaknikan chu kxnakujkan. Uma litamakgtay xalak kuxmun liwana tatalakxtumi xtastakyaw Jehová nema kuentajtlawa kinakujkan o tuku lakpuwanaw (Prov. 4:23). Chuna la chatum soldado ni katililakgpalilh tuku litamakgtaya atanu nema ni lu katimakgtayalh, nachuna akinin ni katililakgpaliw xtastakyaw Dios tuku lakpuwanaw. Tuku akinin lakpuwanaw nila liwana kintikamakgtayan (Prov. 3:5, 6). Komo tlakg napaxkiyaw tuku xaxlikana, ni tuwa katimakgkatsiw nalinaw «tuku litamakgtayakan kkuxmun xaʼakgstitum», uma wamputun pi nalilatamayaw xlimapakgsin Dios (Sal. 111:7, 8; 1 Juan 5:3). w18.05 28:3, 4, 6, 7

Maski Moisés akglhuwa kata lu tlan kapulalilh israelitas chuntiya nitlan tuku xwanimakgolh (Núm. 20:1-5, 9-11). Ama kilhtamaku akxni lu xlakgaputsama, tasitsi tlawalh pi Moisés nitlan tuku xtlawalh. Ni xakgatlilh chiwix chuna la xwaninit Jehová, wata tliwakga kaxakgatlilh israelitas chu kawanilh pi x’ama tlawa akgtum milagro. Wa xlakata, makgtiy nikli chiwix, chu lhuwa taxtulh chuchut. Tatlankit chu tasitsi matlawilh lanka talakgalhin (Sal. 106:32, 33). Xlakata nitlan likatsilh ama kilhtamaku, Jehová ni maxkilh talakaskin natanu kTiyat nema xkawanikanit pi Nakamaxkikan (Núm. 20:12). Pulana tukukatsiniyaw xlakata Moisés wa pi talakaskin ankgalhin naliskujaw xlakata chuntiya tlan nalikatsiyaw. Maski kaj tsinu ni kuenta natlawayaw, tatlankit nakinkamakgatlajayan chu max nawanaw o natlawayaw tuku nitlan. Xlipulaktiy, talakgaputsit nakinkamaxlajwaniyan, wa xlakata kaliskujwi tlan nalikatsiyaw maski akxni kinkamatlawiputunkanan tuku nitlan. w19.02 12, 13:19-21

¿La akgtum takuka naliʼakxilhaw nakgalhakgaxmataw xlimapakgsin Jesús xlakata nalichuwinanaw Dios? Nichuna. Akxni lichuwinalh xakiwi uva, Jesús liwana kinkawanin pi nachuna nakgalhiyaw tapaxuwan chuna la xla, akxni nalichuwinanaw Tamapakgsin (Juan 15:11). ¿Tuku xlakata? Chuna la akxilhwi, xla tamalakxtumika la akgtum xakiwi uva chu lichuwinalh pi kstalaninanin litaxtukgo la xpakganin kiwi (Juan 15:5). Chuna la kalakgchan chuchut xpakganin kiwi chu amakgapitsi tuku litamakgtaya. Nachuna, akxni ni makgxtakgaw chu akxni tlawayaw tuku kinkawaniyan, makgkatsiyaw tapaxuwan nema Jesús makgkatsi xlakata ankgalhin tlawa xtalakaskin xTlat (Juan 4:34; 17:13; 1 Ped. 2:21). Hanne, tiku liskujma la precursora liwakaya 40 kata, lichuwinan: «Tapaxuwan nema ankgalhin kmakgkatsi akxni kan lichuwinan Dios kimakgpuwantini chuntiya nakskujnani». Chuna, uma tapaxuwan kinkamaxkiyan litliwakga xlakata chuntiya nalichuwinanaw Dios maski latamanin ni kgaxmatputunkgo (Mat. 5:10-12). w18.05 17:2; 20:14

Kxapulana siglo, tiku max tlakg kamakgpuwanitilh xnatalan wa Pablo. Makglhtinalh espíritu santo xlakata nakalixakgatlikgo xlakata xtachuwin Jesús latamanin tiku lhuwa dioses xkakninanikgo (Gál. 2:7-9). Pablo latamalh lakgatum kachikin nema la uku wanikan Turquía, k’Italia chu Grecia chu wililh congregaciones kxlakgstipankan tiku ni judíos. Umakgolh kstalaninanin Cristo lu xtalakaskin pi xkamakgpuwantinika xlakata xkaputsastalanima «tiku xlitachikikan» (1 Tes. 2:14). Kkata 50 natalan xalak Tesalónica kamalakgachanika carta, Pablo kawanilh: «Xaliʼankgalhin kmaxkiyaw mpaxkatsinit Dios xlipaks wixin mimpalakatakan, na xaliʼankgalhin kkamapakuwiyan kkioracionkan. Na ni anan xtamaktat kkalakapastakan kxlakatin Dios, chu na kinTlatkan xpalakata ntu limalakastukatit mintakanajlakan, chu xpalakata ntu litlawayatit mintapaxkitkan, chu lantla ntliwakglh kgalhiyatit ntakgalhkgalhitin» (1 Tes. 1:2, 3). Nachuna kamaxkilh uma limapakgsin: «Chuntiya kalamakgtayatit minchatunukan chu kalamatliwakglhtit minchatunukan» (1 Tes. 5:11). w18.04 18, 19:16, 17

Komo chatum kgawasa liskujputun xlakata namakgapaxuwa Jehová, kuenta xlitlawat pi ankgalhin nalichuwinan xtachuwin Dios. Jesucristo lichuwinalh pi uma taskujut lu xlakaskinka. Chuna la akxilha, nalichuwinana xtachuwin Dios wa uma tuku na lu xlakaskinka. Wa xlakata, ¿lakapastaknitata xlakata tlakg nalichuwinana Dios o naliskuja la precursor? Pero ¿tuku natlawaya komo ni lu lipaxuwaya akxni lichuwinana Dios? Chu ¿tuku namakgtayayan tlakg tlan nakitaxtuniyan akxni nalichuwinana Dios? Katlawa uma pulaktiy tuku ni lu tuwa: liwana kalakkaxwili tuku nawana chu ankgalhin kalixakgatlikgo amakgapitsi tuku katsiya. Max kaks nalilakawana akxni na’akxilha pi nalipaxuwaya. Pulana, kalilakpuwanti la nakgalhtiya akgtum takgalhskinin nema max natlawanikgoyan mincompañeros xalak escuela, la komo tuku xlakata kanajlaniya Dios. Anta ksitio jw.org limin makgapitsi tuku nakamakgtaya kamanan xlakata tlan namastakgo akgtum takgalhtin. Anta natekgsa maktum kapsnat niku tlan natsokgwiliya tuku lakpuwana nema wanikan «¿Qué razones tengo para creer en Dios?». Uma kapsnat namakgtayayan nalakkaxwiliya xatakgalhtin. w18.04 27:10, 11

Maski Adán chu Eva xlipaxuwakgo pi tlan xtlawakgo tuku xlakaskinkgo, Jehová kawilinilh makgapitsi limapakgsin. Makgapitsi ni kuenta xtlawakgo pi chuna xlitlawatkan xwanit pero chuna xtlawakgo. Akgtum li’akxilhtit, xlakata tlan xlatamakgolh xtalakaskin najaxanankgo, nawayankgo, klhtatakgolh chu atanu. Pero ni xlakpuwankgo pi uma ni xkamaxki talakaskin natlawakgo tuku xlakaskinkgo. Jehová tlawalh pi xlipaxuwakgolh xlatamatkan, maski chali chali xtlawakgolh uma (Sal. 104:14, 15; Ecl. 3:12, 13). Jehová kawanilh Adán chu Eva pi xmalakgatumikgolh chu xkuentajtlawakgolh Katiyatni. ¿Uma limapakgsin nialh kamaxkilh talakaskin natlawakgo tuku xlakaskinkgo? Xlikana pi ni. Kamaxkilh talakaskin putum latamanin pi akgtum stlan paraíso xtlawakgolh Katiyatni chu putum kilhtamaku xlatamakgolh (Sal. 127:3; Is. 45:18). Chuna la akxilhaw, Adán chu Eva tlan xlipaxuwakgolh xtamakgaxtokgatkan chu nachuna xkamanankan putum kilhtamaku. w18.04 4, 5:7, 8

Komo ni lakapala nakatasitsiyaw latamanin, ni nalakpuwanaw pi lakapala kamakglhtinankgolh xtamasiy Biblia akxni xapulana nakatachuwinanaw. Akgtum liʼakxilhtit, kalilakpuwaw tamalaknun xalak Biblia xlakata nalatamayaw putum kilhtamaku kʼakgtum Paraíso kKatiyatni. Makgapitsi lakpuwankgo pi putum sputa akxni nikan. Chu makgapitsin lakpuwankgo pi tiku tlan likatsikgo ankgo kʼakgapun. Chatum tala wan tuku xla tlawa. Pulana likgalhtawakga Génesis 1:28 chu kgalhskininan niku chu la xlakaskin Dios pi xlatamakgolh latamanin. Lhuwa latamanin kgalhtinankgo pi unu kKatiyatni chu xatapaxuwan xlatamakgolh. Alistalh tala likgalhtawakga Isaías 55:11 chu kgalhskininan komo xtamalaknun Dios talakgpalinit. Latamanin ankgalhin kgalhtinankgo pi ni. Awatiya kalikgalhtawakgani Salmo 37:10, 11 chu kgalhskininan: «Chuna la wan Biblia, ¿la nalatamakgo latamanin kilhtamaku nema aku namin?». Xlakata chuna tlawa, lhuwa latamanin kamakgtayanit naʼakgatekgskgo pi Dios chuntiya lakaskin pi latamanin tiku tlan likatsikgo nalatamakgo kParaíso anta kKatiyatni. w19.03 24:14, 15; 25:19

Jehová liwana limasiyalh pi lakaskin nakgaxmatniyaw chu nakgalhakgaxmataw xtachuwin xKgawasa. Akxni Jesús xlama kKatiyatni, lhuwa tuku lichuwinalh nema xlakaskinka kuenta natlawayaw. Akgtum liʼakxilhtit, kamasiyanilh kstalaninanin nalichuwinankgo xalakwan tamakatsinin xla Tamapakgsin chu makglhuwa kawanilh pi skgalalh xtawilakgolh (Mat. 24:42; 28:19, 20). Nachuna ankgalhin kawanilh pi tliwakglh xtawilakgolh chu nikxni xtaxlajwanikgolh (Luc. 13:24). Nachuna kawanilh pi xtalakaskin nalapaxkikgo, makxtum xtawilakgolh chu xkgalhakgaxmatkgolh xlimapakgsin (Juan 15:10, 12, 13). Xlikana pi tastakyaw nema kamaxkika lu tlan xwanit chu nachuna asta la uku. Jesús wa: «Xlipaks wanti yuma mpaxkiy ntalulokgtat, kgaxmata nkintachuwin» (Juan 18:37). Limasiyayaw pi kgaxmataw xtachuwin akxni kgalhakgaxmataw uma tastakyaw: «Kalapaxuwanalipinitit, chu na nalamatsankgananiyatit chatunu amakgapitsin» (Col. 3:13; Luc. 17:3, 4). Nachuna limasiyayaw akxni xatapaxuwan lichuwinanaw tamakatsinin akxni tawila tlan o nitlan kilhtamaku (2 Tim. 4:2). w19.03 10:9, 10