Abril

¿Chu akinin? ¿Chuna lakpuwanaw la Dios o chuna la lakpuwan kakilhtamaku? Xlikana pi max lilamaw xtastakyaw Dios kkilatamatkan. Pero ¿chu kintalakapastaknikan? ¿Chuna lakpuwanaw la Dios? Xlakata tlan chuna natlawayaw, talakaskin lu naliskujaw. Pero ni talakaskin naliskujaw xlakata nakgalhiyaw xtalakapastakni kakilhtamaku, xlakata kakilhtamaku litatsamanit xlimakgatliwakga (Efes. 2:2). Nachuna, talakapastakni nema anan kkakilhtamaku max lu lilakgatit tasiya, xlakata tlawa pi lu xlakaskinka nalitaxtuputunaw. Xlikana, tuwa tamakgkatsi nalakpuwanaw chuna la Jehová pero lu ni tuwa chuna nalakpuwanaw la kakilhtamaku. Pero,komo namastayaw talakaskin pi nakinkapasayan xtalakapastakni kakilhtamaku, kiʼakstukan nakinkapaxkikanan chu kiʼakstukan nalaksakputunaw tu akinin nalakpuwanaw pi tlan chu tuku ni tlan (Mar. 7:21, 22). Wa xlakata, lu xlakaskinka nakatsiniyaw nalakpuwanaw chuna la Jehová chu nichuna la lakchixkuwin. w18.11 18:1; 19:3, 4

Jesús max lu matliwakglhi akxni Dios makgtutu tachuwinalh. Anta kkgalhtuchokgo Jordán akxni tamunulh, Jehová wa tachuwin xla texto xala uku. Chuna la akxilhaw, kaj xman wa Jesús chu Juan tiku xmununan kgaxmatkgolh uma tachuwin. Akxni akgtum kata xtsankga namakgnikan Jesús, kgalhtutu x’apóstoles kgaxmatkgolh akxni Dios chuwinalh: «Wa yuma nkinKam nti lu kpaxkiy, wanti klimakgapaxuwakan: wa nkakgaxpatnitit» (Mat. 17:5). Chu xa’awatiya, Jehová tachuwinampa xKgawasa akxni nialh lhuwa kilhtamaku xtsankga la x’amaka makgnikan (Juan 12:28). Jesús xkatsi pi lu nitlan tuku x’ama pati akxni x’amaka makgnikan, xlakata xlimawakaka taʼakgsanin. Maski chuna, tlawalh oración chu wanilh Jehová pi wa xlalh tuku xtalakaskin chu ni wa tuku xla xlakaskin (Mat. 26:39, 42). «Wata kaj tipatinalh kkiwi, ni lilakapastakli mpala limaxana», chu ni putsalh pi wa kakilhtamaku lanka xtapalh xʼakxilhli, wata wa putsalh lanka xtapalh xʼakxilhli xTlat (Heb. 12:2). w18.07 10, 11:15, 16

Akxni lakkaxwililh taway xla kiMalanakan, Jesús limasiyalh pi ni xpekuan. ¿La tlawalh? Liwana xlakpuwanit natlawa xtalakaskin Dios maski xkatsi pi xmamaxanika xlakata xlimawakaka tuku nitlan chu xmakgnika (Mat. 26:65, 66; Luc. 22:41, 42). Xla nikxni makgxtakgli Jehová chu malankilh xtukuwani, kgalhmakgtayalh xtamapakgsin chu tlawalh pi latamanin tiku namakgxtakgkgo xtalakgalhinkan nakgalhikgo latamat putum kilhtamaku. Nachuna, kamakgtayalh kstalaninanin xlakata tlan natayanikgo tuku nitlan xʼama titaxtukgo. Jesús nachuna limasiyalh pi ni xpekuan akxni tlakg lilakgaputsalh tuku xmaklakaskinkgo xʼapóstoles nixawa tuku xla xlilakgaputsa. Akxni wanilh Judas pi xtaxtulh, lakkaxwililh taway xla kimalanakan nema xkamalakapastakalh kstalaninanin tiku xatalaksakni chu la xʼama kamakgtaya xkgalhni Jesús nema xʼama stajmakgan chu xʼamakgolh tanukgo kxasasti talakkaxlan (1 Cor. 10:16, 17). w19.01 22:7, 8

Jehová kgalhtilh Jesús: «Kmalankinit, na nakmalankipara amakgtum». Jesús lu xlilakgaputsa tuku xlakgaya xlakata ni xmakgxtakgli Jehová. Xkatsi pi x’amaka wilinikan chu x’amaka makgnikan (Mat. 26:38). Pero tuku tlakg xlakaskinka x’akxilha wa namaxki kakni xtukuwani xTlat. Xlilakgaputsa pi xlinin xmaxkajwilh xtukuwani xTlat xlakata xlimawakakanit takgsanin. Pero xtachuwin xTlat liwana limasiyanilh pi xtukuwani Jehová x’amaka matlankikan. Chuna la Jesús, max akinin nachuna lilakgaputsayaw pi xtukuwani Jehová nataxkajwi. Max nitlan kinkalikatsinikanan, chuna la titaxtulh Jesús. O max nalilakgaputsayaw takgsanin nema wankgo kimpalakatakan tiku ni kinka’akxilhputunkgoyan. Max nalilakpuwanaw la maxkajwi xtukuwani Jehová. Akxni chuna titaxtuyaw lu tlan limakgkatsiyaw tuku Jehová wanilh Jesús. Jehová ankgalhin malanki xtukuwani (Sal. 94:22, 23; Is. 65:17). w19.03 11, 12:14-16

Kstalaninanin Jesús nila xkanajlakgo tuku aku xkgaxmatkgonit. Liwana xkanajlakgo pi Jesús x’amapa lakkaxwili tamapakgsin xalak Israel, pero xla kawanilh pi x’ama patinan chu x’ama niy. Apóstol Pedro wanilh: «Tlati, kgayaj kakatsanika. Niukxni chuna nama naʼakgspulayan». Jesús kgalhtilh: «¡Kakintatampuxtuni Satanás! Xlikana pi wix ni chuna kgalhiya mintalakapastakni lantla lakwan xtapuwan Dios, wata wix chuna lakapastaknana lantla xtapuwankan katiwa chixkuwin» (Mat. 16:22, 23; Hech. 1:6). Chuna Jesús limasiyalh pi xtalakapastakni Dios ni xtachuna la xtalakapastakni xkakilhtamaku Satanás (1 Juan 5:19). Tuku wanilh Pedro xlimasiya tayat nema anan kkakilhtamaku pi xʼakstukan kapaxkikan. Pero Jesús liwana xkatsi pi Jehová ni chuna xlakpuwan. Liwana xkatsi pi tuku xla xlakaskin wa pi xlakkaxwililh xtalakapastakni xlakata xʼama patinan chu xʼama niy. Xtachuwin Jesús liwana limasiyalh pi xla xlakgmakgan xtalakapastakni kakilhtamaku xlakata xla chuna xlakapastaka la xTlat. w18.11 18:1, 2

¿Tuku akxilha Jehová akxni lhuwa latamanin tamakxtumikgo xlikalanka katiyatni xlakata tlawakgo xTaway kiMalanakan? Ni kajwatiya akxilha pi lhuwa wilakgoka; wata kuenta tlawa chatunu chatunu. Akgtum liʼakxilhtit, akxilha tiku ankgo akgatunu kata. Makgapitsi max ankgo maski kaputsastalanikan. Makgapitsi ni ankgo ktamakxtumit nema tatlawa akgatunu semana, pero xlakaskinka liʼakxilhkgo naʼankgo akxni lakapastakkan Cristo. Jehová nakakuentajtlawa tiku kajku xlimakgtum ankgo, maski kaj katsiputunkgo tuku tatlawa. Xlikana pi Jehová lu lhuwa xtapalh kaʼakxilha latamanin tiku ankgo akxni lakapastakkan Cristo (Luc. 22:19). Xlikana ni wa kuentajtlawa la xlilhuwa ankgo, wata akxilha tuku xlakata chuna tlawakgo. ¿Akinin tapaxuwan kgalhkgalhiyaw pi Jehová chu xkachikin nakinkamasiyanikgoyan? (Is. 30:20; Juan 6:45). w19.01 26:1-3

Jesús kinkawilinin akgtum lu tlan liʼakxilhtit xlakata tuku kilhchanima wi tuku natlawayaw xpalakata amakgapitsin xlakata kapaxkiya. Chu ni kajwatiya limasiyalh akxni mastalh xlatamat xpalakata kstalaninanin, wata chali chali kalimasiyanilh pi xkalilakgaputsa. Akgtum liʼakxilhtit, katatamakxtumilh maski lu xtlakgwanit o wi tuku xlilakgaputsama (Luc. 22:39-46). Chu kajwatiya xlilakgaputsa tuku tlan nakamaxki amakgapitsin, chu ni wa tuku tlan xmakglhtinalh (Mat. 20:28). Makgtapakgsiyaw kxkachikin Jehová kxlikalanka Katiyatni chu lu xatapaxuwan limaxtuyaw kilhtamaku xlakata nakawaniyaw latamanin pi na kamakgtapakgsikgolh. Tiku lu kamakgtayaputunaw «wanti makxtum tawanitaw ktakanajla» pero uku nialh skujnanimakgolh Dios (Gál. 6:10). Kalimasiyaniyaw tapaxkit akxni kamakgpuwantiniyaw pi kaʼankgolh ktamakxtumit, liwaka akxni lakapastakkan akxni tinilh Cristo. Chuna la Jehová chu Jesús, akinin lu lipaxuwayaw akxni chatum tiku nialh kskujnanima Jehová lakgtaspita xapaxkina kinTlatkan (Mat. 18:14). Tamakxtumit nakinkamakgtayayan nataktujuyaw, ni napekuanaw chu nalimasiyayaw tapaxkit. w19.01 29:12, 14; 30:15, 16

Jesús lakkaxwililh la nalakapastakkan akxni tinilh kxlakatinkan xʼapóstoles tiku ni xmakgxtakgkgo. Kʼuma tamakxtumit, kajwatiya maklakaskilh kaxtalanchu nema ni xkgalhi limaxkutin chu vino nema xʼakgataxtunit kpaskua. Kawanilh xʼapóstoles pi uma wa xkilhchanima xtiyatliwa nema ni xkgalhi talakgalhin chu xkgalhni nema alistalh xʼama stajmakgan. Apóstoles ni kaks lilakawankgolh pi taway lu ni tuwa xwanit. ¿Tuku xlakata? Akxni xkalakgapaxialhnama xʼamigos Lázaro, Marta chu María, tsukulh kamasiyani. Maski Marta anta xwi kxchik, ni kuenta tlawalh Jesús xlakata xlilakgaputsama liwat. Pero Jesús lakatsuku wanilh pi ni ankgalhin talakaskin natlawakan akgtum liwat nema lu xatlan (Luc. 10:40-42). Alistalh, nialh makgas xtsankga namakgnikan, nachuna tlawalh tuku xwaninit Marta. Tlawalh akgtum ni xatuwa liwat. w19.01 20, 21:3, 4

Wi tuku Jehová limasiyanilh pi lu lanka xtapalh x’akxilha xKgawasa. Malakastakwanilh chu maxkilh «akgtum ntapakuwit wa cha ntu ntlakg tlanka». Nachuna, wi tuku maxkilh nema nikxni xmaxkikanit a chatum lataman: akgtum latamat xaʼespiritual (Filip. 2:9; 1 Tim. 6:16). ¡Lu tlan tuku makglhtinalh xlakata nikxni makgxtakgli Jehová! ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni wa naputsayaw tlan nakinka’akxilhkanan kkakilhtamaku? Kuenta natlawayaw pi Jehová ankgalhin lhuwa xtapalh kakxilha kskujnin chu nakinkamaxkiyan tuku akinin nikxni lakpuwanitaw. ¡Chu niti katsi tuku nakinkamaxkiyan kkilhtamaku nema aku mima! Pero la uku, maski chuntiya titaxtuyaw taʼakglhuwit kkakilhtamaku, kalakapastakwi pi uma kakilhtamaku chu takaknin nema masta nialh makgas namasputukan (1 Juan 2:17). Jehová tiku xapaxkina kinTlatkan, tlan likatsi chu ankgalhin lakapastaka tapaxkit nema kgalhiniyaw xpalakata xtukuwani (Heb. 6:10). Xlikana, xla nakinkamaxkiyan tuku kinkalakgchanan, max chuna natlawa la akinin nikxni chuna lakpuwanitaw. w18.07 11:17, 18

Akxni xaʼawatiya katawayalh x’apóstoles, Jesús xlilakgaputsama xlakata tlan akxtum xtawilakgolh. Akxni xkatatlawama oración x’apóstoles, lichuwinalh pi putum kstalaninanin akxtum xtawilakgolh, chuna la xla chu xTlat akxtum wilakgolh. Komo makxtum xtawilakgolh kstalaninanin anta xlitasiyalh pi wa Jehová tiku xmalakgachanit Jesús kKatiyatni. Tapaxkit x’ama litalakgapaskgo xaxlikana kstalaninanin Jesús chu uma xtlawalh pi akxtum xtawilakgolh (Juan 13:34, 35). Ama katsisni Jesús liwana lichuwinalh pi xlakaskinka akxtum xtawilakgolh xlakata xʼakxilhnit pi x’apóstoles xkatsankgani nalalimasiyanikgo tapaxkit. Xlakan xlitaʼakglhuwikgonit «xati nchatum xlakan xapuxku nawan» chu ni xlipulanajku chuna xtlawakgonit (Luc. 22:24-27; Mar. 9:33, 34). Atanu kilhtamaku, Santiago chu Juan kskinikgonit Jesús pi xkamaxkilh tlakg xlakaskinka putawilh kxpaxtun anta kxTamapakgsin (Mar. 10:35-40). w18.06 8:1, 2

Jehová lakaskin pi tiku tamakgaxtokgkgonit nalalimasiyani tapaxkit nema makgapala putum kilhtamaku (Mat. 19:3-6). Naʼakgskgawiya tiku tamakgaxtokga wa uma tlakg nitlan talakgalhin nema natlawaya. Wa xlakata ni kaks lilakawanaw pi xlipulaktujun Limapakgsin xwan pi ni natlawayaw (Deut. 5:18). Xlakata uma kilhchanima «lakgalhinankan kxlakatin Dios», chu lu nitlan katilimakgkatsilh tiku nitu tlawanit (Gén. 39:7-9). Chu max akglhuwa kata nitlan katilimakgkatsilh. Jehová nachuna lu kalilakgaputsa laktsu kamanan. Xla ni kajwatiya kawanilh pi nakamakgtakgalha, wata nachuna kuenta xtlawalh xtakanajlakan. Xtalakaskin ankgalhin xkamasiyanikgolh xkamanankan xlakata lanka xtapalh naliʼakxilhkgo limapakgsin chu xlakata napaxkikgo Jehová (Deut. 6:6-9; 7:13). Israelitas ni xliʼakxilhatkan xkamanan la komo tuku kaj xmakglhtinankgonit o nitlan xlikatsinikgolh, wata xliʼakxilhatkan xwanit la akgtum tamaskiwin nema Jehová xkamaxkinit chu xatapaxuwan xkuentajtlawakgolh (Sal. 127:3). w19.02 21:5, 7

Job xlikana xkatsi pi Dios kuenta xtlawa komo xʼama makgxtakga o ni. Maski lhuwa tuku liputsananika, xlipawan Jehová pi xʼama sikulunatlawa chu max wa uma makgtayalh ni namakgxtakga. Jehová lu tlan limakgkatsilh xpalakata Job chu asta maxkilh akgtum lanka tasikulunalin maski makglakgalhinaku xwanit (Job 42:12-17; Sant. 5:11). Chu kkilhtamaku nema aku mima lhuwa tasikulunalin namakglhtinan. Chu kiDioskan ni talakgpali (Mal. 3:6). Komo nalakapastakaw pi xla lanka xtapalh liʼakxilha ni namakgxtakgnanaw nakinkamakgtayayan nakgalhkgalhiyaw akgtum tlan latamat kkilhtamaku nema aku mima (1 Tes. 5:8, 9). Max lakgachunin namakgkatsiyaw pi kaj kiʼakstukan chuna tlawaputunaw. Pero ni kaj kiʼakstukan wilaw. Xlikalanka Katiyatni wilakgolh lhuwa millones natalan tiku liskujkgo xlakata ni namakgxtakgkgo Jehová. Nachuna, anta natawilayaw kxlakgstipankan lakchixkuwin chu lakpuskatin xalamakgasa tiku xkgalhikgo xtakanajlakan chu ni makgxtakgnankgolh maski xkamakgniputunkan (Heb. 11:36-38; 12:1). w19.02 7:15, 16

Akxni talakatsuwi akxni tlawakan xTaway Cristo, tlan nakinkakgalhskinkanan: «¿La tlakg tlan nakstalani xliʼakxilhtit Jesús? ¿Tlakg klilakgaputsa tuku maklakaskinkgo amakgapitsi natalan nixawa akit? ¿Klilakpuwan tuku tlan o nila tlawakgo?». Ankgalhin kastalaniw xliʼakxilhtit Jesús chu kalimasiyaw talakgalhaman (1 Ped. 3:8). Nialh makgas nialh katitalakaskilh nalakapastakaw akxni tinilh Cristo. Akxni Jesús «namimparay» akxni nala lanka takatsanajwat, nakalin kʼakgapun «xatalaksakni» tiku wilakgolhku nawan kKatiyatni. Akxni ama kilhtamaku nialh katitalakapastakli akxni tinilh Cristo (1 Cor. 11:26; Mat. 24:31). Liwana katsiyaw pi akxni nialh katitatlawalh xTaway kiMalanakan, tapaxuwan nalakapastakaw uma nixatuwa taway xlakata limasiyaka akgtum xatlan liʼakxilhtit xlakata tataktujut, ni pekuankan chu tapaxkit nema ni chatum lataman limasiyanit. w19.01 25:17-19

Kuenta natlawayaw tuku wi kkinakujkan xtachuna la kuenta natlawayaw kimaknikan. Akgtum li’akxilhtit, komo ni tatatlaputunaw, talakaskin liwana nawayanaw chu ankgalhin natlawayaw ejercicio. Xtachuna la uma, xlakata ni natatatlayaw kxa’espiritual, talakaskin namatliwakglhaw kintakanajlakan chu ankgalhin naliskujaw tuku katsiniyaw chu nalichuwinanaw tuku kanajlayaw (Rom. 10:8-10; Sant. 2:26). Max chuna la tasiyayaw nalakpuwanaw pi ni tatatlayaw, maski tatatlayaw. Nachuna xlakata kintakanajlakan, max tlan nalakpuwanaw pi tliwakga wi kintakanajlakan maski kkinakujkan stakma nitlan talakpuwan (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Kalakapastakwi pi Satanás lakaskin nachuna nakgalhiyaw xtalakapastakni. w19.01 15:4, 5

Tlan nakinkakgalhskinkanan:«¿Nachuna ktlawa la samaritano tiku lu xalakgalhamana xwanit? ¿Kkapaxki amakgapitsin? (Luc. 10:30-35). Akxni kakxilha pi amakgapitsin patinamakgolh, ¿kkalimasiyani talakgalhaman? ¿Wi tuku tlakg tlan naktlawa xlakata nakkamakgtaya? ¿Kkamakgtaya natalan tiku linkgoya kata, lakpuskatin tiku nialh kgalhikgo xchixkukan chu kamanan tiku xnatlatnikan ni xtatayana Jehová? ¿Tlan akit pulana nakkatachuwinan tiku lipuwamakgolh?» (1 Tes. 5:14; Sant. 1:27). Akxni wi tuku tlawayaw xpalakatakan amakgapitsin, akxilhaw pi «tlakg anan tapaxuwan akxni mastakan nixawa akxni makglhtinankan». Chu, na katsiyaw pi chuna makgapaxuwayaw Jehová (Hech. 20:35; Heb. 13:16). Mapakgsina David lichuwinalh xlakata tiku limasiya talakgalhaman: «Dios namakgtakgalha, nalikgawa akxni taskinij, y namaxki lipaxaw latamat nak katiyatni» (Sal. 41:1, 2, SXP). Komo nakalimasiyaniyaw talakgalhaman amakgapitsin, Jehová nakinkalimasiyaniyan talakgalhaman, chu uma natlawa pi ankgalhin napaxuwayaw (Sant. 2:13). w18.09 19:11, 12

Chatum tala wanikan Yoshiko nitlan tamakatsinin wanika. Tiku xmakuchina wanilh pi kaj nialh akglhuwa papaʼ xʼama latama. ¿Tuku tlawalh uma tala? Lakapala lakapastakli texto nema lu lakgati. Chu xtasiya pi nitu xlilakgaputsa akxni wanilh makuchina pi ni xpekuan, xlakata Jehová xmakgachipanit. Uma texto makgoxamixilh chu makgtayalh xliputum xnaku nalipawan Jehová. Nachuna akinin tlan nakinkamakgtayayan akxni natitaxtuyaw taʼakglhuwit. Xlakata tlakg liwana naʼakgatekgsaw la kinkamakgtayayan, pulana kalichuwinaw tuku xlakata Jehová maxkilh uma tamakatsinin Isaías. Jehová maxkilh xlakata nakamakgoxamixi judíos tiku xʼamaka kachilinkan kBabilonia. Pero nachuna tlawalh pi xtsokgwilika xlakata na xkamakgtayalh xlakskujnin tiku lamakgolh lata ama kilhtamaku (Is. 40:8; Rom. 15:4). Kkakilhtamaku nema lamaw lu katuwa, chu la uku tlakg lakaskinaw taʼakgpuwantin nema lichuwinan klibro xla Isaías (2 Tim. 3:1). w19.01 2:1, 2

Tiku lamakgxtakga chuntiyaku makgaxtokgkgo chu natitaxtukgo taʼakglhuwit nema lichuwinaw. Apóstol Pablo lichuwinalh apulaktu tuku xlakata talakaskin ni nalamakgxtakgkgo. Tsokgli: «Xachixku tiku ni kanajlani Malana xaskulunku litaxtu xpalakata xpuskat, chu xapuskat tiku ni kanajlani Malana xaskulunku litaxtu xpalakata xchixku; komo ni chuna xwa, xlakkamanan xataxkajwani xlitaxtukgolh, pero la uku xasantos litaxtukgo kxlakatin Dios» (1 Cor. 7:14). Lhuwa kstalaninanin Cristo tiku ni makgxtakgkgo Dios, laksakkgonit ni namakgxtakgkgo tiku tamakgaxtokgkgo maski ni skujnani Dios chu kgalhikgo lhuwa taʼakglhuwit. Makgapitsi lipaxuwakgo xlakata ni makgxtakgkgolh tiku tamakgaxtokgkgo xlakata alistalh tsukukgolh skujnanikgo Jehová (1 Cor. 7:16; 1 Ped. 3:1, 2). La uku, klhuwa congregaciones xlikalanka Katiyatni tapaxuwan wilakgolh natalan kxtamakgaxtokgatkan. Xlikana pi anta kkincongregacionkan anan tamakgaxtokgat tiku tapaxuwan wilakgolh, anta niku xachixku ni makgxtakgnan, paxki xpuskat chu xapuskat paxki chu maxki kakni xchixku (Heb. 13:4). w18.12 14:18, 19

Tachuwin Edén kilhchanima «tlan tamakgkatsi» o «lipaxuwakan», uma tukuwani lu xminini xlakata chuna xwanit. Xʼanan lhuwa liwat, lu stlan xtasiya chu latamanin xtakgalhikgo takaksni animales (Gén. 1:29-31). Akxni tachuwin xahebreo matitaxtika kgriego tachuwin jardín maklakaskinka tachuwin xagriego parádeisos. Maktum enciclopedia wan pi, akxni chatum griego xkgaxmata uma tachuwin, xlilakpuwan niku lu kalilakgatit anta niku ni xʼanan tuku nixatlan, xʼanan laklanka kiwi nema xmastakgo xtawakat, chu xʼanan kgalhtuchokgo niku xwi xastalanka chuchut chu xkilhtun xyakgo laktsu tuwan niku xpuchwayankgo antílopes chu borregos (Cyclopaedia, de M’Clintock y Strong; katamalakxtupi Génesis 2:15, 16). Uma kinkamakgtayayan na’akgatekgsaw tuku xlakata tlan nalimapakuwiyaw paraíso ama jardín xa’Edén. Dios kawililh Adán chu Eva kʼuma jardín pero alistalh katamakxtulh xlakata ni kgalhakgaxmatkgolh. Wa xlakata, xlakan chu xkamanan makgatsankgakgolh uma Paraíso (Gén. 3:23, 24). Kʼuma lu xastlan katiyatni nialhti latamalh asta akxni lakgsputli, max akxni milh Munkaklat. w18.12 3, 4:3-5

Natlatni liskujkgo nakamasiyanikgo xkamanankan xalak tlan tastakyaw xlakata tlan nalikatsikgo. Komo nalaksakkgo nastalanikgo tastakyaw nema kamasiyanikgolh xnatlatnikan, tlan nakakitaxtuni kxlatamatkan chu ni katikgalhikgolh taʼakglhuwit. Xlakata lu xatlan tlat, Jehová lakaskin pi xkamanan tlan kakakitaxtunilh kxlatamatkan (Is. 48:18). Wa xlakata, kinkamasiyaniyan lakwan tastakyaw xlakata la tlan nalikatsiyaw chu la nakalikatsiniyaw amakgapitsin. Kinkawaniyan pi kalakapastakwi chuna la xla lakapastaka chu nalikatsiyaw chuna la xla. ¿Wamputun uma pi nialh la tuku kiʼakstukan natlawayaw? Nichuna, wata tlakg kinkamaxkiyan talakaskin liwana tuku nalaksakaw (Sal. 92:5; Prov. 2:1-5; Is. 55:9). Kinkamakgtayayan xlakata liwana tuku nalaksakaw nema nakinkaliminiyan tapaxuwan chu kinkamaxkiyan talakaskin nalaksakaw tuku tlawaputunaw (Sal. 1:2, 3). Xlikana pi lu kinkamakgtayayan nalakpuwanaw chuna la Jehová. w18.11 19, 20:7, 8

Xlakata chuntiya nalilatamayaw xaxlikana ni namastayaw talakaskin pi nakinkamatlawikanan tuku amakgapitsin tlawakgo. Akxni katsiniw xaxlikana, chuna la xkatalalinaw kiʼamigoskan chu kintalilakgapasnikan tiku ni xtatayananin Jehová talakgpalilh. Makgapitsi maxkikgolh kakni xasasti kintakanajlakan, pero amakgapitsi lakgmakgankgolh. Kintalilakgapasnikan chu tiku kataskujaw o tiku kataʼanaw kʼescuela max nakinkawanikgoyan pi kamakgtlawaw akgtum talismanin. ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni namastayaw talakaskin pi nakinkamatlawiyan talismanin nema Jehová xkajni? Liwana nakatsiyaw tuku xlakata xkajni. Nachuna lu xlakaskinka naʼakxilhaw tuku lichuwinanit kilikgalhtawakgakan xlakata xkilhtsukut akgtum talismanin. Akxni lakapastakaw tuku xlakata ni makgtlawayaw umakgolh talismanin, liwana katsiyaw pi lilamaw tuku makgapaxuwa Dios (Efes. 5:10). Lipawankan Jehová chu xTachuwin kinkamakgtayayan ni napekuaniyaw tuku nawankgo amakgapitsin (Prov. 29:25). w18.11 11:10, 12

Tuku kaj lakapala la kkilatamatkan max natlawa pi napekuanaw chu namakgkatsiyaw pi nila tuku tlawayaw. Max José tlan chuna xtiʼakgspulalh. Pero tuku lalh limasiya pi xla liskujli natlawa putum tuku xmatlani xlakata Jehová wi tuku ksikulunatlawalh kxlatamat. Wa xlakata maski xtanuma kpulachin, liskujli xlakata namakgantaxti tuku xwani tiku xkuentajtlawa pulachin, chuna la xtlawa akxni kskujma kxchik Potifar (Gén. 39:21, 22). Chuna la José, max namin kilhtamaku wi tuku nala kkilatamatkan nema ni katsiyaw la nalakkaxtlawayaw. Pero, komo xakgalhkgalhinanin nawanaw chu naliskujaw putum tuku matlaniyaw, Jehová wi tuku tlan nasikulunatlawa kkilatamatkan (Sal. 37:5). Xlikana, max namin kilhtamaku ni katikatsiw tuku natlawayaw pero kalakapastakwi pi uma «ni wamputun pi nila tuku natlawayaw» chuna la wa apóstol Pablo (2 Cor. 4:8). Chu chuna nala komo naliskujaw pulana nawiliyaw kkilatamatkan tuku xla Dios. w18.10 29:11, 13

Kalilakpuwanti pi tatanokglhwi chatum tiku lu lakgapasaw, pero xla ni lakapastaka kintukuwanikan chu nipara tsinu kinkalakgapasan. ¿La xmakgkatsiw? Xlikana pi lu xlilipuwaw, xlakata kimputumkan lakaskinaw pi kakinkalakapastakkan. Pero ni kajwatiya lakaskinaw pi xlakapastakka tiku akinin, wata nachuna lakaskinaw pi lhuwa xtapalh xkinkaʼakxilhkan chu tuku tlawanitaw (Núm. 11:16; Job 31:6). Xlakata makglakgalhinanin akinin max natlawa pi nalakxla la lakaskinaw kakinkalakgapaskan. Nachuna xkakilhtamaku Satanás tlan natlawa pi lu xlakaskinka kakinkamakgkatsikan. Akxni chuna lay, ni maxkiyaw Jehová tatlankit chu takaknin nema lakgchan (Rev. 4:11). w18.07 7:1, 2

Ni kaks lilakawanaw pi Satanás chu xdemonios wi tuku nitlan kamalakpuwanikgo tiku kgalhikgo limapakgsin xlakata naʼakgskgawinankgo (1 Tim. 4:1, 2). Tiku pulalinkgo nixaxlikana takanajla wa tiku tlakg linkgo kuenta. ¿Tuku xlakata? Xlakata putum tiku kanajlakgo xtaʼakgsaninkan chu tlawakgo tuku Dios xkajni, tlan namakgatsankgakgo latamat nema nikxni sputa (Os. 4:9). Jesús xkatsi pi tiku xpulalinkgo takanajla kxkilhtamaku, xkaʼakgskgawikgo latamanin. Kawanilh: «Kgoxutanin wixin lakgtsokgkinanin, chu wixin fariseos, lakgaputiyunanin. Sampi litamakgstiliyatit ntakgayawana, chu ntiyat mpi judío natlawayatit akgmakgat chixku. Na akxni judío xwaj, akgtum liwaka xkaman nti xala kpupatin tlawakgoyatit, nixawa wixin» (Mat. 23:15). Jesús kawanilh tuku nitlan xʼama kakitaxtuni chu lu xlikana tuku kawanilh: «Wixin mintlatkan akgskgawini», tiku «makgnina» litaxtu (Juan 8:44). w18.10 7:5, 6

¿Tuku xlakata Jesús wa umakgolh tachuwin? Xla lichuwinampa: «Kalipaxuwatit, na chapaxuwana nkalilatapatit, sampi wa mintatlajakan anta nkʼakgapun, lu lhuwa; sampi nachuna ntisakgalikgoka xpalakachuwinanin Dios nti xlamakgo xalipulana akxni wixin nina xʼananatit» (Mat. 5: 12). Akxni kawilinika apóstoles chu kawanika pi nialh xlichuwinankgolh xtachuwin Dios, xlakan «tapanukgolh ktamakxtumit xla makgmapakgsinanin, chu xpaxuwakgoy». Xlikana pi xlakan ni lipaxuwakgolh pi xkawilinika, pero lipaxuwakgolh «[xlakata] lakgchankgolh nalipatikgoy ntamaxana xpalakata xtukuwini [Jesús]» (Hech. 5:41). La uku xlakskujnin Jehová xatapaxuwan tayaniyaw akxni patinanaw xpalakata xtukuwani Jesús o akxni titaxtuyaw xalaktuwa taʼakglhuwit (Sant. 1:2-4). Xtachuna la apóstoles, akinin nachuna ni lakgatiyaw patinanaw. Pero komo ni namakgxtakgaw Jehová akxni napatinanaw, xla nakinkamakgtayayan natayaniyaw. Akxni tlan kinkaʼakxilhan «Dios tiku xapaxuwana», tlakg paxuwayaw maski kinkaputsastalanikanan xlakata kintakanajlakan, maski kinkatalatlawakgoyan kifamiliajkan (1 Tim. 1:11). w18.09 21:18-20

Xlakata kʼuma «xaʼawatiya kilhtamaku» latamat lu «litatsamanit talipuwan chu takatsan» lhuwa latamanin lu lilakgaputsakgo (2 Tim. 3:1-5). Lhuwa nialh latamaputunkgo. Wankan pi akgatunu kata liwaka 800,000 latamanin xʼakstu kamakgnikan, uma wamputun pi atsinu ni takgatsi akgtum minuto chatum lataman xʼakstu makgnikan. Lu nitlan pero makgapitsi natalan nachuna makgkatsikgo chu xʼakstukan kamakgnikanit. Maski lhuwa kinatalankan ni taxlajwanikgo, makgapitsi titaxtukgo tuku lu tuwa chu talakaskin pi nakalimasiyaniyaw tapaxkit chu nakamakgtayayaw. Makgapitsi kaputsastalanikan chu kalikgalhkgamanankan. Amakgapitsi xlitayanitkan pi nitlan nakalichuwinankgo tiku kataskujkgo. O max lu tlakgwankgonit xlakata lhuwa kilhtamaku skujkgo o xlakata xtaskujutkan lu tuwa. Chu wi tiku kgalhikgo lu xatuwa taʼakglhuwit kxfamiliajkan, xlakata max tatamakgaxtokgkgonit tiku ni xtatayana Jehová chu nitlan lichuwinankgo. Xlakata anankgo umakgolh taʼakglhuwit, lhuwa kstalaninanin Cristo makgkatsikgo pi lu tlakgwankgonit. w18.09 13:3, 5

Natlatni makgtayakgo Jehová akxni kamakgpuwantinikgo xkamanankan xlakata tlakg naskujnanikgo Jehová. Chu min kilhtamaku umakgolh kamanan skujnanikgo Jehová putum kilhtamaku chu makgat niku ankgo makgtayanankgo. Makgapitsi litaxtukgo la misioneros, makgapitsi makgtayanankgo la precursores niku tlakg talakaskin tiku nalichuwinankgo Dios chu makgapitsi skujmakgolh kBetel. Xlikana, xlakata makgat niku wilakgo, xfamiliajkan nila kaʼakxilhkgo chuna la lakaskinkgo. Maski natlatni lu kapaxkikgo xkamanankan, kamakgpuwantinikgo chu kamaxkikgo talakaskin pi chuntiya kamakgtayanankgolh niku wilakgo. ¿Tuku xlakata? Xlakata lu lipaxuwakgo pi xkamanankan pulana wilikgo Jehová kxlatamatkan. Lhuwa umakgolh natlatni max makgkatsikgo chuna la Ana, tiku wa pi xmaskiwinit Jehová xkgawasa Samuel. Natlatni lu tlan tuku tlawakgo akxni liʼakxilhkgo uma la akgtum lanka talakgalhaman xlakata chuna taskujmakgo Jehová chu ni anan atanu tuku xtachuna (1 Sam. 1:28). w18.08 24:4

Pero Jesús nikxni wa pi nila katitanulh (Mat. 19:23). Jesús nachuna lichuwinalh: «[Tapaxuwan] lapatit wixin limaxkgenin; sampi nakalakgchanan xtapakgsin Dios» (Luc. 6:20). Xlikana, uma ni wamputun pi putum limaxkgenin xkgaxmatnikgolh chu xmakglhtinankgolh lhuwa tasikulunalin. Lhuwa limaxkgenin tiku ni kstalaninanin Jesús litaxtukgolh. Uma kinkamasiyaniyan pi nila nawanaw pi chatum lataman tlan o nitlan talalin Jehová kaj xlakata tuku kgalhi. Kxkachikin Jehová wilakgolh lhuwa natalan lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku paxkikgo chu skujnanikgo xliputum xnakujkan. Biblia kamaxki uma tastakyaw tiku kgalhikgo tumin: «Ni wa nalipawankgoy [tumin] wa ntu nkaj xalan nalakgsputa, chi wa mpi wa nkalipawankgolh Dios xastakna» (1 Tim. 6:17-19). Pero Dios kawani xlakskujnin tiku kgalhikgo tumin chu tiku limaxkgenin, pi nitlan kitaxtu paxkikan tumin (1 Tim. 6:9, 10). Komo chuna nakaʼakxilhaw natalan chuna la kaʼakxilha Jehová, ni katikalakputsananiw kaj xlakata tuku kgalhikgo. w18.08 10, 11:11, 12

Xlikana pi akinin lu limasiyaniputunaw Jehová pi paxtikatsiniyaw xlakata kinkamaxkiyan talakgalhaman namakgtapakgsiyaw kxkachikin. Katsiyaw pi tuku tlakg xlakaskinka laksaknitaw kkilatamatkan wa namakamaxkiyaw kilatamatkan. Putum kilhtamaku lakgmakganaw tuku nixatlan. Kapaxkiyaw chu kamaxkiyaw kakni kinatalankan xlakata katsiyaw pi na tapakgsinikgo Jehová (Rom. 12:10). Biblia liwana kinkawaniyan uma: «Kintikukan Dios, ni ama ka’akgxtakgwili ti talipawan» (Sal. 94:14, SXP). Uma tamalaknun xlikana nakgantaxtu maski natitaxtuyaw tuku nitlan. Ni para wa linin natlawa pi Dios nialh nakinkapaxkiyan (Rom. 8:38, 39). «Chu wa lapi lamaw, pus wa nkinTlatikan ntapakgsiniyaw, chi lapi naniyaw, na wa ntapakgsiniyaw. Chuna mpi maski latamayaw, su naniyaw, chunata mpi xla nkinTlatikan» (Rom. 14:8). Lakaskinaw pi xchilha ama kilhtamaku akxni nakamaxkipara latamat x’amigos tiku ni makgxtakgkgolh (Mat. 22:32). Asta la uku lipaxuwayaw lhuwa tasikulunalin. Chuna la wan Biblia: «Snun lipaxaw lamaka nak pulataman, latani tachixkuwit ixDioskan tatlawanit xastakna kiDioskan, wanikan Jehová. Snun tapaxawa ama tachixkuwit nima Dios kalaksaknit xlakata ixla natawan» (Sal. 33:12, SXP). w18.07 26:18, 19

Lhuwa latamanin kanajlakgo pi xlakata chatunu laksaka tuku natlawa kxlatamat, tlan nalaksakkgo tuku nalakaskinkgo komo nakamaxki talakaskin xtalakapastaknikan. Max nalilakpuwankgo tuku Pablo kawanilh Corintios xlakata liwat: «¿Tuku xlakata nakililakputsanani xtalakapastakni atanu lataman xlakata tuku klaksaka naktlaway?» (1 Cor. 10:29). Xlikana pi akinin tlan nalaksakaw niku nakgalhtawakgayaw chu tuku naliskujaw kkilatamatkan. Pero kililakapastakatkan pi nila putum tlawayaw tuku akinin lakaskinaw chu tuku nalaksakaw max alistalh nitlan nakitaxtu. Wa xlakata, Pablo wa tachuwin xla texto xala uku. Uma kinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw pi tuku tlawaputunaw ni wa tlakg xlakaskinka akxni wi tuku nalaksakaw. w18.04 10:10

Chatum kstalanina Cristo max nawan pi kakninani Dios pero tlawama tuku nitlan (Jud. 11). Max lhuwa lichuwinan Dios chu ankgalhin an ktamakxtumit, pero nachuna kgalhi nitlan talakapastakni xlakata lilakpuwan talakgxtumit xalimaxana, lhuwa tuku kgalhiputun o asta max sitsini chatum tala (1 Juan 2:15-17; 3:15). Uma ni xatlan talakpuwan max namatlawi talakgalhin. Xlikana pi max amakgapitsin ni katsikgo tuku lakpuwanaw o tuku tlawayaw, pero Jehová putum akxilha chu katsi komo xlikana wa tatayayaw (Jer. 17:9, 10). Maski chuna, Jehová ni tunkun kinkalakgmakganan. Komo akxilha pi tamakgatlinimaw xla kinkawaniyan: «Kakintaspitnitit» Xla lakaskin pi wa katatayaw chu ni natlawayaw tuku nitlan, liwaka akxni tlawaputunaw tuku nitlan (Is. 55:7). Komo chuna natlawayaw, xla nakinkamakgtayayan chu namaxki litliwakga kintakanajlakan, tuku makgkatsiyaw chu tuku maklakaskinaw xlakata tlan natalatlawayaw talakgalhin (Gén. 4:7). w18.07 18:5, 6