Agosto

Anta ktamakxtumit, ankgalhin kinkawanikanan tuku Jehová chu Jesús tlawakgonit kimpalakatakan. Akinin lu paxtikatsiniyaw, wa xlakata ankgalhin liskujaw xlakata nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús kkilatamatkan (2 Cor. 5:14, 15). Nachuna, namalankiyaw Jehová xlakata mastalh xlatamat xKgawasa. Pulaktum la namalankiyaw wa pi xatapaxuwan namastayaw kintakgalhtinkan ktamakxtumit. Limasiyayaw pi lu paxkiyaw Jehová chu Jesús akxni wi tuku tlawayaw kxpalakatakan maski tuwa makgkatsiyaw. Lakgachunin tuwa makgkatsiyaw anaw ktamakxtumit. Akgtum liʼakxilhtit, lhuwa congregaciones ankgo xtamakxtumitkan nema tatlawa xʼitat semana maski lu tlakgwankgonit xlakata skujkgo ama kilhtamaku. Chu atanu tamakxtumit tatlawa xlisputni semana, akxni latamanin jaxmakgolh. ¿Akxilha Jehová pi anaw ktamakxtumit maski tlakgwanitaw? Chuna, Jehová lu lanka xtapalh liʼakxilha akxni anaw ktamakxtumit maski tuwa makgkatsiyaw (Mar. 12:41-44). w19.01 29:12, 13

Jesús na makgkatsilh tuku xlipatinankgo latamanin. Akgtum liʼakxilhtit, max makgastakka kʼakgtum xalimaxkgen familia. Xlakata taskujli xtutlat, José, katsinilh makgapitsi xapalha taskujut (Mat. 13:55; Mar. 6:3). Chu max na makgkatsilh tuku tamakgkatsi akxni niy chatum tiku lu paxkiya, xlakata José max nilh akxni Jesús nina xmatsuki xtaskujut. Nachuna, katsilh tuku kitaxtu kgalhikan familia tiku ni watiya takanajla kgalhikgo (Juan 7:5). Uma tuku titaxtulh makgtayalh naʼakgatekgsa xtaʼakglhuwitkan chu tuku xmakgkatsikgo latamanin. Limasiyalh pi xmakgkatsi tuku xmakgkatsikgo amakgapitsin akxni tlawalh milagros. Uma ni kaj xafuerza tlawalh, wata chuna tlawalh xlakata xkalakgalhaman tiku xpatinamakgolh (Mat. 20:29-34; Mar. 1:40-42). Kalilakpuwaw la xmakgkatsi akxni lilh alakatanu chatum chixku tiku akgatapa xwanit xlakata namapaksa o akxni malakastakwanilh xkgawasa chatum puskat tiku xninita xchixku (Mar. 7:32-35; Luc. 7:12-15). w19.03 16:10, 11

Kalilakpuwaw la makgkatsilh Jesús xaʼawatiya katsisni akxni latamalh unu kKatiyatni. Xlakata lhuwa latamanin tlan xlatamakgolh xtalakaskin pi ni xmakgxtakgli Dios maski xmakgnika. ¿Xmakgantaxtilh? (Rom. 5:18, 19). Chu tuku tlakg xlakaskinka, max nitlan xlichuwinanka xTlat (Job 2:4). Akxni xa’awatiya katawayalh xʼapóstoles, tuku xlichuwinamakgolh lu tuwa kitaxtulh xlakata «titsukukgolh laliʼakgslokgoy xati nchatum xlakan xapuxku nawan». Maski chuna, xtasiya pi Jesús ni kasitsinilh, tlan kalikatsinilh. Kalakgalhamalh pero lakatitum kastakyawalh, chu kawanipa la nalikatsikgo. Kawanilh lakwan tachuwin xlakata ni makgxtakgkgolh (Luc. 22:24-28; Juan 13:1-5, 12-15). Chuna la Jesús, ni lakapala nasitsiyaw maski wi tuku lilakgaputsayaw. Komo nalilakpuwanaw pi kimputumkan wi tuku wanaw chu tlawayaw nema nitlan kamamakgkatsini amakgapitsin tlan natapatinanaw (Prov. 12:18; Sant. 3:2, 5). Nachuna lu tlan nakitaxtu komo nakawaniyaw lakwan tachuwin tiku kgalhikgo lakwan tayat (Efes. 4:29). w19.02 11, 12:16, 17

Xlimapakgsin Moisés xwan pi niti nalimawakakan takgsanin. Tiku xlimawakakan taʼakgsanin xtalakaskin nakatsi tiku chuna xlimawakama (Deut. 19:16-19; 25:1). Nachuna, xlakata nalimawakakan uma talakgalhin, xtalakaskin chatiy tiku xwankgolh tuku xlanit (Deut. 17:6; 19:15). Pero ¿tuku xtlawakan komo kaj chatum x’akxilhli tuku lalh? Uma lataman ni xtalakaskin nalakpuwan pi nitu katitlawanika, xlakata Jehová putum akxilha. Xla nikxni tlawa tuku ni xa’akgstitum. Kasikulunatlawa tiku ni makgxtakgkgo chu kgalhakgaxmatkgo xlimapakgsin, pero kamalakgaxokge tiku lakatsalakgo xlimapakgsin (2 Sam. 22:21-23; Ezeq. 9:9, 10). Max wi tiku tlawakgo tuku nitlan chu tasiya pi nitu tlawakan, pero Jehová nakamalakgaxokge akxni nachan kilhtamaku (Prov. 28:13). Chu komo ni makgxtakgkgo tuku tlawakgo, kaj ni makgas nakatsikgo pi «tuwa [patinankan] kxmakan Dios xastakna» (Heb. 10:30, 31). w19.02 23, 24:20, 21

Moisés putum kilhtamaku xputsa xtapulalit Jehová. Chuna, «tilitatliwakglhi, xtachuna mpala lu[...] man xʼukxilhma Dios ntu ni tasiyuj» (Heb. 11:24-27). Akgtiy papaʼ alistalh lata taxtukgolh israelitas k’Egipto asta akxni nina xchankgoy ksipi Sinaí, tawilalh akgtum lanka ta’akglhuwit. Putum kachikin tsukukgolh taʼakglhuwikgo xlakata ni xʼanan chuchut chu talalakatawakakgolh Moisés. Wa xlakata lu tuwa xwanit chu asta Moisés wanilh Jehová: «¿Tuku naktatlawa uma kachikin? ¡Kaj nialh makgas nakiʼaktalamakgnikgo!» (Éx. 17:4). Jehová maxkilh uma limapakgsin: xtalakaskin nalinika xkiwi akgtum lanka chiwix kʼHoreb, chu xtsukulh taxtu lhuwa chuchut. Biblia chuntiya wan: «Moisés chuna tlawalh kxlakatin lakgkgolotsin xalak Israel». Israelitas likgotnankgolh chuchut nema taxtulh chu taʼakglhuwit lakkaxlalh (Éx. 17:5, 6). w18.07 13:4, 5

Jehová maklakaskin congregación xlakata nakinkamatliwakglhan. Akxni kapaxkiyaw natalan, limasiyayaw pi paxkiyaw Dios. Tlawayaw putum tuku matlaniyaw xlakata nakamakgtayayaw naʼakxilhkgo pi Jehová lu lhuwa xtapalh kaʼakxilha chu lu kapaxki (1 Juan 4:19-21). Apóstol Pablo kawanilh kstalaninanin Cristo: «Chuntiya kalamakgtayatit minchatunukan chu kalamatliwakglhtit minchatunukan, chuna la tlawapatit» (1 Tes. 5:11). Xlikana, putum akinin, ni kaj xman wa lakgkgolotsin, tlan nakamakgoxamixiyaw chu nakamakgpuwantiniyaw kinatalankan chuna la tlawakgo Jehová chu Jesús (Rom. 15:1, 2). Makgapitsi natalan tiku kgalhikgo tajatat xlakata tuku makgkatsikgo, max maklakaskinkgo xtamakgtaykan makuchinanin chu maklakaskinkgo likuchun (Luc. 5:31). Lakgkgolotsin chu makgapitsi natalan katsikgo pi ni makuchinanin. Pero, katsikgo pi lu xlakaskinka nakgalhakgaxmatkgo uma limapakgsin: «Tlan kakamamakgkatsinitit tiku lu lakgaputsamakgolh, kakamakgtayatit tiku xlajwanankgonit, kalatatayanitit mimputumkan» (1 Tes. 5:14). w18.09 14:10, 11

Tlakg lipawanaw Jehová akxni tlakg liwana lakgapasaw. Chu tlan nalakgapasaw akxni liwana likgalhtawakgayaw Biblia chu lilakpuwanaw tuku likgalhtawakgayaw. Biblia lichuwinan la kamakgtayanit Jehová xkachikin chu kinkamasiyaniyan pi na nakinkakuentajtlawayan la uku. Kalilakpuwaw tuku lichuwinan Isaías xlakata nakinkamakgtayayan naʼakxilhaw la makgtayanan Dios. Tamalakxtumi chatum mapuchwayanina nema kakuentajtlawa xborregos. Lichuwinan: «Xmakxpan nakalimastokga borregos; chu nakachaxlin» (Is. 40:11). Akxni makgkatsiyaw pi Jehová kinkaʼakgpixtiyayan o kinkasnatan, tlan makgkatsiyaw chu nitu lipekuanaw. Wa xlakata texto xala uku kinkamakgtayayan xlakata tlan natayaniyaw taʼakglhuwit nema natitaxtuyaw. Ankgalhin kalilakpuwaw umakgolh tachuwin nema tlan kinkamamakgkatsiniyan. Komo chuna natlawayaw nakinkamakgtayayan natayaniyaw tuku talakatsuwima. w19.01 7:17, 18

¿Wi tuku makgantaxtiputuna xlakata tlakg namatliwakglha mintakanajla? Max liskujpat xlakata nalikgalhtawakgaya Biblia chali chali o tlakg namakgtayanana ktamakxtumit chu tlakg nalichuwinana Dios. Komo chuna, ¿la makgkatsiya akxni akxilha pi tlan kitaxtuniyan o akxni amakgapitsi akxilhkgo chu wanikgoyan laktlan tachuwin? Xlikana pi max lu lipaxuwaya. Chuna, xlakata wix wa pulana wiliya kmilatamat tuku xtalakaskin Dios, chuna la tlawalh Jesús (Prov. 27:11). Komo nalilakgaputsaya tuku xla mintakanajla, lu napaxuwaya chu namakgkatsiya pi wi tuku xlakaskinka tlawapat kmilatamat. Apóstol Pablo tsokgli: «Tliwekglh katawilatit kmintakanajlakan, chu na ni titalakgpaliyatit, xaliʼankgalhin nalistakatit kxtaskujut nkimPuchinakan kakatsitit mpi wa mintaskujutkan ntu ntlawapatit xpalakata nkimPuchinakan, ni kaj kgoxaj tlawayatit» (1 Cor. 15:58). Tiku liskujkgo xlakata nakgalhikgo tuku lakaskinkgo, la komo natlajakgo tumin o lu nakalakgapaskan, ni kgalhikgo xaxlikana tapaxuwan (Luc. 9:25). w18.12 22:12, 13

David lichuwinalh akxni latamanin xalak Katiyatni nakgalhakgaxmatkgo xaʼakgstitum xlimapakgsin Dios (2 Ped. 3:13). Isaías 65:22 wan: «Xlakata chuna la xlimakgas latama kiwi nachuna nawan kinkachikin». Latamanin akglhuwa kata nalatamakgo. Chuna la wan Revelación 21:1-4, linin nialh katiʼanalh kxasasti katiyatni, niku Dios nakasikulunatlawa xlakskujnin tiku ni makgxtakgkgo. Xapulana Paraíso lakgsputli, pero ni xliputum kilhtamaku. Dios kamalaknunilh latamanin pi xʼama kasikulunatlawa. Chu David lichuwinalh pi tiku tlan likatsikgo chu tiku xaʼakgstitum namakglhtinankgo Katiyatni chu putum kilhtamaku anta nalatamakgo (Sal. 37:11). Nachuna, tuku lichuwinalh Isaías tlawa pi xatapaxuwan nakgalhkgalhiyaw akxni nakgantaxtu tamalaknun nema Jesús tlawanilh chixku tiku xpaxtuwaka (Is. 11:6-9; 35:5-10; 65:21-23; Luc. 23:43). Wix na tlan nalatapaya kParaíso. w18.12 7:22, 23

¿Tlan nalakgmakgankgoyaw putum talakapastakni xalak kakilhtamaku? Nila, xlakata anta lamaw (1 Cor. 5:9, 10). Asta akxni lichuwinanaw Dios kgaxmataw nixaxlikana tamasiy nema kanajlakgo latamanin. Pero maski chuna, talakaskin pi nialh nalilakpuwanaw chu namaxtuyaw kkintalakapastaknikan. Chuna la tlawalh Jesús, talakaskin tunkun nalakgmakganaw talakapastakni nema Satanás lakaskin pi kakgalhiw. Nachuna, ni lu akxtum nakatalalinaw latamanin tiku lakapastaknankgo chuna la kakilhtamaku (Prov. 4:23). Akgtum liʼakxilhtit, talakaskin kuenta natlawayaw tiku nakatalalinaw. Biblia kinkawaniyan pi, komo nakatasmaniyaw tiku ni skujnanikgo Jehová, nachuna nalakpuwanaw la lakpuwankgo (Prov. 13:20; 1 Cor. 15:12, 32, 33). Nachuna talakaskin liwana nalaksakaw tuku lilakgastananaw. Akxni nalakgmakganaw lilakgastan nema masiya evolución, tiku tlawakgo tuku ni tlan o talakgxtumit xalimaxana, natlawa pi ni natanu kkintalakapastaknikan tuku xalixkajni nema ni tatalakxtumi «xtakatsin Dios» (2 Cor. 10:5). w18.11 21:16, 17

¿Tuku natlawayaw xlakata chuntiya natamakgxtakgaw kxaxlikana? Pulaktum wa pi katlawaw putum tuku matlaniyaw xlakata nakamasiyaniyaw amakgapitsin tuku wan Biblia. Komo chuna natlawayaw, akinin liwana nalichipayaw «xtachuwin Dios» (Efes. 6:17). Kimputumkan tlan naliskujaw xlakata tlakg tlan makgalhtawakgenanin nawanaw chu liwana namaklakaskinaw «ntachuwin xla talulokgtat» (2 Tim. 2:15). Komo nalimaklakaskinaw Biblia xlakata nakalimakgtayayaw amakgapitsin natamawakgo xaxlikana chu nalakgmakgankgo tuku nixaxlikana masiya kakilhtamaku, liwana natawila kkinakujkan chu kkintalakapastaknikan tamasiy xalak Biblia. Uma nakinkamakgtayayan chuntiya nalilatamaputunaw tuku xaxlikana. Xaxlikana akgtum lanka tamaskiwin nema kinkamaxkinitan kinTlatkan xalak akgapun. Uma tamaskiwin kinkamakgtayayan tlan talalinaw Jehová. Putum tuku Jehová kinkamasiyaninitan kajku xlitsukun, xlakata kinkamalaknuninitan pi chuntiya tlan natamawayaw tuku xaxlikana xliputum kilhtamaku. Wa xlakata, akgtum perla kaliʼakxilhwi tuku xaxlikana nema lu lhuwa xtapalh. Chuntiya katamawaw chu nikxni kastaw (Prov. 23:23). w18.11 8:2; 12:15-17

Noé makatsininalh pi Jehová xʼama limin lisputni. Kaʼakxilhwi tuku wa Jesús: «Sampi akxni nkilhtamaku, akxni ni xachin munkaklat, xwayamakgo, xkgotnamako, [xtamakgaxtokgmakgo], chu na [xlamamakgaxtokgmakgo], asta maski akxnitiya ntitanulh kʼarca Noé. Na ni katsikgolh asta ni liwaya milh munkaklat, na liyankgolh xlipakskan; pus na chuna nawan akxni namin xKam nchixku» (Mat. 24:38, 39). Maski latamanin nitlan xlikatsikgo, Noé liwana kamakatsinilh latamanin tuku xʼama la. La uku, kalitachuwinanaw latamanin Tamapakgsin xlakata nakatsikgo tuku xtalakaskin Dios. Chuna la Jehová, lakaskinaw pi latamanin kakgaxmatkgolh uma tamakatsinin chu chuntiya nalatamakgo (Ezeq. 18:23). Nachuna akxni lichuwinanaw Dios k’akgatunu chiki chu niku lhuwa tsamakan kinkamakgtayayan xlakata tlakg lhuwa latamanin nakatsikgo pi xTamapakgsin Dios namasputu putum tiku nitlan likatsikgo (Ezeq. 3:18, 19; Dan. 2:44; Rev. 14:6, 7). w18.05 19:8, 9

¿Tuku natlawaya komo mapakgsinanin nialh namastakgo talakaskin nalichuwinankan Dios kminkachikin chu nakgalhskinkana xlakata natalan? ¿Tlan nawanaw putum tuku katsiyaw? Kalilakpuwaw tuku tlawalh Jesús akxni mapakgsina xalak Roma tlawanilh takgalhskinin. Stalanilh tastakyaw nema wan pi anan «kilhtamaku akxni ni nachuwinankan chu kilhtamaku akxni tlan nachuwinankan», chu lakgachunin ni kgalhtinalh (Ecl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14). Akxni chuna natitaxtuyaw, kuenta natlawayaw tuku nawanaw xlakata ni katuwa nawiliyaw xlatamatkan kinatalankan (Prov. 10:19; 11:12). Biblia lichuwinan pi tiku ni makgxtakga Jehová «lichuwinan tuku xaʼakgstitum» o wan tuku xaxlikana (Prov. 21:28). Wa xlakata, talakaskin nakawaniyaw lakgkgolotsin putum tuku la chu nitu namatsekgaw. Xlakan xlikatsitkan tuku xaxlikana xlakata chuna tlan nakatsikgo la namakgtayakgo tiku tlawanit talakgalhin chu chuna tlan natalalimpara Jehová (Sant. 5:14, 15). w18.10 10:17, 18

¿La tlan nalamatliwakglhaw kinchatunukan? Kakatsiw la nakgaxmataw (Sant. 1:19). Kgaxmatkan chu makgkatsikan tuku makgkatsi achatum limasiya pi paxkinanaw. ¿La namatliwakglhaw tiku taxlajwanima? Kalilakpuwaw la xmakgkatsiw akinin komo chuna xtitaxtuw chu liwana katlawaniw takgalhskinin xlakata tlan naʼakgatekgsaw tuku makgkatsi. Xlitasiyat kkilakankan pi xlikana kalilakgaputsayaw chu kapaxkiyaw. Komo tala kinkawaniputunan tuku titaxtuma liwana kakgaxmatniw chu kalimasiyaniw takgalhkgalhin. Tlan max liwana naʼakgatekgsniyaw tuku titaxtuma komo liwana nakgaxmatniyaw. Nachuna xla, nakinkalipawanan chu nakinkakgaxmatniyan tuku nawaniyaw. Akxni limasiyayaw pi xlikana kalilakgaputsayaw, tlan nakamamakgkatsiniyaw amakgapitsin. w18.09 14:10; 15:13

Xlakata tlan natamawayaw xaxlikana talakaskin nakuentajtlawayaw kinkilhtamakujkan. Talakaskin kilhtamaku xlakata nalikgalhtawakgayaw Biblia chu amakgapitsi likgalhtawakga, kiʼakstukan nakgalhtawakgayaw, nalakkaxwiliyaw tuku nataʼakxilha ktamakxtumit chu naʼanaw ktamakxtumit. Natamawaxtuyaw kilhtamaku nema akxni tlawamaw tuku ni lu xlakaskinka (Efes. 5:15, 16). ¿La xlilhuwa kilhtamaku talakaskin xlakata nakatsiyaw tamasiy xalak Biblia nema ni xalaktuwa? Max chatunu akinin tanu tanu la xlilhuwa kilhtamaku namakgapalayaw. Pero nakatsiniyaw xlakata xliskgalala, xtayat chu tuku tlawanit Jehová (Rom. 11:33). Xapulana revista xla Makatsinina nema taxtulh kxaʼinglés tamalakxtumilh tuku xaxlikana «kgantum aktsu xanat» chu mastalh uma tastakyaw: «Ni kajwatiya katatamakgxtakgti kgantum xanat. Komo kaj xman akgtum talakaskin, Dios ni lhuwa xtimastalh. Chuntiya kakit; chuntiya kaputsa». Akxni nalatamayaw putum kilhtamaku, tlan chuntiya nakatsiniyaw tuku xla Jehová. La uku, tlakg xlakaskinka pi liwana namaklakaskinaw kinkilhtamakujkan xlakata natamawayaw putum tuku xaxlikana. w18.11 5:7

Xachixku wa tiku pulana xlimasiyat ta’akgatekgsni, Biblia wan pi akxtum «xlitatawilat xpuskat chu lakatitum natawilakgo». Uma kilhchanima pi talakaskin «na’akgatekgsni» (1 Ped. 3:7). Xlakata wi tiku nala’akgatekgsnikgo, talakaskin liwana nakatsikgo tuku titaxtumakgo. Chixku tiku akgatekgsni xpuskat, katsi pi xmakgtayana chu tanu tanu tayat kgalhikgo, pero katsi pi uma ni tlawa pi tlakg xlakaskinka nalitaxtu nixawa xpuskat (Gén. 2:18). Wa xlakata, xla xlakaskinka akxilha tuku makgkatsi xpuskat chu maxki kakni. Chixku tiku liwana akgatekgsa tuku makgkatsi xpuskat nikxni limasiya pi lakgati atanu puskat. Na nichuna tlawa anta kredes sociales chu ni para k’atanu sitios xla Internet (Job 31:1). Ankgalhin maxki kakni xpuskat, ni kaj xman wa xlakata paxki, wata nachuna xlakata paxki Dios chu lakgmakgan tuku nitlan (Sal. 19:14; 97:10). w18.09 29:3, 4

¿Tuku xlakata tuwa tamakgkatsi naliskuja tuku katsinikan kxTachuwin Dios? Xlakata lamaw «kxaʼawatiya kilhtamaku», lu tuwa tamakgkatsi chuntiya nataktujuyaw. Akxtum katalamaw latamanin tiku x’akstukan kapaxkikan, paxkikgo tumin, chixkuwitnankgo, tlanka kamakgkatsikan chu ni machokgokgo tuku nitlan tlawaputunkgo (2 Tim. 3:1-3). Max wi tiku tlan nalakgmakgan uma tayat, nema anan kkakilhtamaku, pero max nalakgsitsi tuku tlan nakakitaxtuni amakgapitsin (Sal. 37:1; 73:3). Max nakgalhskinkan komo tlan kitaxtu kalilakgaputsakan amakgapitsin chu komo latamanin nialh nakamaxkikgo kakni komo nataktujukgo. Komo namastayaw talakaskin pi nakinkapasayan uma tayat xalak kakilhtamaku, nialh tlan katikatalaliw natalan chu nakinkalaktlawayan. Wa xlakata, lu nakinkamakgtayayan nakgalhtawakgayaw chu namakglhkatiyaw xatlan xliʼakxilhtitkan tiku kalichuwinan Biblia. w18.09 3:1

Akxni Jehová malakatsukilh kakilhtamaku, xʼakstu xwi. Pero ni kaj xʼakstu lilakgaputsaka, wata kamaxkilh latamat tuku staknankgo, chuna la ángeles chu latamanin. Xla chatum «Dios tiku xapaxuwana» chu lipaxuwa akxni wi tuku maskiwinan (1 Tim. 1:11; Sant. 1:17). Nachuna, xlakata lakaskin pi akinin napaxuwayaw, kinkamasiyaniyan la nalakgalhamananaw (Rom. 1:20). Dios katlawalh latamanin chuna la xla likatsi (Gén. 1:27). Chuna, kinkatlawan xlakata nakgalhiyaw tayat nema xla kgalhi. Wa xlakata, komo kgalhiputunaw tapaxuwan talakaskin pi nastalaniyaw xliʼakxilhtit, nakalilakgaputsayaw amakgapitsin chu nakalakgalhamanaw (Filip. 2:3, 4; Sant. 1:5). ¿Tuku xlakata? Xlakata Dios chuna kinkatlawan. Maski makglakgalhinanin akinin tlan nalakgalhamananaw chuna la xla. Jehová lakaskin kastalaniw xliʼakxilhtit, wa xlakata paxuwa akxni lakgalhamananaw (Efes. 5:1). w18.08 18:1, 2; 19:4

Kgalhakgaxmataw Jesús akxni tlawayaw tuku kinkawaniyan. Ni kamastaw talakaskin nakinkalaktlawayan «taʼakglhuwit nema titaxtukan klatamat» (Luc. 21:34). Kakgalhakgaxmatwi xlimapakgsin Jesús maski tuwa tuku titaxtuyaw. Lhuwa natalan titaxtukgo laklanka taʼakglhuwit, pero ni makgxtakgkgo Jehová maski chuna. Nachuna, kgalhakgaxmataw Jesús akxni kamakgtayayaw tiku kinkapulalinkgoyan (Heb. 13:7, 17). Xkachikin Jehová lhuwa talakgpalit tlawakgonit. Akgtum li’akxilhtit, kinkamaxkikanitan xalaksasti tuku namaklakaskinaw xlakata nalichuwinanaw Dios. Nachuna lakgpalikanit la tlawakan tamakxtumit xla itat semana chu la tlawakan, kaxtlawakan chu kuentajtlawakan Pukgalhtawakga. ¿Nixlikana pi lu paxtikatsiniyaw pi liwana kinkapulalinkanan? Liwana katsiyaw pi Jehová nasikulunatlawa kintaskujutkan xlakata kgalhakgaxmataw xtapulalit nema kinkamaxkiyan xkachikin. w19.03 10, 11:11, 12

Tuku ni lu liwana katsikan natlawa pi nata’akgskgawiyaw. Chuna titaxtukgolh israelitas kxkilhtamaku Josué (Jos. 22:9-34). Israelitas tiku xwilakgolh xʼalakgaputu kgalhtuchokgo Jordán, kgaxmatkgolh pi tiku xwilakgolh alakgaputu (la tribus xla Rubén chu Gad, chu itat xtribu Manasés) xtlawakgonit akgtum pumakamastan. Uma xlikana xwanit, pero ni putum lichuwinanka tuku xlanit. Xlakata tuku kawanika, tiku xwilakgo xʼalakgaputu kgalhtuchokgo, wankgolh pi xnatalankan xtalalakatawakamakgolh Jehová, wa xlakata xʼamakgo katalatlawakgo (Jos. 22:9-12). Pero tlan kitaxtulh xlakata pulana kamalakgachaka makgapitsin lakchixkuwin xlakata nakatsikgo tuku xlikana xlanit. Xlakan katsikgolh pi xnatalankan ni xtlawakgonit pumakamastan xlakata natlawakgo tamakamastan. Wata chuna xtlawakgonit xlakata xkamanankan nakatsikgo pi xlakan na xlakskujnanin Jehová xwankgonit. Xlikana pi israelitas tiku xwilakgo xʼalakgaputu kgalhtuchokgo Jordán mastakgolh tapaxtikatsinit xlakata pulana putsakgolh tuku xlikana xlanit chu ni kamakgnikgolh xnatalankan. w18.08 5:9, 10

Pablo lichuwinalh pi asta tiku kakninani Dios max natlawa tuku nitlan. Tiku tlawakgo tuku nitlan max lakpuwankgo pi chuntiya tlan talalinkgo Jehová. Pero maski chatum lataman x’amigo Dios wamputun, ni kilhchanima pi Jehová tlan makgamakglhtinan (1 Cor. 10:1-5). Chuna la israelitas tlakgwankgolh akxni Moisés ni lakapala taspitli ksipi xla Sinaí,akinin kstalaninanin Cristo max na natlakgwanaw xlakata nalakpuwanaw pi xkilhtamaku Jehová makgapalama. Max nalakpuwanaw pi lhuwa kilhtamaku tsankga xlakata nakgantaxtu uma tamalaknun o nalakpuwanaw pi ni katikgantaxtulh. Komo ni kuenta natlawayaw, uma talakpuwan max natlawa pi pulana nawiliyaw tuku akinin lakaskinaw chu ni wa xtalakaskin Jehová. Max natamakgatliniyaw Dios chu natlawayaw tuku nitlan nema nikxni xlakpuwanitaw natlawayaw. w18.07 21:17, 18

Akinin nachuna makglhtinanaw tasikulunalin akxni Jehová liwana kinkalakgapasan. Pero ¿tuku natlawayaw xlakata Jehová xʼamigos nakinkaʼakxilhan? Napaxkiyaw chu namakamaxkiyaw kilatamatkan (1 Cor. 8:3). Wa xlakata talakaskin pi nakuentajtlawayaw la talalinaw Jehová. Chuna la kstalaninanin Cristo xalak Galacia tiku Pablo katsokgnanilh pi ni xmastaw talakaskin pi «ntalakapastakna xala katuxawat» kskujni nalitaxtuyaw, uma na wamputun pi ni naputsayaw pi kakinkalakgapaskan (Gál. 4:9). Dios liwana xkalakgapasa umakgolh kstalaninanin Cristo. Pero xla kawanilh pi xlakgtaspitmaparakgolh tuku ni xkgalhi xtapalh. La komo xkawanima: «Lhuwa tuku katsininitantit, ¿tuku xlakata lakgtaspitparayatit tuku ni lhuwa xtapalh nema makgxtakgtit?». w18.07 8:5, 6

Ni talakaskin napatinanaw xlakata alistalh natsukuyaw kgalhakgaxmataw xlimapakgsin Dios. Tlan nakatsiniyaw akxni nalikgalhtawakgayaw Biblia xlakata latamanin xala makgasa tiku tlawakgolh tuku nitlan chu nalilakpuwanaw. Umakgolh tastakyaw o tamasiy wa Dios tiku masta chu wa tuku tlakg tlan anan. Akgtum li’akxilhtit, kalilakpuwaw la patinalh David akxni ni kgalhakgaxmatli Dios chu tatlawalh talakgxtumit xalimaxana Bat-seba (2 Sam. 12:7-14). Akxni nalikgalhtawakgayaw uma texto, tlan nalilakpuwanaw umakgolh takgalhskinin: «¿La xtlawalh David xlakata ni xlipatinalh uma? Komo akit nachuna xaktatekgsli, ¿tuku xaktlawalh? ¿Xaktsalalh chuna la tlawalh José o xaktlawalh tuku nitlan chuna la David?» (Gén. 39:11-15). Komo nalilakpuwanaw tuku nitlan nakitaxtu, tlakg naxkajniyaw tuku nixatlan (Amós 5:15). w18.06 17:5, 7

Latamanin lu natatayakgo política. Kxkilhtamaku Jesús, latamanin lu xlitaʼakglhuwikgo akxni xlakgaxokgokan impuestos. Romanos xlakaskinkgo pi xkaxokgonika putum impuestos pero Judas, tiku Galileo xwanit, tsukulh katalatlawa. Ama kachikin chu nachuna tiku xkgaxmatnikgo Jesús, xtalakaskin lhuwa xlakgaxokgokgolh impuestos, la komo xlakata tuku xkgalhikgo, xpukuxtukan chu niku xwilakgo. Chu xpukinanin tumin lu nitlan xlikatsikgo, wa xlakata latamanin lu nitlan xmakgkatsikgo. Xmin kilhtamaku xpukinanin tumin xkaxokgonikgo mapakgsinanin xlakata xkamaxkika xlakaskinka taskujut chu chuna tlan xlitlajakgolh lhuwa tumin. Zaqueo, xapuxku xpukina tumin xalak Jericó, xkgalhi lhuwa tumin xlakata xkaʼakgskgawi latamanin (Luc. 19:2, 8). Chu max ni kaj xʼakstu chuna xtlawa. Xtalamakgasitsin Jesús xtlawaputunkgo pi na xmakgtlawalh uma. Xlakata naʼakgskgawikgo, kgalhskinkgolh xlakata «lixokgon», akgtum denario nema xlilakgaxokgotkan xwanit putum tiku xlamakgo kRoma (Mat. 22:16-18). Wa uma tuku lu xlisitsikgo judíos, xlakata xlimasiya pi xtapakgsinikgo Roma. w18.06 5, 6:8-10

Tatayakan Satanás ankgalhin nitlan kitaxtu (Job 21:7-17; Gál. 6:8). ¿La kinkamakgtayayan nakatsiyaw la xlilhuwa litliwakga kgalhi Satanás xlakata kinkamatlawiputunan tuku nitlan? Kinkamakgtayayan nakatsiyaw la naka’akxilhaw tiku kgalhikgo limapakgsin chu mapakgsinanin (1 Ped. 2:17). Jehová lakaskin pi nakgalhakgaxmataw xlimapakgsinkan komo ni lakatsala tuku wan Biblia (Rom. 13:1-4). Nachuna katsiyaw pi ni namakgtanuyaw kpolítica chu ni natatayayaw tiku tawilaputun la mapakgsina (Juan 17:15, 16; 18:36). Nachuna, xlakata katsiyaw tuku tlawa Satanás kinkamakgpuwantiniyan nalichuwinanaw Dios. Akxni akxilhaw la maxkajwiputun xtukuwani Jehová, tlakg kamasiyaniputunaw latamanin xaxlikana xlakata Dios. Limaklakaskinaw xtukuwani chu xatapaxuwan lichuwinanaw. Katsiyaw pi komo napaxkiyaw Dios tlakg tlan nakinkakitaxtuniyan nixawa napaxkiyaw tumin chu lhuwa tuku nakgalhiyaw (Is. 43:10; 1 Tim. 6:6-10). w18.05 24:8, 9

¿Tlan xlamakgxtakgkgolh tiku makgaxtokgkgo komo xkgalhikgolh taʼakglhuwit? Biblia lichuwinan pi tlan lakxtlawa xtamakgaxtokgat komo wi tiku akgskgawi tiku tamakgaxtokga, pero lichuwinan amakgapitsi tuku xlakata tlan nalamakgxtakgkgo. Pablo tsokgli: «Wa mpuskat nti nkgalhi xchixku, ni xakanajlani, wampi lakgkatsan ntlan ntawi kchiki, ni kamakgaxtakglhi xchixku» (1 Cor. 7:12, 13). Uma tastakyaw chuntiya xlitatlawat la uku. Xlikana, lakgachunin xachixku tiku ni kanajlani Dios, limasiya pi nialh akxtum tatawilaputun xpuskat. Max nitlan xlikatsini xpuskat, xkgaxi chu xmakgxtakga, chu max katuwa xwili xlatamat. Max ni xkamaxkiputun xpuskat chu xkamanan tuku xmaklakaskinkgo o max katuwa xwili xtakanajla xpuskat. Komo chuna, makgapitsi natalan lakpuskatin akxilhkgonit pi talakaskin nalamakgxtakgkgo maski xachixku ni lakaskin. Pero amakgapitsi natalan lakpuskatin nichuna lakpuwankgo. Tayanikgonit chu liskujkgonit xlakata tlakg tlan natawilakgo. w18.12 13:14, 16; 14:17

Anta kparábola xla chanana, nema lichuwinan Lucas 8:5-8, 11-15, talhtsi kilhchanima «xTachuwin kiDioskan», o tamakatsinin xla Tamapakgsin. Tiyat kilhchanima xnakujkan latamanin. Talhtsi nema tamacha kxatlan tiyat, pun chu xtankgaxekg chipaxnan chu akgtum tuwan litaxtulh. Chu alistalh, mastalh liwaka akgtum ciento xtawakat. Tlan nawanaw pi chankgolh talhtsi kxatlan tiyat. Talhtsi chuntiya stakli asta akxni mastalh xtawakat. ¿Tuku uma? Chuna la akgtum tuwan masta xasasti talhtsi, ni xasasti tuwan, akinin mastayaw xasasti talhtsi xla Tamapakgsin, chu ni xasasti kstalaninanin Cristo. ¿La mastayaw uma tawakat? Akxni lichuwinanaw tamakatsinin xla Tamapakgsin. Akxni lichuwinanaw uma tamakatsinin xtachuna la komo xmalakgatumiw uma talhtsi nema chanka kkinakujkan (Luc. 6:45; 8:1). Wa xlakata, uma parábola kinkamasiyaniyan pi komo naliskujaw, namastayaw tawakat akxni lichuwinanaw Dios. w18.05 14:10, 11

Pablo lichuwinalh: «Xlipaks kintapaxuwan naklimakgasputa wa ntu xakkgalhilh, asta maski lu[...] man kit naklimakgasputa lantla xlipaks ntu nkit xpalakata [milatamatkan]» (2 Cor. 12:15). Nachuna lakgkgolotsin ni kajwatiya nakawani lakwan tachuwin natalan, wata talakaskin nalimasiyakgo (1 Cor. 14:3). Xlakata lakgkgolotsin nakamatliwakglhkgo natalan, talakaskin pi nachuna nakastakyawakgo. Xlakata tlan xatapaxuwan natlawakgo, talakaskin nalakapastakkgo tuku masiya Biblia. Jesús masiyalh akgtum tlan liʼakxilhtit akxni lakastakwanalh chu kastakyawalh akglhuwa congregaciones xla Asia Menor. Xalak Éfeso, Pérgamo chu Tiatira kawanilh lakwan tachuwin akxni nina xkastakyawa (Rev. 2:1-5, 12, 13, 18, 19). Lakgkgolotsin lu tlan tuku tlawakgo xlakata stalanikgo xliʼakxilhtit Cristo akxni mastakgo tastakyaw. w18.04 22:8, 9

Natlatni, wixin kalakgchanan nakakuentajtlawayatit minkamanankan xlakata Satanás ni nakalaktlawani xnakujkan. Xlikana, wixin lu kuentajtlawayatit xlakata minkamanankan ni nakapasa tajatat. Akgtum li’akxilhtit, maskulunkiyatit minchikkan chu makganatit putum tuku natlawa pi nakachipayan tajatat. Nachuna, kuenta nakatlawaya minkamanan xlakata tuku lilakgastanankgo ktelevisión, kvideojuegos chu kpáginas xla Internet nema nakalimaxkajwi xtalakapastakni Satanás. Jehová kamaxkinitan limapakgsin xlakata nakuentajtlawayatit xtakanajlakan (Prov. 1:8). Wa xlakata, ni kapekuanti nawiliya limapakgsin nema takilhtinit kBiblia. Kakawani minkamanan tuku tlan chu tuku nitlan na’akxilhkgo chu kakamakgtayatit na’akgatekgskgo tuku xlakata chuna kawaniyatit (Mat. 5:37). Chuna la xlakan nastaktilhakgo, kakamasiyanikgo la xʼakstukan nalaksakkgo tuku tlan chu tuku nitlan chuna la wan xlimapakgsin Dios (Heb. 5:14). Chu kalakapastaktit pi minkamanankan lhuwa tuku nakatsinikgo xlakata tuku wixin wanatit, pero tlakg liwaka tuku wixin tlawayatit (Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21). w19.01 16:8

Kamanan tlan nakamakgtayakgo tiku linkgoya kata. Tlan nawanikgo pi kakalitachuwinalh tuku titaxtukgonit lata skujnanimakgolh Jehová. Chuna xlakan chu natalan tiku linkgoya kata natatliwakglhkgo chu chuntiya natlawakgo pi kamakaxkgakgenalh makgskgot xaxlikana. Kimputumkan tlan naliskujaw xlakata tlan nakamakgamakglhtinanaw tiku minkgo kPukgalhtawakga. Tiku pulalinkgo tamakxtumit xlakata ankan lichuwinankan Dios tlan nakamakgtayakgo natalan tiku linkgoya kata. Wa xlakata, xlakaskinka kuenta natlawakgo pi uma natalan anta nalichuwinankgo Dios niku ni tuwa namakgkatsikgo. Lakgachunin tlan nawanikgo pi kataʼalh chatum kgawasa xlakata nakamakgtaya. Nachuna nakaʼakgatekgsnikgo tiku nila lhuwa lichuwinan Dios xlakata tatatlakgo o kgalhikgo atanu taʼakglhuwit. Tlan nakamakgtayakgo kamanan o tiku linkgoya kata, tiku xalaksasti o tiku lu katsinikgoya la lichuwinankan Dios xlakata xatapaxuwan natlawakgo (Lev. 19:32). w18.06 23, 24:10-12

Lanka xtapalh akxilhaw pi Jehová kinkalakgmaxtunitan ktalakgalhin chu klinin. Xlakata talakgmaxtut, tlan tapaxuwan naskujnaniyaw Jehová xlakata skulunku natawila kintalakapastaknikan (Sal. 40:8). Pero, ni kajwatiya napaxtikatsininanaw, nachuna kuenta natlawayaw xlakata ni kaj akglakgwa nalimaklakaskinaw tuku Jehová kinkamaxkinitan. Apóstol Pedro kinkawanin pi nikxni nalakpuwanaw pi tlan natlawayaw tuku nixatlan xlakata Jehová kinkamaxkiyan talakaskin natlawayaw tuku lakaskinaw (1 Ped. 2:16). Uma tastakyaw kinkamalakapastakayan tuku tlawakgolh israelitas anta kxakaskakni tiyat. La uku, chuntiya xlakaskinka kimpalakatakan, asta max tlakg xlakaskinka. Satanás chu xkakilhtamaku lhuwa tuku malaknukgo nema lakglilakgatit, la lhakgat, liwat chu tuku likgotnankan, lilakgastan, chu lhuwa tuku atanu. Tiku stanankgo kamaklakaskinkgo latamanin tiku tlan tasiyakgo xlakata nakanajlayaw pi talakaskin natamawayaw tuku max ni lu xlakaskinka. Lu ni tuwa nakanajlayaw uma chu max lakapala nitlan nalimaklakaskinaw tuku Jehová kinkamaxkinitan. w18.04 9, 10:7, 8