Octubre

Xlikana pi akinin ni katsiyaw tuku wi kxnakujkan latamanin, pero tlan naʼakgatekgsaw tuku makgkatsikgo chu tuku maklakaskinkgo (2 Cor. 11:29). Nichuna likatsiyaw la latamanin tiku xʼakstukan kapaxkikan, wata liskujaw natlawayaw tuku wan Pablo: «Ni kajwatiya kuenta katlawatit tuku wixin lakaskinatit, nachuna tuku lakaskinkgo amakgapitsin» (Filip. 2:4). Tiku tlakg nalimasiyakgo pi makgkatsikgo tuku makgkatsikgo amakgapitsin wa lakgkgolotsin xalak congregación. Katsikgo pi namastakgo kuenta xlakata la kalikatsinikgo natalan tiku kakuentajtlawakgo (Heb. 13:17). Xlakata tlan nakamakgtayakgo natalan, talakaskin nakaʼakgatekgsnikgo. ¿La nalimasiyakgo? Nalimaxtukgo kilhtamaku xlakata nakamakgtayakgo. Katlawanikgo takgalhskinin chu liwana kakgaxmatnikgo chu kalimasiyanikgo takgalhkgalhin. Uma lu xlakaskinka chuna natlawa akxni chatum tala xalak congregación wi tuku lu nalitachuwinamputun (Prov. 20:5). Akxni lakgkgolotsin lu kalilakgaputsakgo natalan chu limaxtukgo xkilhtamakujkan, lu tlan latalalinkgo chu lapaxkikgo (Hech. 20:37). w19.03 17:14-17

Tapaxtikatsinit xtachuna la akgtum xakgama liwat, nema xatapaxuwan wakan akxni wi tiku natawaya. Akxni amakgapitsin kinkapaxtikatsinikgoyan lu kinkamakgapaxuwayan. Chu akxni akinin paxtikatsininanaw na kamakgapaxuwa amakgapitsin. ¿Tuku xlakata? Xlakata akxilhkgo pi litliwakga nema tlawakgo xlakata nakinkamakgtayakgoyan o xlakata kinkamaxkikgon tuku xmaklakaskinaw, lu tlan kitaxtulh. Chu tlan kitaxtu xlakata chuntiya tatliwakglha la katalalinaw. Tachuwin nema maklakaskinaw akxni paxtikatsininanaw lu lanka xtapalh. Chuna la wan texto xala uku. ¿Nixlikana pi akgtum manzana nema litatlawanit oro chu likaxtlawakanit plata lu stlan tasiya? Chu lu lhuwa xtapalh litaxtu. ¿La namakgkatsiyaw komo xkinkamaskiwikan uma? Xtachuna akxni wi tiku paxtikatsiniyaw lanka xtapalh litaxtu. Chuna la akinin, max lhuwa kilhtamaku xmakiw akgtum manzana nema litatlawanit oro, nachuna tiku namaxkiyaw tapaxtikatsinit namaki kintachuwinkan xliputum xlatamat. w19.02 15:5, 6

Akxni Adán chu Eva wakgolh xtawakat kiwi nema lilakgapaskan tuku xatlan chu nixatlan, liwana limasiyakgolh pi ni xlipawankgo Jehová nipara wa xtastakyaw. Xʼakstukan laksakkgolh tuku tlan chu tuku nitlan. Pero, ¿tuku kitaxtulh? Nialh talalinkgolh Jehová chu nialh kgalhikgolh takgalhkgalhin nalatamakgo putum kilhtamaku. Nachuna, kamatitaxtinikgolh talakgalhin chu linin xkamanan (Rom. 5:12). Wi tuku litalakgpali xlakata tuku tlawakgolh Adán chu Eva chu tuku tlawalh eunuco etíope akxni Felipe litachuwinalh xlakata Dios. Uma chixku lu xpaxtikatsininan tuku xtlawanit Jehová chu Jesús xpalakata, wa xlakata lakapala tamunulh (Hech. 8:34-38). Kimpalakatakan, akxni makamaxkiw Dios kilatamatkan chuna la etíope, tamunuw, chuna limasiyaw pi paxtikatsiniyaw tuku tlawakgolh Jehová chu Jesús kimpalakatakan. Nachuna, limasiyaw pi lipawanaw Jehová pi kajwatiya tiku lakgchan nalaksaka tuku tlan chu tuku nitlan. w19.03 2:1, 2

Ni makgxtakgnankan kilhchanima napaxkiyaw chu kaj xman wa nakakninaniyaw Jehová chu natlawayaw tuku xla lakgati. Tachuwin «ni makgxtakgnankan», limaklakaskinkan xlakata tuku nema xatakgatsin o nema ni tatatla. Akgtum liʼakxilhtit, animales nema xmakamaxkikgo Jehová, ni xatatatla xliwanat xwanit (Lev. 22:21, 22). Xlakskujnin Dios nila xmakamastakgolh tantum animal nema ni xkgalhi xtantun, xtakgen o xlakgastapu, o komo xtatatla. Xpalakata Jehová lu xlakaskinka xwanit pi tantum animal xatakgatsin xwa chu ni xtatatlalh (Mal. 1:6-9). ¿Tuku xlakata lakaskin pi putum tuku namaxkiyaw xatakgatsin xliwanat? Akgtum liʼakxilhtit, komo natamawayaw akgtum fruta, ni lakaskinaw pi xamaklhukun nakinkamaxkikanan o ni xatakgatsin. Lakaskinaw pi xatlan nawan chu xatakgatsin. Nachuna, tapaxkit nema kgalhiniyaw Jehová chuna xliwanat. Xla lakaskin pi xatakgatsin xliwanat chu ni namakgxtakgaw. w19.02 2:3

Xlakata kuenta natlawayaw kinakujkan, ni kajwatiya talakaskin ni namanuyaw talakapastakni tuku nixatlan, wata talakaskin namanuyaw tuku xatlan talakapastakni. Kalilakpuwaw kachikin nema xlitastilitawilanit patsaps kxkilhtamaku mapakgsina Salomón. Tiku kuenta xtlawa malakcha xmalakchuwa xlakata ni natanu xtalatlawanakan. Pero xmalakki xlakata xtamaknukan liwat chu tuku atanu xtamaklakaskin. Komo nichuna xtlawakgolh, latamanin max xnikgolh. Xtachuna la uma, namastayaw talakaskin pi kkinakujkan natanu xtamasiy Jehová. Anta kBiblia, tekgsaw xtalakapastakni Jehová. Wa xlakata, akxni ankgalhin likgalhtawakgayaw maxkiyaw talakaskin pi napulalin kintalakapastaknikan, tuku makgkatsiyaw chu tuku tlawaputunaw. Xlakata liwana nalitamakgtayayaw takgalhtawakga xalak Biblia, talakaskin pulaktiy tuku natlawayaw. Pulana, lu xlakaskinka natlawayaw oración. Chatum tala wan: «Akxni nina klikgalhtawakga Biblia, kwani Jehová pi kakimakgtayalh “nakakxilha tlan xlimapakgsin” nema limin xTachuwin» (Sal. 119:18). Xlipulaktiy, talakaskin nalilakpuwanaw tuku likgalhtawakgayaw. Akxni tlawayaw uma, xTachuwin Dios lakgchan kinakujkan chu tsukuyaw paxkiyaw xtalakapastakni Jehová (Prov. 4:20-22). w19.01 18:14, 15

Jehová katsi pi kinchatunukan wi tuku nila tlawayaw chu wi tuku tlan tlawayaw chu lanka xtapalh liʼakxilha taskujut nema tlawayaw. Kalilakpuwaw tamakamastan nema xtlawakgo israelitas. Tiku xkgalhikgo tumin tlan xmastakgo tantum borrego o tantum cabra. Tiku lakglimaxkgenin tlan xmastakgo «tantiy tórtolas o tantiy pichones». Chu komo wi tiku nila xmasta umakgolh animales, Jehová xmakgamakglhtinan «tsinu harina» (Lev. 5:7, 11). Maski harina ni lu tapalaxla xwanit, Dios lanka xtapalh xliʼakxilha komo ni kaj katuwa harina, wata «xasmatanka harina», nema tlakg xatlan. Dios chuntiyaku lakpuwan la uku. Akxni mastayaw kintakgalhtinkan anta ktamakxtumit, ni kinkaskiniyan pi nachuna nachuwinanaw la xtlawa Apolos o apóstol Pablo (Hech. 18:24; 26:28). Kajwatiya kinkaskiniyan tuku matlaniyaw. Kalakapastakwi puskat tiku xninita xchixku mastalh okgxtiy laktsu tumin. Jehová tlan akxilhli xlakata mastalh putum tuku xkgalhi (Luc. 21:1-4). w19.01 8, 9:3-5

Xlakata kstalaninanin Cristo akinin liwana katsiyaw pi uma kakilhtamaku ni kinkaʼakxilhputunan. Jesús lichuwinalh pi kstalaninanin xʼamaka kaputsastalanikan kʼuma xaʼawatiya kakilhtamaku (Mat. 24:9; Juan 15:20). Xlipulaktiy, tuku xlichuwinanit Isaías kinkawaniyan pi kintalamakgasitsinkan ni kajwatiya ni kintikaʼakxilhputunkgon, wata pulaklhuwa tuku nalimaklakaskinkgo xlakata nakinkalakatakikgoyan. Nalimaklakaskinkgo taʼakgsanin nema kaj tsekg tlawakan, taʼakgsanin chu taputsastalanit (Mat. 5:11). Jehová namasta talakaskin pi kintalamakgasitsinkan nalimaklakaskinkgo uma tuku lichuwinaw (Efes. 6:12; Rev. 12:17). Pero ni napekuanaw. Jehová wan: «Nitu katilitlawanikgon», nitu katilimakgwa tuku nalimaklakaskinkgo (Is. 54:17). Xtachuna la akgtum patsaps kinkamakgtayayan akxni min lanka un, chuna Jehová nakinkamakgtayayan «xlakata tiku nitlan tuku nakinkatlawaniputunkgoyan» (Is. 25:4, 5). Kintalamakgasitsinkan nikxni kintikatlawanikgon tuku nitlan (Is. 65:17). Putum xtalamakgasitsin xkachikin Dios: «Nitu katilitaxtukgolh, chu nakamalakgsputukan» (Is. 41:11, 12). w19.01 6, 7:13-16

Jehová lakgati laksaka tuku natlawa chu akinin kinkatlawan xlakata nachuna natlawayaw. Pero nachuna lakaskin liwana nalimaklakaskina, xlakata uma namakgtayayan. Xlikana pi max lakgapasa kamanan tiku akxilhkgo tiku nitu lhakganankgonit, tlawakgo talakgxtumit xalimaxana, takgaman nema kalipekua wili xlatamatkan, maklakaskinkgo drogas o wakgo lhuwa kuchu. Max lipaxuwakgo tuku tlawakgo. Pero max ankgalhin nitlan kakitaxtuni: max lu lismanikgo, tatatlakgo o asta nikgo (Gál. 6:7, 8). Lakpuwankgo pi kgalhikgo lakgtaxtut, pero ni xlikana (Tito 3:3). Kgalhakgaxmatkan Jehová kinkamakgtayayan ni natatatlayaw chu kinkamaxkiyan talakaskin liwana nalaksakaw tuku natlawayaw (Sal. 19:7-11). Nachuna, akxni liwana namaklakaskina uma, kilhchanima pi ni namalakatsaliya xlimapakgsin chu xtastakyaw Dios, chuna nakalimasiyaniya minatlatni chu Jehová pi tlan nalaksaka tuku natlawaya. Chu tuku lakaskin Dios wa pi nakamaxki talakaskin xlakskujnin pi «natalipaxuwakgoy xlakgskgatankan Dios wa yuma lilakgatit ntalakgtaxtun ntu namin» (Rom. 8:21). w18.12 22, 23:16, 17

Akxni makglakgalhinalh Adán lhuwa tuku talakgpalilh. Pulaktum wa linin nema xʼama laktlawa tamakgaxtokgat. Lichuwinalh apóstol Pablo akxni wa pi kstalaninanin Cristo ni xlistalanitkan xLimapakgsin Moisés. Lichuwinalh pi linin laktlawa tamakgaxtokgat chu tiku chuntiya latama tlan amakgtum natamakgaxtokgpara (Rom. 7:1-3). Anta kxLimapakgsin Jehová nema kamaxkilh kachikin xalak Israel, tekgsaw makgapitsi tastakyaw xlakata tamakgaxtokgat. Limapakgsin xmasta talakaskin pi chatum chixku tlan xkgalhilh lhuwa lakpuskatin, akgtum talismanin nema lilakgapaskan poligamia chu chuntiya xtlawakan akxni Dios nina xkamaxki Limapakgsin israelitas. Tuku tlawalh Jehová wa pi nialh kamaxkilh talakaskin lu chalhuwa natatawilakgo lakpuskatin xlakata ni nakgalhikgo lhuwa taʼakglhuwit. Akgtum liʼakxilhtit, komo chatum israelita xtatamakgaxtokga chatum xlakskujni chu alistalh xtatamakgaxtokgpara atanu, chuntiya xtalakaskin xmaxkilh tuku xmaklakaskilh xapulana xpuskat la komo liwat, lhakgat chu nalimasiyani tapaxkit. Dios xkalimapakgsi pi nakakuentajtlawa (Éx. 21:9, 10). Akinin nialh tlawayaw uma Limapakgsin, pero akxilhaw pi Dios lu xlakaskinka akxilha tamakgaxtokgat. Wa xlakata nachuna akinin kinkamakgtayayan lhuwa xtapalh naʼakxilhaw. w18.12 10:3; 11:5, 6

Habacuc wanilh Jehová putum tuku xlilakgaputsa. Pero max kgalhskinka tuku xʼama tlawa Jehová. Xlakata Jehová xtachuna la chatum tlat tiku kaʼakgatekgsni xkamanan chu makgkatsi tuku makgkatsikgo, ni kilhnilh uma palakachuwina xlakata tuku xlilakgaputsama. Dios liwana xkatsi pi Habacuc lu xlilipuwama wa xlakata wanilh tuku xlilakgaputsama. Tachuwin nema Jehová wanilh Habacuc wa xkawanima israelitas tiku xmakgxtakgkgonit, wanilh tuku xʼama kaʼakgspula nialh makgas kilhtamaku. Max wa uma palakachuwina tiku pulana wanika pi xtalakatsuwima xlisputni ama kakilhtamaku. Jehová makgtayalh Habacuc xlakata liwana nakatsi pi xla wi tuku xʼama tlawa kxpalakata. Uma ni xalaktlan latamanin kaj nialh makgas xʼamaka kamasputukan. Akxni Jehová wa «kminkilhtamakujkan», xwamputun pi tuku xʼama tlawa Jehová xʼama kgantaxtu kxkilhtamaku uma palakachuwina chu tiku xlamakgo uma kilhtamaku. Pero, ¿wa uma takgalhtin nema xkgalhkgalhima Habacuc? Nichuna. Xlakata tuku Jehová lichuwinalh tlakg xʼama kamakgapatinan Judá. w18.11 15:7, 8

¿La ka’akxilhaw latamanin tiku nina lakgapaskgo xTachuwin Dios? Xlikana pi apóstol Pablo kilalh k’akgatunu sinagogas xlakata nakaputsa tiku xkatsikgoya tsinu xlakata Dios. Pero ni kajwatiya katachuwinalh tiku judíos xwankgonit, nachuna tiku xkakninanikgo atanu dioses. Tuku kakgalhtikgolh limasiyalh komo xlikana xtaktuju. Akxni Pablo xapulana kilichuwinalh xTachuwin Dios kLicaonia, latamanin kanajlakgolh pi Pablo chu Bernabé wa dioses Zeus chu Hermes xwankgonit. ¿Tlan akxilhkgolh Pablo chu Bernabé pi lanka xkali’akxilhka chu lu xkalakgapaska? ¿Lakpuwankgolh pi xtalakaskin najaxkgo, xlakata xkaputsastalanikanit k’akgtiy kachikinin nema kilakgapaxialhnankgolh? ¿Lakpuwankgolh pi xlakata lu xkalakgapaska tlan xkakitaxtunilh akxni xlichuwinankgolh Dios? Ni chuna. Lakapala lakxtitkgolh klhakgatkan chu pixlanka kawanikgolh latamanin: «¿Tuwan nchuna ntlawayatit yuma? Sampi na kaj chixkuwin akinin [kkgalhiyaw takatsanajwat] lantla wixin» (Hech. 14:8-15). w18.09 4, 5:8, 9

Komo makglhtinamputunaw tuku xaxlikana chu lilatamaputunaw, talakaskin nalakgpaliyaw tuku lakpuwanaw chu tuku tlawayaw. Pedro mastalh uma tastakyaw: «Xtachuna lakgskgatan nti xalakgachixkuwinanin, ni kapaxuwanalipitit nakaʼakgskgawiyan wa ntu ni lakwan tatlawaputu wa ntu xapulana xkgalhiyatit akxni kajku ni naj xkatsiyatit ntu xatlan». Chu wampa: «Nachuna xlisantujlani kawantit wixin kmilatamatkan» (1 Ped. 1:14, 15). Akgtum liʼakxilhtit, anta kCorinto latamanin tiku makgamakglhtinankgolh xaxlikana xtalakaskin natlawakgo lhuwa talakgpalit kxlatamatkan. Nachuna, la uku lhuwa latamanin makgxtakgkgonit nixatlan xtayatkan xlakata tlan natamawakgoy xaxlikana. Pedro nachuna kawanilh kstalaninanin Cristo xalak kxkilhtamaku: «Kalawantamachita ntu xalipulanaja nkilhtamaku, xtlawayatit wantu nitlan xtalakaskinkan wanti xaʼakgmakgat chixkuwin, akxni xlilapatit yuma ntu ni lakwan ntu xtalakaskin mintiyatliwakan, xaxkajwa latamat, chu ntakgotni, chu ntakgtsankgatapulin, chu ntajilakatsalanikgoy xtawaka kuchu, chu lantla ni xlilat maxkikgoy nkakni ntu nkaj xatatlawamakxtu» (1 Ped. 4:3). w18.11 6:13

¿La tlan nakatekgsaw «putum tiku makglhtinamputunkgo latamat nema ni kgalhi xlisputni»? Xtachuna la kxapulana siglo, naʼanaw lichuwinanaw xtachuwin Dios. Wa xlakata talakaskin nastalaniyaw xtastakyaw Jesús: «Wampi kaxani kawaj [kkachikin], su aktsu [kkachikin] ntani natanuyatit, kakgalhskininantit nti kxchik mininiy nachipinatit» (Mat. 10:11). Katsiyaw pi ni katimakgamakglhtinankgolh tamakatsinin tiku nitlan xtapuwankan, tiku laktlankajwa o ni katsiputunkgo xlakata takanajla. Kaputsayaw latamanin tiku tlan xtapuwankan, tiku taktujukgo chu xlikana katsiputunkgo tuku xaxlikana. Kawiliw akgtum liʼakxilhtit. Akxni Jesús xwakna xwanit, max wa xputsa lu xatlan kiwi xlakata natlawa tuku tamaklakaskin, la malakcha chu yugos. Akxni xtekgsa, liwana xlimaklakaskin xliskujni xlakata tlan natlawa. Wa xlakata, akinin xtachuna kilitlawatkan: pulana talakaskin nakaputsayaw latamanin tiku kgalhikgo xatlan xnakujkan chu alistalh tlan nalimaklakaskinaw liskujni nema kgalhiyaw xlakata xlakan tlan kstalaninanin Cristo nalitaxtukgo (Mat. 28:19, 20). w18.10 12:3, 4

Kaʼakxilhwi xliʼakxilhtit Felipe, tiku kinkawilinin lu xatlan liʼakxilhtit xlakata tuku kilhchanima wa naliskujaw nalichuwinanaw Dios maski wi tuku lakapala talakgpali kkilatamatkan. Felipe lakgayawaka xasasti taskujut anta kcongregación xalak Jerusalén (Hech. 6:1-6). Wa xlakata, akxni makgnika Esteban, tsukuka kaputsastalanikan. Akxni Felipe akxilhli pi makgapitsin kstalaninanin Jesús taxtukgolh kJerusalén xlakata xtsalamakgo, wi tuku tlawalh. Alh lichuwinan Dios kSamaria, akgtum kachikin niku nina makgas la xlichuwinankanit Dios (Mat. 10:5; Hech. 8:1) Felipe liwana xlakpuwanit naʼan niku xʼespíritu Dios xmalakgachalh. Wa xlakata, Jehová maklakaskilh Felipe namalakki tiji xlakata alistalh tlan xlichuwinanka Dios alakatanu. Uma kilhtamaku, Judíos ni xkaʼakxilhputunkgo samaritanos. Pero xlakata Felipe kalimasiyanilh talakgalhaman, xlakan max lu tlan makgkatsikgolh. Wa xlakata latamanin kgaxmatnikgolh (Hech. 8:6-8) Felipe kajwatiya liskujli nalichuwinan xtachuwin Dios, chu xlakata chuna tlawalh, xla chu xfamilia makglhtinankgolh lhuwa tasikulunalin (Hech. 21:8, 9). w18.10 30:14-16

Akgtum kilhtamaku akxni xwi kDecápolis, «tiliminika Jesús nchatum akgatapa [chu ni lu la xchuwinan]» (Mar. 7:31-35). Pero Jesús alakatanu niku lilh chu mapaksalh. ¿Tuku xlakata ni anta mapaksalh kxlakatinkan lhuwa latamanin? Max xlakata lakpuwa pi komo akgatapa xwanit, max nitlan xmakgkatsilh kxlakgstipankan lhuwa latamanin. Xlikana pi akinin nila tlawayaw milagros. Pero tlan kuenta natlawayaw tuku maklakaskinkgo chu tuku makgkatsikgo kinatalankan.Tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús. Nachuna nakalimasiyaniyaw pi ka’akgatekgsniyaw tiku linkgoya kata chu tiku tatatlakgo. Tuku tlakg xlakaskinka xlitawilat kcongregación wa tapaxkit (Juan 13:34, 35). Uma tapaxkit nakinkamakgtayayan natlawayaw putum tuku matlaniyaw xlakata nakamakgtayayaw tiku linkgoya kata chu tiku tatatlakgo xlakata tlan na’ankgo lichuwinankgo Dios chu na’ankgo ktamakxtumit. Chu chuna tlawayaw maski xlakan nila tlakg lhuwa tuku tlawakgo (Mat. 13:23). w18.09 29, 30:7, 8

Jehová lu lhuwa xtapalh kaʼakxilha xlakskujnin. Chu Jesús nachuna kaʼakxilha, tiku mastalh xlatamat la akgtum tamakamastan (Gál. 2:20). Xliputum kinakujkan kapaxkiyaw kinatalankan chu xatapaxuwan kuenta katlawaputunaw. Xlakata tlan nakamamakgkatsiniyaw chuntiya «katlawaw tuku tlawa ni kaʼanalh taʼakglhuwit chu tuku makgtayanan tlan nalatalalinaw» (Rom. 14:19). Lu lakaskinaw pi xchilha xasasti kakilhtamaku niku nialh katiʼanalh tuku nalitaxlajwaniyaw. Tajatat, guerras, linin xlakata makglakgalhinanin akinin, taputsastalanit, taʼakglhuwit xalak familia chu tuku nichuna kitaxtulh tuku xlakaskinaw paks namasputukan. Akxni nasputa akgtum mil kata, latamanin nialh katikgalhikgolh talakgalhin. Jehová xkamanan nakaliʼakxilha putum tiku natayanikgo xaʼawatiya taputsan, chu nakgalhikgo talakgalhaman pi «xlakgskgatan Dios wa yuma lilakgatit ntalakgtaxtun ntu namin» (Rom. 8:21). Chuntiya kalimasiyaw tapaxkit nema matliwakglhnan chu kalamakgtayaw chatunu chatunu xlakata tlan namakglhtinanaw xasasti katiyatni nema Dios malaknunit. w18.09 14:10; 16:18

Nalikgalhtawakgayaw xTachuwin Dios ni kajwatiya kilhchanima naʼakxilhaw chu nalhtitaw xtakgalhtin akgtum takgalhskinin. Akxni kgalhtawakgayaw, liwana akxilhaw tuku lichuwinan xlakata Jehová, tuku lakpuwan chu tuku tlawa. Lilakpuwanaw tuku xlakata wi tuku kinkaskiniyan chu wi tuku lakgmakgan. Nachuna, lilakpuwanaw tukuya talakgpalit natlawayaw kintalakapastaknikan chu kkilatamatkan. Xlikana, max akxni nakgalhtawakgayaw ni putum katililakpuwankgow uma. Pero tlan nalimaxtuyaw kilhtamaku xlakata nalilakpuwanaw tuku likgalhtawakgamaw (1 Tim. 4:15). Komo lilakpuwanaw xTachuwin Dios, liwana katsiyaw pi xtalakapastakni lu xaskulunku. Liwana akgatekgsaw la akxilha tuku tlawayaw chu nachuna akxilhaw la xla akxilha. Akxni lakgpaliyaw kintalakapastaknikan, kintalakpuwankan xasasti wan (Rom. 12:2). Tsinu tsinu tsukuyaw lakapastaknanaw chuna la Jehová. w18.11 24:5, 6

Kxapulana siglo, apóstol Pablo wa pi xla chu amakgapitsi kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo «xtaskujnin Dios» xlakata xchankgo chu xmunuwilikgo talhtsi xla Tamapakgsin (1 Cor. 3:6). La uku akinin na tlan nalitaxtuyaw «xtaskujnin Dios». ¿La natlawayaw? Akxni mastayaw kinkilhtamakujkan, tuku kgalhiyaw chu kilitliwakgakan xlakata namakgantaxtiyaw taskujut nema Dios kinkalakgayawanitan. ¡Lu lanka talakgalhaman! Lu lipaxuwayaw akxni limaxtuyaw kilhtamaku xlakata lichuwinanaw Dios. Lhuwa natalan tiku kamakgalhtawakgakgonit latamanin wankgo pi wa uma tuku lu kamakgapaxuwa. Lu tlan limakgkatsiyaw akxni chatum lataman akgatekgsa tuku xaxlikana masiya Biblia, la tatliwakglha xtakanajla, akxni tlawa talakgpalit kxlatamat chu la tsuku kalitachuwinan amakgapitsin tuku katsinima. Jesús lu lipaxuwalh akxni 70 kstalaninanin tiku xkamalakgachanit xlakata nalichuwinankgo Dios «chapaxuwana ntaspitparakgolh» xlakata lu tlan kakitaxtunilh (Luc. 10:17-21). w18.08 20:11, 12

Komo kiʼakstukan nakinkalipawankanan, tuku makgkatsiyaw chu tuku lakpuwanaw, namatlawi kintalakapastaknikan tuku nitlan. Max nalakpuwanaw pi putum akgatekgsaw maski ni liwana katsiyaw tuku xlikana lanit. Komo nitlan talalinaw chatum tala, uma natlawa pi tuwa liwana naʼakxilhaw tuku lalh, liwaka komo uma tala katsi tuku lalh. Xlakata nitlan talalinaw, uma natlawa pi nalakpuwanaw pi wa lin kuenta. Chu max lakapala nakanajlayaw tuku nakinkawanikanan xpalakata, maski nixaxlikana. Uma kinkamasiyaniyan pi akxni kasitsiniyaw kinatalankan max tanu tuku nakalakpuwaniyaw (1 Tim. 6:4, 5). Xlakata ni chuna nakinkaʼakgspulayan, ni kamastaw talakaskin pi tasitsi chu lakgkatsalakankan tuku ni kilakan namalanan kkinakujkan. Kalakapastakwi pi talakaskin nakapaxkiyaw kinatalankan chu xliputum kinakujkan nakatapatiyaw (Col. 3:12-14). w18.08 6, 7:15, 18

Jehová wa tapakgsini putum tuku anan, wa xlakata putum latamanin wa tapakgsiniyaw (Sal. 100:3; Rev. 4:11). Chuna la titaxtunit kilhtamaku, Jehová kalaksaknit makgapitsi latamanin tiku kajwatiya natapakgsinikgo. Akgtum li’akxilhtit, anta kSalmo 135 wan pi xlakskujnin Dios xala makgasa xalak Israel tiku ni xmakgxtakgkgo wa «xtapakgsinij» (Sal. 135:4, SXP). Nachuna, libro xla Oseas lichuwinalh pi makgapitsi tiku ni israelitas xwankgonit, nachuna x’amakgo tapakgsikgo kxkachikin Jehová (Os. 2:23). Uma tuku xlichuwinankanit kgantaxtulh akxni Dios tsukulh kamakgamakglhtinan tiku ni judíos xwankgonit xlakata natamapakgsinankgo Jesús k’akgapun (Hech. 10:45; Rom. 9:23-26). Umakgolh latamanin tiku kalilaksakka espíritu santo kalilakgapaskan «xasanto kachikin», akgtum «kachikin xatalaksakni» xla Jehová (1 Ped. 2:9, 10). Chu lhuwa kstalaninanin Cristo xala uku tiku ni makgxtakgkgo, kgalhkgalhimakgo nalatamakgo kKatiyatni, Dios na kalilakgapasa la «xkachikin» chu tiku «kalaksakkanit» (Is. 65:22). w18.07 22:1, 2

Xaxlikana kstalaninanin Cristo stalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús tiku kinkamasiyanin la tlan nalimasiya talakgalhaman chatum lataman (Mat. 20:28). Wa xlakata tlan akstu nakinkakgalhskinkanan: «¿Tlakg tlan nakstalani xliʼakxilhtit Jesús nixawa la ktlawama la uku?» (1 Ped. 2:21). Jehová tlan nakinkaʼakxilhan komo nastalaniyaw xliʼakxilhtit chu xla xKgawasa. Wa xlakata talakaskin nakalilakgaputsayaw amakgapitsin chu naputsayaw la nakamakgtayayaw. Kparábola xla xatlan samaritano, Jesús liwana limasiyalh pi akinin kstalaninanin nakamakgtayakgoyaw putum tiku maklakaskinkgo chu ni wa naʼakxilhaw tuku titaxtukgonit (Luc. 10:29-37). Kalakapastakwi pi Jesús lichuwinalh uma parábola xlakata chatum judío kgalhskilh: «¿Tiwa yama nti lakatsu klitawi?». Tuku kgalhtinalh kinkamasiyaniyan pi nakalakgalhamanaw amakgapitsin chuna la tlawalh uma samaritano xlakata chuna Jehová tlan nakinkaʼakxilhan. w18.08 19:5, 6

¿Jehová limasiyanilh talakgalhaman María xlakata xkuentajtlawanit chu xmakgastaknit xKgawasa? Chuna. Pulana, anta kBiblia tsokgwililh tuku xla tlawalh chu tuku wa. Chuna la katsiyaw, xla nila talatamalh Jesús akgtutu kata la makgapalalh la xlichuwinama xTamapakgsin Dios. ¿Xlitamakgxtakgat xwanit kNazaret xlakata nialhti xwanit xchixku? Max chuna. Wa xlakata ni akxilhli lhuwa tasikulunalin nema makglhtinankgolh amakgapitsi latamanin. Pero anta xtawi Jesús akxni nilh (Juan 19:26). Nachuna, xkatawi kstalaninanin Cristo kJerusalén akxni kamaxkika espíritu santo, kPentecostés kata 33 (Hech. 1:13, 14). Max na xatalaksakni xwanit chuna la amakgapitsin. Komo chuna, uma wamputun pi maxkika lanka talakgalhaman na anta natatawila Jesús k’akgapun putum kilhtamaku. ¡Lu lanka talakgalhaman xlakata nikxni makgxtakgli Jehová! w18.07 9:11; 10:14

Akxni Jesús xlichuwinan Dios, kamasiyanilh kstalaninanin makgapitsi tastakyaw nema xkamakgtayalh nalilakpuwankgo tuku kitaxtu akxni wi tuku xtlawakgolh. Akgtum li’akxilhtit, kawanilh pi tasitsin linan ktalachipat chu nitlan talakapastakni matlawinan talakgxtumit xalimaxana (Mat. 5:21, 22, 27, 28). Komo namastayaw talakaskin pi xtastakyaw Dios nakinkapulalinan, tlan nastakyawayaw kintalakapastaknikan chu nalaksakaw tuku tlan nema namalanki Dios. Max chatiy kstalaninanin Cristo tiku liwana stakyawakgonit xtalakapastaknikan max tanu tanu tuku nalaksakkgo. Kawiliw akgtum li’akxilhtit, xlakata wakan kuchu. Biblia lakgmakgan takgachin chu wakan lhuwa kuchu, pero ni anan taʼakglhuwit wakan tsinu kuchu (Prov. 20:1; 1 Tim. 3:8). Wa xlakata, akxni nalaksakaw komo nawayaw o ni, ¿kajwatiya nalakpuwanaw pi ni lhuwa nawayaw? Ni. Xlakata tlan natawila kintalakapastaknikan, nachuna kuenta natlawayaw tuku kawani xtalakapastaknikan amakgapitsin natalan. w18.06 18:10, 11

Jesús liwana kawanilh kstalaninanin pi ni xlixkajwanankgolh «xlimaxkutinkan» o xtamasiykan umakgolh grupos nema xʼanan fariseos, saduceos chu tiku xtatayakgo Herodes (Mat. 16:6, 12). Kawanilh uma tamakatsinin kstalaninanin, akxni galileos mapakgsina xtlawaputunkgo Jesús. Akxni takanajla tatalakxtumi política, max lakapala anan tatalatlawat. Jesús kamasiyanilh kstalaninanin pi xtalakaskin ni xmakgtanukgolh. Wa xlakata xpulalinanin takanajla chu fariseos xmakgniputunkgo Jesús. Xliʼakxilhkgo la chatum tiku tliwakga político nema nila xtlajakgolh chu wa xlakata lu xpekuankgo. Xwankgo: «Lapi kaj chuna namakgaxtakgaw, paks nakanajlanikgo; na naminkgo romanos, xlisputni nakinkatlawanikgoyan lantla ntu liwilaw, chu naʼakgchipakgo kintiyatkan» (Juan 11:48). Wa xlakata xapuxku sacerdote Caifás wa tiku pulalilh uma talakapastakni pi xmakgnika Jesús (Juan 11:49-53; 18:14). w18.06 6, 7:12, 13

Satanás maklakaskin tuku ni xalak kakilhtamaku xlakata nakinkaʼakgskgawiyan chu lu tlan la kitaxtunima. Xla tlawa pi latamanin nakatsiputunkgo xlakata demonios chu ni kajwatiya maklakaskin nixaxlikana takanajla, nachuna maklakaskin lilakgastan. Maklakaskin películas, videojuegos chu atanu xlakata lilakgatit natasiya tuku xla demonios. ¿Tuku natlawayaw xlakata ni nakinkaliʼakgskgawiyan uma xli’akgsiyat? Ni nalakpuwanaw pi xkachikin Dios nakinkamaxkiyan akgtum lista xlakata tuku tlan chu tuku nitlan nalilakgastananaw. Kinchatunukan talakaskin nalistakyawayaw kintalakapastaknikan xtastakyaw Jehová (Heb. 5:14). Lu tlan tuku nalaksakaw komo nastalaniyaw xtastakyaw Pablo xlakata nakgalhiniyaw xaxlikana tapaxkit Dios. Kakinkakgalhskinkan: «Komo chatum tiku klimakgalhtawakge Biblia na’akxilha tuku klilakgastanan, ¿xlakpuwa pi xlikana klilatama tuku kmasiya o kaj klakgaputiyunan?». Komo natlawayaw tuku masiyayaw, Satanás ni kintikaʼakgskgawin (1 Juan 3:18). w18.05 25:13

¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Pablo? Pulana, ankgalhin kawiliw kkinakujkan pi tlan nakatekgsaw tiku «makglhtinamputunkgo latamat nema ni kgalhi xlisputni». Xlipulaktiy, katasaskiniw Jehová pi kalakgchalh tamakatsinin kxnakujkan latamanin tiku xlikana katsiputunkgo (Hech. 13:48; 16:14). Silvana, tiku liwakaya 30 kata la precursora, lichuwinan: «Akxni nina ktlakga malakcha, kskini Jehová pi kakimakgtayalh tapaxuwan nakkatachuwinan latamanin». Nachuna katasaskiniw Dios pi ángeles kakinkapulalinkgon xlakata nakatekgsaw tiku xlikana katsiputunkgo tamakatsinin (Mat. 10:11-13; Rev. 14:6). Chatum tala wanikan Robert tiku liwakaya 30 kata liskujma la precursor lichuwinan: «Lu tapaxuwan kataskujkan ángeles, tiku katsikgo tuku titaxtumakgolh kxlatamatkan latamanin». Chu xlipulaktutu, kuenta katlawaw xatlan xtayatkan latamanin. Chatum kgolotsin wanikan Carl lichuwinan: «Ankgalhin kputsa tuku tlan kgalhi chatum lataman, tiku tlan naku kgalhi, la komo litsin, ni xasitsin o natlawa akgtum xatlan takgalhskinin». Komo chuna natlawayaw, chuntiya namastayaw tlan tawakat, chuna la Pablo. w18.05 15:13; 16:15

Lu kinkamakgapaxuwayan pi tiku kamakgtayaw makgasa, la uku chuntiyaku skujnanimakgolh Jehová. Apóstol Juan tsokgli: «Nitu ntu ntlakg klimakgapaxuwakan, lapi ni wa yuma: lantla kkgaxmata pi wa nkilakgskgatan stalanimakgo ntalulokgtat» (3 Juan 4). Lhuwa precursores wankgo pi lu kamakgpuwantini akxni katsikgo pi chatum tiku xlimakgalhtawakgekgo Biblia chuntiyaku ni makgxtakga Jehová chu asta max skujma la precursor. Wa xlakata, komo chatum precursor taxlajwaninit, tlan namalakapastakayaw tuku tlawanit xpalakatakan amakgapitsi latamanin chu uma tlan namamakgkatsini. Lhuwa superintendentes xla circuito chu xlakpuskatinkan wankgo pi lu tlan limakgkatsikgo akxni chatum tala xalak congregación max maxkikgo maktum kapsnat, niku wan pi lu paxtikatsininankgo xlakata kalakgapaxialhnalh. Nachuna titaxtukgo lakgkgolotsin, misioneros, precursores chu betelitas akxni kapaxtikatsiniyaw xtaskujutkan. w18.04 23:14, 15

Salomón ni kgalhakgaxmatnalh chu alh kilhtamaku katatamakgaxtokgli 700 lakpuskatin chu kgalhilh 300 concubinas (1 Rey. 11:3). Lhuwa uma lakpuskatin ni israelitas xwankgonit chu xkakninanikgo nixaxlikana dioses. Wa xlakata, Salomón nachuna ni kgalhakgaxmatli limapakgsin niku xwan pi israelitas ni xtatamakgaxtokgkgolh lakpuskatin xalak atanu país (Deut. 7:3, 4).Salomón tsinu tsinu makgatsankgalh tapaxkit nema xkgalhini xlimapakgsin Jehová chu tlawalh tuku nitlan. Tlawanilh akgtum pumakamastan diosa Astoret chu nachuna dios Kemós. Anta xla chu xlakpuskatin kakninanikgolh nixaxlikana dioses. Chu ni lakapuwa akxni tlawalh pumakamastan k’akgtum sipi lakatsu kJerusalén niku xtlawanit xtemplo Jehová (1 Rey. 11:5-8; 2 Rey. 23:13). Max takgskgawilh akxni lakpuwa pi Dios chuntiya x’ama makgamakglhtinan xlakata chuntiya xtlawa tamakamastan ktemplo. Pero Dios ankgalhin akxilha akxni tlawakan akgtum talakgalhin. w18.07 18, 19:7-9

Makgapitsi tuku Satanás namaklakaskin kimpalakatakan wa takgsanin xlakata Jehová, max namalakpuwaniyan pi xla ni lilakgaputsayan o ni paxkiyan. Chatum tsumat tiku kgalhi akgkunajatsa kata wanikan Ida lichuwinan: «Lakgachunin klakpuwan pi Jehová makgat kiwilanilh chu ni kiʼamigo litaxtuputun». ¿La tlawa xlakata natayani uma nitlan talakapastakni? Xla lichuwinan: «Tamakxtumit xtachuna la akgtum likuchun xlakata kintakanajla. Xapulana, kajwatiya xaktawila ktamakxtumit chu ni xakmasta kintakgalhtin. Xaklakpuwan pi niti xkgaxmatputun kintakgalhtin. Pero la uku klakkaxwili tuku nata’akxilha ktamakxtumit chu kliskuja xlakata nakmasta makgtiy o makgtutu kintakgalhtin». Tuku lichuwinalh Ida wi tuku lu xlakaskinka kinkamasiyaniyan. Escudo nema xlimaklakaskinkgo soldados xalak Roma tlan la xlilanka xwanit, pero escudo xla kintakanajlakan tlan tlakg lanka nawan o aktsu nawan. Pero akinin laksakaw komo lanka nawan o aktsu nawan (Mat. 14:31; 2 Tes. 1:3). Wa xlakata lu xlakaskinka namatliwakglhaw kintakanajlakan. w18.05 29, 30:12-14

Tiku xkuenta tlawa pulachin lakgpalilh xtayat chu putsalh tamakgtay akxni xtitaxtunita la tachikilh tiyat (Hech. 16:25-34). Nachuna, max makgapitsi latamanin tiku xapulana ni xkgaxmatputunkgo tuku xalak Biblia alistalh max naputsakgo tamakgtay xlakata titaxtukgolh akgtum taʼakglhuwit. Akgtum li’akxilhtit, makgapitsi lu nitlan limakgkatsikgo akxni makgatsankgakgo xtaskujutkan, lakxla xtamakgaxtokgatkan, akxni kawanikan pi kgalhikgo akgtum tajatat o niy chatum tiku lu xpaxkikgo. Akxni latamanin chuna titaxtukgo tsukukgo takgalhskinkgo tuku xlakata lamaw. Max nachuna takgalhskinkgo la komo tiku xkuenta tlawa pulachin: «¿Tu xlakaskinka naktlaway [xlakata] nakliʼakgaputaxtu?». Akxni lichuwinanaw Dios chu katekgsaw umakgolh latamanin, max xlipulanaku nakgaxmatputunkgo tamakatsinin nema kaliniyaw. Wa xlakata, komo chuntiya nalichuwinanaw Dios, tlan nakamaxkiyaw takgoxamixat latamanin akxni nakgaxmatputunkgo (Isa. 61:1). w18.05 19, 20:10-12

La uku, Satanás kamalakgatsinit lhuwa latamanin chu kskujnin litaxtukgo tuku xalak kakilhtamaku (2 Cor. 4:4). Akinin kgalhiyaw talakgalhaman pi nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús chu nakamakgtayayaw umakgolh latamanin nalakgapaskgo chu naskujnanikgo Jehová, Dios tiku masta lakgtaxtut (Mat. 28:19, 20). Max tuwa namakgkatsiyaw chuna natlawayaw. Kmakgapitsi países, latamanin laksakpaxkinankgo chu asta lu lixkajni likatsikgo. Takgalhskinin nema nakinkatlawanikanan wa komo tlan nalimaklakaskinaw tuku Jehová kinkamaxkinitan xlakata tlakg namakgtayananaw kxTamapakgsin. Lu kinkamakgpuwantiniyan akxni akxilhaw pi lhuwa xlakskujnin Jehová akgatekgskgonit pi xlisputni uma kakilhtamaku lu lakatsuwa wi, wa xlakata lakkaxwilikgonit pi ni lhuwa tuku nakgalhikgo xlakata naskujnanikgo Jehová putum kilhtamaku (1 Cor. 9:19, 23). Makgapitsi anta wilakgolh kxcongregacioneskan, chu amakgapitsi ankgonit makgtayanankgo niku tlakg talakaskin tamakgtay xlakata nalichuwinankan Dios. ¡Lu tlan kitaxtu akxni liwana laksakaw tuku natlawayaw xlakata naskujnaniyaw Jehová! (Sal. 110:3). w18.04 11, 12:13, 14