Octubre

Akxni tlakg lakgapasaw Jesús, liskujaw xlakata nalakpuwanaw chu nalinaw kilatamatkan chuna la xla. Chu akxni tlakg lakgapasaw chu lakpuwanaw chuna la xla, tlakg tlan talalinaw. ¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit? Xla tlakg xlakaskinka xʼakxilha nakamakgtaya amakgapitsin nixawa xʼakstu nalilakgaputsakan (Mat. 20:28; Rom. 15:1-3). Xlakata xla chuna xlakpuwan, pulana xkalilakgaputsa amakgapitsin chu nachuna xkatapati. Ni lakapala ksitsi xlakata tuku xwankgo xpalakata (Juan 1:46, 47). Chu ni xkamalakapastaka latamanin tuku nitlan xtlawakgonit o xwankgonit (1 Tim. 1:12-14). Lu xlakaskinka nastalaniyaw xliʼakxilhtit, xlakata lichuwinalh: «Wa uma tuku nalitalakgapasatit pi wixin kintamakgalhtawakgen: komo lapaxkiyatit» (Juan 13:35). Wa xlakata, kalilakpuwaw: «Chuna la Jesús, ¿lu kliskuja xlakata tlan nakkatalalin kinatalan?». w20.04 24:11

Maski lamaw niku litsama lhuwa latamanin tiku nitlan lichuwinankgo chu liʼakgsaninankgo xtukuwani Dios, kgalhiyaw talakgalhaman pi tlan natatayayaw chu nalichuwinanaw xaxlikana, pi Jehová xasanto, xaʼakgstitum, tlan likatsi chu xapaxkina. Tlan nalimasiyayaw pi lakaskinaw wa kiMapakgsinakan kalitaxtulh chu kawaniputunaw latamanin pi kajwatiya xTamapakgsin xaʼakgstitum, nalimin takaksni chu tapaxuwan unu kKatiyatni (Sal. 37:9, 37; 146:5, 6, 10). Akxni masiyayaw, ankgalhin lichuwinanaw pi kajwatiya Jehová lakgchan namapakgsinan chu uma xlikana. Pero, maski lu xlakaskinka nalichuwinanaw xlimapakgsin Dios, tuku tlawaputunaw wa pi nakamakgtayayaw latamanin napaxkikgo Jehová chu ni namakgxtakgkgo. Wa xlakata, talakaskin nalichuwinanaw lakwan tayat nema kgalhi chu la likatsi (Is. 63:7). Komo chuna natlawayaw, latamanin napaxkikgo Jehová chu nakgalhakgaxmatkgo xlakata ni namakgxtakgputunkgo. w20.06 6:16; 7:19

Lu kaks malakawaninan la tlawakanit kiʼakskititkan. Akxni aku kstakmaw kxpan kintsekan, tsukulh lakatsuku kiʼakskititkan. ¡Chu akgatunu minuto lhuwa miles xasasti células xlakatsukumakgolh! Tiku lakputsananikgo uma wankgo pi xʼakskitit chatum lataman tiku lankata kgalhi 100,000 millones neuronas. Umakgolh células liwana kalakkaxwilikanit kʼakskitit nema tsinkan 1.5 kilos. Pulaktum tuku tlawa kiʼakskititkan wa pi tlan nachuwinanaw. Lakxtum kamaskuju liwaka 100 laktsu tuku litatlawanit kisimakgatkan, kiʼakgpixnikan, kinkilhpinkan, kinkgalhtsankan chu kinkuxmunkan. Putum umakgolh tuku lalichipakgonit kinkilhnikan akxtum xlitatsuwitkan xlakata tlan nataxtu kintachuwinkan. Kkata 2019 lichuwinanka pi tiku aku lakachinkgonit tlan kgaxmatkgo chu lakgapaskgo tachuwin nema kawanikan. Akxni lakachinaw tlan lakgapasaw tachuwin nema kgaxmataw chu tlan nakatsiyaw chuwinanaw tanu tanu tachuwin. Uma akgtum xtamaskiwin Jehová. w20.05 22, 23:8, 9

Abrahán xatapaxuwan makgxtakgli putum tuku xʼanan kkachikin Ur. ¿Tuku xlakata? Xlakata xkgalhkgalhima «kachikin nema kgalhi xaxlikana xkilhtsukut» (Heb. 11:8-10, 16). Kachikin nema Abrahán xkgalhkgalhima wa xTamapakgsin Dios, niku namapakgsinan Jesucristo chu 144,000 kstalaninanin tiku xatalaksakni. Pablo limapakuwi uma Tamapakgsin «xkachikin xastakna Dios, uma wamputun, Jerusalén xalak akgapun» (Heb. 12:22; Apoc. 5:8-10; 14:1). Jesús kamasiyanilh kstalaninanin pi kskinkgolh xmilh uma Tamapakgsin xlakata xlalh xtalakaskin Dios chuna la kʼakgapun nachuna kkatiyatni (Mat. 6:10). Abrahán ni liwana xkatsi la xʼamaka lakkaxwilikan xTamapakgsin Dios. Akglhuwa siglos tsekg xwi uma (Efes. 1:8-10; Col. 1:26, 27). Pero xkatsi pi makgapitsi xkamanan, mapakgsinanin xʼamakgo litaxtukgo xlakata Jehová chuna xmalaknuninit (Gén. 17:1, 2, 6). w20.08 2, 3:2-4

Kililakgmakganatkan tuku wankgo apóstatas. Lata lakatsukulh congregación xla kstalaninanin Cristo, Satanás kalimaklakaskima xlakata nakaʼakgskgawikgo xlakskujnin Dios. Wa xlakata, talakaskin nakatsiyaw tuku xaxlikana chu tuku nixaxlikana. Kintalamakgasitsinkan max namaklakaskinkgo Internet chu redes sociales xlakata namaxlajwanikgo la lipawanaw Jehová chu la kapaxkiyaw kinatalankan. Kalakgmakgaw umakgolh taʼakgsanin, xlakata wa Satanás malakgatumima (1 Juan 4:1, 6; Apoc. 12:9). Komo lakgmakgamputunaw tuku kinkalitalatlawayan Satanás talakaskin namatliwakglhaw la lipawanaw Jesús chu tuku makgantaxti kxtalakaskin Dios. Na talakaskin nakalipawanaw skujni xatalipaw chu xaskgalala (Mat. 24:45-47). Komo ankgalhin likgalhtawakgayaw xTachuwin Dios, natatliwakglha la lipawanaw Jehová chu kintakanajlakan. Apóstol Pablo lichuwinalh uma akxni tsokgwililh texto xala uku. w20.07 23, 24:11, 12

Xlakata makglakgalhinanin akinin, kalakputsananiyaw amakgapitsin kaj xlakata la tasiyakgo (Juan 7:24). Pero ni liwana katilakgapaswi chatum lataman komo kajwatiya naʼakxilhaw la tasiya. Kalilakpuwaw: maski chatum makuchina lu katsini, ni liwana katikatsilh tuku tajatat kgalhi chatum lataman komo kajwatiya naʼakxilha. Talakaskin liwana nakgaxmatni xlakata nakatsi tuku lanima chu la makgkatsi. Max asta nawani pi kamaxtulh akgtum radiografía. Komo makuchina ni natlawa uma, max nitlan katikitaxtulh. Nachuna, nila liwana katsiyaw tuku titaxtumakgolh kinatalankan komo kajwatiya naʼakxilhaw la tasiyakgo. Talakaskin naliskujaw xlakata nakatsiyaw tuku lakpuwankgo o makgkatsikgo. Akinin nichuna la Jehová, xla tlan akxilha tuku wi knaku. Pero tlan naliskujaw nastalaniyaw xliʼakxilhtit. Xla kakgaxmatni tiku kakninanikgo. Kuenta katlawani tuku titaxtukgonit chu la tatekgskgo, chu kalimasiyani talakgalhaman. w20.04 14, 15:1-3

Talakaskin naliskujaw xlakata nakgalhiyaw tataktujut. Tiku laktlankajwa taʼakglhuwikgo chu xlakaskinka litaxtuputunkgo. Tuku lakpuwankgo chu tuku tlawakgo xʼakstukan nitlan kakitaxtuni chu nitlan kamamakgkatsinikgo amakgapitsin. Komo ni natalakgpalikgo, Satanás nalaktlawa xtalakapastaknikan (2 Cor. 4:4; 11:3). Tiku taktujukgo kgalhikgo tlan talakapastakni. Ni malakatsalikgo la lakpuwankgo, chu lakpuwankgo pi tlakg xlakaskinka litaxtukgo amakgapitsin (Filip. 2:3). Katsikgo pi «Dios kalakatayani tiku lanka kamakgkatsikan, pero kalimasiyani talakgalhaman nema ni anan xtachuna tiku taktujukgo» (1 Ped. 5:5). Tiku tlan lakapastaknankgo ni lakaskinkgo pi Dios nakalakatayani. Kilimakgantaxtitkan uma xtastakyaw Biblia: «Kamakgxtakgtit xamakgan mintayatkan chu tuku xtlawayatit xapulana, chu kakgalhitit xasasti tayat». Talakaskin nalakputsananiyaw xliʼakxilhtit Jesús chu naliskujaw xlakata nastalaniyaw (Col. 3:9, 10; 1 Ped. 2:21). w20.07 7:16, 17

Lanka talakgalhaman pi makgtapakgsiyaw kxcongregación Jehová. Putum kgalhiyaw takaksni chu lipaxuwayaw paraíso xaʼespiritual. Pero ¿tuku tlawayaw anta? Apóstol Pablo wa pi congregación xtachuna la makni chu tiku makgtapakgsikgo anta, xtachuna tuku litakgatsi makni (Rom. 12:4-8; 1 Cor. 12:12-27; Efes. 4:16). Pulaktum tuku katsiniyaw xlakata tuku lichuwinalh Pablo wa pi chatunu akinin wi tuku tlan natlawayaw kxfamilia Jehová. Pablo wa: «Chuna la kʼakgtum makni kgalhiyaw lhuwa tuku litakgatsi, pero pulakatunu tuku litakgatsi ni watiya taskujut tlawakgo, nachuna akinin, maski kinchalhuwakan, kaj akgtum makni talitaxtuyaw Cristo, pero chatunu akinin litaxtuyaw tuku litakgatsi makni nema latapakgsiniyaw chatunu chatunu» (Rom. 12:4, 5). Pablo xwamputun pi tanu tanu tuku tlan natlawayaw kcongregación, pero kimputumkan xlakaskinka litaxtuyaw. w20.08 20:1, 2; 21:4

Natlatni, ¿la tlan nalikatsiyatit la Jehová? Akxni xlilat, tlan nakakgalhskinatit minkamanankan tuku lakpuwankgo xlakata la xlitatlawat akgtum taskujut chu komo tlan akxilhatit, katlawatit tuku wankgo. Jehová ni lakapala sitsi maski xlakskujnin kgalhskininankgo tuku xlakata chuna tlawamaka akgtum taskujut. Liwana kgaxmatnilh Abrahán akxni litachuwinalh xlakata la xʼamaka kamasputukan Sodoma chu Gomorra (Gén. 18:22-33). Kalakapastakwi tuku tlawalh akxni Sara, xpuskat Abrahán, litsilh akxni kgaxmatli pi xʼama kgalhi skgata maski xla xlina kata. Jehová ni sitsinilh, wata tlan likatsinilh (Gén. 18:10-14). Komo wix chatum tlat o kgolotsin, ¿tuku masiyaniyan xliʼakxilhtit Jehová? ¿Tuku tlawaya akxni tiku mapakgsiya o tiku pulalipina kgalhskinan tuku xlakata wi tuku chuna laksaka? ¿Lakapala stakyawaya? ¿O akgatekgsa tuku xlakata chuna waniman? Familias chu congregaciones lu tlan kakitaxtuni akxni tiku kgalhikgo limapakgsin stalanikgo xliʼakxilhtit Dios. w20.08 10:7-9

Akxni tsukuw likgalhtawakgayaw Biblia, xatapaxuwan xmakgamakglhtinanaw xtamakgtaykan amakgapitsin, xkatsiyaw pi la laktsu kamanan xlitaxtuyaw kkintakanajlakan (1 Cor. 3:1, 2). ¿Chu la uku? Komo akglhuwata kata skujnanimaw Jehová chu lhuwata tuku katsiniyaw, max ni katimakgamakglhtinamputuw tamakgtay, liwaka akxni kinkamakgtayaputunan tiku nina makgas lakgapasa Jehová. Pero Jehová, kamaklakaskin natalan xlakata nakinkamatliwakglhan (Rom. 1:11, 12). Kilikanajlatkan uma komo litamakgtayaputunaw xlitliwakga. Xlakata tlan nakinkakitaxtuniyan ni kajwatiya talakaskin kilitliwakgakan, takgalhtawakga o tumin, wata talakaskin nataktujuyaw chu nalipawanaw Jehová. Wa xlakata, chuntiya kaliskujwi xlakata nastaka kintakanajlakan: kalipawaw Jehová, wi tuku kakatsiniw xlakata tiku kalichuwinan Biblia chu kamakgamakglhtinaw xtamakgtaykan kinatalankan. Komo chuna natlawayaw, maski makgkatsiyaw pi taxlajwaniyaw, Jehová nakinkamatliwakglhan. w20.07 14:2; 19:18, 19

Tuwa makgkatsiyaw nalimasiyayaw pi kgalhkgalhinanaw akxni kalitachuwinanaw Dios kifamiliajkan. Anta kʼEclesiastés 3:1, 7, tekgsaw akgtum tlan tastakyaw, wan: «Anan [...] kilhtamaku akxni ni nachuwinankan chu kilhtamaku akxni tlan nachuwinankan». Xatlan kintayatkan natlawa pi tiku xalak kifamiliajkan nakgaxmatputunkgo. Pero putum kilhtamaku nalakputsayaw la tlan nakalitachuwinanaw xaxlikana (1 Ped. 3:1, 2). Xatapaxuwan masiyayaw chu lichuwinanaw Dios, pero limasiyayaw pi kakgalhkgalhiyaw putum latamanin chu tiku xalak kifamiliajkan. Xlakskujnin Dios xala makgasa chu xala uku kinkawilinikgonitan tlan liʼakxilhtit. Habacuc xlakaskin pi ksputli tuku nitlan, pero wa: «Antiya kya niku kilakgchan nakkuentajtlawanan» (Hab. 2:1). Apóstol Pablo lichuwinalh pi xmasputuputun xtaskujut. Pero limasiyalh takgalhkgalhin akxni chuntiya xlichuwinama «xatlan tamakatsinin» (Hech. 20:24). w20.09 12:12-14

Jesús wa xlichatiy tiku tlakg tliwakga xlikalanka kakilhtamaku. Maski chuna, ni kaj xʼakstu lilakgaputsakan. Xlakata stalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús, xlakskujnin Jehová tataktujuyaw chu limasiyayaw tapaxkit nema litalakgapasa xkachikin Dios (Luc. 9:48; Juan 13:35). ¿Tuku kilitlawatkan komo akxilhaw pi anan taʼakglhuwit kcongregación chu lakpuwanaw pi ni liwana la lakkaxtlawamaka? Ni kalichuwinaw tuku lama, wata kataktujuw chu kakamakgtayaw tiku kinkapulalinkgoyan (Heb. 13:17). Kalilakpuwaw: «¿Xlikana lu laklanka taʼakglhuwit nema kakxilha? Komo talakaskin nalakkaxtlawakan, ¿wa uma xkilhtamaku? ¿Akit kilakgchan naklakkaxtlawa? ¿Xlikana klakaskin pi congregación makxtum natawila o kaj akit klakaskin pi tlan nakiʼakxilhkan?». Jehová tlakg xlakaskinka akxilha nataktujuyaw chu makxtum natawilayaw nixawa kiliskgalalakan. Kaliskujwi nataktujuyaw akxni naskujnaniyaw Jehová. Chuna makxtum natawilayaw kcongregación (Efes. 4:2, 3). w20.07 4, 5:9-11

Jesús lu xtapalh xʼakxilha la makgapitsin lakpuskatin “xmaklakaskinkgo tuku xkgalhikgo” xlakata xmakgtayakgolh (Luc. 8:1-3). Na kamasiyanilh tuku xaxlikana. Kamakatsinilh pi xʼama niy chu pi xʼama lakastakwanan (Luc. 24:5-8). Kamasiyanilh lakpuskatin xlakata xkatsikgolh tuku xtlawakgolh akxni xʼakxilhkgolh pi xpatinalh chu xnilh Jesús (Mar. 9:30-32; 10:32-34). Chu lu kaks malakawaninan pi akxni chipaka Jesús chu apóstoles tsalakgolh, makgapitsi umakgolh lakpuskatin ni makgxtakgkgolh Jesús akxni xmawakakanit kkiwi (Mat. 26:56; Mar. 15:40, 41). Lakpuskatin tiku ni xmakgxtakgnankgo wa tiku pulana akxilhkgolh Jesús akxni xlakastakwananita. Kawanilh pi xkamakatsinilh xʼapóstoles pi xlakastakwananit (Mat. 28:5, 9, 10). Chu kPentecostés kkata 33, akxni kamaxkika espíritu santo, max na anta xwilakgolh makgapitsi lakpuskatin chu max na makglhtinankgolh talakgalhaman xlakata nalichuwinankgo Dios ktanu tanu tachuwin (Hech. 1:14; 2:2-4, 11). w20.09 23:11, 12

Nakamakgtayayaw latamanin kstalaninanin Cristo nalitaxtukgo akgtum taskujut nema lakgmaxtu latamat. Kalakapastakwi pi kMateo 28:19, 20 Jesús limapakgsinalh «kapitit», «kakamakgtayatit latamanin [...] kistalaninanin nawankgo» chu «kakamunutit». Putum tiku lakgtaxtuputunkgo xlitamunutkan. Tiku tamunuputun xlikanajlat pi kajwatiya tlan nalakgtaxtu xlakata xtamakamastan Jesús, wa xlakata apóstol Pedro kawanilh kstalaninanin Cristo: «Tamunut, [...] kalakgmaxtuman [...] xpalakata xtalakastakwanat Jesucristo» (1 Ped. 3:21). Akxni wi tiku tamunu, kgalhi takgalhkgalhin xlakata tlan ankgalhin nalatama. Xlakata tlan nakamakgtayayaw talakaskin liwana namasiyayaw (2 Tim. 4:1, 2). ¿Tuku xlakata? Xlakata Jesús kinkalimapakgsin «kapitit», «kakamakgtayatit latamanin [...] kistalaninanin nawankgo» chu «kakamasiyanitit». Apóstol Pablo wa pi chuntiya kaliskujwi namakgantaxtiyaw uma taskujut, xlakata chuna nalakgtaxtuyaw chu tiku kinkakgaxmatnikgoyan w20.10 14:1, 2

Pedro xtamakgalhtawakgen Jesús lu lakgatilh taskujut xlakata kskitina lakchixkuwin nalitaxtu. Jehová makgtayalh xlakata liwana chuna xtlawalh (Hech. 2:14, 41). Xlakata paxkiyaw Jehová lichuwinanaw xTachuwin. Komo makgkatsiyaw pi nila katilichuwinaw Dios, uma tapaxkit nakinkamakgtayayan nichuna namakgkatsiyaw. Akxni Jesús wanilh Pedro pi kskitina lakchixkuwin xlitaxtulh, wanilh: «Nialh kapekuanti» (Luc. 5:8-11). Uma ni wamputun pi Pedro xpekuan xlakata tuku xʼama kitaxtu komo kstalanina Cristo xlitaxtulh. Jesús xlimaklakaskinit xlitliwakga xlakata xchipakgolh lhuwa skiti chu Pedro xmakgkatsi pi ni xlakgchan akxtum nataskuja Jesús. ¿Na kaks lilakawana akxni lilakpuwana tuku kilhchanima kstalanina Cristo nalitaxtuya? Kamatliwakglhti chuna la paxkiya Jehová, Jesús chu latamanin. Uma namakgtayayan namakglhtinana invitación nema tlawaniyan Jesús xlakata kskitina lakchixkuwin nalitaxtuya (Mat. 22:37, 39; Juan 14:15). w20.09 3:4, 5

Xatapaxuwan limaklakaskinaw kinkilhtamakujkan, kilitliwakgakan chu kintuminkan xlakata nakaputsayaw tiku kgaxmatputunkgo «xaxlikana tuku masta latamat nema ni kgalhi xlisputni» (Hech. 13:48). Chuna stalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús, tiku wa: «Kiliwat wa nakmakgantaxti xtalakaskin tiku kimalakgachanit chu nakmasputu xtaskujut» (Juan 4:34; 17:4). Masputuputunaw kintaskujutkan (Juan 20:21). Lakaskinaw pi putum kinatalankan, asta tiku tamakgatlinikgonit Dios, akxtum kakinkataskujkgon (Mat. 24:13). Xlikana, taskujut nema kinkalakgayawakan tuwa. Pero ni kiʼakstukan wilaw, xla liwana kinkawanin pi akxtum xʼama kinkatatawilayan. Kamakgtayaputunaw latamanin kstalaninanin Cristo nalitaxtukgo chuna la «xtaskujnin Dios» chu akxtum natatlawankgo Cristo (1 Cor. 3:9; 2 Cor. 2:17). Akgtum lanka talakgalhaman namakgantaxtiyaw kintaskujutkan chu nakamakgtayayaw amakgapitsin nachuna natlawakgo (Filip. 4:13). w20.11 7:19, 20

Tuku laksakkgo xanatlatni tlan nakamakgtaya xkamanankan o ni. Komo nitlan tuku nalaksakkgo, nakalimini taʼakglhuwit xkamanankan. Pero komo tlan tuku nalaksakkgo nakamakgtayakgo napaxuwakgo. Xlikana, kamanan na talakaskin wi tuku nalaksakkgo. Tuku tlakg tlan nalaksakaw kkilatamatkan wa pi naskujnaniyaw xapaxkina kinTlatkan xalak akgapun, Jehová (Sal. 73:28). Xnatlatni Jesús xkamakgtayaputunkgo xkamanankan naskujnanikgo Jehová, chu tuku laksakkgolh xlimasiya pi wa uma tuku tlakg xlakaskinka xwanit kxlatamatkan (Luc. 2:40, 41, 52). Jesús na lu tlan tuku laksakli nema makgtayalh namakgantaxti xtalakaskin Jehová (Mat. 4:1-10). Xla tlan xlikatsi, ni xmakgxtakgnan chu ni xpekuan, litaxtulh chuna la chatum kgawasa tiku kgalhiputunkgo putum natlatni tiku paxkikgo Jehová. w20.10 26:1, 2

Kalilakpuwaw uma: chatum tala tiku lina kata lilakpuwama tuku lu tlan titaxtulh kxlatamat. La uku wi tuku tlakg tuwa titaxtu, pero chuntiya tlawama tuku matlani xlakata naskujnani Jehová (1 Cor. 15:58). Chali chali lilakpuwan akxni nakatalatama kParaíso tiku lu kapaxki. Atanu tala puskat lilakpuwama akxni chatum tala xalak congregación nitlan mamakgkatsinilh, pero ni sitsini (Col. 3:13). Chu chatum tala chixku nila patsankga talakgalhin nema tlawalh makgasa, pero wa kuentajtlawa pi ni namakgxtakga Jehová (Sal. 51:10). Xlakan lakapastakkgo tuku titaxtukgonit pero ni wa lu lilakgaputsakgo. Wata kaks akxilhkgo kilhtamaku nema aku mima ¿Tuku xlakata xlakaskinka wa naʼakxilhlakachanaw tuku aku mima? Xlakata, xtachuna la chatum lataman nila lakatitum tlawan komo ankgalhin kxchakgen lakanit, akinin na nila liwana katiskujnaniw Jehová komo ankgalhin wa nalakglakanaw tuku titaxtuw (Luc. 9:62). w20.11 24:1-3

Goliat nitu xliʼakxilha David. Goliat tlakg tliwakga xwanit, xkgalhi tuku xmaklakaskin xlakata xʼan kʼguerra chu makgasata soldado xlitaxtu. David kajku kgawasa xwanit chu nikxni xʼanit kʼakgtum guerra. Pero David xlipawan xlitliwakga Jehová chu tlajalh xtalamakgasitsin (1 Sam. 17:41-45, 50). David wi atanu tuku titaxtulh nema xtlawa pi ni tliwakga xmakgkatsilh. Xla chatum kskujni Saúl xwanit, mapakgsina tiku Jehová xlaksaknit anta kʼIsrael. Xapulana, Saúl xmaxki kakni. Pero titaxtulh kilhtamaku, xlakata lanka xmakgkatsikan tsukulh lakgsitsilakan David. Chu nitlan tsukulh likatsini chu asta makgniputulh (1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11). Maski Saúl nitlan xlikatsini, David chuntiya maxkilh kakni, xlakata liwana xkatsi pi Jehová xlaksaknit xlakata mapakgsina nalitaxtu (1 Sam. 24:6). David lipawa pi Jehová xʼama maxki litliwakga xlakata xtayanilh akxni xtitaxtulh tuku tuwa (Sal. 18:1 chu tuku litsuku). w20.07 17:11-13

Pulaktum tuku xlichuwinankanit xlakata mapakgsina xalak norte chu mapakgsina xalak sur kgantaxtunit, wa xlakata tlan nawanaw pi tuku nina kgantaxtu xlikana nakgantaxtu. Xlakata liwana naʼakgatekgsaw tuku lichuwinankanit kcapítulo 11 xla Daniel, talakaskin liwana nakatsiyaw pi kajwatiya kakilhchanima mapakgsinanin chu tamapakgsin nema katalatlawakgonit xkachikin Jehová. Chu maski xlakskujnin Dios ni lhuwa wilakgo kxlikalanka katiyatni, ankgalhin akxilhkgonit tuku tlawakgo. ¿Tuku xlakata? Xlakata Satanás chu xkakilhtamaku kamasputuputun tiku skujnanikgo Jehová chu Jesús (Génesis 3:15 Apoc.11:7; 12:17). Talakaskin nalakputsananiyaw tuku atanu xlichuwinankanit kBiblia xlakata liwana nakatsiyaw tuku kilhchanima tuku xlichuwinanit Daniel. w20.05 2:1, 2

Latamanin tanu tanu tuku lakpuwankgo xlakata tuku kinkaʼakgspulayan akxni niyaw. Pero, ¿tuku masiya Biblia? Akxni wi tiku niy, xtiyatliwa lakla. Pero Jehová, tiku putum malakatsukilh, tlan namalakastakwani uma lataman chu namaxki makni nema maklakaskin (Gén. 1:1; 2:7). Pablo maklakaskilh akgtum liʼakxilhtit xlakata nalichuwinan pi Dios ni masta watiya makni, wata tlan nakamaxki chatunu chatunu lataman «akgtum xmakni chuna la xla lakgatinit». Xla lichuwinalh «akgtum talhtsi» nema chankan kkatiyatni chu staka akgtum kiwi. Uma kiwi ni xtachuna la akgtum talhtsi. Pablo na lichuwinalh pi «putum tuku anan kʼakgapun tanu xmakni kgalhikgo chu putum tuku anan kkatiyatni tanu xmakni kgalhikgo». ¿Tuku xwamputun? Tiku lamaw kKatiyatni tasiya kimaknikan, pero tiku wilakgolh kʼakgapun kgalhikgo xmaknikan xaʼespiritual, chuna la ángeles (1 Cor. 15:36-41). w20.12 9, 10:7-9

Niti kgalhiputun taʼakglhuwit. Pero min kilhtamaku tuwa tuku titaxtuyaw chu makgkatsiyaw la mapakgsina David, tiku kgalhskilh Jehová tuku wan texto xala uku. Anan tuku tlawa pi nalakgaputsayaw chu max ni lhuwa tuku tlan natlawayaw. Akgtum liʼakxilhtit, nila tlawayaw pi liwat, lhakgat chu tuku maklakaskinaw ni nataliwakatilha kxtapalh. Na nila tlawayaw pi tiku kataskujaw o tiku kataʼanaw kʼescuela ni nakinkamatlawiputunkgoyan tuku ni xlilat o talakgxtumit xalimaxana. Chu na nila kamasputuyaw tiku lakatsalakgo limapakgsin niku lamaw. Anankgo putum umakgolh taʼakglhuwit xlakata latamanin ni makgantaxtikgo xtastakyaw Biblia. Satanás, xdios uma kakilhtamaku, katsi pi makgapitsi latamanin namastakgo talakaskin pi «tuku lilakgaputsakan kʼuma kakilhtamaku» natlawa pi ni naskujnanikgo Jehová (Mat. 13:22; 1 Juan 5:19). Wa xlakata ni kaks lilakawanaw pi kakilhtamaku litsama taʼakglhuwit. w21.01 2:1, 3

Apóstol Juan kinkalistakyawan pi ni nakasitsiniyaw kinatalankan. Komo ni xkgaxmatwi uma, max xmastaw talakaskin pi Satanás xkinkamatlawin tuku nitlan (1 Juan 2:11). Chuna kaʼakgspulalh makgapitsi akxni ksputma xapulana siglo. Satanás xtlawa putum tuku xmatlani xlakata xlakskujnin Dios xlasitsinikgolh chu ni makxtum xtawilakgolh. Kcongregación xwilakgolh tiku xkgalhikgo xtapuwan Satanás. Diótrefes chuna xlikatsi, xtlawanit pi xʼanalh tapapitsit (3 Juan 9, 10). Ni xkamaxkikgo kakni superintendentes viajantes tiku xkamalakgachakgo lakgkgolotsin tiku xpulalinankgo. Lu tlankajwa xwanit chu asta xkatamakxtuputun kcongregación tiku tlan xkamakgamakglhtinankgo tiku xla ni xkaʼakxilhputun. Satanás chuntiya skujma xlakata namapapitsi xkachikin Dios. Nikxni kamastaw talakaskin pi tasitsi nakinkamapapitsiyan. w21.01 11:14

KxaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni, tamapakgsin xalak Alemania chu xalak Gran Bretaña kaputsastalanikgolh kskujnanin Dios xlakata ni makgtanukgolh kʼguerra. Chuna la wan kʼApocalipsis 11:7-10, Estados Unidos katamaknukgolh kpulachin tiku xpulalinkgo la xlichuwinankan Dios. Alistalh, kkata 1930 chu kxliʼAkgtiy Guerra xLikalanka Katiyatni, mapakgsina xalak norte kaputsastalanilh xlakskujnin Dios. Hitler chu tiku xmakgtayakgo nialh mastakgolh talakaskin nakakninanikan Dios. Kamakgnikgolh lhuwa xlakskujnin Jehová chu lhuwa katamaknuka kcampos de concentración. Mapakgsina xalak norte xʼama maxkajwi «xtemplo» Dios chu xʼama mapanu «tamakamastan nema chali chali tlawakan», uma kilhchanima pi xʼamakgo malakgachokgokgo la lichuwinankan Dios (Dan. 11:30b, 31a). Hitler, asta lichuwinalh pi xʼama masputu xkachikin Dios kʼAlemania. w20.05 6:12, 13

Tapaxkit natlawa pi ni tlakg xlakaskinka nalitaxtuputunaw kcongregación nixawa amakgapitsin. Kalakapastakwi pi Jonatán ni xtalatlawaputun David chu ni xtalamakgasitsin liʼakxilhli (1 Sam. 20:42). Ni kintalamakgasitsinkan kakaliʼakxilhwi kinatalankan xlakata tuku tlan tlawakgo. Katlawaw tuku wa Pablo: «Katataktujutit chu amakgapitsin tlakg xlakaskinka kakaʼakxilhtit nixawa wixin» (Filip. 2:3). Putum natalan wi tuku tlan tlawakgo kcongregación. Komo taktujuyaw, naʼakxilhaw lakwan tayat nema kgalhikgo chu nalitamakgtayayaw xliʼakxilhtitkan (1 Cor. 12:21-25). Akxni lapaxkiyaw, xkachikin Dios makxtum tawila. Limasiyayaw pi xaxlikana kstalaninanin Cristo litaxtuyaw, chu uma natlawa pi tiku kgalhikgo tlan naku naskujniputunkgo Jehová. Pero tuku tlakg xlakaskinka wa pi namaxkiyaw kakni «Tlat tiku kgalhi lhuwa talakgalhaman chu Dios tiku tlan kamamakgkatsini latamanin» (2 Cor. 1:3). w21.01 24:14; 25: 16

La uku, na wilakgolh tiku ni kinkaʼakxilhputunkgoyan, kinkalikgalhkgamanankgoyan chu lakpuwankgo pi nitu litaxtuyaw. ¿Tuku xlakata? Xlakata ni likatsiyaw la likatsikgo tiku xalak kakilhtamaku. Kakilhtamaku lanka xtapalh kaʼakxilha tiku lanka kamakgkatsikan, chu niti tapakgsinikgo. Pero akinin liskujaw nataktujuyaw, tlan nalikatsiyaw chu nakgalhakgaxmatnanaw. Na ni makgtanuyaw kpolítica chu kʼguerra. Xlakata ni makgtanuyaw kʼuma kakilhtamaku kinkalakgmakgankanan (Rom. 12:2). Maski latamanin tanu tanu tuku lakpuwankgo kimpalakatakan, Jehová kinkalimaklakaskiman xlakata namakgantaxti xtalakaskin. Lichuwinamaka xtachuwin xlikalanka katiyatni. Xlakskujnin maʼakgpitsimaw likgalhtawakga nema matitaxtikanit klhuwa tachuwin kxlikalanka katiyatni, chu limaklakaskinaw Biblia xlakata nakamakgtayayaw lhuwa millones latamanin. Chu uma chuna kgantaxtuma kaj xlakata xtamakgtay Jehová. w20.07 15:5, 6

Jesús kgalhakgaxmata xlimapakgsin Jehová. ¿Chuna tlawa xlakata xla ni skgalala o xlakata nila tuku tlawa? Ni. Kajwatiya tiku lu skgalala tlan liwana xmasiyalh chuna la tlawalh Jesús (Juan 7:45, 46). Jehová lu xlakaskinka akxilha tuku tlan tlawa Jesús, wa xlakata maxkilh talakaskin pi nataskuja akxni makilhtsukilh putum tuku anan kkakilhtamaku (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4). Chu lata Jesús lakastakwanalh, Jehová maxkinit «putum limapakgsin [...] kʼakgapun chu kkatiyatni» (Mat. 28:18). Chu maski lhuwa tuku tlan tlawa, Jesús chuntiya putsa xtapulalit Jehová, chuna tlawa xlakata paxki. Lakchixkuwin xlikatsitkan pi akxni Jehová kamaxkilh limapakgsin ni lakpuwa pi lakpuskatin nitu litaxtukgo. Chuna limasiya akxni kalaksaka lakpuskatin chu lakchixkuwin xlakata natamapakgsinankgo Jesús (Gál. 3:26-29). Xtachuna la Jehová limasiyalh pi lipawan xKgawasa akxni maxkilh limapakgsin, chixku tiku skgalala na namaxki limapakgsin xpuskat. w21.02 11:13, 14

Xtachuna la akgtum espejo, xTachuwin Dios kinkamakgtayayan naʼakxilhaw tuku talakaskin nalakgpaliyaw (Sant. 1:23-25). Akxni nalikgalhtawakgayaw, max naʼakxilhaw pi lu sitsiyaw. Jehová nakinkamakgtayayan nakatsiniyaw machokgoyaw tasitsi akxni wi tiku kinkamakgasitsiyan. La uku tlakg liwana nalakapastaknanaw chu tlan tuku nalaksakaw (Sant. 3:13). ¡Liwana tasiya pi lu xlakaskinka nalakgapasaw Biblia! Min kilhtamaku kajwatiya listaktayayaw akxni tlawayaw tuku nitlan. Pulaktum la tlan nakgalhiyaw liskgalala wa akxni kuenta natlawayaw tuku nitlan titaxtukgo amakgapitsin o tuku tlan kakitaxtuni. Wa xlakata Santiago kinkamakgpuwantiniyan wi tuku nakatsiniyaw xlakata Abrahán, Rahab, Job chu Elías (Sant. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18). Umakgolh xlakskujnin Jehová, tayanikgolh tuku tuwa titaxtukgolh nema max tlan xtitlawalh pi nialh xpaxuwakgolh. Xliʼakxilhtitkan kinkamasiyaniyan pi na tlan natayaniyaw. w21.02 29, 30:12, 13

Tiku limakgalhtawakgenan Biblia lakgchan namakgtaya xtamakgalhtawakgen naʼakgatekgsa tuku wan Biblia. Komo tiku makgalhtawakgenan nakinkawaniyan pi kaʼaw tamakgalhtawakgenanaw, kalakapastakwi pi anaw xlakata namakgtayayaw (Ecl. 4:9, 10). ¿Tuku kilitlawatkan xlakata namakgtayayaw? Liwana kalakkaxwiliw tuku nalikgalhtawakgakan. Pulana, kaskiniw tala pi kakinkalitachuwinan tsinu tiku makgalhtawakgema. Tuku max titaxtuma, tuku nalitakgalhtawakga chu tuku tlawaputun kʼuma takgalhtawakga. Na tlan nakgalhskinaw komo wi tuku ni kiliwanatkan o tuku max tlan nawanaw, chu la tlan namakgpuwantiniyaw tiku makgalhtawakgemaka. Xlikana, tala ni kintikawanin tuku titaxtuma kxlatamat xtamakgalhtawakgen, pero tuku nakinkawaniyan lu nakinkamakgtayayan. Chatum misionera tiku wanikan Joy wan: «Uma makgtaya tiku ktaʼan xlakata nalimasiyani tiku kmakgalhtawakgema pi lilakgaputsa chu nakatsi tuku tlan nawani». w21.03 9:5, 6

Min kilhtamaku kinkasitsinikanan xlakata lilatamayaw xtastakyaw Dios. La uku lhuwa latamanin tlan akxilhkgo xalixkajnit talakgxtumit nema tlawalh pi Dios xkamalakgsputulh Sodoma chu Gomorra (Jud. 7). Lhuwa latamanin kinkawanikgoyan pi malakatsaliyaw chu ni maxkiyaw kakni tuku xlakan tlawakgo xlakata lilatamayaw xtastakyaw Biblia (1 Ped. 4:3, 4). ¿Tuku tayat nakinkamakgtayayan akxni chuna nakinkalikatsinikanan? Talakaskin tliwakga nakgalhiyaw kintakanajlakan chu liwana nakatsiyaw pi Jehová nakinkamakgtayayan. Takanajla la akgtum escudo nema tlan nalimamixiyaw «putum xalakpasani xflechas Satanás» (Efes. 6:16). Pero ni kajwatiya talakaskin takanajla, na maklakaskinaw tapaxkit. Xlakata tapaxkit «ni lakapala sitsi» chu kinkamakgtayayan natayaniyaw (1 Cor. 13:4-7, 13). Tapaxkit nema kgalhiniyaw Jehová, kinatalankan chu asta kintalatlawananinkan nakinkamakgtayayan natayaniyaw. w21.03 21:3, 4

Na tlan nakalimasiyaniyaw tapaxkit kinatalankan xlakata tuku ni natlawayaw. Akgtum liʼakxilhtit, ni tunkun kilisitsitkan xlakata tuku nakinkawanikanan. Kalilakpuwaw tuku lalh akxni nina xniy Jesús. Xla kawanilh kstalaninanin pi xlakata tlan xkgalhikgolh latamat nema ni kgalhi lisputni xliwatkan xwanit xliwa Jesús chu xkgalhni (Juan 6:53-57). Lhuwa tiku litaʼakglhuwikgolh chu asta makgxtakgkgolh. Pero xaxlikana xʼamigos, ni makgxtakgkgolh chu chuntiya stalanikgolh. Xlakan ni akgatekgskgolh tuku wa Jesús chu max kaks kamalakawanilh, pero ni tunkun lakpuwankgolh pi nitlan xwanit tuku xkilhwama. Wata lipawankgolh xlakata xkatsikgo pi xla ankgalhin xwan tuku xaxlikana (Juan 6:60, 66-69). Lu xlakaskinka pi ni tunkun nalisitsiyaw tuku nawankgo kinatalankan, wata kakamaxkiw talakaskin nakinkawanikgoyan tuku xwamputunkgo (Prov. 18:13). w21.01 11:13