Noviembre

Jehová kinkamakgtayayan ni lakapala nasitsiyaw akxni wi tiku nitlan kinkalikatsiniyan akxni lichuwinamaw xatlan tamakatsinin. Kinkamakgtayayan nalakapastakaw textos xlakata tlan nakatachuwinanaw tiku tlakg katsiputunkgo. Chu kinkamaxkiyan litliwakga xlakata chuntiya nalichuwinanaw maski latamanin ni kgaxmatputunkgo (Jer. 20:7-9). Jehová na kinkalimasiyaninitan pi tlan likatsi xlakata kinkamasiyaninitan la nalichuwinanaw xtachuwin. Ktamakxtumit xla itat semana, kinkamasiyanikanan la tlan nakatachuwinanaw latamanin. Max pekuanaw akxni lilakpuwanaw namaklakaskinaw tuku xasasti. Pero akxni kalimaklakaskinaw, akxilhaw pi lu tlan kitaxtu niku lichuwinanaw Dios. Ktamakxtumit chu kʼasambleas na kinkamakgpuwantinikanan atanu la nalichuwinanaw Dios. Uma nakinkamakgtayayan atanu tuku tlan natlawayaw chu ni watiya tuku lismaninitaw. w21.08 27:5, 6

Akxni apóstol Pablo katsokgnanilh natalan xalak Corinto, palha kastakyawalh. Pero alistalh kamalakgachanilh Tito. ¡Lu makgapaxuwalh akxni katsilh pi makgamakglhtinankgolh xtastakyaw! (2 Cor. 7:6, 7). Lakgkgolotsin tlan nastalanikgo xliʼakxilhtit Pablo komo nakalimaxtunikgo kilhtamaku natalan. Pulaktum la tlan natlawakgo wa pi sokg nachankgo ktamakxtumit xlakata nakatachuwinankgo chu nakamakgpuwantinikgo. Ni talakaskin lhuwa kilhtamaku xlakata chuna natlawakgo (Rom. 1:12). Namaklakaskinkgo Biblia xlakata nakamakgpuwantinikgo xnatalankan chu nakawanikgo pi Jehová kapaxki. Lakputsakgo la tlan nakawanikgo laktlan tachuwin. Chu komo xlistakyawatkan chatum tala, tastakyaw xlikilhtiyatkan kxTachuwin Dios. Liwana nawanikgo tuku listakyawamakgo chu nalimasiyanikgo talakgalhaman xlakata lakaskinkgo pi tala kamakgantaxtilh tuku listakyawamaka (Gál. 6:1). w22.03 29:11, 12

Jehová kinkamaxkiyan «litliwakga tuku latamanin nila kgalhikgo» xlakata chuntiya naskujnaniyaw chu ni namakgxtakgaw. Oración lu kinkamakgtayayan. Anta kʼEfesios 6:18, apóstol Pablo wa: «Chuntiya katlawanitit oración Dios». Komo chuna natlawayaw, Dios nakinkamaxkiyan litliwakga. Namin kilhtamaku namakgkatsiyaw pi nialh tatayaniyaw kintaʼakglhuwitkan o ni katikatsiw tuku nawanaw kkioracionkan, pero katachuwinaw Jehová maski ni katsiyaw la nawanaw tuku makgkatsiyaw (Rom. 8:26, 27). Xla limaklakaskin Biblia xlakata nakinkamatliwakglhan. Chuna la Pablo, na tlan nakgalhiyaw litliwakga komo nalikgalhtawakgayaw Biblia (Rom. 15:4). Akxni likgalhtawakgayaw akgtum texto chu lilakpuwanaw, Jehová namaklakaskin xʼespíritu xlakata tlan nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw la namakgantaxtiyaw (Heb. 4:12). w21.05 22:8-10

Lu xlakaskinka nakamakgtayayaw latamanin kstalaninanin Cristo nalitaxtukgo, pero anan tuku max natlawa pi nila natlawayaw putum tuku xtlawaputuw. Max lakpuwanaw pi xlakata la tatekgsaw nila lhuwa tuku tlawayaw. Akgtum liʼakxilhtit, makgapitsi natalan linkgoya kata o tatatlakgo. Komo chuna titaxtumaw, kalakapastakwi pi tlan limaklakaskinkan teléfono o internet xlakata nalimakgalhtawakgenankan Biblia. Wa xlakata max tlan namatsukiyaw akgtum takgalhtawakga lata kkinchikkan. Makgapitsi latamanin lakaskinkgo kakalimakgalhtawakgeka Biblia, pero max ni matlanikgo akxni natalan lismanikgo lichuwinankgo Dios. ¿Tlan nakawaniyaw pi nakamakgalhtawakgeyaw akxni xlakan matlanikgo, max lu tsisa o lu katsisni? Jesús masiyanilh Nicodemo katsisni, xlakata Nicodemo chuna lakaskilh (Juan 3:1, 2). w21.07 5:10, 11

Kstalaninanin Juan tiku xMununan lu kaks lilakawankgolh pi kstalaninanin Jesús ni xkgalhxtakgnankgo. Jesús kawanilh pi xlakata xla xlamajku kKatiyatni, ni xtalakaskin xkgalhxtakgnankgolh (Mat. 9:14-17). Fariseos chu amakgapitsi xtalamakgasitsin nitlan lichuwinankgolh xlakata ni xmakgtlawa xtalismaninkan. Sitsikgolh akxni akxilhkgolh pi kamapaksalh tatatlanin sábado (Mar. 3:1-6; Juan 9:16). Lanka xkamakgkatsikan xlakata xmakgantaxtikgo limapakgsin xla sábado, pero kstanankgo ktemplo. Sitsikgolh akxni Jesús kawanilh pi nitlan tuku xtlawamakgo (Mat. 21:12, 13, 15). Chu akxni Jesús lichuwinalh Dios ksinagoga xalak Nazaret, latamanin lu sitsikgolh xlakata limaklakaskilh tuku xlanit kʼIsrael xlakata xlimasiyalh pi ni xkgalhikgo takanajla chu xʼakstukan xkapaxkikan (Luc. 4:16, 25-30). Lhuwa akgchakgxkgolh xlakata Jesús ni tlawalh tuku xlakaskinkgo (Mat. 11:16-19). w21.05 6:13, 14

Jehová limaklakaskin liʼakxilhtit xalamakgasa xlakata nakinkamasiyaniyan tuku nitlan kitaxtu akxni tlankajwanankan chu lhuwa tuku kgalhiputunkan. Akxni lichuwinanaw lhuwa tuku kgalhiputunkan, max lilakpuwanaw Satanás. Akxni xʼángel Jehová xlitaxtu, max lhuwa tuku xlakgaya, pero xmakglhtinamputun takaknin nema kajwatiya Jehová lakgchan. Satanás lakaskin pi nachuna kalikatsiw, wa xlakata tlawaputun pi ni kalipaxuwaw tuku kgalhiyaw. Kalilakpuwaw akxni tachuwinalh Eva. Xlakata Jehová xkapaxki Adán chu Eva, kamaxkilh talakaskin nawakgo xtawakat putum kiwi nema xʼanan kjardín, kajwatiya xtawakat akgatum kiwi ni xliwatkan xwanit (Gén. 2:16). Pero Satanás wanilh Eva pi xwalh xtawakat uma kiwi. Eva ni lipaxtikatsininalh tuku xkgalhi; tlakg xkgalhiputun. Chu katsiyaw tuku kitaxtunilh: lakgalhinalh chu alistalh nilh (Gén. 3:6, 19). w21.06 14:2, 3; 17:9

Adán chu Eva tlan xtikgalhikgolh xkamanankan chu xkuentajtlawakgolh Katiyatni. Komo xtikgalhakgaxmatkgolh Jehová xlakan chu xkamanankan, putum kilhtamaku xmakgtapakgsikgolh kxfamilia Jehová. Akxni Jehová kamaxkilh talakaskin pi xmakgtapakgsikgolh kxfamilia, limasiyalh pi xtapalh xkaʼakxilha. Akxni lichuwinalh la malakatsukikanit chixku, David wanilh Jehová: «Wix tlakg aktsina tlawa nixawa ángeles chu maxki lilanka chu kakni» (Sal. 8:5). Xlikana pi akxni Jehová malakatsukilh chixku ni maxkilh litliwakga chu liskgalala nema kgalhikgo ángeles, pero chixku kaj tsinu ni tatalakxtumi litliwakga nema kgalhikgo ángeles (Sal. 103:20). Adán chu Eva nialh makgtapakgsikgolh kxfamilia Jehová. Uma nitlan kakitaxtunilh xkamanankan, pero Jehová ni lakgpalinit tuku xlakpuwanit. Lakaskin pi tiku kgalhakgaxmatnankgo, xkamanan kalitaxtukgolh putum kilhtamaku. w21.08 2, 3:2-4

La uku lhuwa xlakskujnin Jehová kaputsastalanimaka. Makgapitsi lamakgo niku ni kamaxkikan talakaskin naskujnanikgo Dios chu max nakachilinkan «kxlakatinkan gobernadores chu mapakgsinanin», chu uma natlawa pi namastakan tamakatsin xlakata Dios (Mat. 10:17, 18). Amakgapitsi xtatayananin Jehová atanu tuku tuwa titaxtumakgo. Lamakgo niku kamaxkikan talakaskin nakakninanikgo Jehová, pero tiku xalak xfamiliajkan ni kamaxkikgo talakaskin chuna natlawakgo (Mat. 10:32-36). Akxni tiku xalak xfamiliajkan akxilhkgo pi xlakan ni makgxtakgkgo Jehová, nialhtu kawanikgo. Chu makgapitsi tiku xapulana lu xlakatakinankgo, alistalh xatapaxuwan skujnanikgo Jehová. Wa xlakata, ni kataxlajwani akxni putsastalanikana. Ni kapekuanti. Jehová nalimakgtayayan xʼespíritu santo, wa xlakata, ¡nitu kamakgapekuan! w22.03 16:8

Jehová xkajni «lakgastapu nema tlankajwanan, simakgat nema akgsaninan chu makan nema kamakgnikgo tiku nitu tlawakgonit» (Prov. 6:16, 17). Na «kaxkajni xalakluku latamanin chu tiku akgskgawinankgo» (Sal. 5:6). Jehová xkajni uma, chu wa xlakata kamalakgsputulh kxkilhtamaku Noé latamanin tiku nitlan xlikatsikgo xlakata xlimalakgatsamakgonit Katiyatni tuku nitlan (Gén. 6:13). Palakachuwina Malaquías lichuwinalh atanu tuku Jehová xkajni: pi chatum lataman naʼakgskgawi tiku tamakgaxtokga kaj xlakata nalakxtlawa xtamakgaxtokgat kxlakatinkan mapakgsinanin. Dios lakgmakgan xtakakninkan tiku chuna tlawakgo chu nakaskini kuenta (Mal. 2:13-16; Heb. 13:4). Jehová kinkawaniyan: «Kaxkajnitit tuku nitlan» (Rom. 12:9). Tachuwin xkajnikan kilhchanima tuku makgkatsiyaw. Kilhchanima wi tuku xkajnikan chu lakgmakgankan. Wa xlakata, kilixkajnitkan maski kaj nalilakpuwanaw natlawayaw tuku Jehová wan pi nitlan. w22.03 4, 5:11, 12

Nialh makgas, Jehová nalimaklakaskin xTamapakgsin xlakata nakinkamaxkiyan lhuwa tasikulunalin. Putum tiku xatapaxuwan nakgalhkgalhikgo Jehová, nakasikulunatlawakan kparaíso kKatiyatni. Anta, xlakskujnin Jehová nialh katikgalhiw taʼakglhuwit chu talakgaputsit. Nialhti katitlawanika tuku nitlan chu nialh katiʼanalh takatsanajwat (Apoc. 21:4). Nakgalhiyaw tuku namaklakaskinaw, xlakata lu lhuwa tuku naʼanan (Sal. 72:16; Is. 54:13). ¡Lu tlan nawan! La uku, Jehová kinkamakgtayayan namakgatlajayaw nixatlan talismanin chu nakgalhiyaw tayat nema xlikgalhitkan kstalaninanin Cristo, tayat nema natalakaskin akxni Jehová nakinkamapakgsiyan kxasasti kakilhtamaku. Ni kataxlajwaniw chu chuntiya kaliskujwi. Nialh makgas nakgalhiyaw xatlan latamat. Wa xlakata, xatapaxuwan kakgalhkgalhiw akxni Jehová namakgantaxti putum tuku malaknunit. w21.08 13:17-19

Akxni nina makgas xmakglhtinankgonit xcarta apóstol Pablo, natalan xalak Judea makgxtakgkgolh xchikkan, xtaskujutkan chu xfamiliajkan tiku ni kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo, chu tsalakgolh kkasipijni (Mat. 24:16). Uma kilhtamaku lu xlakaskinka xwanit pi xlamakgtayakgolh. Komo xmakgantaxtikgolh xtastakyaw Pablo xlakata nakatatapapitsikgo amakgapitsin tuku kgalhikgo, ni tuwa xmakgkatsikgolh xlismanikgolh kxasasti xpulatamankan. Natalan max ni putum kilhtamaku katiwanikgon tuku maklakaskinkgo, pero kakalimaxtuni kilhtamaku. Kkincongregacionkan wilakgo natalan tiku kamakgtayaputunkgo amakgapitsin. Nikxni kinkamamakgkatsinikgoyan pi akgtum takuka litaxtuyaw. Wata katsiyaw pi ankgalhin kinkamakgtayaputunkgoyan, chu stalaniputunaw xliʼakxilhtitkan. w22.02 23, 24:13-15

Kkata nema titaxtukgonit, lhuwa congregaciones makxtum katlawaka chu kamalakgachakanit kʼatanu circuitos. Komo xkinkawanikan pi kamakgtapakgsiw kʼatanu congregación max tuwa xmakgkatsiw nakamakgxtakgaw kifamiliajkan chu kiʼamigoskan. ¿Kawani Jehová lakgkgolotsin niku xliʼanatkan chatunu natalan? Ni. Chu max uma natlawa pi tuwa namakgkatsiyaw nakakgalhakgaxmataw. Pero Jehová lipawan tuku laksakkgo, chu nachuna kilitlawatkan. ¿Tuku xlakata kilitlawatkan tuku laksakkgo lakgkgolotsin maski ni lakgatiyaw? Xlakata makgtayananaw makxtum natawila xkachikin Dios. Nachuna, congregación litamakgtaya akxni kimputumkan taktujuyaw chu tlawayaw tuku laksakkgo lakgkgolotsin (Heb. 13:17). Chu tuku tlakg xlakaskinka, limasiyaniyaw Jehová pi lipawanaw, xlakata xla kalakgayawanit lakgkgolotsin nakinkakuentajtlawakgoyan (Hech. 20:28). w22.02 4, 5:9, 10

Natalan lakchixkuwin, tlan naliskujatit tlakg tlan namasiyayatit chu tlakg tlan naʼakgchuwinanatit. ¿Tuku xlakata? Komo chuna natlawayatit, lu nakamakgtaya tiku nakakgaxmatnikgoyan (1 Tim. 4:15). Kaliskujti nalikgalhtawakgaya chu nalitsakgsaya tuku lichuwinan folleto Tlakg tlan kakgalhtawakga chu kamasiya. Kalikgalhtawakga akgatunu lección, lu kalimakgatawakga kminchik chu kaliskujti uma akxni namastaya akgtum taʼakgchuwin. Kaskini tastakyaw tala tiku consejero auxiliar litaxtu o amakgapitsi lakgkgolotsin «tiku lhuwa skujkgo akxni lichuwinankgo chu masiyakgo xtachuwin Dios» (1 Tim. 5:17). Ni kajwatiya talakaskin natlawaya tuku wan folleto, na talakaskin nakamakgtayaya natalan namatliwakglhkgo xtakanajlakan chu nalilatapaya tuku katsinipat. Uma natlawa pi tlakg napaxuwaya chu nachuna natalan tiku nakgaxmatnikgoyan. w21.08 24:17

Komo nalakpuwanaw pi amakgapitsin tlakg xlakaskinka litaxtukgo, ni katilimasiyaputuw pi tlakg tlan wi tuku tlawayaw. Wata nalipaxuwayaw tuku xlakan tlan tlawakgo, liwaka komo maklakaskimakgo tuku katsinikgo xlakata nalimalankikgo Jehová. Komo chuna natlawayaw, namakgtayananaw xlakata congregación makxtum natawila chu naʼanan takaksni. ¿Tuku nakinkamakgtayayan ni nalakgkatsalakananaw? Ni nalakpuwanaw pi putum tlan tlawayaw. Komo kgalhiyaw uma tayat, ni katilimasiyaputuw pi tlakg katsiniyaw chu lhuwa tuku tlan tlawayaw nixawa amakgapitsin. Wata nalakputsayaw la tlan nakatsiniyaw xpalakata tiku tlakg lhuwa tuku katsinikgo nixawa akinin. Komo chatum tala matitaxti laktlan taʼakgchuwin, tlan nakgalhskinaw la lakkaxwili xtaʼakgchuwin. Komo chatum tala puskat, kgama lakkaxtlawa xliwat, tlan nakgalhskinaw xlakata na tlan nakatsiniyaw. w21.07 16:8, 9

Libro xla Números lichuwinan pi Jehová wa pi xmakgnika chatum israelita xlakata ksakima kiwi sábado. Pero 1 Samuel lichuwinan pi Jehová tapatilh mapakgsina David maski xtatalakgxtuminit xpuskat atanu chixku chu xmakgninanit (Núm. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13). Max nalakpuwanaw: «¿Tuku xlakata Jehová tapatilh David laklanka talakgalhin, pero ni tapatilh chatum chixku tiku xtlawanit akgtum talakgalhin nema ni lu lanka?». Biblia ni ankgalhin lichuwinan putum tuku lanit. Akgtum liʼakxilhtit, katsiyaw pi David xlikana nitlan limakgkatsilh tuku xtlawanit (Sal. 51:2-4). Pero ¿la xlikatsi chixku tiku ni kgalhakgaxmatli limapakgsin xlakata sábado? ¿Nitlan xlimakgkatsi tuku xtlawanit? ¿Xminit kilhtamaku ni xkgalhakgaxmatparanit Jehová? ¿Xwanikanita pi xlitalakgpalit, pero ni xkgalhakgaxmatnanit? Biblia ni wan. Pero tuku katsiniyaw xlakata Jehová, nakinkamakgtayayan nalipawanaw pi xla «xaʼakgstitum putum kxtiji» (Sal. 145:17). w22.02 2, 3:3, 4

Tiku katsi pi ni putum tlan tlawa ni xafuerza tlawa tuku ni katimatlanilh. Uma makgtaya napaxuwa chu chuntiya naskujnani Jehová. Xtachuna la tiku matlawani xputlaw kkasipijni, talakaskin ni lakapala nalin xputlaw xlakata tlan natawaka, tiku katsi pi nila putum tlan tlawa katsi akxni wi tuku xlilakgpalit xlakata chuntiya naskujnani Jehová chu nakamakgtaya amakgapitsin (Filip. 4:5). Kalilakpuwaw Barzilái, tiku xkgalhi 80 kata akxni mapakgsina David wanilh pi xmakgtapakgsilh kxpumapakgsin. Xla limasiyalh pi xkatsi pi ni putum tlan xtlawa chu ni makgamakglhtinalh. Xkatsi pi nialhla xʼama makgantaxti xtaskujut chu wa xlakata wa pi Kimham, tiku tlakg kgawasaku xwanit, xlakgxokgo kskujli (2 Sam. 19:35-37). Chuna la Barzilái, natalan tiku linkgoya kata, paxuwakgo akxni tiku tlakg lakgkgawasanku namakgantaxtikgo akgtum taskujut. w21.09 10:6, 7

Max makgapitsi akinin tuwa makgkatsiyaw naʼakxilhaw Jehová chuna la xapaxkina Tlat. Max chuna makgkatsiyaw xlakata kinatlatnikan ni kinkalimasiyanikgon tapaxkit. Lu tlan kinkamamakgkatsiniyan akxni katsiyaw pi Jehová akgatekgsa la makgkatsiyaw chu kinkatalakatsuwiniputunan. Wa xlakata, xTachuwin kinkawaniyan uma: «Katalakatsuwinitit Dios, chu xla nakatalakatsuwiniyan» (Sant. 4:8). Jehová kinkapaxkiyan chu kinkawaniyan pi wa tlakg xatlan Tlat. Jesús tlan nakinkamakgtayayan natalakatsuwiniyaw Jehová. Liwana lakgapasa chu liwana limasiya tayat nema kgalhi xTlat. Wa xlakata wa: «Putum tiku kiʼakxilhnit akit, na akxilhnit xaTlat» (Juan 14:9). Jesús kinkamasiyaniyan namaxkiyaw kakni Jehová, nakgalhakgaxmataw chu la namakgapaxuwayaw. Pero, xliputum uma, tuku tlawalh akxni latamalh kKatiyatni kinkamasiyaniyan pi Jehová lu tlan likatsi chu lu xapaxkina. w21.09 21:4, 5

Xkachikin Jehová makxtum kakninanikgo. Jehová kalakgayawanit lakgkgolotsin namakgtayanankgo skulunku natawila congregación. Komo chatum tala tlawa akgtum lanka talakgalhin, Jehová kgalhkgalhi pi lakgkgolotsin nalaksakkgo komo chuntiya namakgtapakgsi kcongregación. Pulaktum tuku xlikatsitkan wa komo uma lataman xlikana nitlan limakgkatsi xtalakgalhin. Maski uma lataman wan pi xlikana nitlan limakgkatsi, ¿xlikana xkajni xtalakgalhin? ¿Lakkaxwilinit nialh natlawapara? Komo tiku xkatalalin matlawikgolh uma talakgalhin, ¿lakkaxwilinit nialh nakatalalin? Lakgkgolotsin tlawanikgo oración Jehová, lakputsananikgo tuku lanit chuna la wan Biblia chu kuenta tlawakgo xtayat tiku lakgalhinanit. Chu laksakkgo komo tlan chuntiya namakgtapakgsi kcongregación. Lakgachunin talakaskin natamakxtukan tiku tlawanit talakgalhin (1 Cor. 5:11-13). w22.02 5:11, 12

Maski makgasa o nina makgas la tamununitaw, putum kgalhiputunaw tayat nema namakgapaxuwa Jehová. Xlakata namakgantaxtiyaw, talakaskin namachokgoyaw tuku lakpuwanaw. ¿Tuku xlakata? Xlakata tuku lakpuwanaw makgtanu la likatsiyaw. Komo wa nalilakpuwanaw tuku lipaxuwaputun kimaknikan, nawanaw chu natlawayaw tuku nitlan (Efes. 4:17-19). Pero komo wa nalilakpuwanaw tuku tlan, nachuwinanaw chu nalikatsiyaw chuna la lakgati Jehová (Gál. 5:16). Min kilhtamaku lakpuwanaw tuku nitlan. Pero tlan ni natlawayaw tuku nitlan. Akxni nina tamunuyaw, talakaskin pi nialh nachuwinanaw chu nialh natlawayaw tuku Jehová xkajni. Wa uma tuku xapulana chu tlakg xlakaskinka kilitlawatkan xlakata nalakgmakganaw xamakgan tayat. Komo xlikana makgapaxuwaputunaw Jehová, lu naliskujaw nakgalhiyaw xasasti tayat. w22.03 8:1, 2

Lakgkgolotsin tuwa nakatsikgo komo chatum tiku tlawanit akgtum lanka talakgalhin xlikana nitlan limakgkatsi, xlakata nila katsikgo tuku wi kxnaku. Wa xlakata talakaskin natekgskgo tuku limasiya pi chatum tala tlawanit talakgpalit chu la uku xkajni tuku nitlan tlawanit. Maklakaskinkgo tuku nalimasiya pi tiku lakgalhinanit xlikana lakgpalinit xtalakapastakni, tuku makgkatsi chu xtayat. Max namaklakaskin lhuwa kilhtamaku xlakata natlawa talakgpalit chu nalimasiya pi xlikana nitlan limakgkatsi xtalakgalhin. Tiku xlikana nitlan limakgkatsi tuku tlawanit, ankgalhin xliʼanat ktamakxtumit, xlitlawat oración chu xlikgalhtawakgat Biblia. Nachuna lu xliskujat nalakgmakgan tuku max natlawa pi natlawapara talakgalhin. Komo naliskuja tlan natalalimpara Jehová, liwana xlikatsit pi Jehová natapati chu lakgkgolotsin na namakgtayakgo nataspita kcongregación. w21.10 6:16-18

Jesús lu paxki Jehová, chu kajwatiya kakninanilh. Chuna tlawalh akxni xlama kʼakgapun chu akxni latamalh kKatiyatni (Luc. 4:8). Kamasiyanilh kstalaninanin nachuna xtlawakgolh. Jesús chu kstalaninanin nikxni maklakaskinkgolh imágenes akxni kakninanikgolh Dios. Xlakata Dios espíritu, nipara pulaktum tuku lakchixkuwin nalakalhkaxtukgo tlan namalakgchani xlilanka (Is. 46:5). ¿Chu tuku tlan nawanaw xlakata katlawakan imágenes chu katlawanikan oración? Kxlipulaktiy Limapakgsin nema maxkika Moisés, Jehová wa tachuwin nema min ktexto xala uku. Tiku makgapaxuwaputun Dios, liwana akgatekgsa uma. Tiku lakgtsokgwilikgo tuku lanit wankgo pi kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo kajwatiya xkakninanikgo Dios. La uku, xtatayananin Jehová nachuna tlawayaw. w21.10 19, 20:5, 6

Jesús xkawaninit kstalaninanin tiku xlamakgolh kJudea pi lhuwa soldados xʼamakgo stiliwilikgo Jerusalén (Luc. 21:20-24). Akxni chuna xlalh, xliʼanatkan xwanit kkasipijni. Xlimakgxtakgatkan xwanit tuku xkgalhikgo, pero xlakgtaxtukgolh. Makgasata, revista La Atalaya wa: «Akgxtakgwilikgolh xchikkan chu xpukuxtukan, chu nipara linkgolh tuku xmaklakaskinkgo kxchikkan. Lipawankgolh pi Jehová xʼama kakuentajtlawa chu xʼama kamakgtaya, pulana wilikgolh xtakakninkan chu ni wa tuku xkgalhikgo». Chu wampa: «Tuku natitaxtuyaw kkilhtamaku nema aku mima, nalimasiya tuku lakpuwanaw xlakata tuku kgalhiyaw. ¿Tlakg xlakaskinka naliʼakxilhaw uma o tlakg xlakaskinka naliʼakxilhaw pi nalakgtaxtuyaw xlakata ni makgxtakgaw Dios? Chuna, akxni namin lisputni max tuwa tuku natitaxtuyaw chu wi tuku nalimakgxtakgaw. Kilikatsitkan tuku natlawayaw akxni nachin uma kilhtamaku». w22.01 4:7, 8

Akxni israelitas nina makgas xtaxtukgonit kʼEgipto, Jehová litachuwinalh Moisés xtukuwani chu xtayat. Wanilh: «Jehová, Jehová, chatum Dios tiku xalakgalhamana chu tiku tlan likatsi, ni lakapala sitsi chu kgalhi lhuwa tapaxkit nema ni makgxtakgnan chu xaxlikana, tiku chuntiya lhuwa mil kalimasiyani tapaxkit nema ni makgxtakgnan chu tapatinan akxni tlawakan tuku nitlan» (Éx. 34:6, 7). Akxni wa uma, Jehová wi tuku lu xlakaskinka masiyanilh. Xla ni kajwatiya wa pi kgalhi tapaxkit, wata wa pi «kgalhi lhuwa tapaxkit nema ni makgxtakgnan». Uma tachuwin makgtujun tatsokgparanit kBiblia (Núm. 14:18; Neh. 9:17; Sal. 86:15; 103:8; Joel 2:13; Jon. 4:2). Chu kajwatiya Jehová kilhchanima. ¿Ni xlikana pi kaks malakawaninan pi Jehová makglhuwa lichuwinan xtapaxkit nema ni makgxtakgnan? w21.11 2, 3:3, 4

Tiku tamakgaxtokgkgonit lhuwa tuku tlan nakatsinikgo xlakata apóstol Pedro chu xpuskat. Max akgchaxan papaʼ o akgtum kata lata xlakgapasnit Jesús, apóstol Pedro wi tuku xlakaskinka laksakli natlawa. Xlakata skitina xwanit, akxni Jesús skinilh pi kstalanina xlitaxtulh putum kilhtamaku, Pedro lilakpuwa la xtatekgsa xfamilia (Luc. 5:1-11). Laksakli nastalani Jesús xlakata nalichuwinan Dios. Chu tlan nawanaw pi xpuskat makgtayalh. Biblia wan pi akxni Jesús xlakastakwananita, xmin kilhtamaku Pedro xtaʼan xpuskat nalichuwinankgo Dios (1 Cor. 9:5). Xatlan xliʼakxilhtit xpuskat makgtayalh Pedro tlan xkamaxkilh tastakyaw lakchixkuwin chu lakpuskatin (1 Ped. 3:1-7). Pedro chu xpuskat xlipawankgo pi Jehová xʼama kamaxki tuku xmaklakaskinkgolh komo pulana xwilikgolh xTamapakgsin (Mat. 6:31-34). w21.11 18:14

Apóstol Pablo lu xkapaxki xnatalan, wa xlakata lu xkaliskuja (Hech. 20:31). Chu wa xlakata xlakan lu xpaxkikgo. Akgtum kilhtamaku, akxni lakgkgolotsin xalak Éfeso katsikgolh pi nialh amakgtum xʼamaparakgo akxilhkgo, «xputumkan lhuwa tasakgolh» (Hech. 20:37). Lakgkgolotsin xalak kinkilhtamakujkan lu kapaxkikgo xnatalankan chu lhuwa tuku tlawakgo xpalakatakan (Filip. 2:16, 17). Pero min kilhtamaku tuwa tuku titaxtukgo. ¿Tuku tlan nakamakgtaya? Nastalanikgo xliʼakxilhtit Pablo. Pablo ni chatum ángel xwanit; xla chatum lataman xwanit tiku na xkgalhi talakgalhin chu xliskuja natlawa tuku tlan (Rom. 7:18-20). Maski titaxtulh tuku lu tuwa, ni taxlajwanilh chu ankgalhin paxuwalh. Komo lakgkgolotsin nastalanikgo xliʼakxilhtit, chuntiya xatapaxuwan naskujnanikgo Jehová maski natitaxtukgo tuku tuwa. w22.03 26:1, 2

Levítico 19:3 wan pi xlitamaxkit xwanit kakni sábado. Xlakata kstalaninanin Cristo nialh wa tapakgsiniyaw Limapakgsin nema xmaxkikanit Moisés, ni talakaskin najaxaw sábado akgatunu semana. Pero wi tuku nakatsiniyaw xlakata tuku xtlawakgo israelitas uma kilhtamaku chu tasikulunalin nema xmakgamakglhtinankgo. Xlijaxatkan xwanit uma kilhtamaku chu xlikakninanitkan xwanit Jehová. Jesús xʼan sábado ksinagoga chu xlikgalhtawakga xTachuwin Dios (Éx. 31:12-15; Luc. 4:16-18). Xlimapakgsin Dios nema tekgsaw kLevítico 19:3 xlakata sábado, xlitlawat pi tlakg nalimaxtuyaw kilhtamaku tlakg naliskujaw tuku xla kintakanajlakan. Komo ankgalhin nalimaxtuyaw kilhtamaku xlakata kintakanajlakan, tlakg natatliwakglha la talalinaw Jehová. Chu uma lu xlakaskinka xlakata xaskulunku nawanaw. w21.12 5:13

Jesús ni kalaksakpaxkilh latamanin. Katawayalh tiku xkgalhikgo tumin chu tiku xkgalhikgo limapakgsin, pero na lhuwa kilhtamaku kalimaxtunilh tiku nitu xkgalhikgo chu tiku nitu xkaliʼakxilhkan. Kalimasiyanilh talakgalhaman makglakgalhinanin. Tiku tlankajwa xwankgonit, liʼakgchakgxkgolh tuku Jesús tlawalh. Kakgalhskinkgolh kstalaninanin: «¿Tuku xlakata katawayanatit xmatajinanin lilakgaxokgon chu tiku tlawakgo talakgalhin?». Jesús kakgalhtilh tuku wan texto xala uku (Luc. 5:29-31). Akxni Mesías nina xmin kKatiyatni, Isaías lichuwinalh pi kakilhtamaku ni xʼama makgamakglhtinan, tsokgwililh: «Chatum chixku tiku lakgmakganka chu ni makgamakglhtinankgolh latamanin [...]. Xtachuna la chatum tiku nila xlakaʼakxilhkan. Lakgmakganka chu liʼakxilhka la chatum tiku ni xkgalhi xtapalh» (Is. 53:3). Latamanin ni xʼamakgo makgamakglhtinankgo Mesías, wa xlakata judíos, ni kaks xlilakawankgolh pi Jesús lakgmakganka. w21.05 8, 9:3, 4

Makgapitsi kstalaninanin Cristo ni tunkun xmakgantaxtikgo tastakyaw (Sant. 1:22). Amakgapitsin tlakg xkapaxkikgo tiku xkgalhikgo tumin (Sant. 2:1-3). Chu amakgapitsin tuwa xmakgkatsikgo namachokgokgo ksimakgatkan (Sant. 3:8-10). Tuwa xmakgkatsikgo natalakgpalikgo, pero Santiago ni lakpuwa pi nila xmakgantaxtikgolh. Xatalakgalhaman kastakyawalh, chu kamakgpuwantinilh tiku xtaxlajwanikgonit naputsakgo xtamakgtaykan lakgkgolotsin (Sant. 5:13, 14). Uma kinkamasiyaniyan pi kakaʼakxilhwi amakgapitsin chuna la xlilat, kakalakpuwaniw tuku tlan. Lhuwa tiku tuwa makgkatsikgo nalilatamakgo xtastakyaw Biblia (Sant. 4:1-4). Max tuwa makgkatsikgo nalakgmakgankgo nixatlan tayat. Talakaskin ni napekuanaw chu nawaniyaw tiku makgalhtawakgemaw tuku xlilakgpalit. Pero ni kalakpuwaw tuku nitlan; kalipawaw pi Jehová nakalimin tiku taktujukgo chu nakamaxki litliwakga xlakata natlawakgo talakgpalit (Sant. 4:10). w22.01 11:11, 12

Kstalaninanin Cristo limasiyaputunaw talakgalhaman chuna la Jehová. ¿Tuku xlakata? Xlakata xla ni kakgaxmatni tiku ni limasiyakgo talakgalhaman. Xlakata lakaskinaw pi Jehová kakinkakgaxmatnin, kuenta tlawayaw ni lixkajni nakalikatsiniyaw amakgapitsin. Kuenta tlawaniyaw tala tiku patinan chu kgaxmatniyaw «la tasaskin tiku nitu kgalhi». Nachuna, kuenta tlawayaw tastakyaw nema masta Biblia: «Tiku ni lakgalhamanan na ni katilakgalhamanka akxni nalakputsananikan» (Sant. 2:13). Komo nataktujuyaw chu lakapastakaw pi maklakaskinaw kakinkalimasiyanikan talakgalhaman, tlakg ni tuwa na nalimasiyayaw uma tayat. Liwaka chuna tlawaputunaw akxni wi tiku makgxtakga xtalakgalhin. Anta kBiblia tekgsaw liʼakxilhtit la tlan nakalimasiyaniyaw talakgalhaman amakgapitsin chu ni lixkajni nakalikatsiniyaw. w21.10 12:16, 17

Xaʼawatiya katsisni akxni latamalh kKatiyatni, akxni xʼamaja masputu xtaskujut, Jesús putsa niku kakakswa xlakata natlawa oración: kjardín xla Getsemaní. Anta kamaxki kstalaninanin akgtum xlakaskinka tastakyaw xpalakata oración. Akxni chankgolh kjardín xla Getsemaní, max itat tsisni xwanit. Jesús kawanilh xʼapóstoles pi ni klhtatakgolh chu xtlawakgolh oración (Mat. 26:37-39). Akxni kitaspitli, kaʼakxilhli pi klhtatamakgo. Wa xlakata kawanilh: «Chuntiya skgalalh katawilatit chu katlawatit mioracionkan» (Mat. 26:40, 41). Xla xkatsi pi lu xlakgaputsamakgolh chu lu xtlakgwankgonit. Wa xlakata kalimasiyanilh talakgalhaman chu kawanilh pi «makni taxlajwani». Maski chuna, amakgtiy ampa tlawa oración chu, akxni taspitli, akxilhli pi klhtatakgonit chu ni xtlawamakgo oración (Mat. 26:42-45). w22.01 28:10, 11