Mayo

Kstalaninanin Cristo tiku latamakgolh kxapulana siglo na titaxtukgolh tuku tuwa akxni analh akgtum lanka tatsinksni «kxlikalanka katiyatni». Max natlatni lu xlilakgaputsamakgo la xʼamakgo kamaxkikgo xfamiliajkan tuku xmaklakaskinkgo. Chu lakgkgawasan chu laktsuman tiku xlakpuwankgonit tlakg naskujnanikgo Jehová, max xlilakpuwankgo komo tlakg tlan xwa pi alistalh xtlawakgolh uma. Maski chuna, ni talakgachokgokgolh. Chuntiya tlawakgolh tuku xmatlanikgo xlakata xlichuwinankgolh Dios chu xatapaxuwan katatapapitsikgolh natalan xalak Judea tuku xkgalhikgo (Hech. 11:​29, 30). Chu xlakan akxilhkgolh pi Jehová xkasikulunatlawama (Mat. 6:​31-33). Chu uma max tlawalh pi tlakg tlan xkatalalinkgolh natalan tiku xkamakgtayakgonit. Nachuna, tiku xatapaxuwan mastakgolh tuku xkgalhikgo lu tlan makgkatsikgolh (Hech. 20:35). w23.04 16:​12, 13

Lakgachunin, Jehová kamaklakaskin tiku ni kakninanikgo xlakata nakgalhti xʼoracioneskan kskujnin. Kalilakpuwaw la maklakaskilh mapakgsina Artajerjes xlakata xmaxkilh talakaskin Nehemías nataspita kJerusalén chu namakgkaxtlawa kachikin (Neh. 2:​3-6). La uku, Jehová na tlan nakamaklakaskin tiku ni kskujnin xlakata nakinkamakgtayakgoyan. Jehová ni tlawa tuku kaks malakawaninan xlakata nakgalhti kiʼoracioneskan, pero tuku kinkalikgalhtiyan wa tuku maklakaskinaw. Wa xlakata skgalalh kilitawilatkan xlakata tlan naʼakxilhaw la kinkakgalhtiyan Jehová. Kalimaxtu kilhtamaku xlakata nalilakpuwana la kgalhtinit Jehová miʼoraciones (Sal. 66:​19, 20). Takanajla ni kajwatiya kinkamakgtayayan natlawaniyaw oración Jehová, wata na kinkamakgtayayan namakgamakglhtinanaw chuna la kinkakgalhtiyan (Heb. 11:6). w23.05 11:13; 12:​15, 16

Akxni tamakamastaniw Jehová, malaknuniw nakakninaniyaw chu natlawayaw xtalakaskin. Uma ni akgtum takuka, xlakata Jehová kinkamalakatsukin xlakata tlan xtlawaw xtalakaskin (Apoc. 4:11). Kinkatlawan xlakata nakakninaniputunaw chu nalimasiyayaw xtayat. Wa xlakata tlan natalakatsuwiniyaw chu natlawayaw xtalakaskin. Chu akxni tlawayaw tuku xla lakaskin chu stalaniyaw xliʼakxilhtit xKgawasa, tlan limakgkatsiyaw (Mat. 11:​28-30). Komo nalilakpuwana tuku tlawanit mimpalakata chu tasikulunalin nema namaxkiyan kkilhtamaku nema aku mima, tlakg napaxkiya. Chu akxni tlakg napaxkiya, tlakg ni tuwa katimakgkatsi nakgalhakgaxpata (1 Juan 5:3). Jesús tlan tlawalh xtalakaskin Dios xlakata kskini pi xmakgtayalh chu xlilakpuwan tasikulunalin nema xʼama makglhtinan (Heb. 5:7; 12:2). Chuna la Jesús, kaskini litliwakga Jehová chu ankgalhin kalilakpuwanti pi tlan nalatapaya putum kilhtamaku. w23.08 27, 28:​4, 5

Lakgatiyaw katalalinaw tiku kgalhkgalhinankgo chu ni sitsikgo. Chu lu xtapalh liʼakxilhaw pi amakgapitsin ni kinkasitsinikgoyan maski tlawayaw tuku nitlan. Na lu paxtikatsiniyaw pi tiku kinkalimakgalhtawakgen Biblia ni kinkalitlakgwan akxni ni xʼakgatekgsaw tuku xkinkamasiyaniman o tuwa xmakgkatsiyaw nalilatamayaw. ¡Chu lu paxtikatsiniyaw Jehová xlakata ni kinkatasitsiyan! Pero maski xtapalh liʼakxilhaw pi amakgapitsin kgalhkgalhinankgo, max akinin tuwa makgkatsiyaw nakgalhkgalhinanaw. Akgtum liʼakxilhtit, max tuwa makgkatsiyaw ni nasitsiyaw akxni nila titaxtuyaw ktiji xlakata anan lhuwa putlaw, liwaka komo lu lakapalamaw. Max nasitsiyaw komo wi tiku nakinkamakglhuwiyan. Chu max min kilhtamaku lakpuwanaw pi xasasti kakilhtamaku nema Jehová malaknunit ni lakapala chin. w23.08 20:​1, 2

Gedeón ni lhuwa soldados katatamakgxtakgli. Maski max xlilakgaputsama, kgalhakgaxmatli tuku limapakgsilh Jehová. Lakgkgolotsin stalanikgo xliʼakxilhtit Gedeón akxni makgantaxtikgo tuku kawani xkachikin Jehová (Heb. 13:17). Xla kgalhakgaxmatli Jehová maski xpekuan chu katuwa xwi xlatamat (Juec. 9:17). Jehová limasiyanilh pi xʼama makgtaya, chu Gedeón katsilh pi ni xʼakstu xʼama tamakgxtakga. Lakgkgolotsin tiku lamakgo niku ni mastakan talakaskin natlawayaw kintaskujutkan limasiyakgo pi ni pekuankgo akxni lakkaxwilikgo tamakxtumit chu lichuwinankgo Dios maski nakalitamaknukan kpulachin, nakakgalhputsakan, nakamakglhtikan xtaskujutkan o asta nakawilinikan. Akxni lama nawan lhuwa tapatin, natalakaskin pi lakgkgolotsin ni napekuankgo xlakata nakgalhakgaxmatkgo xkachikin Jehová asta maski kalipekua nawilikgo xlatamatkan. w23.06 5, 6:​12, 13.

Jehová matsokgninalh kxTachuwin tuku tlawalh sacerdote Jehoiadá xlakata tlan kstalaniw xliʼakxilhtit (Rom. 15:4). Akxni Jehoiadá nilh, «maknuka kxKachikin David niku kamaknukanit mapakgsinanin, xlakata xtlawanit tuku tlan kʼIsrael xpalakata xaxlikana Dios chu xchik» (2 Crón. 24:​15, 16). Xliʼakxilhtit Jehoiadá kinkamakgtayayan ni namakgxtakgaw Dios. Lakgkgolotsin tlan naliskujkgo kuenta natlawakgo congregación (Hech. 20:28). Tiku linkgoya kata katsikgo pi komo kgalhinikgo tapekua Jehová chu ni namakgxtakgkgo, xla tlan nakamaklakaskin xlakata namakgantaxti xtalakaskin. Tiku aku stakmakgo tlan nalilakpuwankgo la likatsinilh Jehová Jehoiadá, chu nakamaxkikgo kakni natalan tiku linkgoya kata, liwaka tiku lhuwata kata skujnanimakgo Jehová (Prov. 16:31). Chu kimputumkan talakaskin nakatatayayaw chu nakakgalhakgaxmataw tiku kinkapulalinkgoyan (Heb. 13:17). w23.06 17:​14, 15

Akxni wilaw ktamakxtumit kuenta katlawaw la xlimakglhuwa chaxaw kimakankan. Komo lu makglhuwa nachaxaw kimakankan, max tala tiku pulalima takgalhtawakga nakinkamaxkiyan takgalhtin maski amakgapitsin natalan nina mastakgo xtakgalhtinkan. Nachuna, max amakgapitsin nialh katichaxputunkgolh xmakankan xlakata nalakpuwankgo pi xtakgalhtinkan ni lu tlan (Ecl. 3:7). Akxni lhuwa natalan mastaputunkgo xtakgalhtinkan, max nila makglhuwa katikgalhtinaw. O max asta nipara makgtum katimastaw kintakgalhtinkan. Xlikana pi uma nitlan kinkamamakgkatsiniyan, pero ni xlilat nalisitsiyaw (Ecl. 7:9). Maski nila makglhuwa nakgalhtinanaw chuna la lakaskina, ankgalhin kuenta katlawa tuku kgalhtinankgo amakgapitsin chu kakawani pi lu tlan takgalhtin mastakgolh. Tuku lu tlan nakawaniya natalan max lu nakamakgpuwantini xtachuna la takgalhtin nema xmastaputuna. w23.04 23, 24:​14-16

Xtachuna la xtankgaxekg kiwi pulhman xlitaknut xlakata tliwakglh nataya, akinin na liwana kilikanajlanitkan xTachuwin Dios xlakata tliwakglh natayayaw. Chuna la staktilha kiwi, xtankgaxekg tlakg pulhman taknutilha, chu tlakg tliwakglh taya. Akxni tlakg likgalhtawakgayaw chu lilakpuwanaw Biblia, kintakanajlakan tlakg tatliwakglha chu kanajlayaw pi tuku masiya wa tuku tlakg tlan (Col. 2:​6, 7). Kskujnin Jehová xalamakgasa litamakgtayakgolh xtastakyaw, chu xla kakuentajtlawalh. Ezequiel akxilhli akxni ángel klhkama templo kxtalakawan. Tuku maʼakxilhnika Ezequiel matliwakglhnilh xtakanajla, chu kinkamasiyaniyan la lakkaxwilinit Jehová pi nakakninaniyaw (Ezeq. 40:​1-4; 43:​10-12). Komo nalimaxtuyaw kilhtamaku nalakputsananiyaw tuku tlakg tuwa masiya xTachuwin Dios lu nalitamakgtayayaw. Chu natatliwakglhaw komo ankgalhin nalipawanaw Jehová (Sal. 112:7). w23.07 18:​15, 16

Biblia kalichuwinan lakchixkuwin tiku xpaxkikgo Dios chu kuentajtlawakgolh xkachikin. Kmifamilia chu kmincongregación na wilakgo natalan tiku tliwakga kgalhikgo xtakanajlakan chu tlan nastalaniya xliʼakxilhtitkan (Heb. 13:7). Na kgalhiya xliʼakxilhtit Jesucristo (1 Ped. 2:21). Kalilakpuwanti tuku tayat lakgatiya nema xlakan kgalhikgo (Heb. 12:​1, 2). Kastalani xatlan xliʼakxilhtitkan. Lakchixkuwin tiku liwana lakapastaknankgo pulana lilakpuwankgo tuku nalaksakkgo. Kaliskujti chuna natlawaya. Pulana, kalakgapasti xtastakyaw Biblia chu kalilakpuwanti tuku tlan nakitaxtuniyan komo nakgalhakgaxpata Jehová. Alistalh, kaliskujti nalaksaka tuku lakgati Jehová (Sal. 119:9). Kaliskujti liwana nalakapastaknana akxni wi tuku laksaka, uma namakgtayayan tlakg tlan kstalanina Cristo nawana (Prov. 2:​11, 12; Heb. 5:14). w23.12 24, 25:​4, 5

Natlatni tlan nakamasiyanikgo xkamanankan la nakgalhtinankgo akxni kakgalhskinkan xlakata xtakanajlakan (Sant. 3:13). Makgapitsi natlatni kamasiyanikgo xkamanankan akxni kakninanikgo Dios kfamilia. Kalitachuwinankgo tuku max nakakgalhskinkan kʼescuela chu litsakgsakgo la xkgalhtinankgolh. Kamasiyanikgo nalimasiyakgo tsatata naku chu nawankgo tuku natlawa pi nakakgaxmatniputunkan. Akxni kamasiyanikan kamanan la nakgalhtinankgo, katsikgo pi xaxlikana tuku wan Biblia. Anta kjw.org natekgsatit sección «Los jóvenes preguntan», nema tlawakanit xlakata natatliwakglha xtakanajlakan kamanan chu nakatsikgo la nalichuwinankgo xtakanajlakan. Uma sección nakinkamakgtayayan nakatsiniyaw la nakgalhmakgtayayaw kintakanajlakan chu nalimasiyayaw tsatata naku. w23.09 16:10; 18:​15, 16

¿Wi tuku xlakkaxwilinita nalakgchipina xlakata mintakanajla chu nila makgantaxtinita? Ni miʼakstu chuna akgspulanitan. Philip tlakg xtlawaputun oración chu xliputum xnaku xtachuwinamputun Jehová, pero tuwa xmakgkatsi natekgsa kilhtamaku. Erika lakkaxwililh tlakg sokg nachan ktamakxtumit xlakata naʼankan lichuwinankan Dios, pero ni sokg xchan. Ni kataxlajwani komo ni lakgchipinita tuku xlakkaxwilinita. Talakaskin kilhtamaku chu lu naliskujkan xlakata nalakgchankan asta tuku ni lu tuwa tasiya. Xlakata chuntiya liskujpat, limasiya pi lu xtapalh liʼakxilha chuna la talalipina Jehová chu maxkiputuna tuku tlakg tlan kgalhiya. Jehová akxilha uma, chu ni skiniyan pi katlawa tuku ni matlaniya (Sal. 103:14; Miq. 6:8). Wa xlakata, kalakkaxwili nalakgchipina tuku matlaniya. w23.05 26:​1, 2

Chatum tiku ni pekuan wa tiku ni masta talakaskin pi tapekua namakgatlaja chu nialh natlawa tuku tlan. Daniel chatum kgawasa tiku ni xpekuan. Xlismaninit xlikgalhtawakga tuku xtsokgwilikgonit xpalakachuwinanin Dios, chuna la Jeremías. Uma makgtayalh naʼakgatekgsa pi judíos tiku xkachilinkanit kBabilonia xʼamakgo taspitkgo (Dan. 9:2). Akxni xʼakxilha pi tuku xlichuwinankanit xkgantaxtuma, tlakg xlipawan Jehová. Chu akxni chatum lataman lu lipawan Jehová, nipara tsinu pekuan (katamalakxtupi tuku wan Romanos 8:​32, 37-39). Tuku tlakg xmakgtaya Daniel wa pi lu xtlawani oración Jehová (Dan. 6:10). Xwani putum xtalakgalhin, tuku xmakgkatsi chu kskini tamakgtay (Dan. 9:​4, 5, 19). Pero Daniel ni xtalakachinit uma tayat. Liskujli xlakata nakgalhi, chu tuku makgtayalh wa pi xlikgalhtawakga xTachuwin Jehová, xtlawani oración chu lu xlipawan. w23.08 3:4; 4:7

Komo nakakgalhakgaxmataw mapakgsinanin, ni kajwatiya akinin katilitamakgtayaw. Akinin ni lipatinanaw tuku kalimalakgaxokgekan tiku ni kgalhakgaxmatkgo limapakgsin (Rom. 13:​1, 4). Nachuna, komo nakgalhakgaxmatnanaw natlawa pi tlan nakalichuwinankan putum natalan. Makgasa, anta kNigeria, soldados tanukgolh kPukgalhtawakga akxni xtlawamaka tamakxtumit. Xkaputsamakgo tiku lu xlitaʼakglhuwikgo lilakgaxokgon. Pero xapuxku soldado kawanilh amakgapitsi soldados pi xtaxtukgolh. Kawanilh: «Xtatayananin Jehová ni litaʼakglhuwikgo lilakgaxokgon». Makgatunu akxni kgalhakgaxpata limapakgsin, makgtayanana tlan nalichuwinankan xkachikin Jehová. Chu namin kilhtamaku nakalimakgtayaya natalan. w23.10 9:13

Makgapitsi kskujnin Jehová akglhuwata kata kgalhkgalhimakgo pi kamasputuka uma xalixkajni kakilhtamaku. Jehová liwana akgatekgsa tuku makgkatsikgo kskujnin. Wa xlakata wanilh palakachuwina Habacuc: «Tuku akxilhti nakgantaxtu akxni lakkaxwilikanit, chu chuntiya nalakapala xlakata nakgantaxtu, ni kintikaʼakgskgawin. Maski xtamakgapalilh, skgalalh katawila, xlakata xlikana nakgantaxtu» (Hab. 2:3). ¿Kajwatiya Habacuc wanika umakgolh tachuwin, o na kinkamakgpuwantiniyan la uku? Jehová tlawalh pi Pablo xkawanilh umakgolh tachuwin kstalaninanin Cristo tiku xkgalhkgalhimakgo kamilh xasasti kakilhtamaku (Heb. 10:37). Maski lakpuwanaw pi Jehová makgapalama, kalakapastakwi pi tuku malaknunit «xlikana nakgantaxtu. ¡Ni katitamakgapalilh!». w23.04 30:16

Lhuwa israelitas ni makgamakglhtinankgolh pi Jehová xlaksaknit Moisés xlakata nakapulalin (Núm. 14:​10, 11). Xlakata makglhuwa lakgmakgankgolh Moisés, Jehová ni kamaxkilh talakaskin natanukgo ktiyat nema xkamalaknuninit (Núm. 14:30). Pero anankgolh israelitas tiku stalanikgolh xtapulalit Jehová. Akgtum liʼakxilhtit, Jehová wa: «Caleb [...] xliputum xnaku chuntiya kiskujnanilh» (Núm. 14:24). Dios sikulunatlawalh chu asta maxkilh talakaskin pi xlaksakli niku xʼamputun latama kCanaán (Jos. 14:​12-14). Xtachuna la Caleb, israelitas tiku latamakgolh alistalh, stalanikgolh xtapulalit Jehová. Biblia wan pi «lu maxkikgolh kakni» Josué, chixku tiku Jehová laksakli xlakata xtawilalh xlakgxokgo Moisés chu xpulalilh xkachikin (Jos. 4:14). Wa xlakata Jehová kasikulunatlawalh chu kamaxkilh tiyat nema xkamalaknuninit (Jos. 21:​43, 44). w24.02 21:​6, 7

Chatum makuchina katsi la wi xnaku chatum lataman akxni akxilha pi tliwakga o ni tliwakga skujma xkgalhni, akinin na tlan nakatsiyaw la xlitliwakga paxkiyaw Jehová akxni naʼakxilhaw la xlilhuwa kapaxkiyaw kinatalankan. Komo naʼakxilhaw pi tapaxkit nema kakgalhiniyaw kinatalankan taxlajwanima, max tapaxkit nema kgalhiniyaw Jehová na taxlajwaninit. Komo lismaninitaw nakalimasiyaniyaw kinatalankan pi kapaxkiyaw, limasiya pi tapaxkit nema kgalhiniyaw Jehová lu tliwakga. Komo tapaxkit nema kakgalhiniyaw kinatalankan taxlajwanima kilililakgaputsatkan, xlakata uma wamputun pi nialh lu tlan talalinaw Jehová. Chuna limasiya tuku wa apóstol Juan: «Tiku ni paxki xtala, tiku akxilha, nila paxki Dios, tiku nila akxilha» (1 Juan 4:20). Akxilhaw pi kajwatiya tlan namakgapaxuwayaw Jehová komo kapaxkiyaw kinatalankan (1 Juan 4:​7-9, 11). w23.11 8:3; 9:​5, 6

Akxni Jehoás aktsujku xwanit, nilh xtlat. Sacerdote tiku tlakg xkgalhi limapakgsin, Jehoiadá, wa tiku makgastakli chu lhuwa tuku masiyanilh xlakata Jehová. Jehoás skgalala wa xlakata kgaxmatli xtastakyaw Jehoiadá, chu xlakata laksakli naskujnani Jehová, chu makgtayalh kachikin nachuna natlawa. Na lakkaxwililh tuku x’amaka maklakaskinkan xlakata xkaxtlawaka templo (2 Crón. 24:​1, 2, 4, 13, 14). Akgtum lanka tamaskiwin pi minatlatni o atanu masiyaniman napaxkiya Jehová chu nakgalhakgaxpata xlimapakgsin (Prov. 2:​1, 10-12). Lu nakamakgapaxuwaya minatlatni komo namakgantaxtiya xtastakyaw Biblia nema masiyanikgoyan. Chu tuku tlakg xlakaskinka wa pi namakgapaxuwaya Jehová, chu tlan natalalipina putum kilhtamaku (Prov. 22:6; 23:​15, 24). Tuku tlan nakitaxtu kinkamakgpuwantiniyan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jehoás. w23.09 8, 9:​3-5

KiDioskan Jehová lu kapaxki xlakskujnin chu ankgalhin kgaxmata xʼoracioneskan (Sal. 10:17; 37:28). Pero uma ni wamputun pi nakinkamaxkiyan putum tuku skiniyaw. Max kilikgalhkgalhitkan asta akxni nachin xasasti kakilhtamaku xlakata Jehová nakinkamaxkiyan putum tuku skiniyaw. Xla kgalhti kiʼoracioneskan chuna la namakgtayanan nakgantaxtu xtalakaskin (Is. 55:​8, 9). Jahová lakaskin pi Katiyatni nalitatsama latamanin tiku makgamakglhtinankgo xTamapakgsin, chu xatapaxuwan makxtum naskujnanikgo. Pero Satanás wan pi latamanin tlakg tlan komo xʼakstukan natapakgsikgo (Gén. 3:​1-5). Jehová mastanit talakaskin pi latamanin xʼakstukan natapakgsikgo xlakata nalimasiya pi tuku wanit Akgskgawini ni xaxlikana, chu uma liminit lhuwa taʼakglhuwit (Ecl. 8:9). Jehová ni katilakkaxtlawalh putum umakgolh taʼakglhuwit la uku. w23.11 21:​4, 5

Jehová malaknulh pi xʼama kasikulunatlawa «lhuwa kachikinin» xpalakata Abrahán. Pero akxni Abrahán xkgalhi 100 kata chu Sara xkgalhi 90, ni xkgalhikgo xkamanankan. Kxlakatin latamanin, nila xʼama kgantaxtu tuku xkgalhkgalhimakgo. Pero Abrahán lipawa xtakgalhkgalhin chu «xkanajla pi xʼama litaxtu xtlat lhuwa kachikinin» (Rom. 4:​18, 19). Titaxtulh kilhtamaku, uma takgalhkgalhin kgantaxtulh: lakachilh xkgawasa, Isaac (Rom. 4:​20-22). Chuna la Abrahán, putum akinin tlan xaʼakgstitum nalitaxtuyaw kxlakatin Jehová chu tlan xʼamigos nawanaw. Apóstol Pablo chuna wa: «Tachuwin “xaʼakgstitum liʼakxilhka” ni kaj xpalakata Abrahán tsokgwilika, wata nachuna kimpalakatakan, tiku Dios xaʼakgstitum kinkaliʼakxilhnitan, xlakata kanajlaniyaw pi malakastakwanilh kkalinin kiMalanakan Jesús» (Rom. 4:​23, 24). Xtachuna la Abrahán, maklakaskinaw takanajla, xalaktlan tatlaw chu takgalhkgalhin. w23.12 7:​16, 17

Komo titaxtupat tuku tuwa, kalakapastakti pi Jehová ni kajwatiya katsi tuku titaxtupat, na katsi la makgkatsipat. Kalilakpuwanti, Jehová ni kajwatiya akxilhli pi xkachikin skujnin xlitaxtukgo kʼEgipto, wata liwana xlakgapasa xtakatsanajwatkan (Éx. 3:7). Akxni titaxtumaw tuku tuwa, max nila akxilhaw la kinkamakgtayaman Jehová. Wa xlakata, kaskiniw pi kakinkamakgtayan naʼakxilhaw xtamakgtay (2 Rey. 6:​15-17). Kalilakpuwanti: «¿Kimatliwakglhnit akgtum taʼakgchuwin o xtakgalhtin chatum tala? ¿Kimatliwakglhnit maktum likgalhtawakga, akgtum video o takilhtlin? ¿Chatum tala kilimatliwakglhnit akgtum texto?». Min kilhtamaku patsankgayaw pi tapaxkit nema kinkalimasiyanikgoyan natalan chu tuku matliwakglha kintakanajlakan, akgtum xtamaskiwin Jehová (Is. 65:13; Mar. 10:​29, 30). Umakgolh tamaskiwin limasiya pi xla kinkalilakgaputsayan chu tlan nalipawanaw (Is. 49:​14-16). w24.01 4:​9, 10

Akxni nina xtaspita kʼakgapun, Jesús kawanilh xtamakgalhtawakgen pi xlichuwinankgolh «kJerusalén, kputum Judea chu kSamaria, chu kxlikalanka katiyatni» (Hech. 1:8; Luc. 24:​46-48). Ni makgas titaxtulh, xpulalinanin takanajla kalinkgolh Pedro chu Juan kxlakatin Sanedrín, chu kalimapakgsikgolh pi nialh xlichuwinankgolh Dios (Hech. 4:​18, 21). Pero xlakan kgalhtinankgolh: «Komo Dios tlan akxilha pi wata wixin nakkakgalhakgaxmatniyan chu ni wa Dios, wixin kalakputsananitit. Pero akinin, nila nialh naklichuwinanaw tuku kakxilhnitaw chu kkgaxmatnitaw» (Hech. 4:​19, 20). Akxni kamakgxtakgka, Pedro chu Juan katatamakxtumikgolh amakgapitsin xtamakgalhtawakgen Jesús, chu tlawanikgolh oración Jehová xlakata xkamakgtayalh chuntiya natlawakgo xtalakaskin. Chu xla kakgalhtilh xʼoracionkan (Hech. 4:31). w23.05 5:​11, 12

Jehová chu xKgawasa akglhuwata mil kata akxtum skujkgonit. Wa xlakata lu tlan latalalin chu lu lapaxki. Wa tiku tlakg makgasa latamakgonit chu lu tlan latalalinkgo. Ktexto xala uku, Jehová liwana wa pi paxki xKgawasa, Jesús. Jehová tlan kajwatiya xtiwa: «Wa uma kinKgawasa, tiku lu tlan kimamakgkatsini». Pero xlakata xlakaskin pi xkatsiw la xlilhuwa paxki Jesús chu pi lu makgapaxuwa tuku xʼama tlawa, wa: «Wa uma kinKgawasa, tiku lu kpaxki» (Efes. 1:7). Chu Jesús liwana katsi pi xTlat, Jehová, lu paxki. Wa xlakata makglhuwa lichuwinalh pi xTlat xpaxki (Juan 3:35; 10:17; 17:24). w24.01 28:8

Kalilakpuwanti pi tiku wix paxkiya wan tuku lu nitlan mimpalakata. Katsiya pi kaj taʼakgsanin, pero amakgapitsi kanajlakgo, chu na tsukukgo lichuwinankgo uma chu taʼakgsanin talakgatumi. ¿La xmakgkatsi? Max lu nitlan xlimakgkatsi. Uma liʼakxilhtit kinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw la makgkatsilh Jehová akxni chatum tiku xkgawasa xlitaxtu wa taʼakgsanin xpalakata chu maxkajwilh xtukuwani. Eva kanajlalh uma taʼakgsanin, chu wa xlakata xapulana kinatlatnikan talalakatawakakgolh Jehová. Xkuentajkan, putum akinin makglakgalhinanin chu niyaw (Gén. 3:​1-6; Rom. 5:12). Taʼakgsanin nema Satanás malakgatumilh, liminit lhuwa taʼakglhuwit, chuna la linin, guerras chu tapatin. Jehová lu nitlan limakgkatsi putum umakgolh taʼakgsanin chu tuku nitlan kitaxtunit. Pero uma ni tlawanit pi Jehová xasitsin nawan, wata Biblia wan pi chuntiya «xapaxuwana Dios» litaxtu (1 Tim. 1:11). w24.02 8:​1, 2

¿Tuku nakinkamakgtayayan ni namakgatsankgananiyaw Jehová, chuna la José? Nalilakpuwanaw tuku natlawayaw akxni nakinkamatlawiputunkanan tuku nitlan. Nalakgmakganaw tuku Jehová xkajni chu ni makgtiy nalilakpuwanaw (Sal. 97:10; 119:165). Uma nakinkamakgtayayan ni namakglakgalhinanaw. Wix katsiya pi tekgsnita xaxlikana chu skujnaniputuna Jehová xliputum minaku. Pero ¿wi tuku malakgachokgoman xlakata nichuna natlawaya? Komo chuna, katlawa tuku tlawalh mapakgsina David chu katasaskini Jehová: «Liwana kakilakputsanani, oh, Dios, chu kalakgapasti kinaku. Kaʼakxilhti tuku wi kkinaku chu kakatsi tuku klilakgaputsa. Kaʼakxilhti komo kinaku wi tuku nitlan tlawaputun, chu kakilipi ktiji nema linan klatamat nema nikxni sputa» (Sal. 139:​23, 24). Komo naliskuja xlakata natamakamastaniya Jehová chu natamunuya, nalimasiyaya pi tlawaputuna xtalakaskin (Heb. 11:6). w24.03 6:​13-15

Sacerdote tiku tlakg xkgalhi limapakgsin xpalakachuwinan kachikin kxlakatin Dios. Xapulana sacerdote tiku tlawalh uma taskujut k’Israel wa Aarón. Jehová laksakli akxni tlawakgoka tabernáculo. Pero apóstol Pablo wa: «Xlakata sacerdotes nikgolh nila chuntiya tlawakgolh xtaskujutkan, wa xlakata amakgapitsin xlakgxokgokan tawilakgolh chu chuntiya tlawakgolh taskujut» (Heb. 7:​23-26). Umakgolh sacerdotes xkgalhikgo talakgalhin chu xlitlawatkan xwanit tamakamastan xlakata xkatapatika xtalakgalhinkan. Pero Jesucristo, Sacerdote tiku tlakg kgalhi limapakgsin, ni kgalhi talakgalhin. Xla «tlawa taskujut […] ktabernáculo nema Jehová lakkaxtlawalh chu ni wa chixku» (Heb. 8:​1, 2). Pablo wa pi xlakata Jesús «putum kilhtamaku lama, ni talakaskin pi wi tiku natawila xlakgxokgo». Na wa pi Jesús «nitu litaxkajwaninit, ni maxkajwaninit talakgalhin» chu «ni talakaskin pi chali chali natlawa tamakamastan» xlakata natapatikan. w23.10 26:​8, 9

«Xapulana akgapun» kilhchanima mapakgsinanin nema kaʼakgchipanit Satanás chu xdemonios (Mat. 4:​8, 9; 1 Juan 5:19). Tachuwin katiyatni kakilhchani latamanin (Gén. 11:1; Sal. 96:1). Wa xlakata, «xapulana katiyatni» wa kakilhchanima tiku lixkajni likatsikgo. Jehová ni kaj wi tuku tsinu katilakkaxtlawanilh «akgapun» chu «katiyatni», wata makgtuminika nakamasputu chu nawili «akgtum xasasti akgapun chu akgtum xasasti katiyatni». Uma wamputun pi nawili xasasti tamapakgsin chu kajwatiya nalatamakgo tiku xaʼakgstitum likatsikgo. Jehová nalakkaxtlawa Katiyatni chu nakamakgtaya latamanin nialh nakgalhikgo talakgalhin. Chuna la wa palakachuwina Isaías, Katiyatni akgtum Paraíso nawan chu natasiya chuna la xtasiya jardín xaʼEdén. Akinin na nakinkamasastikanan o nakinkalakkaxtlawakanan. Jehová nakamapaksa tiku nila tlawankgo, tiku ni lakawanankgo, tiku nila kgaxmatkgo, chu nakamalakastakwani tiku nikgonita (Is. 25:8; 35:​1-7). w23.11 4:​9, 10

«Lhuwa tapatin» kaj xalan natsuku (Mat. 24:21). Pero akxni nachin, ni putum latamanin kaks katililakawankgolh. Liwakaya 2,000 kata, Jesús kawanilh kstalaninanin pi skgalalh xtawilakgolh xlakata xkatsikgolh tuku xtlawakgolh. Komo nastalaniyaw xtastakyaw, tlan nalakgtaxtuyaw kʼuma lu xatuwa kilhtamaku chu tlan nakamakgtayayaw amakgapitsin (Luc. 21:36). Uma kilhtamaku natalakaskin nakgalhakgaxmataw Jehová chu nalipawanaw pi xla nakinkakuentajtlawayan. ¿Tuku natlawayaw komo kinatalankan namakgatsankgakgo tuku kgalhikgo? (Hab. 3:​17, 18). Natalakaskin nakalakgalhamanaw xlakata nakamakgtayayaw chu nakamaxkiyaw tuku namaklakaskinkgo. Chu ¿tuku natlawayaw akxni nakinkatalatlawakgoyan lhuwa kachikinin komo natalakaskin akxtum nakatatawilayaw kinatalankan? (Ezeq. 38:​10-12). Natalakaskin nakakgalhiniyaw lanka tapaxkit xlakata nakamakgtayayaw. w23.07 2:​2, 3

Tiku makgaxtokgkgo tlan nastalanikgo xliʼakxilhtitkan Áquila chu Priscila, tiku latamakgolh kxapulana siglo (Rom. 16:​3, 4). Xlakan akxtum kskujkgo, akxtum xlichuwinankgo Dios chu akxtum xkamakgtayakgo amakgapitsin (Hech. 18:​2, 3, 24-26). Akxni Biblia kalichuwinan Áquila chu Priscila, ankgalhin akxtum kalichuwinan. Wixin tlan nastalaniyatit xliʼakxilhtitkan. Max tlan akxtum xtlawatit mintaskujutkan. Akgtum liʼakxilhtit, Áquila chu Priscila akxtum xlichuwinankgo Dios. Wixin nachuna katlawatit. Áquila chu Priscila na akxtum kskujkgo. Xlikana, max wixin ni watiya taskujut kgalhiyatit. Pero tlan akxtum natlawayatit tuku xlitatlawat kchiki (Ecl. 4:9). Komo nalamakgtayayatit, tlakg tlan nalatalalipinatit chu nakgalhiyatit kilhtamaku nakgalhchuwinanatit. w23.05 22, 23:​10-12

Putum akinin min kilhtamaku pekuanaw. Kalilakpuwaw David, akxni mapakgsina Saúl xputsastalanima, xla tsalalh kʼGat, akgtum kachikin nema xkatapakgsini filisteos. Akxni makatsinika mapakgsina xalak Gat, Akís, pi David chatum tliwakga soldado xlitaxtu chu xkamakgninit lhuwa filisteos, David lu pekualh (1 Sam. 21:​10-12). Xlilakgaputsa tuku max nitlan xʼamaka tlawanikan. ¿Tuku tlawalh David xlakata nialh xpekualh? Anta kSalmo 56, David lichuwinan la xmakgkatsima. Uma salmo liwana wan tuku xlakata xpekuama, pero na wan tuku makgtayalh: lipawa Jehová (Sal. 56:​1-3, 11). Chu lu tlan pi lipawa Jehová. Xla makgtayalh natlawa tuku amakgapitsin nipara tsinu xlakpuwankgonit. David tlawalh tuku tlawa chatum akgwiti. Wa xlakata, maski xapulana, mapakgsina Akís xtlawaniputun tuku nitlan xlakata lipekuanit xliʼakxilha, alistalh nialh chuna lakpuwa. David tlan tsalalh (1 Sam. 21:13–22:1). w24.01 2:​1-3

¿Tiku kakilhchanima uma texto? Wa xatalaksakni kstalaninanin Cristo tiku kamalakastakwanikanita nawan. Akxni putum wilakgocha nawan kʼakgapun, xapulana taskujut nema nakamaxkikan wa pi natalatlawanankgo. Namakgtayakgo Cristo chu xʼángeles xlakata namakgtlawakgo xaʼawatiya guerra niku nakamasputukan xtalamakgasitsin Dios. Kalilakpuwaw uma: makgapitsi tiku xatalaksakni lu linkgoya kata chu nialh lakgtliwakgan. Pero akxni nalatamakgo k’akgapun, lakgtliwakga espíritus nalitaxtukgo tiku nila kamakgnikan chu namakgtayakgo Mapakgsina Jesucristo xlakata natalatlawanan. Akxni sputnita nawan Armagedón, nakamakgtayakgo latamanin xlakata nialh nakgalhikgo talakgalhin. Xlikana pi tiku xatalaksakni, tlakg tlan nakamakgtayakgo xnatalankan akxni wilakgocha nawan k’akgapun nixawa komo chuntiya xtamakgxtakgkgolh kKatiyatni. w24.02 6, 7:​15, 16

Makgapitsi tlantiya xtamakamastanikgolh Jehová chu xtamunukgolh, pero nichuna tlawakgo. Max pekuankgo pi natlawakgo akgtum lanka talakgalhin chu nakatamakxtukan kcongregación. Pero Biblia wan pi Jehová nakinkamaxkiyan tuku maklakaskinaw xlakata nalatamayaw “chuna la xla lakaskin” (Col. 1:10). Kalipawanti pi Jehová namaxkiyan litliwakga nema namaklakaskina xlakata natlawaya tuku tlan. Xla kamakgtayanita lhuwa kskujnin (1 Cor. 10:13). Wa xlakata tlakg lhuwa anan tiku chuntiya skujnanimakgo Jehová nixawa tiku katamakxtukanit kcongregación. Jehová namakgtayayan xlakata ni namakgxtakga. Xlakata putum akinin makglakgalhinanin, min kilhtamaku tlawaputunaw tuku nitlan (Sant. 1:14). Pero tlan namakgatlajayaw tuku nitlan tlawaputunaw. Wix lakgchanan nalaksaka tuku natlawaya chu tuku ni natlawaya. Maski makgapitsin latamanin wankgo pi nila malakgachokgokan tuku nitlan tlawaputunkan, uma ni xlikana. w24.03 5:​11, 12