Fugu—Wanpela Liklik Pis i Gat Nem
WANPELA MAN LONG JAPAN I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
“LIKLIK pis i daunim huk. Mi pulim i kam antap na wanpela asples i tokim mi, dispela pis em i swit moa moa yet. Tasol pis i liklik tumas, olsem na mi tromoi i go bek long solwara. Bihain mi kisim save olsem sapos mi bin kukim na kaikai dispela liklik pis i gat nil, ating bai em i laspela kaikai bilong mi.”
Man hia i nupela long Japan na em i bin hukim wanpela fugu, em ol man long dispela hap ol i laikim tumas long kaikai. Sampela, taim ol i go kaikai long haus kaikai, ol i tromoi 50 kina i go inap 160 kina bilong baim fugu. Tasol ol fugu i gat wanpela marasin nogut (tetrodotoxin) i stap long en long hap bilong lewa, ovari, kidni, na sampela taim long skin. Liklik hap tru bilong dispela marasin inap kilim man i dai.
I gat kain kain fugu, winim 100, na olgeta inap mekim bodi bilong ol i solap i go bikpela. Em i pulim wara i kam insait long wanpela liklik paus i stap insait long paip bilong kaikai na pis i go bikpela olsem wanpela balun. Em i kamap narapela kain tru! Planti nil i stap long skin bilong en na i mekim pretim ol narapela pis i laik daunim em. Na fugu inap rausim dispela wara na sutim i go long as bilong solwara. Em i mekim olsem bilong kamautim ol pis i hait i stap, em fugu i laik kaikai. Long tok Pisin ol nem bilong dispela pis i stret: bikbel na nilpis.
Long taim bilong yumi, fugu i bin kilim i dai sampela man long olgeta yia. Tasol ol man i gat save long redim fugu i tok, planti bilong ol dispela man i bin i dai, long wanem, ol yet i bin redim, tasol ol i no gat save long mekim olsem.
Ol man long olgeta hap ol i bin kisim save long fugu long taim ol Japan i laik maketim long Amerika. Gavman i no orait long dispela na ol nius i tok, em “pis bilong kilim man i dai” na man i kaikai fugu i olsem em i laik winim i dai. Tok bilong ol i stret o olsem wanem?
Yumi Inap Kaikai
Olsem papa na bubu bilong em, Shinichiro Nagashima tu em i man bilong redim fugu na i tok: “No ken pret long kaikai fugu. Mipela i save wanem wanem hap i gat marasin nogut i stap long en, na ol man i gat wok long bosim dispela samting ol i save tromoi. Long biktaun Tokyo, insait long 30 yia, no gat wanpela man i bin i dai long fugu em ol stua i gat laisens i bin redim.”
Shinichiro i tok moa, “i gat ol strongpela lo olsem: Sapos ol i no tromoi gut ol dispela hap nogut bilong pis, gavman inap . . . pasim stua inap wanpela mun. O sapos stua i givim wanpela hap long man, . . . em bilong tromoi, na man i dai, orait, gavman bai pasim stua olgeta.
“Bubu bilong mi i bin kamapim ol lo bilong bosim wok bilong redim fugu long dispela hap na bilong skelim wok bilong ol man i laik redim fugu na bilong givim laisens long ol. Long 1950 samting, long hap bilong Bikpela Tokyo, em i go pas long kamapim pasin bilong redim fugu bilong kaikai.”
Yutaka, papa bilong Shinichiro, em i save skelim wok bilong ol man i laik kamap man bilong redim fugu. Long stua bilong em i gat sampela bilas i hangamap i stap em ol i bin wokim long fugu i drai pinis.
“Man i laik kamap man bilong redim fugu, pastaim em i mas save gut long bodi bilong fugu na winim wanpela bikpela tes; em i mas klinim gut wanpela fugu na kolim nem bilong olgeta wan wan hap bilong en insait long 20 minit tasol.”
Taim Shinichiro i kisim naip bilong soim mipela long pasin bilong klinim fugu, papa bilong em i lukim na i stori long ol wan wan hap bilong pis. Tupela sospen i stap. Wanpela i bilong lewa, kidni, na ol narapela hap i gat marasin nogut long en. Na wanpela i bilong ol hap bilong pis i gutpela bilong kaikai. Em i katkatim kwik waitpela mit i kamap liklik liklik na lainim long wanpela plet na bilasim long retpela lombo. Long ai em i gutpela, na bilong kaikai em i swit moa yet.
Mista Nagashima i tingting bek long dispela taim bipo i gat planti fugu i stap na em i lap liklik. Em i tok: “Taim mi manki, fugu i no gat bikpela pe olsem nau. Papa bilong mi i man bilong redim fugu, olsem na long olgeta de mi kisim fugu i go long skul na long belo mi kaikai. Ol narapela skulmanki i gat bikpela laik long senisim kaikai bilong ol na kisim dispela gutpela kaikai bilong mi.”
I Gat Nem Nating?
Long 1988 wanpela lain (U. S. Food and Drug Administration) i kisim save olsem, yumi no ken pret long kaikai fugu sapos man i gat save i bin redim, olsem na ol i larim i kam long Amerika.
Tasol wok bilong redim fugu i no bilong man i no gat save, nogat. Sapos yu laik kaikai fugu, man i gat save i mas redim. Long dispela rot tasol yu inap amamas long kaikai dispela liklik pis i gat nem.