Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g94 11/8 p. 10-12
  • Banana—Nambawan Kaikai

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Banana—Nambawan Kaikai
  • Kirap!—1994
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Ol Plantesen Banana
  • Banana i Kamap Olsem Wanem?
  • Lusim Plantesen na Kamap Long Yu
  • Gutpela Samting Tru
  • Lukaut—Ol Plaua Nogut!
    Kirap!—2004
  • Liklik Prut Bilong Nu Silan
    Kirap!—1993
  • “Karim Planti Kaikai”
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2003
Kirap!—1994
g94 11/8 p. 10-12

Banana—Nambawan Kaikai

WANPELA MAN LONG HONDURAS I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!

OL GRIK na ol Arap i bin kolim dispela samting “nambawan diwai prut.” Long 327 paslain long Krais, ami bilong King Aleksander i bin painim dispela samting long India. Wanpela stori bilong bipo i tok, ol saveman bilong India i bin malolo aninit long en na kaikai prut bilong en. Olsem na ol man i bin kolim dispela kaikai “prut bilong ol saveman.” Em wanem kain kaikai? Em banana ya!

Tasol banana i bin lusim Esia na kamap long Karibian olsem wanem? Ol bisnisman Arap bilong bipo i bin kisim pikinini bilong banana long Esia na karim i go long hap bilong Is Afrika. Long 1482 ol man Potyugal i save raun long sip na painim ol nupela kantri, ol i painim banana long dispela hap bilong Afrika na kisim pikinini bilong en na karim i go long ol nupela setelmen Potyugal i bin kamapim long ol ailan Kaneri. Long 1516, sampela yia bihain long Kolambas i raun long sip bilong painim ol nupela kantri, ol man i brukim solwara Atlantik na karim banana i go long ol nupela kantri long hap bilong wes. Ol misineri bilong Spen i bin karim banana i go long ol ailan na long bikples Karibian. Olsem na dispela nambawan kaikai i bin raun long planti ples na kamap long Sentral na Saut Amerika.

Long 1690 ol man i kisim banana long ol ailan Karibian na kisim i go long Nu Inglan. Wanpela lain lotu ol i kolim Puritan i kukim dispela narapela kain kaikai na ol i no laikim. Tasol long ol kantri bilong Saut na Sentral Amerika na long sampela ples hat moa, planti milion manmeri i save kukim banana taim em i no mau yet na ol i save laikim tru.

Ol Plantesen Banana

Namel long 1870 na 1880, sampela bisnisman bilong Yurop na Not Amerika i tingting long baim banana i go long ol narapela kantri, olsem na ol i kamapim ol kampani na ol plantesen banana. Bilong mekim dispela wok bisnis ol wokman na ensinia i rausim bus na wokim ol rot, na ol rot bilong tren, na ol samting bilong salim kwik tok i go i kam. Na ol i wokim haus na skul na haus sik bilong ol wokman na famili bilong ol. Na ol i stretim rot bilong sip i ken karim ol banana i go long ol narapela kantri. Taim bisnis bilong ol i go bikpela moa ol kampani i baim sampela hap graun moa.

Long nau ol kantri bilong Latin-Amerika i save kamapim planti banana (90 pesen) ol man long Not Amerika i save kaikai. Brasil i nambawan kantri bilong baim planti banana i go long ol narapela kantri. Long olgeta yia, Honduras i save baim wan bilion kilo banana i go long ol narapela kantri.

Banana i Kamap Olsem Wanem?

Banana i no wanpela diwai tru. Sapos graun na san i stret long banana em bai kamap gut na go bikpela, na sapos i no stret long banana, em i no ken kamap gutpela tumas. Banana i save laikim ples hat, tasol i mas i gat ren. Sapos graun i gat wesan na gutpela gris na wara inap ranawe, banana bai kamap gutpela. Na banana bai kamap nambawan tru sapos olgeta taim hat i no go aninit long 20 digri Selsias.

Bilong kamapim gaden banana yu mas kamautim ol pikinini i save kamap long as bilong banana. Wokim hul i go daun insait long graun olsem 30 sentimita na planim olgeta wan wan banana longwe liklik olsem 5 mita 5 mita. Tripela o fopela wik bihain bai yu lukim kru bilong en i kamap. Lip bilong pikinini i pas na taim em i wok long go bikpela, isi isi lip bilong en i op. Banana i save go bikpela hariap​—3-pela sentimita long olgeta de. Taim banana i gat 10-pela mun em i bikpela pinis na longpela bilong en i olsem 3-pela mita i go inap 6-pela mita.

Taim banana i bikpela pinis sampela lip i mekpas na long dispela mekpas wanpela bikpela plaua i gat ol liklik retpela lip bai kamap. Bihain ol liklik plaua i kamap. Banana i save kamapim wanpela rop banana tasol, na hevi bilong en i olsem 30 i go inap 50 kilo na i gat 9-pela i go inap 16 han banana. Wan wan han banana i gat 10-pela i go inap 20 banana.

Taim kaikai i kamap em i hangamap i go daun. Bihain em i tanim i go antap, olsem na banana i kamap raunpela liklik. Long taim stret wokman bai rausim plaua bilong banana na nau ol gutpela gris i go long kaikai bilong en. Nau wokman bai pasim bek plastik long kaikai na ol binatang i no inap bagarapim. Taim kaikai i wok long go bikpela hevi bilong en i no liklik, olsem na wokman bai pasim banana long narapela banana klostu, nogut hevi bilong kaikai o win i mekim na banana i pundaun. Nau wokman bai pasim long bek plastik liklik rop i gat kala na dispela bai toksave long taim banana i redi pinis.

Long olgeta de balus i save flai antap long plantesen banana bilong pamim marasin i go long lip bilong ol. Dispela i save lukautim banana na 3-pela bikpela sik i no ken bagarapim ol. Wanpela kain mosong i save bagarapim sampela banana, na ol i kolim dispela sik Panama. Tasol ol i save planim banana i gat strong long sakim dispela sik. Narapela sik (Mako) i save kam long wanpela kain binatang jem. Bilong helpim banana long sakim dispela sik, ol i save rausim banana i gat sik na sampela kain plaua i save pulim i kam ol binatang i gat sik. Na narapela sik (Sigatoka) i save bagarapim lip bilong banana, tasol sapos ol i pamim marasin kwiktaim, dispela sik i no save bagarapim kaikai bilong en. Ol banana i mas kisim bikpela hap wara. Na tu, ol i mas klinim graun klostu long ol banana, nogut i gat ol gras nogut.

Lusim Plantesen na Kamap Long Yu

Liklik rop i gat kala na ol i bin pasim long banana i toksave long taim banana i redi, tasol paslain long ol i katim ol i save metaim​—em taim bilong katim o nogat. Ol i save katim rop banana taim em i no mau yet, nogut swit bilong en i lus. Ol i mekim olsem maski ol man bilong ples tasol bai kaikai. Taim ol wokman i tingting long kisim ol banana ol i mas tingting pastaim long ol ples ol bai salim banana i go long en, na ol bai salim long wanem rot. Orait, nau wokman bai kisim busnaip na rausim kaikai bilong banana na salim i go long faktori. Ol i mekim wanem long banana taim ol i kisim kaikai long en? Ol i kamautim na taim em i sting pinis em bai givim gris long graun ol nupela banana bai kamap long en.

Long faktori ol i wasim banana, na banana i gat mak long skin bilong en ol i givim long ol wokman na famili bilong ol bilong kaikai. Na ol banana i liklik tumas ol bai wokim kaikai bilong bebi long en o mekim sampela wok moa long en. Ol banana i nambawan tru ol i putim insait long bokis na baim i go long ol narapela kantri. Ol i salim long tren o sip i gat bokis ais.

Long bris ol i skelim ol bokis banana i stap long en, nogut i hat tumas na banana bai mau paslain long taim em i kamap long stua. Banana inap bagarap hariap, olsem na namel long 10-pela i go inap 20 de ol i mas kisim banana, na salim long tren o sip, na baim i go long ol stua. Bilong helpim banana na i no ken mau, kol bilong bokis ais i mas stap namel long 12 i go inap 13 digri Selsias. Long nau i gat ol nupela samting bilong karim kago long ol narapela hap, olsem na ol banana inap lusim Sentral na Saut Amerika na kamap gut long ol longwe ples olsem Kanada na Yurop na banana i no bagarap.

Gutpela Samting Tru

I gat kain kain banana, olsem wan handet samting. Planti man i save laikim sotpela banana. Ol i baim planti i go long Yurop, Kanada, Yunaitet Stets. Na sampela kain sotpela banana​—nem bilong ol Apel na Ret Jameka​—skin bilong ol i no strong, olsem na ol i no gutpela bilong salim i go long ol narapela kantri. Planti bilong dispela kain banana i stap long Honduras.

Ol man i stap long ol ples hat i save mekim kain kain wok long lip banana. Long sampela kantri sapos yu raun long ples maket bai yu lukim planti lip banana i hip i stap bilong ol man i ken baim.

Long olgeta yia long Yunaitet Stets ol i save kaikai olsem 11 bilion banana. Planti banana i save go long Kanada, Briten, na sampela kantri long Yurop. Olsem wanem? Banana i save helpim skin bilong yumi? Banana i gat vaitamin A na C, na marasin kabohaidret, fosforas, potasiam.

Yu inap wokim kain kain kaikai long banana! Tasol taim yu kaikai banana mau yu mas tingim ol gutpela samting bilong en​—olgeta wan wan i gat karamap bilong en yet, na mit bilong en i gat planti gutpela marasin. Na ating dispela banana em planti lain i kaikai, i bin raun long planti kantri paslain long em i kamap long ol.

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim