Olsem Wanem Famili Bilong Mipela i Bin Kamap Wanbel Gen
Em stori bilong Lars na Judith Westergaard
HAUS bilong ol i olsem haus bilong planti famili i stap amamas long Denmak. Em i gutpela haus i gat naispela gaden plaua, na haus i stap long wanpela gutpela ples. Insait long haus long wanpela banis i gat piksa bilong ol pikinini bilong famili em ol i no gat sik na pes bilong ol i lait.
Papa bilong famili, em Lars, em i wanpela elda long kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova. Meri bilong em, Judith, em i wanpela painia (em i save autim tok long olgeta de). Ol i stap amamas wantaim, tasol ol i no bin stap olsem long olgeta taim. Lars na Judith i bin karim ol hevi na narapela i bel nogut long narapela, olsem na ol i bin katim marit na famili bilong ol i bruk. Tasol nau famili bilong ol i stap wanbel wantaim. Bilong wanem? Ol yet bai stori long ol samting i bin kamap.
Lars na Judith i laik stori long ol samting i bin bagarapim marit bilong ol, na long olsem wanem ol i bin kamap wanbel gen. Ol i ting ol samting i bin painim ol em inap helpim ol narapela.
Kirap Bilong Marit i Gutpela Tru
Lars: Mipela i stap amamas tru taim mipela i marit long Epril 1973. I olsem planti gutpela samting bai painim mipela. Mipela i no gat save long Baibel o long ol Witnes Bilong Jehova, tasol mipela i bilip olsem dispela graun inap kamap wanpela gutpela ples bilong mipela i ken i stap long en, sapos olgeta man i wok strong long mekim olsem. Olsem na mipela i insait long kain kain wok politik. Amamas bilong mipela i go bikpela moa, taim mipela i kisim 3-pela strongpela pikinini man i no gat sik—em Martin, Thomas, na Jonas.
Judith: Mi gat bikpela namba long wanpela ofis bilong gavman. Long wankain taim mi insait long wok politik na long wok bilong wanpela lain bilong helpim ol wokman. Isi isi ol i givim namba long mi long bosim sampela wok.
Lars: Mi wok long wanpela bikpela lain bilong helpim ol wokman, na mi kisim bikpela namba. Mipela i wok long kisim ol gutpela gutpela wok i gat namba, na i olsem i no gat wanpela samting inap bagarapim sindaun bilong mipela.
Ol i No Poroman Gut Wantaim
Lars: Tasol mi givim bel long wok bilong mi na Judith i givim bel long wok bilong em, olsem na hap taim mipela i stap wantaim i wok long i go liklik. Mipela i wok long wankain lain politik, tasol long narapela narapela hap bilong en. Ol narapela i lukautim 3-pela pikinini man bilong mipela, ol i kam long haus bilong mipela o mipela i kisim ol i go long ol ples bilong lukautim ol pikinini. Mitupela i wok long tingim ol wok samting bilong mipela wan wan yet, olsem na ol samting bilong famili bilong mipela i no wok gut. Sapos mitupela wantaim i stap long haus, planti taim mipela i bikmaus na tok pait. Bihain mi kirap dring bia samting bilong mekim bel bilong mi i stap isi.
Judith: Tru, narapela i laikim yet narapela na mipela i laikim tru ol pikinini bilong mipela, tasol mipela i no bin mekim ol samting bilong strongim dispela pasin sori olsem i stret ol marit i mekim, olsem na pasin sori i wok long pinis. Mipela i no pas gut wantaim na narapela i bel nogut long narapela, na ol pikinini i kisim bikpela hevi long dispela.
Lars: Bilong helpim famili bilong mipela long stap gut wantaim, mi lusim wok mani bilong mi. Long 1985 mipela i lusim biktaun na go sindaun long dispela ples nau mipela i stap long en. Inap sotpela taim i stap bilong mipela i kamap gutpela liklik, tasol mitupela i givim bel yet long wok samting bilong mipela wan wan. Bihain, long Februeri 1989, taim mipela i bin marit inap 16 yia mipela i katim marit. Famili bilong mipela i bagarap.
Judith: Em i samting nogut tru long lukim famili bilong mipela i bruk na ol pikinini i karim bikpela hevi long dispela. Mitupela i bel nogut tru, olsem na mipela i no inap pasim tok long wanem taim ol pikinini bai stap wantaim Lars na long wanem taim ol bai stap wantaim mi. Olsem na olgeta 3-pela pikinini i stap wantaim mi.
Lars: Mitupela Judith i bin mekim sampela samting bilong helpim famili bilong mipela long stap wantaim. Mipela i beten askim God long helpim mipela. Tasol mipela i no save gut long God.
Judith: Taim mipela i beten mipela i pilim olsem God i no harim beten bilong mipela. Tasol mipela i amamas tru, long wanem, bihain mipela i bin lukim olsem God i save harim beten bilong ol man.
Lars: Mipela i no bin save olsem mipela yet i mas wok strong na senisim sampela pasin bilong mipela. Olsem na sori tru, mipela i katim marit.
Senis i Kamap Long i Stap Bilong Lars
Lars: Taim mi stap wanpis, bikpela senis i kamap long i stap bilong mi. Long wanpela de mi kisim tupela nius long ol Witnes Bilong Jehova. Paslain long dispela taim, mi bin tokim ol Witnes olsem mi no laik harim tok bilong ol. Tasol taim mi skelim dispela tupela nius, mi kisim save olsem ol Witnes i save bilip long God na long Krais Jisas tu. Mi kirap nogut long dispela. Mi no bin save olsem ol i Kristen.
Long dispela taim, mi poromanim wanpela meri na go sindaun wantaim em. Mi kisim save olsem bipo em i wanpela Witnes Bilong Jehova. Taim mi kirap mekim sampela askim, em i soim mi long Baibel olsem Jehova em i nem bilong God. Olsem na dispela nem “Witnes Bilong Jehova” i makim “Witnes Bilong God”!
Dispela meri i stretim rot long mi ken i go harim wanpela pablik-tok long Haus Kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova. Ol samting mi lukim long dispela hap i kirapim laik bilong mi long kisim save long ol Witnes. Mi go long Haus Kingdom bilong kisim sampela save moa, na mi kirap stadi long Baibel. I no longtaim na mi luksave olsem i no stret long mi stap nating wantaim wanpela meri, olsem na mi lusim em na go sindaun long ples bilong mi. Inap liklik hap taim mi gat tupela tingting long bai mi stadi gen o nogat, tasol bihain mi painim ol Witnes Bilong Jehova na kirap stadi gen long Baibel.
Tasol mi gat tupela tingting yet. Olsem wanem? Ol Witnes Bilong Jehova ol i lain tru bilong God? Olsem wanem long ol samting mi bin kisim save long en taim mi pikinini yet? Mi go bikpela insait long lotu Sevende Adventis, olsem na mi ringim wanpela pris bilong lotu Sevende. Em i tok em bai stadi wantaim mi long olgeta Trinde, na ol Witnes Bilong Jehova ol i stadi wantaim mi long olgeta Mande. Mi laik dispela tupela lain i givim gutpela bekim long 4-pela samting: Long kam bek bilong Krais, kirap bek, bilip bilong God Triwan, na long pasin bilong lukautim wok bilong kongrigesen. Insait long sampela mun tasol mi no gat tupela tingting moa. Long olgeta dispela 4-pela tok—na long olgeta narapela samting tu—Baibel i as bilong ol bilip bilong ol Witnes Bilong Jehova tasol. Olsem na mi amamas long insait long ol wok bilong kongrigesen na bihain liklik mi dediket long Jehova. Long Me 1990, mi kisim baptais.
Olsem Wanem Long Judith?
Judith: Taim hevi bilong marit bilong mipela i go bikpela tru, mi kirap gen long go long lotu. Taim mi harim olsem Lars i laik kamap wanpela Witnes Bilong Jehova, mi no amamas liklik long dispela samting. Laspela pikinini man bilong mipela, em Jonas i gat 10-pela krismas, em i save go lukim papa bilong em long sampela taim, tasol mi tambuim Lars long kisim Jonas i go long ol miting bilong ol Witnes. Lars i askim sampela lain bilong gavman long givim tok orait long em bambai em i ken kisim Jonas i go long ol miting, tasol dispela lain i bihainim laik bilong mi.
Mi bin bungim wanpela man na mi prenim em. Na tu, mi insait moa yet long wok politik na long kain kain wok bilong helpim sindaun bilong ol man. Olsem na long dispela taim sapos wanpela man i bin tok olsem famili bilong mipela bai kamap wanbel gen, mi no inap bilipim dispela tok.
Bilong painim sampela tok bilong daunim ol Witnes Bilong Jehova, mi go lukim pris bilong haus lotu i stap klostu, na wantu em i tok olsem em i no save long wanpela samting bilong ol Witnes na em i no gat sampela buk samting i stori long ol. Em i tok tasol olsem mi mas i stap longwe long ol. Dispela i no senisim tingting nogut bilong mi long ol Witnes Bilong Jehova. Tasol bihain wanpela samting i subim mi long bung wantaim ol long wanpela rot mi kirap nogut long en.
Brata bilong mi em i stap long Swiden em i bin kamap wanpela Witnes Bilong Jehova, na em i singautim mi long go long bung bilong marit bilong em long wanpela Haus Kingdom! Dispela bung i senisim tru tingting bilong mi long ol Witnes. Mi kirap nogut long lukim olsem ol i no olsem ol man yumi save les long toktok wantaim ol. Ol i stap amamas na mekim gutpela pasin, na ol i save tok pani na lap.
Long dispela taim pasin bilong man bilong mi bilong bipo, em Lars, em i senis olgeta. Em i mekim gut ol wok bilong em, em i lusim hap taim bilong stap wantaim ol pikinini, em i bosim maus bilong em na mekim gutpela tok, na em i no dring planti tumas olsem em i bin mekim long bipo. Mi laikim tru pasin bilong em! Nau em i dispela kain man em oltaim mi gat laik long em i mas i stap olsem. Mi bel hevi tru long tingting olsem mi no marit moa wantaim em, na ating bihain narapela meri bai maritim em!
Orait nau mi wokim rot bilong bung wantaim Lars. Taim Jonas i stap wantaim papa bilong em, mi stretim rot bilong go lukim Jonas na Lars wantaim tupela susa bilong mi. Mi tok olsem tupela anti i laik lukim Jonas. Mipela i bung long wanpela pak bilong pilai na amamas. Taim tupela anti i lukautim Jonas, mitupela Lars i painim wanpela bang na sindaun long en.
Taim mi kirap toktok long ol samting bai painim mipela long bihain, mi kirap nogut long Lars i kisim wanpela buk long poket bilong em. Nem bilong buk em Rot Bilong Kamapim Amamas Insait Long Famili.a Em i givim dispela buk long mi na em i tokim mi long ritim ol sapta i tok long wok bilong man marit na meri marit insait long famili. Na em i kirapim mi long lukim ol skripsa em buk i makim.
Orait, taim mitupela Lars i kirap sanap mi laik holim han bilong em, tasol long gutpela pasin em i tok nogat long dispela samting. Lars i no gat tingting long stap gen wantaim mi taim em i no save long tingting bilong mi long nupela bilip bilong em. Dispela i bagarapim bel bilong mi liklik, tasol bihain mi luksave olsem tingting bilong em i gutpela na dispela bai helpim mi bihain sapos em bai kamap gen man bilong mi.
Olgeta dispela samting i mekim na mi laik kisim sampela save moa long ol Witnes Bilong Jehova. Long de bihain, mi toktok wantaim wanpela meri em mi save olsem em i wanpela Witnes, na mipela i stretim rot long em wantaim man bilong em ol bai stori long mi long ol samting bilong lotu bilong ol, em mi gat laik long kisim save long en. Ol i bekim olgeta askim bilong mi long rot bilong Baibel. Mi inap luksave olsem Baibel i as bilong ol samting ol Witnes Bilong Jehova i lainim ol man long en. Olgeta wan wan samting mipela i toktok long en, mi mas tokaut olsem ol i kamapim tok i tru.
Long dispela taim mi lusim lotu Luteran na mi pinis long olgeta wok politik mi bin insait long en. Na mi lusim smok tu. Dispela i hatwok tru long mekim, winim olgeta narapela samting mi mas mekim. Mi kirap stadi long Baibel long Ogas 1990, na long Epril 1991, mi kisim baptais olsem wanpela Witnes Bilong Jehova.
Namba Tu Marit Bilong Ol
Judith: Nau mitupela wantaim i Witnes i baptais pinis. Maski Lars i bin bihainim rot bilong em na mi bin bihainim rot bilong mi, mitupela wantaim i bin stadi long Baibel. Ol gutpela tok bilong en i bin helpim mipela, na pasin bilong mipela i no wankain olsem bipo. Narapela i laikim yet narapela, na ating dispela pasin i bin kamap strong moa, winim bilong bipo. Olsem na rot i op na mipela inap marit gen—na tru tumas, mipela i mekim olsem. Mipela i mekim tok promis bilong marit long namba tu taim, tasol long dispela taim long Haus Kingdom bilong ol Witnes Bilong Jehova.
Lars: Samting mipela i bin ting em i no inap kamap em i kamap—famili bilong mipela i stap wanbel gen! Man! Mipela i amamas na belgut tru!
Judith: Ol pikinini bilong mipela, na planti wanblut, na planti nupela pren na ol pren bilong bipo ol i kam long bung bilong marit bilong mipela. Em i wanpela gutpela samting tru. Sampela pren i kam long dispela bung ol i bin save long mipela taim mipela i bin marit long namba wan taim. Ol i amamas long lukim mipela i stap wanbel gen, na ol i kirap nogut long lukim gutpela pasin amamas i stap namel long ol Witnes Bilong Jehova.
Ol Pikinini
Lars: Bihain long mipela i baptais, mipela i amamas long lukim tupela pikinini man bilong mipela ol i bin dediketim laip bilong ol long Jehova.
Judith: Kirap long taim Jonas i manki yet na em i go lukim papa bilong em, em i bin laikim tru tok i tru bilong Baibel. Em i gat 10-pela krismas tasol taim em i bin tokim mi olsem em i laik go na stap wantaim papa, long wanem, olsem Jonas i tok, “Papa i save bihainim tok bilong Baibel.” Jonas i kisim baptais taim em i gat 14 krismas. Em i pinisim skul bilong em, na nau em i save autim tok long olgeta de.
Lars: Namba wan pikinini bilong mipela, em Martin, nau em i gat 27 krismas. Em i lukim mipela i senisim pasin bilong mipela na dispela i kirapim tru tingting bilong em. Em i lusim haus bilong mipela, na em i go sindaun long narapela hap bilong kantri. Inap 2-pela yia i go pinis, em i kirap stadi long Baibel wantaim kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova. Bihain long 5-pela mun tasol, em i redi long kisim baptais. Em i wok i go yet na em i tingting long ol samting em bai mekim bihain olsem wanpela Kristen.
Namba tu pikinini bilong mipela, em Thomas, em i no wanpela Witnes Bilong Jehova. Mipela i laikim em tru, na mipela i pas gut wantaim em. Em i amamas long senis i bin kamap insait long famili bilong mipela. Na mipela olgeta i wanbel long tok olsem, ol lo bilong Baibel em mipela papamama i bin kisim save long en, ol i bin helpim famili bilong mipela long kamap wanbel gen. Em i wanpela gutpela blesing tru long famili bilong mipela inap bung wantaim planti taim, em olgeta 3-pela pikinini man wantaim papa na mama!
I Stap Bilong Mipela Long Nau
Lars: Mipela i no tok olsem mipela i bin kamap gutpela olgeta, nogat. Tasol samting mipela i bin kisim save long en em olsem: Pasin sori na narapela i tingim tru narapela ol i nambawan bikpela samting bilong helpim marit long i stap gutpela. As bilong marit bilong mipela long nau i narapela kain olgeta long as bilong en long bipo. Nau mitupela wantaim i daun long Man i winim mipela, long wanem, mipela i save olsem mipela i stap bilong mekim laik bilong Jehova. Mitupela Judith i stap wanbel tru na mipela i wet long ol gutpela samting bai kamap long bihain.
Judith: Ating stori bilong mipela i kamapim long ples klia olsem Jehova em i nambawan gutpela Man bilong helpim marit na famili.
[Futnot]
a Sosaiti Wastaua Bilong Nu Yok i wokim long 1978. Nau ol i no wokim moa dispela buk.
[Piksa long pes 20]
Lars na Judith long taim ol i marit long namba wan taim, long 1973
[Piksa long pes 21]
Tripela pikinini man i lukim famili bilong ol i bruk, tasol famili i kamap wanbel gen
[Piksa long pes 23]
Lars na Judith long nau, pasin bilong bihainim ol lo bilong Baibel i bin helpim ol long kamap wanbel gen