NIUS I KAM LONG OLGETA HAP
Nius bilong Graun
Maski graun i kamapim klinpela win, ol gutpela kaikai na wara, ol samting ol man i mekim i bagarapim wok bilong graun long lukautim ol samting i gat laip. Ol saientis i wok hat tru long painim rot bilong lukautim graun.
Australia
Ol man i ting i gat klostu 500,000 kubik kilomita bilong wara i nogat sol i stap aninit long graun bilong solwara. Vincent Post em wanpela saveman long Flinders University long Adelaide, Australia. Em i tok: “Bipo mak bilong solwara i stap daun tru,” olsem na i gat bikpela nambis. Na taim ren i pundaun, “wara i save pulap long graun, tasol long nau ol dispela hap graun i stap aninit long solwara.” Ol saientis i ting wara i stap aninit long graun long solwara inap helpim winim 700 milion man husat i no gat rot long kisim klinpela wara.
Ples Wesan Nating Bilong Sahara
Inap olsem 50 pesen bilong olgeta kain animal em bipo ol i stap long Sahara i no stap moa, na inap 99 pesen bilong ol ples ol i save stap long en i bagarap. I gat planti risen na dispela hevi i kamap. Sampela risen em olsem, ol man i birua na pait long narapela narapela long dispela hap, na tu, ol i save painim na kilim i dai ol animal. Ol ples wesan nating i gat ol kain kain animal na diwai samting wankain olsem long ol bikbus. Tasol ol saveman i tok, “ol saientis i no lukautim ol animal na diwai samting long ples wesan nating bikos gavman i no givim mani bilong mekim ol dispela wok.” Olsem na ol saveman i no inap stadim na lukautim ol animal na diwai samting long ol ples wesan nating.
Graun
Ol man i ting long yia 2012, 1-pela long olgeta 8-pela man i dai, long wanem, ol i pulim win nogut. Lain World Health Organization i tok: “Pasin bilong pulim win nogut em wanpela hevi long graun olgeta i bagarapim helt bilong ol man.”