Ol Man i Lusim Stretpela Pasin
INAP wan handet yia samting bipo, Barney Barnato, em man bilong wok bisnis long ol daimon, em i lusim Saut Afrika na go bek long Inglan. Taim em i kamap pinis em i no amamas long stori bilong em i kamap long nius. Olsem na em i raitim sampela tok long pepa bilong wokim namba 2 stori na “stretim sampela tok,” na em i givim long man bilong raitim nius wantaim wanpela sek bilong bikpela mani.
Man bilong raitim nius, em J. K. Jerome, em i tromoi pepa i gat dispela stori long en na em i bekim sek long Barnato. Barnato i kirap nogut na kwiktaim em i tok em bai dabolim mani. Man i sakim dispela mani tu. Barnato i askim em: “Yu laikim hamas mani?” Jerome i tingim dispela samting i bin kamap bipo na em i tok: “Mi tokim em, mipela i no save mekim dispela pasin long Landon.” Em i laik i stap gut long wok bilong em long raitim nius na em i no orait long kisim grismani bilong senisim stori.
Pasin bilong i stap gut long wanpela man o wok samting, buk dikseneri i kolim tu olsem “stretpela pasin.” Man i gat dispela pasin, yumi inap bilip long em. Tasol long nau planti man i gat namba ol i no olsem man yumi inap bilip long em.
Long Briten, planti taim ol nius i stori long dispela kain pasin. Wanpela nius (The Independent) i tok, dispela pasin i ‘karamapim planti samting, olsem man na meri i pren wantaim na narapela i no stap gut long narapela, o sampela bikman bilong gavman i paulim ol samting long wok bambai ol i ken kisim bikpela namba, o kisim hap mani long ol samting gavman i salim i go long ol narapela kantri bilong baim.’ Dispela pasin i save kamap insait long olgeta kain wok bilong ol man.
Ol i Paulim Stretpela Pasin
Man i mekim stretpela pasin, i no olsem em i stretpela man olgeta, tasol dispela i olsem pasin tru long em. Long nau planti man i laik painim rot bilong kamap maniman hariap, olsem na ol inap ting olsem stretpela pasin i save pasim ol tumas. Olsem: Long nau planti sumatin i save mekim pasin giaman na long taim bilong wokim tes ol i mekim wok long ol liklik nupela masin i gat ol tok long en. Ol inap haitim gut ol dispela liklik masin, na i hatwok tru long ol tisa i painim. Wanpela profesa bilong yunivesiti long Briten i tok, planti sumatin i bin mekim pasin giaman long tes bilong ol, na dispela i no kamap long Briten tasol.
Na taim ol man i mekim tok giaman na giamanim ol narapela, dispela i save nogutim ol narapela man. Yumi ken tingim bikpela bagarap i bin kamap long taun Bopal long India long 1984, taim ges nogut i kilim i dai planti man, meri, pikinini, winim 2,500, na planti tausen moa i kisim bagarap. Wanpela nius (The Sunday Times) i tok: ‘I gat planti pasin giaman i bin kamap long wok bilong helpim ol man i kisim bagarap long dispela taim. Ol man i gat wok long skelim husat tru i mas kisim helpim, ol i hatwok tru, long wanem, planti tausen manmeri ol i giaman na tok ol i bin kisim bagarap long dispela samting, na ol i wokim ol pepa giaman na mekim ol narapela samting bilong makim olsem.’ Olsem na maski dispela kampani bilong wokim ges i mas tromoi 470,000,000 dola bilong stretim dispela rong na helpim ol lain i bin kisim bagarap, inap 10-pela yia bihain ol i bin tilim 3,500,000 dola tasol long ol dispela lain.
Orait, olsem wanem long ol lotu? Ol i save bihainim stretpela pasin long ol samting? Sori tru, planti ol i no winim ol man i save mekim ol wok bilong skin. Wanpela bisop bilong Misin Katolik, em Eamon Casey, em i bin tokaut olsem em i kamapim nating wanpela pikinini man, nau em i yangpela man pinis. Wanpela nius bilong Briten (Guardian) i tok, i no dispela bisop tasol i mekim dispela kain pasin. Na narapela nius tu (The Times) i tok: ‘Dispela rong Bisop Casey i mekim i no narapela kain—em i kamapim klia olsem pasin bilong brukim tok promis long i stap singel em i no nupela samting o wanpela samting i save kamap wan wan taim tasol.’ Wanpela nius bilong Skotlan tu (The Glasgow Herald) i tok, inap 2 pesen tasol bilong ol pris bilong Misin Katolik long Yunaitet Stets i no bin slip wantaim meri o slip wantaim man. Yumi no save gut olsem dispela namba i stret o nogat, tasol em i makim olsem ol pris bilong Misin Katolik ol i gat nem olsem ol i no bihainim stretpela pasin.
Orait yumi laik save, man inap bihainim stretpela pasin na i no giaman? Dispela inap helpim em? Olsem wanem em inap mekim olsem? Em bai kisim wanem gutpela samting long en?