Baibel Ol i Wokim Olsem Wanpela Volium
BILONG wokim wanpela Baibel, ol Kristen bilong pastaim ol i go pas long wokim Baibel olsem wanpela buk, ol i no wokim olsem wanpela longpela pepa ol i save raunim na pasim. Tasol ol Kristen i no bin kirap hariap long wokim Baibel olsem wanpela volium i gat olgeta hap bilong Baibel long en. Wanpela bikpela samting bilong wokim planti Baibel olsem wanpela volium, o buk, i kamap bihain long yia 500 long rot bilong Flavius Kasiodorus.
Mama i karim Flavius Magnus Orelius Kasiodorus namel long yia 485 na 490 C.E. insait long wanpela famili i gat planti mani kago, em ol i stap long Kalabria, long hap saut bilong Itali long nau. Em i bin stap long wanpela taim nogut bilong Itali, taim lain Got na bihain ol Bisantain i bosim dispela kantri. Taim em i gat 60 o 70 krismas samting, Kasiodorus i kamapim haus bruder na laibreri Vivarium, klostu long ples bilong em long Skilase, long Kalabria.
Em i Wokim Gut Baibel
Wanpela strongpela tingting bilong Kasiodorus em olsem: Em i laik bai olgeta man i ken holim wanpela Baibel. Saveman Peter Brown i tok: ‘Long tingting bilong Kasiodorus ol i mas mekim wok long olgeta rait Latin bilong kamapim ol Baibel. Olgeta samting ol i bin mekim wok long en long bipo bilong stadi na raitim gen ol rait bilong bipo, ol i bin mekim wok long en bilong kisim save long Baibel na bilong raitim gen long stretpela pasin. Tok Bilong God i mas i stap olsem as bilong ol rait na pasin Latin.’
Kasiodorus i bungim ol man bilong tanim tok na ol saveman bilong tok ples long haus bruder Vivarium bilong skelim gut Baibel olgeta, na em i go pas long bikpela wok bilong raitim ol tok. Em i givim dispela wok long sampela man tasol, em ol i gat save tru long dispela wok. Ol i no ken hariap long senisim sampela tok ol i ting ol man bilong raitim gen Baibel i bin popaia long en. Sapos ol i no klia long sampela lo bilong kolim ol tok, ol i mas tingim ol olpela rait bilong Baibel i gat strong moa na mekim wok long en, winim ol pasin Latin bilong mekim ol tok. Kasiodorus i tok: ‘Ol i no inap senisim ol lo bilong kolim ol tok, long wanem, ol tok God yet i bin kirapim ol man long raitim ol i no inap popaia. Ol i mas bihainim pasin bilong Baibel long kolim ol tok, na tok piksa, maski em i narapela kain long pasin bilong kolim ol tok long tok Latin; na tu, ol i mas raitim ol nem olsem ol Hibru i save raitim.’—Buk The Cambridge History of the Bible.
Kodeks Grandior
Ol i tokim ol man bilong raitim gen ol tok long haus bruder Vivarium long ol i mas kamapim 3-pela narapela narapela Baibel long tok Latin. Wanpela bilong ol i gat 9-pela volium long en, i gat ol tok bilong Baibel Latin bilong bipo, em ol i bin wokim klostu long yia 200 samting. Long namba 2 Baibel i gat ol tok bilong Baibel Latin Vulgate, em Jerom i bin pinisim bihain liklik long yia 400 samting. Namba 3 Baibel, ol i kolim Kodeks Grandior, insait bilong dispela nem em “bikpela buk,” na ol tok bilong dispela Baibel ol i kisim long 3-pela narapela Baibel. Namba 2 na namba 3 Baibel i bin bungim olgeta hap bilong Baibel long wanpela volium tasol.
Ating Kasiodorus i namba wan man bilong raitim olgeta tok bilong Baibel Latin long wanpela volium, na em i givim nem olsem pandectae long en.a Em i save olsem pasin bilong bungim olgeta hap bilong Baibel insait long wanpela volium em i helpim gut ol man long stadi long en. Long dispela rot ol man i no gat wok long lukim planti volium, em i pulim bikpela hap taim long mekim olsem.
Kirap Long Itali i Go Long Inglan
Bihain liklik long indai bilong Kasiodorus (long 583 C.E. samting), ol i kisim Kodeks Grandior i go long ol narapela hap. Long dispela taim, ol man i kisim sampela buk bilong laibreri Vivarium i kam long laibreri Lateran long Rom. Long 678 C.E., bos bilong wanpela haus bruder long Inglan, nem bilong em Salfrit, em i kisim Baibel i kam long Inglan taim em i kam bek long Rom. Long dispela rot Baibel i kamap long ol haus bruder i stap long Wirmaus na Jaro, em Salfrit i bosim, nau em long hap bilong Notambria, Inglan.
Ating Salfrit na ol bruder ol i amamas tru long dispela Baibel i stap long wanpela volium tasol, long wanem, i no hatwok long mekim wok long en. Olsem na insait long sampela yia tasol, ol i wokim 3-pela Baibel moa, em olgeta tok bilong en i stap long wanpela volium tasol. Long nau i gat wanpela bilong ol dispela Baibel tasol i stap yet, em i bikpela tru na ol i kolim Kodeks Amiatinus. Em i gat 2,060 pes ol i wokim long skin bilong pikinini bulmakau, na longpela bilong olgeta wan wan pes em 51 sentimita na braitpela bilong pes em 33 sentimita. Bikpela bilong buk, em ol pes na skin bilong en wantaim, em 25 sentimita, na hevi bilong en 34 kilo. Long nau i no gat narapela olpela Baibel Latin i stap long wanpela volium olsem dispela. Fenton J. A. Hort, em wanpela saveman bilong Baibel i bin stap bihain long yia 1800 samting, em i bin painim dispela kodeks long 1887. Hort i tok: ‘Yumi ol man bilong nau tu, yumi kirap nogut tru taim yumi lukim dispela Baibel.’
Kam Bek Long Itali
Kodeks Grandior bilong pastaim em Kasiodorus i bin kirapim ol man long raitim, long nau em i lus pinis. Tasol Baibel ol i wokim long Inglan, em Kodeks Amiatinus, i go bek long Itali bihain liklik long taim ol i pinisim. Paslain liklik long taim Salfrit i dai, em i go bek long Rom. Em i kisim wanpela bilong dispela 3-pela Baibel Latin i go wantaim em bilong givim olsem presen long Pop Gregori Namba 2. Taim Salfrit i no kamap yet long Rom, em i dai long Langre, long Frans, long 716 C.E. Tasol sampela man i bin raun wantaim Salfrit i kisim dispela Baibel i go long Itali. Bihain ol i putim dispela Baibel long laibreri long haus bruder bilong Maunt Amiata, long sentral Itali, na long dispela ples em i kisim nem Kodeks Amiatinus. Long 1782 ol i kisim Baibel i go long laibreri Medisian-Laurensian long Florens, long Itali, na em i stap yet long dispela laibreri olsem wanpela nambawan gutpela samting bilong ol.
Kodeks Grandior i bin mekim wanem long yumi? Kirap long taim bilong Kasiodorus, ol man bilong raitim gen na prinim ol Baibel ol i amamas long wokim ol Baibel em olgeta hap bilong en i stap long wanpela volium. I kam inap long nau, ol kain Baibel olsem i bin helpim ol man na i no hatwok tumas long skelim ol tok bilong en, na dispela i mekim bikpela samting long i stap bilong ol.—Hibru 4:12.
[Futnot]
a Ol man i bin mekim wok long Baibel olgeta long tok Grik bihain long yia 300 o 400 samting.
[Mep long pes 29]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
Rot bilong Kodeks Grandior
Haus bruder Vivarium
Rom
Jaro
Wirmaus
Rot bilong Kodeks Amiatinus
Jaro
Wirmaus
Maunt Amiata
Florens
[Kredit Lain]
Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[Ol Piksa long pes 30]
Antap: Kodeks Amiatinus Han kais: Piksa bilong Esra long Kodeks Amiatinus
[Kredit Lain]
Biblioteca Medicea Laurenziana, Firenze