Yu Save Long Dispela?
Aposel Pol i bin bihainim wanem rot taim em i go long Rom long namba wan taim?
▪ Aposel 28:13-16 i tok, sip em Pol i raun long en bilong i go long Itali em i go sua long Puteoli (nau ol i kolim Pozzuoli), long pasis bilong Naples. Bihain, em i bihainim Rot Apia i go long Rom, em nambawan bikrot i go long taun.
Dispela Rot Apia i kisim nem bilong en long Apius Klodius Sikes, em wanpela bikman bilong gavman husat i bin kirap wokim dispela rot long 312 B.C.E. Braitpela bilong rot em 5 i go 6 mita na ol i wokim long ol bikpela ston bilong volkeno. Bihain ol i bin skruim dispela rot inap 583 kilomita i go long hap saut-is bilong Rom. Dispela rot i joinim Rom wantaim Brundisium (nau ol i kolim Brindisi), em wanpela taun long nambis we ol sip i save go long hap bilong Is. Ol man bilong raun long lek ol i save stop long ol ples malolo bilong baim kaikai samting, slip, o senisim ol hos o karis, ol dispela ples malolo ol i stap olsem 24 kilomita longwe long narapela narapela.
Ating Pol i bin wokabaut long lek. Hap bilong Rot Apia em i bin wokabaut long en, em i longpela inap 212 kilomita. Hap bilong dispela rot i go brukim Pontine Marshes, em wanpela ples tais we i bin kirapim wanpela man Rom, em man bilong raitim buk, long komplein long ol moskito na smel nogut bilong en. Long hap not bilong dispela ples tais em Maket Bilong Apius—em i stap olsem 65 kilomita longwe long Rom—na Tripela Haus Pasindia, em wanpela ples malolo i stap olsem 50 kilomita longwe long taun. Ol Kristen bilong Rom i kam bilong lukim Pol, ol i wet long dispela tupela ples malolo. Na taim Pol i lukim ol “em i tenkyu long God, na bel bilong en i kisim strong.”—Aposel 28:15.
Wanem dispela samting bilong raitim tok long en, em Luk 1:63 i stori long en?
▪ Gutnius Luk i Raitim i tok ol pren bilong Sekaraia i askim em long ol i mas givim wanem nem long nupela pikinini man bilong em. Sekaraia i “tokim ol long bringim wanpela samting bilong em i ken raitim tok long en, na em i raitim tok olsem, ‘Nem bilong en Jon.’ ” (Luk 1:63) Wanpela buk i tok, long dispela ves tok Grik ol i tanim olsem “samting,” em i makim “wanpela samting bilong raitim tok long en em ol i wokim long liklik hap plang na ol i putim gris kandel long en.” Ol man bilong raitim tok i yusim pensil samting na rait antap long en. Bihain ol inap rausim na rait gen long en.
Buk Reading and Writing in the Time of Jesus i tok: “Ol piksa bilong Pompei, ol imis ol i bin katim long ston em ol i bilong ol narapela narapela hap em Gavman Rom i bosim, na ol dispela samting bilong rait long en em ol i bin painim insait long graun taim ol i digim graun long ol narapela narapela hap kirap long Isip na i go inap long banis ston Hadrian [Noten Inglan], ol dispela samting i kamapim klia olsem ol man bilong planti hap i bin yusim dispela samting bilong raitim tok long en.” Ating kain kain man i bin holim dispela samting bilong raitim tok long en—ol bisnisman, ol bikman bilong gavman, na ating ol Kristen long taim bilong ol aposel tu.
[Piksa long pes 11]
Rot Apia
[Piksa long pes 11]
Plang i gat gris kandel, bilong skul mangi long yia 150 C.E. samting.
[Kredit Lain]
By permission of the British Library