Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • w06 10/15 p. 14-17
  • Ol Rot Bilong Ol Rom—I Kamapim Save Bilong Ol Lain Bilong Bipo

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Ol Rot Bilong Ol Rom—I Kamapim Save Bilong Ol Lain Bilong Bipo
  • Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2006
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Bikpela Samting Tru Ol Rom i Wokim
  • Ol Lain Bilong Raun na Olkain Tingting
  • Ol Rot—Bikpela Samting Long Sindaun Bilong Ol Man
    Kirap!—1999
  • Yu Save Long Dispela?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2010
  • Namba Siks Bikpela Gavman Long Graun−Rom
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1989
  • Yu Ting Olgeta Lotu i Gutpela?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2009
Lukim Moa
Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2006
w06 10/15 p. 14-17

Ol Rot Bilong Ol Rom​—I Kamapim Save Bilong Ol Lain Bilong Bipo

WANEM samting ol Rom i bin wokim na i nambawan tru? Ating bai yu tok, em dispela traipela haus stediam ol hap bilong en i stap yet long Rom, a? Sapos yumi laik skelim wanem ol samting ol Rom i bin wokim na i bin stap longpela taim tru o i bin mekim bikpela wok bilong stiaim ol samting i kamap long graun, yumi mas tingim ol rot ol i bin wokim.

Ol i bin karim planti kago long ol bikrot bilong ol Rom, na ol ami i bin wokabaut long en, tasol i no ol dispela samting tasol. Saveman bilong skelim ol rait bilong bipo, em Romolo A. Staccioli, i tok, long ol dispela rot “ol i bringim olkain tingting na save bilong ol man i go long ol narapela narapela hap, na save bilong wokim ol gutpela samting, na ol bilip bilong lotu,” na ol bilip Kristen tu.

Long bipo ol man i tingim ol rot bilong ol Rom olsem ol i bikpela samting tru ol man i bin wokim. Insait long sampela handet yia, ol Rom i bin wokim planti gutpela rot, longpela bilong ol inap olsem 80,000 kilomita. Long nau ol dispela rot i stap insait long 30 kantri.

Namba wan bikrot ol i bin wokim na i bikpela samting, ol i kolim Via Appia, olsem Rot Apia. Ol man i bin kolim dispela rot olsem nambawan gutpela rot; em i kirap long Rom na i go long Brundisium (nau ol i kolim Brindisi), em wanpela taun i stap long nambis we ol sip i go long hap bilong Is. Dispela rot i kisim nem bilong en long Apius Klodius Sikes, wanpela ofisa bilong Rom em i bin kirap wokim dispela rot long 312 B.C.E. samting. I gat ol narapela rot i go long Rom, em Via Salaria na Via Flaminia, em tupela wantaim i go long hap is na i go long hap bilong solwara Adriatic, na dispela i opim rot bilong ol man long go long Bolkan na ol hap bilong wara Rhine na wara Danube. Rot ol i kolim Via Aurelia i go not long hap bilong Gaul na Poin Bilong Iberia, na Via Ostiensis i go long hap bilong Ostia, em i gat gutpela pasis bilong ol sip i go i kam long Afrika.

Bikpela Samting Tru Ol Rom i Wokim

Ol rot i bikpela samting long Rom taim ol Rom i no kirap yet long wokim ol nupela rot. Biktaun Rom i bin kamap long hap ol rot bilong bipo yet i bin bung long wanpela hap bilong wara Tiber i no daun tumas na ol man inap brukim. Wanpela rait bilong bipo i tok, bilong stretim gut ol rot ol i bin painim, ol Rom i bihainim pasin bilong ol Kates. Tasol ol lain i bin stap paslain tru long ol Rom na ol i gat gutpela save long wokim ol rot, em ol Etruria. Ol hap hap bilong ol rot ol i bin wokim i stap yet na yumi inap lukim. Na tu, paslain long taim bilong ol Rom i gat planti liklik rot i stap long dispela hap na planti man i bin wokabaut i go i kam long en. Ating ol i bin mekim wok long ol dispela rot bilong bringim ol animal bilong ol i go long ol ples i gat gutpela gras. Tasol i hatwok long wokabaut long ol dispela rot, long wanem, long taim bilong bikpela san das i save kamap, na long taim bilong ren ol rot i kamap olsem graun malumalum. Ol Rom i bin wokim planti rot bilong ol antap long ol dispela liklik rot.

Ol Rom i bin tingting gut na wokim ol rot, na ol i wokim ol strongpela rot ol man inap mekim bikpela wok long en na ol i naispela bilong lukim. Ol i skelim gut olsem rot bai kirap we na i go kamap long wanem hap, na ol i wokim rot i go stret long dispela hap na bai i no longpela rot tumas. Dispela em i as na planti hap bilong ol rot i stret tasol na i no baut baut. Tasol sampela rot i mas bihainim ol ples maunten. Long hap bilong ol ples maunten, sapos ol inap, ol ensinia bilong Rom i bin wokim ol rot long arere bilong maunten long hap i gat san. Dispela i helpim ol lain i mas i go i kam long ol dispela rot long taim nogut bilong ren samting.

Ol Rom i bin wokim ol rot olsem wanem? Ol i gat kain kain pasin, tasol taim ol man i digim graun bilong painim ol samting bilong bipo ol i kisim dispela save.

Pastaim ol i bin skelim gut olsem rot bai bihainim wanem hap. Ol i givim dispela wok long ol man bilong makim rot. Ol strongpela wok bilong brukim graun ol i givim long ol soldia, ol wokman, na wokboi nating. Ol i wokim tupela baret i ran stret wantaim. Mak namel long tupela baret i no aninit long 2.4 mita, tasol planti taim em inap olsem 4 mita, na long ol ples baut em bikpela moa. Sampela rot em ol i wokim pinis, ol i braitpela inap olsem 10 mita, na i gat liklik rot bilong wokabaut long tupela arere bilong rot. Ol i rausim graun namel long tupela baret. Orait taim ol i kamap long strongpela graun aninit, ol i save putim ol kain kain samting long en. Pastaim ol i lainim ol ston samting. Antap long ol ston ol i putim ol liklik liklik ston samting na ating ol i putim simen long en bilong ol i ken pas gut wantaim. Orait antap long en ol i putim karanas.

Sampela rot bilong ol Rom i gat karanas tasol antap long en. Tasol sampela rot ol i bin wokim, ol lain bilong bipo i kirap nogut long en. Ol i bin lainim ol bikpela ston long rot em ol i kisim long dispela hap yet. Antap bilong ston i raunpela liklik na bai wara bilong ren i ken ron i go long ol baret i stap long arere arere bilong rot. Dispela pasin bilong wokim ol rot i mekim na ol i stap longpela taim tru, na sampela bilong ol dispela rot i stap yet long nau.

Inap olsem 900 yia bihain long taim ol i bin wokim Rot Apia, saveman Procopius bilong Byzantine i tok ol dispela rot i “nambawan tru.” Em i stori long ol ston ol i bin lainim antap long rot na em i tok: “Maski planti handet yia i lus pinis na planti karis i ran i go i kam long ol dispela rot long olgeta de, ol i stap gut yet na ol ston i no lus na slip kranki, na antap bilong ol ston i gutpela yet na i no gat ol liklik hul samting long en.”

Olsem wanem ol dispela rot inap brukim ol wara? Ol i bin wokim ol bris, em sampela i stap yet long nau, na ol dispela bris i kamapim klia bikpela save bilong ol Rom bilong bipo long wokim ol samting. Sampela rot bilong ol Rom ol i mas wokim insait long graun, em ol tanel, na planti man i no save long ol dispela rot, tasol i gat hatwok moa long wokim dispela kain rot, long wanem, long dispela taim bipo i no gat planti masin samting. Wanpela buk i tok: “Wok ensinia bilong ol Rom . . . i kamapim ol gutpela samting tru, na inap planti handet yia ol narapela lain i no inap wokim ol tanel olsem ol Rom i bin wokim.” Wanpela gutpela tanel em i stap long ples maunten ol i kolim Furlo long rot Via Flaminia. Bipo, long 78 C.E., taim ol ensinia i bin tingim gut na wokim piksa bilong en, ol i wokim hul insait long graun em ples ston olgeta. Longpela bilong hul em inap 40 mita, na braitpela bilong en inap 5 mita, na i go antap inap 5 mita. Dispela rot ol i wokim insait long graun em i samting tru na yumi kirap nogut long en, long wanem, ol i no gat planti tul long dispela taim. Dispela wok bilong ol long wokim planti gutpela rot long ol kain ples olsem, em wanpela bikpela wok tru, i winim planti samting ol man bilong graun i bin wokim.

Ol Lain Bilong Raun na Olkain Tingting

Ol soldia, bisnisman, ol man bilong autim tok bilong lotu, ol turis, ol man bilong mekim ol pilai, na ol man bilong pait long ples spot, olgeta i bin raun long ol dispela rot. Ol man i wokabaut long lek ol inap wokabaut olsem 25 i go inap 30 kilomita insait long wanpela de. Na ol man bilong raun ol inap lukim ol pos ston i gat toksave long ol ples i stap longwe inap hamas kilomita. Ol dispela ston ol i sapim olsem raunpela pos, ol i sanapim long olgeta 1,480 mita​—em wanpela mail bilong ol Rom. Na i gat ol ples bilong malolo tu na ol man bilong raun ol inap senisim ol hos, na baim kaikai, na sampela ples i gat liklik haus pasindia ol man i ken slip long en. Sampela ples olsem, bihain ol i wok long go bikpela na kamap olsem ol liklik taun.

Klostu long taim lotu Kristen i kamap, Sisar Ogastus i kirapim wok bilong stretim stretim ol rot. Em i makim ol ofisa bilong lukautim wanpela o sampela rot. Em i tok na long ples maket bilong Rom ol i sanapim wanpela pos bilong makim ol mail. Dispela pos i gat rait ol i wokim long bras, em i bilong makim olsem olgeta rot bilong ol Rom long Itali i pinis long dispela mak. Dispela i kamapim wanpela savetok olsem: “Olgeta rot i save go long Rom.” Na Ogastus i gat ol mep bilong ol rot i stap long ol kantri ol Rom i bosim na em i putim ol dispela mep long ples klia bambai ol man inap lukim. I luk olsem ol dispela rot i gutpela tru bilong ol man i ken mekim wok long en na i stret long mak bilong dispela taim bipo.

Na sampela man bilong raun long dispela taim bipo ol i bin karim ol pepa bilong soim rot long ol. Ol dispela pepa i toksave olsem i gat hamas kilomita namel long ol ples bilong malolo, na ol dispela ples i gat wanem ol samting, olsem kaikai, ples slip, na ol kain samting olsem. Tasol ol dispela pepa i gat bikpela pe bilong en, olsem na i no olgeta man inap kisim.

Tasol ol Kristen i bin stretim gut rot bilong autim gutnius na ol i mekim planti bikpela raun long ol longwe hap. Olsem ol narapela man long taim bilong em, aposel Pol i bin raun long sip taim em i laik i go long hap is, long wanem, win bilong dispela hap i gutpela bilong ol sip. (Aposel 14:​25, 26; 20:3; 21:​1-3) Long hap bilong solwara Mediterenian, ol dispela win i save kirap long hap wes long taim bilong san. Tasol taim Pol i laik i go long hap wes, em i wokabaut na bihainim ol rot bilong Rom. Pol i bihainim dispela pasin taim em i stretim rot bilong mekim namba 2 na namba 3 raun bilong em long wok misineri. (Aposel 15:​36-41; 16:​6-8; 17:​1, 10; 18:​22, 23; 19:1)a Long yia 59 C.E. samting, Pol i wokabaut long Rot Apia i go long Rom na em i bungim ol wanbilip long Maket Bilong Apius, em i stap longwe long Rom inap 74 kilomita long hap saut-is. Sampela ol i wetim em klostu liklik long Rom olsem 60 kilomita, long ples malolo ol i kolim Tripela Haus Pasindia. (Aposel 28:​13-15) Long 60 C.E. samting, Pol inap tok olsem ol i bin autim gutnius “long olgeta manmeri i stap long graun,” olsem ol hap bilong graun ol man i save long en long dispela taim. (Kolosi 1:​6, 23) Ol dispela rot bilong Rom i bin helpim ol long mekim dispela wok.

Olsem na ol rot em ol Rom i bin wokim ol i stap olsem nambawan mak tru i bin i stap longpela taim moa na ol i samting bilong kirap nogut long en​—na ol i bin helpim tru wok bilong bringim gutnius bilong Kingdom Bilong God i go long planti hap.​—Matyu 24:14.

[Futnot]

a Lukim mep long buklet “See the Good Land,” pes 33, ol Witnes Bilong Jehova i wokim.

[Piksa long pes 14]

Wanpela pos bilong ol Rom bilong makim mail

[Piksa long pes 15]

Rot Apia i stap ausait liklik long Rom

[Piksa long pes 15]

Wanpela rot long olpela taun Ostia, Itali

[Piksa long pes 15]

Ol baret em wil bilong ol karis i bin wokim, Ostria

[Piksa long pes 15]

Wanpela hap rot bilong ol Rom i gat ol pos bilong makim mail, Jordan

[Piksa long pes 16]

Ol ston bilong ol matmat long Rot Apia ausait long Rom

[Piksa long pes 16]

Tanel Furlo long rot Via Flaminia, long hap bilong Marche

[Piksa long pes 16, 17]

Bris Bilong Taiberius long rot Via Emilia long Rimini, Itali

[Piksa long pes 17]

Pol i bin bungim ol wanbilip long Maket Bilong Apius

[Ol Piksa Kredit Lain long pes 15]

Far left, Ostia: ©danilo donadoni/Marka/age fotostock; far right, road with mileposts: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim