Ol Referens Bilong Laip na Wok Autim Tok Miting Wok Buk
FEBRUERI 5-11
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | MATYU 12-13
“Tok Piksa Bilong Wit na Gras Nogut”
(Matyu 13:24-26) Em i kamapim narapela tok piksa long ol, olsem: “Kingdom bilong heven i olsem wanpela man i planim ol gutpela sid long gaden bilong en. 25 Taim ol man i slip i stap, birua bilong dispela man i kam na planim ol gras nogut namel long ol wit na em i go. 26 Taim wit i kru na karim kaikai, ol gras nogut tu i kamap wantaim.
“Harim! Mi Stap Wantaim Yupela Olgeta De”
2 Ol samting i kamap long gaden bilong fama i soim klia olsem wanem na wanem taim Jisas bai bungim lain husat bai stap olsem wit—dispela lain em ol Kristen God i bin makim na ol bai mekim wok king wantaim Jisas long Kingdom. Wok bilong planim sid i bin kirap long Pentikos bilong yia 33 C.E. Wok bilong bungim kaikai bai pinis taim hap lain bilong ol Kristen God i bin makim, em ol i stap yet long graun long pinis bilong dispela haptaim bilong nau, ol i kisim laspela mak bilong ol na ol i go long heven. (Mat. 24:31; Rev. 7:1-4) Wankain olsem man i sanap antap long maunten inap lukim gut ol samting long ples daun, dispela tok piksa i helpim yumi long kliagut long ol wok bai kamap insait long 2,000 yia samting. Orait yumi inap luksave long wanem ol wok bilong Kingdom? Dispela tok piksa i stori long haptaim bilong planim sid, haptaim kaikai i gro, na haptaim bilong bungim kaikai. Dispela stadi bai stori gut moa long haptaim bilong bungim kaikai.
JISAS I LUKAUTIM OL GUT
3 Bihain liklik long yia 100 C.E., “ol gras nogut tu i kamap” taim sampela man i kamap giaman Kristen. (Mat. 13:26) Long yia 300 C.E. samting, ol Kristen husat i stap olsem gras nogut i kamap planti moa winim ol Kristen God i bin makim. Tingim: Long tok piksa, ol wokboi i askim bosman long tok orait long ol long kamautim ol gras nogut. (Mat. 13:28) Bosman i tok wanem?
(Matyu 13:27-29) Olsem na ol wokboi i go long papa bilong haus na tokim em, ‘Bikman, mipela i ting yu bin planim ol gutpela sid long gaden bilong yu. Olsem wanem na i gat ol gras nogut i kamap?’ 28 Em i tokim ol, ‘Wanpela birua i mekim dispela samting.’ Ol i tokim em, ‘Yu laik bai mipela i go na kamautim ol dispela gras nogut?’ 29 Em i tok, ‘Nogat. Nogut yupela i kamautim ol wit taim yupela i wok long kamautim ol gras nogut.
“Harim! Mi Stap Wantaim Yupela Olgeta De”
4Long wit na gras nogut, Jisas i tok: “Larim tupela i gro wantaim inap long taim bilong bungim kaikai.” Dispela tok i kamapim klia olsem kirap long taim bilong ol aposel i kam inap long nau, i gat sampela Kristen God i bin makim em ol i stap olsem wit. Dispela tok i stret taim yumi skelim tok em Jisas i bin mekim long ol disaipel, olsem: “Mi stap wantaim yupela olgeta de i go inap long pinis bilong dispela taim.” (Mat. 28:20) Olsem na oltaim Jisas bai lukautim ol Kristen God i bin makim, na em bai lukautim ol i go inap long taim bilong pinis. Insait long dispela longpela haptaim, ol Kristen husat i stap olsem ol gras nogut ol i kamap planti moa, olsem na yumi no save husat ol Kristen i stap olsem wit. Tasol sampela yia paslain long haptaim bilong bungim kaikai i kirap, ol man i luksave long ol Kristen em ol i stap olsem ol wit. Wanem ol samting i mekim na ol man i luksave long ol?
(Matyu 13:30) Larim tupela i gro wantaim inap long taim bilong bungim kaikai. Na long taim bilong bungim kaikai bai mi tokim ol man i mekim dispela wok: Bungim ol gras nogut pastaim na pasim ol long ol bandel na kukim long paia. Na bihain bungim ol wit na putim long bakstua bilong mi.’”
“Harim! Mi Stap Wantaim Yupela Olgeta De”
10 Namba 1: Bungim ol gras nogut. Jisas i tok: “Long taim bilong bungim kaikai bai mi tokim ol man i mekim dispela wok: Bungim ol gras nogut pastaim na pasim ol long ol bandel.” Bihain long 1914, ol ensel i kirap long “bungim” ol Kristen husat i stap olsem ol gras nogut, ol i rausim ol namel long “ol pikinini bilong Kingdom.”—Mat. 13:30, 38, 41.
11 Taim wok bilong bungim kaikai i wok long go het, em isi moa long luksave long husat ol i Kristen tru na husat ol i giaman Kristen. (Rev. 18:1, 4) Long 1919, ol samting i kamapim klia olsem Bikpela Babilon i pundaun pinis. Wanem samting i mekim na ol Kristen tru i narapela kain long ol giaman Kristen? Wok autim tok. Ol brata husat i go pas long ol Sumatin Bilong Baibel, ol i kirapim olgeta wan wan Kristen long insait long wok bilong autim tok bilong Kingdom. Olsem: Wanpela liklik nius (To Whom the Work Is Entrusted) ol i wokim long 1919 i kirapim olgeta Kristen God i bin makim long ol i mas autim tok long ol haus. Dispela liklik nius i tok: “Dispela em bikpela wok tru, tasol em wok bilong Bikpela, na em bai strongim yumi long mekim dispela wok. Em gutpela samting tru long yu inap mekim dispela wok.” Orait ol Sumatin Bilong Baibel i mekim wanem? Nius The Watch Tower bilong 1922 i stori olsem, kirap long dispela taim ol Sumatin Bilong Baibel i mekim bikpela wok moa long autim tok. I no longtaim, pasin bilong autim tok long ol haus i kamap olsem mak bilong ol dispela gutpela Kristen, na dispela pasin i stap yet i kam inap long nau.
12 Namba 2: Bungim ol wit. Jisas i tokim ol ensel bilong em olsem: “Bungim ol wit na putim long bakstua bilong mi.” (Mat. 13:30) Kirap long 1919, ol Kristen God i bin makim ol i stat long bung gen long kongrigesen Kristen. Laspela wok bilong bungim ol wit long bakstua bai kamap taim sampela Kristen God i bin makim em ol i stap yet long pinis bilong dispela haptaim bilong nau, ol i kisim pe bilong ol long heven.—Dan. 7:18, 22, 27.
Mekim Wok Painimaut
(Matyu 12:20) Bai em i no krungutim pitpit i bruk liklik, na bai em i no kilim i dai lam em paia long wik bilong en i laik pinis. Bai em i stap olsem inap long em i mekim stretpela pasin i win.
nwtsty stadi nout long Mt 12:20
lam em paia long wik bilong en i laik pinis: Planti man i yusim dispela lam long haus, em wanpela liklik sospen graun we ol i save pulapim oliv oil long en. Wik i save pulim oil i kam antap bambai lam inap lait. Long tok Grik, dispela hap tok “lam em paia long wik bilong en i laik pinis” inap makim wik em smok i kamap long en bikos lait bilong paia i dai isi isi. Tok profet i stap long Ai 42:3 i stori long pasin sori bilong Jisas; em i no inap kilim i dai liklik paia i lait yet long ol man i gat pasin daun na ol man em ol narapela i mekim nogut long ol.
(Matyu 13:25) Taim ol man i slip i stap, birua bilong dispela man i kam na planim ol gras nogut namel long ol wit na em i go.
Yu Save Long Dispela?
Yu ting long bipo wanpela man inap planim gras nogut long gaden bilong narapela man?
LONG Matyu 13:24-26, Jisas i tok: “Kingdom bilong heven i olsem wanpela man i planim ol gutpela sid long gaden bilong en. Taim ol man i slip i stap, birua bilong dispela man i kam na planim ol gras nogut namel long ol wit na em i go. Taim wit i kru na karim kaikai, ol gras nogut tu i kamap wantaim.” Ol man bilong raitim ol stori i holim 2-pela tingting long stori i stap long dispela tok piksa, tasol ol rait bilong gavman Rom long bipo i soim olsem dispela stori em samting tru i kamap long bipo.
Wanpela dikseneri bilong Baibel i tok: “Lo bilong Rom i tambuim ol man long . . . planim gras nogut long gaden bilong narapela long bekim rong bilong em. Dispela lo i soim olsem planti taim dispela pasin i save kamap.” Alastair Kerr em wanpela saveman bilong lo, na em i tok long 533 C.E. Empera Justinian i kamapim buk Digest we i kolim sampela hap tok bilong ol man i save harim kot namel long 100 C.E. na 250 C.E. Long dispela buk (Digest, 9.2.27.14), saveman Ulpian i kolim wanpela kot keis em Celsus i bin skelim—Celsus em wanpela bikman bilong Rom namel long 100 C.E., na 200 C.E. Wanpela man i bin planim gras nogut long gaden bilong narapela man na dispela i bagarapim ol gutpela kaikai. Buk Digest i kolim ol samting em papa bilong gaden i ken mekim bambai man i planim gras nogut inap givim kompensesen.
Long taim bipo, ol man i mekim dispela pasin nogut long ol hap em gavman Rom i bosim, na dispela i soim olsem stori i stap long tok piksa bilong Jisas em samting tru ol man i bin mekim long bipo.
Baibel Ritim
(Matyu 12:1-21) Long dispela taim Jisas i katim namel long ol gaden wit long de Sabat, na ol disaipel bilong en i hangre na ol i stat long rausim ol pikinini bilong wit na kaikai. 2 Taim ol Farisi i lukim dispela, ol i tokim em: “Lukim! Ol disaipel bilong yu i mekim samting i tambu long mekim long de Sabat.” 3 Em i tokim ol: “Ating yupela i no bin ritim stori bilong samting Devit i mekim taim em na ol man i stap wantaim em ol i hangre, a? 4 Olsem em i bin i go insait long haus bilong God na em i kisim bret i save stap long ai bilong God na em na ol man i stap wantaim em, ol i kaikai. Dispela em samting i tambu long ol i kaikai, em bilong ol pris tasol long kaikai. 5 O ating yupela i no bin ritim tok bilong Lo olsem long olgeta Sabat ol pris long tempel i mekim olsem Sabat i no holi, tasol ol i no gat asua? 6 Mi tokim yupela, wanpela man i winim tempel em i stap long hia. 7 Tasol sapos yupela i bin kliagut long mining bilong dispela tok, ‘Mi no laikim sakrifais, mi laikim pasin marimari,’ orait yupela bai i no kotim ol dispela man i no gat asua. 8 Long wanem, Pikinini bilong man em i Bikpela bilong de Sabat.” 9 Taim em i lusim pinis dispela hap, em i go insait long sinagog bilong ol. 10 Na wanpela man i stap em han bilong en i nogut. Olsem na ol i askim Jisas, “I stret long oraitim man long de Sabat o nogat?” Ol i askim olsem, long wanem, ol i laik painim rong long tok em i mekim. 11 Em i tokim ol: “Sapos wanpela man namel long yupela i gat wanpela sipsip, na dispela sipsip i pundaun i go insait long wanpela hul long de Sabat, orait dispela man bai i holim sipsip bilong en na pulim i kam ausait, a? 12 Tasol ol man i winim tru ol sipsip! Olsem na i stret long mekim gutpela samting long de Sabat.” 13 Na em i tokim dispela man: “Putim han bilong yu i kam.” Na man i putim han i go na han bilong en i kamap gutpela gen wankain olsem narapela han. 14 Tasol ol Farisi i go ausait na ol i bung na wokim toktok long kilim Jisas i dai. 15 Jisas i kisim save long dispela samting, olsem na em i lusim dispela hap. Planti manmeri i bihainim em i go, na em i oraitim sik bilong olgeta. 16 Tasol em i tambuim ol long tokaut long ol arapela long em. 17 Em i mekim olsem bilong truim tok bilong profet Aisaia, olsem: 18 “Harim! Wokman bilong mi, em man mi bin makim. Mi laikim em tumas na bel bilong mi i amamas long em! Mi bai putim spirit bilong mi long em. Na long olgeta lain man em bai kamapim klia stretpela pasin i wanem samting. 19 Bai em i no tok pait, o singaut bikmaus. Na i no gat wanpela bai harim nek bilong en long ol bikrot. 20 Bai em i no krungutim pitpit i bruk liklik, na bai em i no kilim i dai lam em paia long wik bilong en i laik pinis. Bai em i stap olsem inap long em i mekim stretpela pasin i win. 21 Tru tumas, long nem bilong em, olgeta lain man i ken wetim gutpela samting i kamap.”
FEBRUERI 12-18
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | MATYU 14-15
“Yusim Liklik Lain Long Givim Kaikai Long Planti Man”
(Matyu 14:16, 17) Tasol Jisas i tokim ol: “I no olsem ol i mas i go. Yupela givim kaikai long ol.” 17 Ol i tokim em: “Mipela i gat liklik kaikai tasol, em 5-pela bret na 2-pela pis.”
Yusim Liklik Lain Long Givim Kaikai Long Planti Man
2 Taim Jisas i lukim ol manmeri, em i sori tru long ol, olsem na em i oraitim ol sikman na skulim ol long planti samting em Kingdom Bilong God bai mekim. Taim ples i kamap tudak, ol disaipel i tokim Jisas long salim ol manmeri i go na bai ol inap i go long ol ples i stap klostu na baim kaikai bilong ol yet. Tasol Jisas i tokim ol disaipel olsem: “Yupela givim kaikai long ol.” Ating ol disaipel i kirap nogut long tok bilong Jisas, long wanem, ol i gat liklik kaikai tasol, em 5-pela bret na 2-pela liklik pis.
(Matyu 14:18, 19) Em i tok: “Kisim i kam long mi.” 19 Orait em i tokim ol manmeri long sindaun long gras, na em i kisim 5-pela bret na 2-pela pis na em i lukluk i go long skai na em i beten. Taim em i brukim bret pinis, em i tilim long ol disaipel na ol disaipel i tilim i go long ol manmeri.
Yusim Liklik Lain Long Givim Kaikai Long Planti Man
3 Jisas i sori tru long ol manmeri na em i wokim wanpela mirakel—dispela tasol em wanpela mirakel we olgeta 4-pela Gutnius i stori long en. (Mak 6:35-44; Luk 9:10-17; Jon 6:1-13) Jisas i askim ol disaipel long tokim ol manmeri long tilim ol yet long ol liklik grup inap 50 o 100 na sindaun long gras. Taim em i beten pinis, em i kirap long brukim bret na tilim ol pis. Bihain, Jisas i no givim stret kaikai long ol manmeri, nogat, “em i tilim long ol disaipel na ol disaipel i tilim i go long ol manmeri.” Jisas i wokim mirakel na kaikai i kamap planti na inap long olgeta man, na planti ekstra kaikai i stap yet! Tingim: Jisas i bin yusim liklik lain tasol—em ol disaipel bilong em—long givim kaikai long planti tausen man.
(Matyu 14:20, 21) Olgeta i kaikai na ol i pulap. Na ol i bungim ol hap kaikai i stap yet na pulapim 12-pela basket. 21 Ol lain i kaikai ol inap olsem 5,000 man, na ol i no kaunim ol meri na ol pikinini.
nwtsty stadi nout long Mt 14:21
ol i no kaunim ol meri na ol pikinini: Matyu tasol i kolim ol meri na pikinini taim em i stori long dispela mirakel. Ating namba bilong ol manmeri i kisim kaikai long rot bilong dispela mirakel i winim 15,000.
Yusim Liklik Lain Long Givim Kaikai Long Planti Man
TINGIM ol samting i bin kamap. (Ritim Matyu 14:14-21.) Em klostu long taim bilong Pasova bilong yia 32 C.E. Inap olsem 5,000 man, wantaim ol meri na ol pikinini, ol i bihainim Jisas na ol disaipel bilong em i go long wanpela hap we i no gat man long en, long Betsaida, em ples i stap long nambis bilong raunwara Galili long hap not.
Mekim Wok Painimaut
(Matyu 15:7-9) Yupela i man bilong tupela maus. Aisaia i makim yupela stret taim em i tok profet olsem: 8 ‘Ol dispela manmeri i save onarim mi long maus, tasol bel bilong ol i stap longwe long mi. 9 Ol i lotu nating long mi, long wanem, ol samting ol i skulim ol man long en em tok bilong ol man tasol.’”
nwtsty stadi nout long Mt 15:7
man bilong tupela maus: Tok Grik hy·po·kri·tesʹ i makim lain Grik (na bihain lain Rom) em ol i save pasim ol bikpela mask na dispela i mekim krai bilong nek i go antap. Ol i yusim dispela tok bilong makim man i haitim tingting na pasin tru bilong em na mekim pasin giaman. Jisas i kolim ol bikman bilong lotu Juda olsem ol “man bilong tupela maus.”—Mt 6:5, 16.
(Matyu 15:26) Na Jisas i bekim tok olsem: “I no stret long kisim bret bilong ol pikinini na tromoi i go long ol liklik dok.”
nwtsty stadi nout long Mt 15:26
ol pikinini . . . ol liklik dok: Long Lo Bilong Moses, ol dok em samting doti, planti taim Baibel i yusim dispela tok bilong makim samting i no klin. (Wk 11:27; Mt 7:6; Fl 3:2; Re 22:15) Tok bilong Mak (7:27) na stori Matyu i kamapim long tok Jisas i mekim, tupela i yusim dispela tok “liklik dok” o “dok bilong haus,” tasol dispela i no makim samting i doti. Ating Jisas i mekim wok long dispela tok bilong makim pasin laikim bilong ol man bilong narapela lain em ol i save lukautim ol animal long haus. Taim Jisas i tok lain Israel i olsem “ol pikinini” na ol man bilong narapela lain i olsem “ol liklik dok,” i klia tru olsem Jisas i laik kamapim wanem lain i stap namba 1. Long ol haus we i gat ol pikinini na ol dok, ol bai givim kaikai long ol pikinini paslain long ol i givim kaikai long ol dok.
Baibel Ritim
(Matyu 15:1-20) Orait ol Farisi na ol saveman bilong Lo i lusim Jerusalem na kam long Jisas na tok: 2 “Bilong wanem ol disaipel bilong yu i kalapim kastam em ol man bilong bipo i save bihainim? Ol i no save wasim han bilong ol paslain long ol i kaikai.” 3 Na em i bekim tok long ol olsem: “Bilong wanem yupela i kalapim lo bilong God na bihainim kastam bilong yupela? 4 God i tok, ‘Onarim papa bilong yu na mama bilong yu,’ na, ‘Man i tok nogut long papa o mama em i mas i dai.’ 5 Tasol yupela i save tok, ‘Sapos man i tokim papa o mama bilong en: “Ol samting bilong mi em yu inap kisim helpim long en, em presen mi dediketim long God,” 6 orait dispela man i no gat wok long onarim papa bilong en.’ Long rot bilong ol kastam bilong yupela, yupela i mekim olsem tok bilong God i samting nating. 7 Yupela i man bilong tupela maus. Aisaia i makim yupela stret taim em i tok profet olsem: 8 ‘Ol dispela manmeri i save onarim mi long maus, tasol bel bilong ol i stap longwe long mi. 9 Ol i lotu nating long mi, long wanem, ol samting ol i skulim ol man long en em tok bilong ol man tasol.’” 10 Em i singautim bikpela lain manmeri long kam klostu na em i tokim ol: “Putim yau na kisimgut mining bilong dispela tok: 11 Samting i go insait long maus bilong man i no save mekim man i kamap doti, nogat, tasol samting i save kamaut long maus, dispela i mekim man i kamap doti.” 12 Orait ol disaipel i kam na tokim em: “Yu save olsem tok bilong yu i bagarapim bel bilong ol Farisi?” 13 Em i bekim tok long ol olsem: “Olgeta diwai Papa bilong mi long heven i no bin planim long gaden, em bai kamautim. 14 Larim ol. Ol i aipas na ol i laik soim rot. Olsem na sapos wanpela aipas i soim rot long narapela aipas, orait tupela wantaim bai pundaun long hul.” 15 Na Pita i bekim tok olsem: “Kamapim klia mining bilong dispela tok piksa long mipela.” 16 Na Jisas i tok: “Yupela tu i no kliagut yet, a? 17 Ating yupela i no save olsem olgeta samting i go insait long maus i save go long bel rop na kamaut i go long toilet, a? 18 Tasol ol samting i kamaut long maus i save kam long tingting bilong bel, na ol dispela samting i save mekim man i kamap doti. 19 Olsem, ol samting i kam long tingting bilong bel em ol tingting nogut, pasin bilong kilim man i dai, pasin adaltri, pasin pamuk, stil, giaman, na tok nogut. 20 Ol dispela samting i save mekim man i kamap doti. Tasol pasin bilong i no wasim han pastaim na kaikai, dispela i no mekim man i kamap doti.”
FEBRUERI 19-25
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | MATYU 16-17
“Yu Holim Tingting Bilong Husat?”
(Matyu 16:21, 22) Kirap long dispela taim na i go, Jisas Krais i stat long soim ol disaipel bilong en olsem em i mas i go long Jerusalem na karim planti pen na hevi long han bilong ol hetman na ol bikpris na ol saveman bilong Lo. Ol man bai kilim em i dai na long namba 3 de bai em i kirap bek. 22 Na Pita i kisim em i go long sait na i tok strong long em olsem: “Bikpela, marimari long yu yet, dispela samting i no ken kamap long yu.”
Ol Man Marit—Bihainim Wok Bos Bilong Krais
17 Long narapela taim, Jisas i tokim ol aposel bilong em olsem em i mas i go long Jerusalem, we “ol hetman wantaim ol bikpris na ol saveman bilong lo . . . [bai] kilim em i dai, na long de namba 3 bai em i kirap bek.” Pita i harim dispela tok na em i kisim Jisas i go long arere, na Pita i tokim Jisas: “Bikpela, nogat tru. Dispela samting i no inap kamap long yu.” Yumi save olsem Pita i laikim tumas Jisas na dispela i mekim na em i no tingting stret. Olsem na Jisas i mas stretim Pita. Jisas i tokim em: “Satan, yu go baksait long mi. Yu laik pasim rot bilong mi. Yu no bihainim tingting bilong God. Nogat. Yu bihainim tingting bilong ol man tasol.”—Matyu 16:21-23.
(Matyu 16:23) Tasol Jisas i givim baksait long Pita na tokim em: “Satan, yu go baksait long mi! Yu laik pasim rot bilong mi. Tingting bilong yu i no wankain olsem tingting bilong God, nogat, tingting bilong yu i wankain olsem tingting bilong ol man.”
Yu Mas Was i Stap—Satan i Laik Kaikaim Yu!
16 Satan inap tu long giamanim ol manmeri husat i givim bel tru long mekim wok bilong Jehova. Tingim samting i kamap taim Jisas i tokim ol disaipel olsem ol birua bai kilim em i dai. Aposel Pita i laik helpim Jisas, olsem na em i kisim Jisas i go long sait na tokim em olsem: “Bikpela, marimari long yu yet, dispela samting i no ken kamap long yu.” Jisas i tok strong long Pita olsem: “Satan, yu go baksait long mi!” (Mat. 16:22, 23) Bilong wanem Jisas i kolim Pita olsem “Satan”? Jisas i save long ol samting bai kamap. Taim i kamap nau long Jisas bai i dai na givim laip bilong em olsem ofa bilong baim bek ol man, na soim klia olsem Satan em i man bilong giaman. Jisas bai mekim bikpela wok tru, olsem na nau em i no taim bilong em long “marimari” long em yet. Ating Satan i laik tru bai Jisas i no ken was i stap long dispela taim.
17 Yumi stap klostu tru long pinis bilong dispela haptaim bilong nau, olsem na planti hevi tru bai painim yumi. Satan i laik bai yumi “marimari” long yumi yet, na mekim ol wok bilong kisim biknem long dispela graun na bai yumi no tingim olsem taim i sot pinis. No ken larim dispela samting i kamap long yu! Oltaim yu “mas was i stap.” (Mat. 24:42) No ken bilipim tok giaman bilong Satan olsem pinis i stap longwe yet na i no inap kamap.
(Matyu 16:24) Na Jisas i tokim ol disaipel bilong en: “Sapos wanpela man i laik bihainim mi, orait em i mas givim baksait long ol laik bilong em yet na karim diwai pos bilong en na oltaim bihainim mi.
‘Go Mekim Olgeta Manmeri i Kamap Disaipel na Baptaisim Ol’
9 Yumi mas mekim wanem na bai yumi bihainim pasin bilong Jisas long mekim laik bilong God? Jisas i tokim ol disaipel: “Sapos wanpela man i laik bihainim mi, orait em i mas daunim laik bilong em yet, na em i mas karim diwai kros [“pos,” NW ] bilong en na bihainim mi.” (Matyu 16:24) Long dispela ves Jisas i kamapim tripela samting yumi mas mekim. Namba wan, yumi mas “daunim laik” bilong yumi yet. Yumi tok nogat long ol laik nogut bilong yumi yet, na yumi tok yes long tok bilong God na yumi larim em i stiaim yumi. Namba tu, yumi ‘karim diwai pos bilong yumi.’ Long taim bilong Jisas, diwai pos i makim bikpela pen na sem man i kisim. Yumi ol Kristen, yumi save olsem sampela taim yumi kisim pen long wok bilong autim gutnius. (2 Timoti 1:8) Tru, ol man bilong graun inap tok bilas na kros long yumi, tasol olsem Krais yumi ‘no wari long sem yumi kisim,’ na yumi amamas long save olsem yumi mekim samting God i laikim. (Hibru 12:2) Na namba tri samting, yumi “bihainim” Jisas long olgeta taim.—Song 73:26; 119:44; 145:2.
Mekim Wok Painimaut
(Matyu 16:18) Na mi tokim yu: Yu Pita, na long dispela bikpela ston bai mi wokim kongrigesen bilong mi. Na ol geit bilong Matmat bai i no inap daunim dispela kongrigesen.
nwtsty stadi nout long Mt 16:18
Yu Pita, na long dispela bikpela ston: Tok Grik peʹtros i makim “wanpela hap ston; wanpela ston.” Long dispela ves em i kolim nem bilong em (Pita), long tok Grik Jisas i kolim em Saimon. (Jon 1:42) Tok Grik peʹtra ol i trensletim olsem “ston,” na dispela inap makim maunten, bikpela ston, o hul namel long ol ston. Dispela tok Grik i stap long Mt 7:24, 25; 27:60; Lu 6:48; 8:6; Ro 9:33; 1Ko 10:4; 1Pi 2:8. I klia tru olsem Pita i no tingim em yet olsem dispela ston Jisas bai wokim kongrigesen antap long en, long wanem, long 1Pi 2:4-8 Pita i tok Jisas em man bipo ol i tok profet long em olsem “as ston bilong kona bilong haus,” em God yet i makim. Aposel Pol i mekim wankain tok long Jisas olsem “as bilong haus” na “bikpela ston God i givim.” (1Ko 3:11; 10:4) Olsem na Jisas i tok: ‘Yu Pita, wanpela Hap Ston, i stap piksa tru bilong Krais, “dispela bikpela ston,” em man husat bai stap olsem as ston bilong kongrigesen Kristen.’
kongrigesen: Em namba 1 taim tok Grik ek·kle·siʹa i kamap. Dispela tok i kam long tupela tok Grik, ek, mining bilong em “ausait,” na ka·leʹo, “singautim.” Dispela i makim ol manmeri ol i singautim bilong mekim wanpela wok. Long dispela ves Jisas i stori long ol manmeri i kamapim kongrigesen Kristen, em ol manmeri God i makim, ol i olsem “ol ston i gat laip” na “haus God i wokim.” (1Pi 2:4, 5) Planti taim Baibel Septuagint i yusim dispela tok Grik na i wankain long tok Hibru em ol i trensletim olsem “kongrigesen,” na dispela i makim olgeta lain manmeri bilong God. (Lo 23:3; 31:30) Long Ap 7:38, Baibel i kolim lain Israel husat i lusim Isip olsem wanpela [“kongrigesen,” NW ]. Ol Kristen God i “singautim . . . long lusim tudak” na ol “i no insait long ol samting bilong dispela graun,” i kamapim “kongrigesen bilong God.”—1Pi 2:9; Jon 15:19; 1Ko 1:2.
(Matyu 16:19) Mi bai givim ol ki bilong Kingdom bilong heven long yu. Na samting yu pasim long graun, em samting God i pasim pinis long heven. Na samting yu lusim long graun, em samting God i lusim pinis long heven.”
nwtsty stadi nout long Mt 16:19
ol ki bilong Kingdom bilong heven: Long Baibel, man em ol narapela i givim ol ki long em, maski em tok piksa o samting tru i kamap, dispela i makim olsem ol i givim wok i gat namba long em. (1St 9:26, 27; Ai 22:20-22) Olsem na dispela tok “ki” i makim wok i gat namba na wok man i holim. Pita i yusim “ol ki” em i kisim bilong opim rot long lain Juda (Ap 2:22-41), lain Samaria (Ap 8:14-17), na ol man bilong narapela lain (Ap 10:34-38) na bai ol inap kisim spirit bilong God na i gat tingting bilong go insait long Kingdom bilong heven.
Baibel Ritim
(Matyu 16:1-20) Long dispela hap ol Farisi na ol Sadyusi i kam bungim em. Ol i askim em long wokim wanpela mirakel olsem mak i kam long God na bai ol i lukim. Ol i mekim olsem bilong traim em. 2 Em i bekim tok long ol olsem: “[Long apinun tru yupela i save tok, ‘Em bai gutpela taim nau, long wanem, skai i retpela olsem paia,’ 3 na long moning yupela i save tok, ‘Nau em bai kol na i gat win na ren, long wanem, skai i retpela olsem paia na ples i tudak liklik.’ Yupela i save long lukluk bilong skai i makim wanem samting, tasol ol sain bilong dispela taim, em yupela i no inap save ol i makim wanem samting.] 4 Wanpela lain pipol nogut i no stap gut long God ol i laik lukim wanpela mirakel olsem mak, tasol i no gat wanpela mak bai kamap long ol. Mak bilong Jona tasol bai kamap long ol.” Na em i lusim ol i stap na em i go. 5 Na ol disaipel i go long hapsait bilong raunwara, tasol ol i lusim tingting long kisim bret i kam wantaim ol. 6 Jisas i tokim ol: “Ai bilong yupela i mas op i stap, na yupela i mas lukaut long yis bilong ol Farisi na bilong ol Sadyusi.” 7 Olsem na ol i kirap toktok namel long ol yet olsem: “Yumi no kisim bret i kam.” 8 Jisas i save long dispela na em i tok: “Yupela ol man i gat liklik bilip, bilong wanem yupela i toktok namel long yupela yet long yupela i no gat bret? 9 Yupela i no kliagut yet, a? Na yupela i no tingim dispela 5-pela bret em 5,000 man i kaikai, na hamas basket yupela i bin pulapim? 10 O dispela 7-pela bret em 4,000 man i kaikai, na hamas bikpela basket yupela i bin pulapim? 11 Olsem wanem na yupela i no luksave olsem mi no toktok long yupela long bret? Yupela i mas lukaut long yis bilong ol Farisi na ol Sadyusi.” 12 Orait nau ol i kliagut olsem em i no tok long ol i mas lukaut long yis bilong bret. Nogat. Em i tok long ol i mas lukaut long ol samting ol Farisi na ol Sadyusi i skulim ol man long en. 13 Taim Jisas i kam kamap long hap bilong Sisaria Filipai, em i askim ol disaipel bilong en: “Ol manmeri i wok long tok Pikinini bilong man i husat tru?” 14 Na ol i tok: “Sampela i tok Jon Bilong Baptais, sampela i tok Elaija, na sampela i tok Jeremaia o wanpela bilong ol profet.” 15 Em i tokim ol: “Tasol yupela yet i tok mi husat?” 16 Saimon Pita i bekim tok olsem: “Yu dispela Krais, Pikinini bilong dispela God i stap laip.” 17 Jisas i bekim tok long em olsem: “Saimon, pikinini bilong Jona, yu ken amamas, long wanem, ol man long graun i no kamapim dispela samting long yu, nogat. Papa bilong mi long heven i bin kamapim dispela samting long yu. 18 Na mi tokim yu: Yu Pita, na long dispela bikpela ston bai mi wokim kongrigesen bilong mi. Na ol geit bilong Matmat bai i no inap daunim dispela kongrigesen. 19 Mi bai givim ol ki bilong Kingdom bilong heven long yu. Na samting yu pasim long graun, em samting God i pasim pinis long heven. Na samting yu lusim long graun, em samting God i lusim pinis long heven.” 20 Na em i strong long ol disaipel i no ken tokim wanpela man olsem em i dispela Krais.
FEBRUERI 26–MAS 4
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | MATYU 18-19
“No Ken Pundaunim Yu Yet na Ol Narapela”
(Matyu 18:6, 7) Tasol man i pundaunim wanpela bilong ol dispela man i no gat nem em ol i bilip long mi, mobeta ol i hangamapim wanpela bikpela ston long nek bilong en na tromoi em i go daun long biksolwara. 7 “Sori tumas long ol manmeri bilong dispela graun, long wanem, ol i save pundaunim ol arapela! Tru dispela pasin bilong pundaunim ol arapela i mas kamap, tasol sori tumas long dispela man i pundaunim ol arapela!
nwtsty ol stadi nout long Mt 18:6, 7
wanpela bikpela ston: O “ston em donki i save pulim bilong wilwilim wit.” Braitpela bilong dispela kain ston em klostu 1.2 mita i go 1.5 mita, na i hevi tru inap long wanpela donki i mas pulim.
pundaunim ol arapela: Tok Grik skanʹda·lon, ol i trensletim olsem “pundaunim,” ol i ting dispela i makim trap; sampela i tok em stik insait long trap we ol i pasim hap kaikai samting long en bilong kisim animal. Dispela inap makim tu samting i pasim wanpela na em i pundaun. Na tu, em inap makim wanpela pasin o samting i painim man na dispela i pulim em long bihainim rot i no stret, mekim pasin doti, na pundaun long sin. Long Mt 18:8, 9, tok skan·da·liʹzo, ol i trensletim olsem “mekim i pundaun,” inap makim tu “kamap trap; kamapim sin.”
nwtsty piksa na vidio
Bikpela Ston
Ol i save yusim ol bikpela ston long wilwilim wit na rais samting na memeim ol oliv bilong kisim oil. Sampela ston i liklik na man inap tanim long han, tasol sampela i bikpela tru na ol animal i mas tanim. Ating dispela ston i bikpela wankain olsem ston lain Filistia i givim Samson long wilwilim wit. (He 16:21) Pasin bilong yusim ol animal long wilwilim ol rais na wit samting em lain Israel i bihainim i stap tu long planti hap em Gavman Rom i bosim.
Ston Antap na Ston Daunbilo
Wanpela animal man i lukautim, olsem donki, inap tanim kain bikpela ston bilong wilwilim rais na wit samting o memeim oliv. Braitpela bilong ston i stap antap em inap olsem 1.5 mita na ating em bai tanim tanim antap long bikpela ston i stap daunbilo.
(Matyu 18:8, 9) Olsem na sapos han o lek bilong yu i wok long pundaunim yu, orait katim na tromoi i go. Mobeta yu no gat han o lek na yu kisim laip. Nogut yu gat tupela han o tupela lek na ol i tromoi yu i go long paia i no save dai. 9 Na sapos ai bilong yu i wok long pundaunim yu, orait kamautim na tromoi i go. Mobeta yu gat wanpela ai tasol na yu kisim laip. Nogut yu gat tupela ai na ol i tromoi yu i go long paia bilong Gehena.
nwtsty stadi nout long Mt 18:9
Gehena: Dispela tok i kam long tok Hibru geh hin·nomʹ, mining bilong en “ples daun bilong Hinom,” em ples i stap long saut wes bilong Jerusalem bilong bipo. (Lukim sgd p.54, mep “Jerusalem na Ol Hap i Stap Klostu.”) Long taim bilong Jisas, dispela ples i kamap ples bilong kukim pipia, olsem na dispela tok “Gehena” i makim samting i bagarap na i pinis olgeta.
nwtstg Dikseneri
Gehena
Em nem Grik bilong Ples Daun Bilong Hinom long saut wes bilong Jerusalem bilong bipo. (Jer 7:31) Tok profet i stori olsem em ples ol i save tromoi bodi bilong ol daiman i stap nabaut. (Jer 7:32; 19:6) I nogat evidens olsem ol i tromoi ol animal na ol man i go long Gehena na bai paia i kukim ol taim ol i stap laip yet. Olsem na dispela ples i no makim wanpela ples ol man i no save long en we paia i lait na oltaim em i kukim ol man. Jisas na ol disaipel bilong em i yusim tok Gehena bilong makim bagarap bilong oltaim, em “namba 2 dai.”—Re 20:14; Mt 5:22; 10:28.
(Matyu 18:10) Yupela i mas was gut, yupela i no ken tingim ol dispela man i no gat nem i olsem samting nating. Mi tokim yupela, oltaim ol ensel bilong ol long heven i save stap long ai bilong Papa bilong mi husat i stap long heven.
nwtsty stadi nout long Mt 18:10
stap long ai bilong Papa bilong mi: Bikos ol ensel i stap long ples God i stap long en, ol tasol inap lukim pes bilong God.—Ki 33:20.
Ol Ensel na Ol Spirit i Mekim Wanem Long Yumi?
Jisas i kamapim olsem ol ensel i kisim wok bilong helpim ol wokman bilong God long pas gut wantaim God. Olsem na taim Jisas i givim tok lukaut long ol disaipel bilong em long pasin bilong pundaunim ol narapela, em i tok: “Yupela lukaut gut. Nogut yupela i ting wanpela namel long ol dispela liklik pikinini em i olsem samting nating. Nogat. Mi tokim yupela, long heven ol ensel bilong ol, oltaim ol i save stap long pes bilong Papa bilong mi em i stap long heven.” (Matyu 18:10, 11) Dispela tok bilong Jisas i no makim olsem olgeta wan wan disaipel i gat wasangelo. Tasol Jisas i soim olsem ol ensel husat i wok gut wantaim God ol i save tingim tru olgeta wan wan insait long kongrigesen Kristen.
Mekim Wok Painimaut
(Matyu 18:21, 22) Nau Pita i kam na askim Jisas: “Bikpela, hamas taim brata bilong mi i ken mekim sin long mi na mi mas fogivim em? Ating inap 7-pela taim?” 22 Na Jisas i tokim em: “Mi tokim yu, i no 7-pela taim, nogat, yu mas mekim inap 77 taim.
nwtsty stadi nout long Mt 18:22
77 taim: Makim “seventi taims seven.” Dispela tok Grik inap makim “70 na 7” (77 taim) o “70 taims 7” (490 taim). Wankain tok i stap long Baibel Septuagint long St 4:24, em i kamapim tok Hibru “77 taim,” na dispela i strongim tok Grik ol i trensletim olsem “77 taim.” Maski i gat narapela narapela mining bilong en, planti taim ol i kolim namba 7 na dispela i makim “oltaim” o “nogat pinis bilong en.” Taim Jisas i tokim Pita long mekim inap 77 taim na i no 7-pela taim, Jisas i laik tokim ol disaipel bilong em olsem i no gat mak bilong fogivim narapela. Buk Talmut bilong Babilon (Yoma 86b) i tok “Sapos man i mekim sin long namba 1 taim, namba 2 taim, na namba 3 taim, orait ol bai fogivim em, na long namba 4 taim ol bai i no inap fogivim em.”
(Matyu 19:7) Na ol Farisi i tokim em: “Orait bilong wanem Moses i tok long man i ken givim setifiket bilong katim marit na rausim meri?”
nwtsty stadi nout long Mt 19:7
setifiket bilong katim marit: Man husat i laik katim marit i mas redim pepa bilong lo na ating em i mas toktok wantaim ol elda, Lo i givim em taim long skelim kain bikpela disisen. I klia tru olsem Lo i laik pasim ol man long katim nating marit na lukautim ol meri. (Lo 24:1) Tasol long taim bilong Jisas, ol bikman bilong lotu i mekim olsem em isi long katim marit. Long taim bilong ol aposel, saveman Josifas, em i wanpela Farisi husat i divos, i tok em orait long katim marit “long planti risen (na planti bilong ol dispela hevi i kamap namel long ol man).”
nwtsty piksa na vidio
Setifiket bilong Divos
Dispela setifiket bilong divos long yia 71 o 72 C.E., ol i raitim long tok Aram. Ol i painim long hap not bilong Wara Murabbaat, ples wara i drai long en long Ples Drai Bilong Judea. Pepa i gat tok olsem long namba 6 yia bilong Josep, pikinini man bilong Naqsan, i divosim Miriam, em pikinini meri bilong Jonatan husat i stap long biktaun bilong Masada.
Baibel Ritim
(Matyu 18:18-35) “Mi tok tru long yupela: Ol samting yupela i pasim long graun, em ol samting God i pasim pinis long heven. Na ol samting yupela i lusim long graun, em ol samting God i lusim pinis long heven. 19 Mi tok tru long yupela: Sapos tupela bilong yupela long graun i wanbel long beten askim long wanpela bikpela samting, orait Papa bilong mi long heven bai mekim samting tupela i askim em long en. 20 Long wanem, taim tupela o tripela i bung long nem bilong mi, orait mi stap namel long ol.” 21 Nau Pita i kam na askim Jisas: “Bikpela, hamas taim brata bilong mi i ken mekim sin long mi na mi mas fogivim em? Ating inap 7-pela taim?” 22 Na Jisas i tokim em: “Mi tokim yu, i no 7-pela taim, nogat, yu mas mekim inap 77 taim. 23 “Olsem tasol Kingdom bilong heven i olsem wanpela man. Dispela man em i wanpela king husat i tokim ol wokboi bilong en long stretim ol dinau ol i gat long em. 24 Taim king i stat long stretim ol dispela samting, ol i bringim wanpela man i kam husat i gat dinau long king inap long 10,000 talen [olsem 60 milion koin denarius]. 25 Tasol dispela wokboi i no gat mani inap long bekim dinau bilong en, olsem na king i tok ol i mas salim em wantaim meri pikinini bilong en na olgeta samting bilong en bilong bekim dinau. 26 Orait wokboi i brukim skru long king na tok: ‘Givim taim long mi na mi bai bekim olgeta samting long yu.’ 27 King i sori tru long dispela wokboi na larim em i go, na i lusim dinau bilong en. 28 Na dispela wokboi i go na lukim wanpela wanwok husat i gat dinau long em inap 100 koin denarius. Em i kisim dispela wanwok na holim nek bilong en na i tok: ‘Bekim dinau bilong yu.’ 29 Olsem na wanwok bilong en i brukim skru long em na tok: ‘Givim taim long mi na mi bai bekim dinau mi gat long yu.’ 30 Tasol dispela wokboi i no laik na em i go na tokim ol man long kalabusim wanwok bilong en inap long em i bekim dinau bilong en. 31 Taim ol arapela wanwok bilong dispela wokboi i lukim dispela samting i kamap, ol i bel hevi tru na ol i go na stori gut long king long olgeta samting i bin kamap. 32 Orait king i singautim em na tok: ‘Yu wokboi nogut, mi bin pinisim olgeta dinau bilong yu taim yu askim mi long mekim olsem. 33 Olsem na yu mas marimari long wanwok bilong yu olsem mi bin marimari long yu.’ 34 Orait king i belhat na em i putim dispela wokboi long han bilong ol woda, inap long wokboi i bekim olgeta dinau bilong en. 35 Olsem tasol, Papa bilong mi long heven bai mekim wankain pasin long yupela sapos long bel yupela i no fogivim ol brata bilong yupela.”