Tingim Gut Ol Meri Long Olgeta Taim
SAPOS ol man i mas lain long ol i no ken bel nogut long ol meri, olsem planti ol i save mekim long nau, long wanem taim na long wanem ples ol i mas kirap lain? Orait, yumi ken tingim: Planti taim pasin bilong bel nogut o daunim meri i save kirap we? Em long famili na long skul, taim pikinini i liklik yet. Taim pikinini i stap wantaim papamama em i lain long planti samting. Orait papamama inap skulim na stiaim tingting bilong pikinini, na taim em i bikpela bai em i kisim stretpela tingting long ol meri. Olsem na papamama yet i mas lain na kisim stretpela tingting long ol meri, na nau ol inap skulim pikinini bilong ol long mekim olsem tu.
Tingting Bilong Ol Man Long Ol Meri
Wanpela meri nem bilong em Jeni, em i helpim yumi long save pasin bilong bel nogut long meri inap kirap insait long famili yet. Papamama bilong Jeni i gat 4-pela pikinini meri na Jeni em bikpela long ol. Em i tok: ‘Taim mipela i yangpela mipela lain pinis olsem long Amerika i gat planti yangpela meri, tasol i no gat planti yangpela man. Olsem na mipela i save sapos mipela i laik marit, mipela i no ken les long bilas gut na ol man i ken laikim mipela.
‘Na ol yangpela meri i kisim tingting olsem ol i nambatu tasol, na man i nambawan. Sampela papamama tu i save tok na yu kisim tingting olsem meri i no gat nem. Na taim yu wokabaut wantaim wanpela man, em tu i mekim na yu ting man i gat nem na meri nogat.
‘Na bilong wanem ol man i tingim gut meri sapos em i gat gutpela skin o em i save tru long mekim wanpela wok samting, na ol i daunim nem bilong meri sapos em i no olsem? Ol man i no save skelim ol man olsem ol i save skelim ol meri.’
Wanpela meri nem bilong em Beti, em i marit inap 32 yia na bipo em i wok manesa long wanpela stua, em i tok: ‘Planti man i no ting meri i gat save long mekim wok, ol i ting em meri tasol, olsem na mi no amamas taim man i daunim mi long wanem mi wanpela meri.
‘Planti taim ol man i ting ol meri i no gat liklik save, na wanpela i no ken askim meri long wanpela samting, long wanem, em i no gat save. Tasol ol i mas mekim wankain pasin long mipela ol meri olsem ol i laik bai mipela i mekim long ol.’ Dispela meri i laik bai ol man i bihainim wanpela tok bilong Baibel: “Olgeta pasin yupela i laik bai ol arapela manmeri i mas mekim long yupela, ol dispela pasin tasol yupela i mas mekim long ol.”—Matyu 7:12.
Yumi mas tingim gut tok bilong ol dispela meri. Yumi no ken skelim meri long skin bilong em, o em i kam long wanem ples, nogat. Wanpela savetok bilong ol Spen i tok: ‘Meri i gat naispela skin i save amamasim ai; meri i gat gutpela pasin i save amamasim bel. Sapos namba wan meri i olsem naispela ston i dia tumas, orait namba tu meri i wanpela gutpela samting tru i winim naispela ston.’
Baibel i kamapim narapela tok long dispela samting olsem: “Yupela i no ken bilasim skin ausait tasol, long pasin bilong bilasim gras na putim bilas gol na kain kain naispela klos. Nogat. Mobeta yupela i bilasim insait bilong yupela tu. . . . Dispela kain bilas em pasin bilong i stap belgut na i stap bel isi. Dispela kain pasin em i gutpela moa yet long ai bilong God.”—1 Pita 3:3, 4.
Tingim Gut Meri Insait Long Famili
Sapos meri i wok mani na em i gat pikinini, dispela inap i stap olsem wanpela bikpela hevi. Planti man i no save helpim meri long haus. Wanpela meri (Susan Faludi) i tok: ‘Long famili tu man i save daunim meri, klostu olgeta wok long haus, em ol meri yet i mas mekim.’ Wanem samting inap stretim dispela hevi?
Ating sampela man i no laik helpim meri long haus, long wanem, ol i ting em wok bilong meri tasol. Tasol stretpela tingting long dispela samting em olsem: Man i mas helpim meri, na em i mas mekim moa yet sapos meri i save mekim wok mani. Taim man na meri i skelim ol wok tupela i mas mekim long haus, ol i mas tingim tu ol wok olsem bilong klinim banis, na wasim ka, na stretim samting i bagarap long haus. Planti taim ol man tasol i save mekim dispela wok, tasol sapos tupela i skelim hamas aua ol i tromoi long ol dispela wok, em i no wankain liklik long ol dispela planti aua ol meri i mas tromoi long lukautim haus na pikinini samting.
Dispela tingting olsem man i ken helpim meri long haus, em i stret long wanpela tok bilong aposel Pita, em i tok olsem: “Bihainim gutpela tingting na sindaun gut wantaim ol meri bilong yupela.” (1 Pita 3:7) Em i no gutpela sapos man i no pilim liklik ol hevi na bikpela wok bilong meri bilong em. Em i mas save, meri i gat tingting na save. Em i no inap sapos man i wok mani na kisim pe i kam long haus, na em tasol. Planti meri i wok mani tu na kisim pe i kam long haus. Man i mas save, skin na tingting na bel bilong meri i wok olsem wanem, na meri i gat wanem ol laik long maritpasin samting. Na bikpela samting, em i mas save meri i gat wanem laik long ol samting bilong spirit.
Olsem na man Kristen i gat bikpela wok. Em i mas bihainim pasin bilong Krais. Jisas i mekim gutpela tok long ol man olsem: “Kam long mi na bai mi givim malolo long yupela. . . . Mi save mekim pasin isi long ol man na mi save daunim mi yet. Na bai ol samting i no ken givim hevi long yupela na bai yupela i kisim malolo.” (Matyu 11:28, 29) Em bikpela wok ol man Kristen na papa Kristen i mas mekim! Olsem na olgeta man wan wan i mas askim skin bilong em yet: ‘Mi save givim malolo long meri bilong mi, o mi save daunim em? Mi save mekim gutpela pasin long meri bilong mi, olsem na em i no pret long toktok wantaim mi, o mi save bosim em na daunim em? Olsem wanem? Taim mi go long ol miting Kristen, mi save mekim “gutpela pasin” long olgeta, na taim mi kam long haus mi mekim pasin nogut long meri pikinini?’ Em i no stret sapos wanpela man Kristen i gat tupela kain pasin.—1 Pita 3:8, 9.
Wanpela meri Kristen i kamapim pasin bilong man bilong em olsem: ‘Taim man bilong mi i go long Haus Kingdom em i save amamas na mekim gutpela pasin long ol narapela. Em i save baim ol presen na givim long narapela, tasol em i save mekim pasin nogut long mi, olsem mi pipia nating.’ Sapos man Kristen i mekim dispela kain pasin, em i mekim pasin nogut tru. Man i save tingim gut meri bilong em, em i no inap tru daunim em na mekim em i sem pipia. Tasol sapos meri i laik bai man i tingim gut em, em i no ken bikhet, em i mas daun long man.—Efesus 5:33; 1 Pita 3:1, 2.
Wanpela dokta (Susan Forward) i strongim dispela tok. Em i tok: ‘Man na meri bai pas gut wantaim sapos narapela i litimapim nem bilong narapela.’ Olsem na sapos tupela i laik bai marit bilong ol i stap gut, tupela wantaim i mas wok long strongim marit. Em i tok moa: ‘Tupela mas tingim laik bilong narapela, na amamas long ol gutpela samting narapela i mekim. Sapos man i givim bel long meri na meri i givim bel long man na hevi i kamap, tupela bai stretim hariap dispela hevi. Tupela i no inap kros pait.’—Buk Men Who Hate Women & the Women Who Love Them.
Baibel tu i givim gutpela tok long ol man marit long Efesus 5:28: “Yupela man, yupela i mas laikim tru ol meri bilong yupela, olsem yupela i save laikim bodi bilong yupela yet. Man i laikim tru meri bilong en, em i laikim tru em yet.” Dispela tok i stret, long wanem, taim tupela i marit i olsem tupela i putim mani long beng long nem bilong tupela yet. Sapos man i rausim mani na tromoi nating, i no man tasol i kisim hevi long dispela samting, meri tu i kisim hevi. Olsem na sapos long wanpela rot man i bagarapim meri bilong em, em i bagarapim em yet. Bilong wanem i olsem? Taim tupela i marit, tupela i kamap olsem wanpela, olsem na sapos wanpela i bagarap, tupela i bagarap.
Tasol i gat wanpela bikpela samting tupela marit i mas tingim: Narapela i mas mekim gutpela pasin long narapela, olsem na narapela bai amamas long litimapim nem bilong narapela. Krais i no bin mekim pasin antap na tok lain bilong em i mas daun long em.a Olsem na long marit tu, sapos man i tingim gut meri bilong em, meri bai amamas long daun long em.
Mekim Pasin Daun Long Ples Wok
Ol man i no ken ting meri bai winim ol long wok bos o kisim biknem samting na daunim man, nogat. Wanpela buk (Feminism Without Illusions) i tok: ‘Long nau planti meri i laikim ol samting ol man i laikim, olsem: Gutpela wok mani na gutpela sindaun.’ Ol dispela laik i no olsem meri i laik daunim man, nogat.
Na ol man Kristen long ples wok i mas tingim gut ol meri, em ol wanwok bilong ol long ples wok. Long ples wok i gat sampela man Kristen i stap olsem bos samting, na ol meri i mas daun long ol, tasol ol dispela man Kristen i mas save, long lo bilong Baibel, man bilong ol dispela meri i “het” tru bilong ol.—Efesus 5:22-24.
Ol toktok long ples wok i mas gutpela. Taim ol man i kamapim ol stori long maritpasin samting o ol tok doti, ol i no tingim gut ol meri. Na tu, dispela kain man i no gat gutpela nem long ai bilong ol meri. Pol i bin tok: “Yupela i no ken mekim pasin pamuk na olgeta kain pasin doti, na yupela i no ken mangalim ol samting bilong ol arapela. Tok bilong ol dispela pasin tu i no ken kamap liklik namel long yupela. I no inap yumi manmeri bilong God i toktok long ol dispela kain pasin.”—Efesus 5:3, 4.
Na sapos long ples wok man i senisim wok bilong meri na em i no kisim tingting bilong meri pastaim, em i no gutpela. Wanpela nes em i tok: ‘Taim mipela ol nes i kisim nupela wok, i gutpela sapos ol i toktok wantaim mipela pastaim. Meri i mas pilim olsem man i tingim gut em, na meri i no olsem samting nating—em i gat nem.’
Wanpela nius (The New York Times, Janueri 3, 1992) i tok, long ol ples wok i hatwok long ol meri i kisim ol bikpela namba long wok olsem ol man i save mekim. Sampela meri i ting, long ples wok ol rot i pas na ol i no inap kisim ol bikpela wok i gat namba. Olsem na ol man i skelim dispela samting long Amerika na ol i kisim save olsem: Wan wan meri tasol i holim bikpela wok i gat namba. Olsem na sapos ol man i tingim gut ol meri long ples wok, ol bai givim bikpela wok long ol sapos ol i gat save long mekim olsem. Ol i no ken ting ol i meri tasol, olsem na ol i no inap mekim dispela wok. Meri i bosim lain bilong skelim dispela hevi (Sharon Harlan) i tok, ‘Dispela hevi i wok long i go liklik, tasol i gat sampela samting i pasim yet ol meri long kisim bikpela wok i gat namba.’
[Ol Futnot]
a Lukim Wastaua bilong Novemba 1, 1989, pes 17, “Man i Mas Laikim Tumas Meri Bilong Em na Tingim Gut Em.”
[Blok long pes 14]
TINGIM GUT OL MERI Ol Meri Inap Mekim Wanem?
● AMAMAS long yu yet na no ken lusim dispela amamas
● Kamapim klia olsem narapela i ken mekim wanem toktok na pasin long ai bilong yu
● Ol i mas save long ol tok na pasin yu orait long en
● No ken wok long winim man long ol tok doti; yu bai kamap meri nogut long ai bilong ol na ol bai kamap man nogut long ai bilong yu
● Maski i gat wanem stail bilong pasim klos, putim gutpela klos i stret. No ken pasim klos i pas tumas long skin o bilong pulim ai bilong man
● Pasin bilong yu bai helpim ol narapela long tingim gut yu. Sapos yu laik bai ol man i tingim gut yu, yu mas tingim gut ol
● No ken aigris o tromoi ai long man
TINGIM GUT OL MERI Ol Man Inap Mekim Wanem?
● Mekim gutpela pasin long olgeta meri; no ken tingting nogut long wanpela meri i save kamapim strong tingting bilong em
● No ken save tumas long meri i no poroman marit bilong yu
● No ken mekim ol tok doti o aigris long wanpela meri
● No ken tok amamas planti wantaim wanpela meri na no ken holim skin bilong em liklik
● No ken toknogutim wok bilong meri o daunim em long wanem em i wanpela meri
● Toktok gut wantaim meri na harim gut tok bilong em
● Taim meri i mekim gutpela wok, tok amamas long em
● Helpim meri bilong yu long sampela wok bilong haus. No ken ting dispela wok i daunim yu
● Sapos yupela i stap wantaim papamama bilong yu, pilim gut ol hevi meri bilong yu i mas karim. Yu mas tingim meri bilong yu pastaim na pas gut wantaim em na helpim em (Matyu 19:5)