Ol Narakain Animal Bilong Ostrelia
Wanpela man long Ostrelia i raitim dispela stori bilong Kirap!
MASUPIL em i wanem kain animal na wanem samting i mekim ol i narapela kain?
Dispela ol animal masupil em i bilong lain animal i gat blut kain olsem man na i save givim susu long pikinini bilong ol. Tasol ol meri long dispela lain animal i no gat bilum bilong pikinini insait long bel bilong ol. Ol i karim pikinini i liklik tru na i aipas yet na bihain ol i lukautim na givim susu long ol insait long wanpela paus. Em nau, ol masupil em olgeta animal i gat paus long wanem, dispela tok Latin marsupium i olsem “paus” o “poket.”
Yes, bikpela sikau em wanpela bilong ol 250 narapela narapela animal bilong lain masupil. Ol lain masupil i no stap long Ostrelia tasol—tasol ol narapela kantri i no gat planti bilong ol. Kapul bilong Not Amerika i bilong lain masupil na sampela i stap long Saut Amerika tu. Tasol klostu olgeta animal masupil i stap long Ostrelia na ol ailan klostu. Ol i painim 175 narapela narapela kain masupil long dispela hap. Long Ostrelia i gat 45 narapela narapela kain bikpela sikau i stap. Ol man i save gut long bikpela retpela sikau. Em i bikpela long olgeta narapela insait long lain masupil, hevi bilong en inap kamap olsem 90 kilogram na em i longpela olsem man. Meri bilong ol i liklik na kala bilong en i waitpela liklik.
Ol bikpela sikau inap kalap i go inap 11 mita long wanpela taim. Sampela i bin spit olsem 65 kilomita long wanpela aua na ol i bin kalapim ol banis i go antap olsem 3 mita. Retpela na waitpela sikau i stap long planti hap bilong Ostrelia. Ol turis i save amamas long lukim ol na i no hatwok long painim ol long ol ples i gat ol diwai o ol ples drai namel long Ostrelia. Ol bikpela sikau i save bung bung na ol i stap na raun wantaim olsem wanpela famili.
Ol i Karim Pikinini
Ating samting i narapela kain tru long ol masupil, em pasin bilong karim na lukautim pikinini bilong ol. Taim bikpela sikau i painim poroman pinis, 33 inap 38 de tasol i lus, na mama i karim pikinini sikau. Tasol dispela liklik sikau i olsem blut yet—em wanpela liklik bodi tru, bikpela na hevi bilong en i olsem wanpela liklik pinat (0.5 gram) na skin bilong en i olsem glas.
Taim mama i karim em pinis, wantu em i lusim bel bilong mama na “wokabaut” inap 15 sentimita i go long paus bilong mama. Bilong mekim olsem em i gat ol liklik han na pinga, tasol i hatwok tru long em long mekim olsem. Insait long paus bilong mama em i pas long wanpela bilong ol 4-pela ai bilong susu. Long dispela rot em bai kisim olgeta kaikai bilong em. Em bai stap 5-pela mun olsem tasol long dispela “gutpela haus” bilong em na nau long namba wan taim em bai lukluk i kam ausait.
Taim em i gat 6-pela mun, liklik pikinini sikau i mekim traim wokabaut long namba wan taim, tasol planti taim em i kam bek long paus bilong mama bilong kisim kaikai. Tasol bihain mama sikau i pasim pikinini long kalap i kam insait long paus bilong em, long wanem, nau em i bikpela tumas. Taim em i gat 18 mun mama i no gat wok moa long lukautim em.
Samting i narapela kain em i olsem, mama sikau inap kamapim tupela kain susu long wanpela taim. Taim em i karim pinis namba wan pikinini em bai kisim bel gen. Dispela namba tu pikinini i stap tasol long bel na em i no go bikpela, inap pikinini sikau namba wan i kirap lusim paus bilong mama na i wokabaut liklik. Nau pikinini sikau namba tu i lusim bel bilong mama, em i liklik tru na em i pas long narapela susu i stap long paus bilong mama.
Tasol bikpela pikinini sikau i susu yet long susu em i makim bilong em yet. Tasol dispela nupela pikinini i mas kisim narapela kain susu. Em i no hatwok, long wanem susu em i dring long en i kamapim susu i gat bikpela suga long en, na narapela susu em bikbrata i dring long en, em i gat planti protin na gris long en.
Sampela taim ol bikpela sikau man i mekim samting i olsem ol i boksen, tasol dispela lain animal i no lain bilong kros pait. Ating planti taim tupela yangpela sikau man i laik traim tasol strong bilong ol. Tasol sampela taim tupela bikpela man i boksen na pait, em ol i resis long kisim wanpela meri! Dispela pait inap kamap bikpela taim tupela man i skrapim strong skin bilong narapela long han bilong ol na kikim narapela strong long lek bilong ol.
Ol Naispela Koala—Narapela Bilong Lain Masupil
Ol man i save gut long en wankain olsem ol i save gut long ol bikpela sikau na piksa bilong en i stap long planti ol nius bilong ol turis. Em, dispela naispela animal i gat paus ol i kolim koala. Dispela liklik animal i stap long ol diwai tasol na em i save raun long nait. Planti taim ol man i popaia na ol i ting em wanpela bea na planti taim ol i kolim em koala bea, tasol dispela i no stret. Em i no wanpela bilong bikpela famili bilong ol bea, nogat tru, na tu em i no bilong lain kapul o ol monki. Em i narakain tru. Tru tumas, i gat wanpela kain koala tasol na em i stap long hap bilong Is bilong Ostrelia tasol.
Ol man i amamas long holim ol koala na ol i laikim tru ol, long wanem ol i gat bikpela ai na olgeta taim ol i lukluk olsem man i paul liklik na nus bilong ol i malumalum tru. Ol i no bikpela—longpela bilong ol inap kamap olsem 60 sentimita tasol na hevi bilong ol em 8 inap 14 kilogram.
Mama i karim pikinini koala wankain olsem ol narapela animal masupil i save mekim. Wanpela samting tasol i narapela kain, em paus bilong mama koala i op long daunbilo. Nupela pikinini bai stap 6-pela mun long dispela paus, na taim em i kam ausait, em bai stap long baksait bilong mama taim mama i raun antap long ol diwai long painim ol gutpela lip bilong kaikai.
Narapela Kain Bel
Ol koala i no save kaikai olgeta samting. Ol i kaikai lip bilong diwai kumurere tasol. Na ol i no kisim lip bilong olgeta kumurere. I gat 600 narapela narapela kain diwai kumurere, tasol ol koala i save kaikai lip bilong 50 o 60 tasol. Sapos ol narapela animal i kaikai ol dispela lip, ating ol bai dai, long wanem, ol dispela lip i gat sampela wel na marasin nogut i stap long ol. Bel bilong ol koala i gat ol samting long en bilong mekim wok long dispela kaikai bilong ol, tasol dispela narapela kain kaikai bilong ol i mekim na ol i gat narapela kain smel!
Sampela man i tok ol koala i no save dring wara, na ol man i ting dispela tok “koala” i kam long tok ples bilong ol blakskin bilong Ostrelia na insait bilong en i olsem “Mi no dring wara.” Tasol taim ol i was long ol koala ol i kisim save olsem sampela taim ol i lusim diwai bilong i go dring na sampela taim ol i kaikai liklik graun bilong kisim sampela marasin i stap insait long graun.
Bai yu painim planti bikpela sikau long ol kain kain banis bilong lukim ol animal long olgeta hap bilong graun, tasol ol koala yu inap painim wan wan taim tasol ausait long Ostrelia long ol kain banis olsem. Tasol maski yu inap lukim ol long ai bilong yu yet o nogat, mipela i ting yu wanbel wantaim mipela, ol i narakain animal tru—em ol dispela animal i gat paus o poket.
[Piksa long pes 16]
Bikpela sikau mama wantaim pikinini i stap long paus bilong em
[Piksa long pes 17]
Koala i kaikai lip bilong diwai kumurere
[Kredit Lain]
Melbourne Zoo Education Service, Victoria, Australia