Yu Inap Toktok Long Ai Bilong Ol Man!
MARI i tingim namba wan taim em i toktok long ai bilong planti man, na em i tok: “Mi kirap long toktok, na kwiktaim mi ai raun na pundaun!”
Ekspiriens bilong Mari i kamapim long ples klia olsem planti man i save pret long toktok long ai bilong ol man. Sampela i ting dispela samting i nogut tru, winim indai! Dispela i kamap ples klia taim sampela man i skelim bekim bilong ol man long dispela askim, “Yu save pret tru long wanem samting?” Planti i tok ol i pret long hevi bilong mani o ol i pret long flai long balus o ol i pret long kisim bikpela sik o ol i pret long indai. Tasol namba wan samting tru em planti i tok ol i pret long en, em “pasin bilong toktok long ai bilong ol man”!
Ol man i raitim Baibel, ol tu i pret long toktok long ai bilong ol man. Jeremaia i tok, “Sori, God, Bikpela, mi yangpela tumas na mi no save long pasin bilong autim tok.” (Jeremaia 1:6) Na taim God i givim wok long Moses, em i tok olsem: ‘Mi no man bilong toktok gut long ai bilong planti man. . . . Yu ken salim narapela man.’ (Kisim Bek 4:10, 13) Tasol bihain, Jeremaia na Moses i kamap saveman long pasin bilong toktok long ai bilong ol man.
Ating yu gat wankain hevi tu. Pasin bilong toktok long ai bilong ol man, em samting yumi ken lain long mekim. Yu inap lusim pasin bilong pret long toktok long ai bilong ol man, sapos yu bihainim ol dispela samting:
1. No Ken Makim Pasin Bilong Yu Olsem:
“Mi man bilong sem.” “Mi yangpela tumas.” “Mi lapun pinis.” Em sampela pasin ol man i ting ol i gat. Dispela kain tingting inap pasim yu long mekim ol samting em i no hatwok long mekim.
Sapos yu ting yu gat wanpela kain pasin, orait bai yu bihainim dispela kain pasin. Olsem: Sapos yu tok yu “man bilong sem,” dispela tingting inap pasim yu long mekim ol samting em inap helpim yu long lusim dispela pasin. Sapos man i gat tingting olsem tru em i man bilong sem, dispela bai stap strong long tingting bilong em na bai em i stap olsem. Wanpela saveman i tok: “Sapos yu bilip strong olsem yu no inap mekim wanpela samting, . . . bai yu bihainim dispela pasin, na bai yu stap olsem.”
Dokta Lin Keli long Amerika, em i tok, pasin bilong sem em pasin yumi ken lain long mekim. Samting yumi lain long mekim, yumi ken lain tu long lusim. Olsem na yumi inap lusim pasin bilong pret long toktok long ai bilong ol man.
2. Larim Pasin Bilong Guria i Helpim Yu
Wanpela meri i bin mekim planti pilai long pletfom, em i tok olsem: ‘Paslain long olgeta pilai, mi save guria. Tasol planti yia i lus na nau mi lain long bosim dispela samting.’
Sapos yu save guria, orait yu no ken ting yu mas lusim dispela pasin olgeta—yu mas lain long bosim dispela samting. Pasin bilong guria i no samting nogut. I gat tupela kain pasin bilong guria. Sampela taim yu guria, long wanem, yu no redi gut. Tasol narapela pasin bilong guria em i gutpela, long wanem, em bai helpim yu long mekim gut tok. Bilong helpim yu na yu no guria tumas, traim long bihainim ol dispela tingting:
Tingim tok yu mekim i olsem yu toktok wantaim wanpela pren. Wanpela man nem bilong em Sals Osgut, em i tok, “I olsem yu toktok tasol, olsem yu save mekim long olgeta taim.” Olgeta man i harim, ol i olsem dispela man yu wok long toktok wantaim em. Sampela taim yu mas lap liklik. Sapos yu mekim olsem, bai bel bilong yu i stap isi. Tasol sampela taim tok yu mekim em i strongpela tok, olsem na yu mas senisim pasin bilong toktok, na ating yu no ken lap tumas, na toktok bilong yu i mas strong liklik.
Yu mas save olsem ol man i sindaun harim ol i olsem pren bilong yu! Planti ol i save pilim gut ol tok man i mekim, maski em i guria liklik. Olsem na tingim ol man i sindaun ol i olsem pren bilong yu. Ol i laik bai yu mekim gut tok bilong yu! Tingting olsem ol i kam long haus bilong yu, na yu mas mekim gut long ol na bai ol i stap isi. Sapos yu mekim olsem, bai yu no guria tumas.
Tingim tok yu mekim, no ken tingim yu yet. Tingting olsem yu man bilong karim pas i kam. Man bilong kisim pas i no tingim tumas man i karim pas i kam, nogat; em i laik save tasol long tok i stap long pas. Na i wankain tu taim yu givim tok long wanpela lain. Ol i tingim tok yu mekim, ol i no tingim yu. Sapos yu givim bel long mekim tok, bai yu no tingim yu yet.
No ken kaikai planti. Wanpela man i tingim taim em i bin kaikai planti na bihain em i mekim tok inap tupela aua, na em i tok: ‘Kaikai i pulap long bel bilong mi na mi no inap tingim tok mi mekim.’ Bikpela kaikai i no inap helpim yu taim yu laik mekim tok long ai bilong ol man. Was gut long samting yu dring tu. Kopi bai mekim yu i guria liklik. Strongpela dring bai paulim tingting bilong yu.
Taim yumi mekim tok long ai bilong ol man, ating pastaim bai yumi pret liklik. Tasol sapos yu mekim tok inap planti taim, bai yu save olsem bihain liklik long taim yu kirap mekim tok, pret bilong yu bai lusim yu.
3. Redi Gut!
Wanpela man nem bilong em Del Kanigi, em i tok: ‘Pasin bilong mekim tok em i olsem wokabaut bilong man long wanpela sip. Bilong kamap long mak bilong em man i mas wokim mep bambai wokabaut bilong em i gat as bilong en. Sapos em i no mekim olsem, em bai lus.’ Olsem na sapos man i laik mekim gut tok, em i mas redi gut. Em inap mekim olsem wanem?
Painim na skelim ol tok. Taim yu painim ol tok long ol buk samting, skelim gut ol tok. Sapos yu redi gut, bai yu no pret long toktok long ai bilong ol man. Kamap olsem saveman bilong dispela samting yu laik toktok long en. Bungim planti samting i stori long dispela tok yu laik mekim. Nau skelim gut. Bungim ol dispela tok yu inap mekim wok long en, na ol dispela hap tok em yu no inap mekim wok long en, rausim.
Tingim. Tingim tok bilong yu olgeta taim. Tingim tingim long olgeta de taim yu painim taim long mekim olsem. Aposel Pol i tokim Timoti: “Yu mas was gut long ol pasin bilong yu yet na long wok yu mekim bilong skulim ol manmeri.” Tasol paslain long em i mekim dispela tok, Pol i tok: ‘Oltaim yu mas [tingim gut ol dispela samting].’ Em i stret, man i save tingim gut ol dispela samting, em i save mekim gutpela tok.—1 Timoti 4:15, 16.
Taim yu tingim tingim, dispela tok i kamap olsem bikpela samting tru long yu, na dispela inap daunim pret bilong yu. Wankain samting i kirapim Jeremaia long tok olsem: “Mi pilim tok bilong yu i olsem wanpela bikpela paia i stap long bel bilong mi na i olsem paia i lait insait long ol bun bilong mi. Mi wok strong long pasim tok bilong yu, tasol mi no inap.”—Jeremaia 20:9.
Tingim ol man i sindaun harim tok bilong yu. Pasim gutpela laplap. Tok bilong yu i mas stret long ol i harim. Skelim “tingting” bilong ol: Ol i gat wanem bilip? Ol i save pinis long sampela samting bilong tok yu laik mekim? Olsem wanem tok bilong yu i stret wantaim sindaun bilong ol? Sapos yu tingim ol dispela askim, bai ol i putim gut yau long tok yu mekim, long wanem, ol i save dispela tok em bilong helpim olgeta wan wan.
Wok Strong
Long nau i gat planti kain kain rot bilong toktok long ol man. Tasol wanpela buk (Get to the Point) i tok olsem: ‘Sapos wanpela man i sanap klostu long narapela na toktok wantaim em, dispela i winim tru ol narapela rot bilong toktok wantaim ol man.’ Dispela tok inap helpim yu long lain long pasin bilong toktok long ai bilong ol man. Olsem na no ken pret nating. Yu inap toktok long ai bilong ol man!
[Blok long pes 22]
Eksasais Bilong Mekim Bel i Stap Isi
Sapos yu pret liklik taim yu laik mekim tok, traim ol dispela eksasais bilong mekim bel i stap isi.
● Meknaisim ol pinga bilong yu, na seksekim han. Pulim sol i go antap, na larim i kam daun isi isi. Mekim olsem planti taim liklik.
● Brukim het i go daun, na tanim i go long sait sait.
● Opim maus bikpela tru.
● Mekim nek i krai isi isi, tasol no ken opim maus. Mekim krai i go antap na i kam daun.
● Pulim win isi isi.
[Blok long pes 23]
Bilong Helpim Yu Long Mekim Gut Tok
Tingim hamas i sindaun harim: Sapos planti man i sindaun, yu mas strongim nek. Taim yu wokim han samting, olgeta man i mas lukim.
Senisim nek bilong yu. Sapos yu bihainim wankain pasin bilong toktok na yu no senisim nek bilong yu, ol man bai les long harim tok bilong yu.
Sanap gut. Sapos yu no sanap gut na sol bilong yu i slek i go daun, i olsem yu no givim bel long tok yu mekim. Na sapos yu sanap na yu no meknais liklik, i olsem yu pret liklik. Skelim gut—mekim bel i stap isi na tingim samting yu mekim.
Wokim han samting. Dispela i no bilong mekim tok i kamap gutpela tasol, nogat. Dispela samting i mekim man i stap isi, na em i ken pulim gut win, na nek i no ken guria.
Putim klos i stret. Yu mekim tok—klos bilong yu i no mekim tok. Tasol klos yu putim i bikpela samting tu long ol man.
Lukluk long pes bilong ol. Sapos yu pilai na yu tromoi bal, yu lukluk bilong save olsem man i kisim bal o nogat. Taim yu toktok i olsem yu “tromoi” bal long ol man. Sapos ol i “kisim” tok, ol bai seksekim het o lap o lukluk long yu. Lukim wan wan long odiens long save olsem ol i “kisim” tok bilong yu o nogat.