Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g93 12/8 p. 4-6
  • Ol Pikinini—Gutpela Samting o Samting Bilong Hevi?

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Ol Pikinini—Gutpela Samting o Samting Bilong Hevi?
  • Kirap!—1993
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Ol Gavman i Tingting Planti
  • Ol Famili i Tingting Planti
  • Famili-Plening i Helpim Ol Man
  • Spesim Pikinini—Bikpela Hevi Bilong Graun
    Kirap!—1993
  • Husat i Mas Makim Hamas Pikinini Tupela Marit Bai Kamapim?
    Kirap!—1996
  • Ol Man i Wok Long Pulap Long Graun—Em Bikpela Hevi Tru
    Kirap!—1992
  • Ol Samting Ol i Mekim Bilong Helpim Ol Pikinini
    Kirap!—1995
Lukim Moa
Kirap!—1993
g93 12/8 p. 4-6

Ol Pikinini—Gutpela Samting o Samting Bilong Hevi?

LONG nau bikpela tok i kamap long spesim pikinini, long wanem, ol man i kamap planti tumas long graun. Bipo ol man i no kamap planti hariap olsem nau ol i mekim. Namba bilong ol man i dai long bipo i wankain olsem ol nupela pikinini i bin kamap. Long 1830 ol man long graun ol inap olsem wan bilion.

Bihain i gat planti marasin na ol saveman inap helpim ol sikman, olsem na ol man i no save dai hariap long ol bikpela sik. Long 1930 i gat 2 bilion manmeri long olgeta hap; long 1960 i gat 3 bilion; long 1975 i gat 4 bilion. Na long 1987 i gat 5 bilion.

Long nau long olgeta wan wan minit, 170 nupela man i save kamap long olgeta hap​—em 250,000 long olgeta de, na winim 90 milion long olgeta yia. Dispela bikpela namba i winim olgeta man i stap long Kanada inap 3-pela taim, na i winim namba bilong ol man long Meksiko. Na 90 pesen bilong ol dispela nupela man i kamap long olgeta yia, ol i kamap long ol kantri i stap rabis liklik. Na 75 pesen bilong olgeta manmeri long nau i save stap long ol dispela kantri.

Ol Gavman i Tingting Planti

Tasol bilong wanem ol gavman i laik mekim samting long rot bilong famili-plening bambai ol man i no ken kamap planti? Bilong bekim dispela askim, Bikman Babs Sagoe bilong wanpela lain bilong Yunaitet Nesen long Naijiria (UN Population Fund), em i mekim liklik tok piksa bilong kamapim klia dispela bikpela hevi ol man i gat kain kain tingting long en. Em i tok:

‘Sapos wanpela fama i gat 10-pela hekta graun na em i gat 10-pela pikinini, na em i givim wanpela hekta graun long olgeta wan wan pikinini, orait olgeta pikinini i gat wanpela hekta graun tasol. Bihain sapos olgeta pikinini i marit na kamapim 10-pela pikinini bilong ol yet na ol i mekim wankain pasin papa i bin mekim long ol, orait, pikinini bilong ol bai kisim liklik hap graun tasol bilong dispela wanpela hekta, a? Olsem na yumi save, ol dispela pikinini i no gat gutpela sindaun olsem bubu bilong ol, long wanem, em i bin holim 10-pela hekta graun.’

Dispela tok piksa i kamapim klia hevi bilong planti kantri i stap rabis liklik na ol i gat planti tumas man, tasol ol i no gat planti kaikai, bikbus, na ol narapela samting ol i mas kisim bilong helpim sindaun bilong ol. Tingim sampela hevi bilong ol.

Ol samting bilong graun. Taim ol man i wok long kamap planti, ol i save pinisim ol bikbus, na graun bilong wokim gaden, na klinpela wara. Wanpela nius (Populi) i tok: ‘Ol kantri i stap rabis liklik i mas mekim bikpela wok tumas long ol samting bilong bus na graun na wara, em ol samting bilong helpim sindaun bilong ol long bihain.’

Ol haus samting. Taim ol man i kamap planti ol gavman i hatwok tru long wokim haus, skul, rot, klinik, na ol narapela samting bilong helpim sindaun bilong ol man. Na ol kantri i stap rabis liklik i gat bikpela dinau long ol narapela kantri, na ol samting long graun bilong ol, olsem ain, wel, bikbus, i wok long pinis. Na sapos lain i go bikpela moa, gavman bai hatwok moa.

Wok mani. Wanpela buk (Population and the Environment: The Challenges Ahead) i tok, long olgeta wan handet wan handet man i stap long ol kantri i stap rabis liklik, 40 i no gat wok mani. Na winim 500 milion i no gat wok o ol i gat liklik wok mani tasol.

Olsem na bilong pasim dispela hevi na bai i no ken go bikpela moa, ol gavman long ol dispela kantri i mas kamapim 30 milion nupela wok mani long olgeta yia. Na ol man bilong kisim dispela wok bihain em ol pikinini nau ol i stap. Ol saveman i tok, sapos i no gat planti wok mani, dispela bai kamapim bikpela kros na pait, na ol man bai sot long planti samting, na ol gavman bai mekim bikpela wok moa long ol samting bilong bus, graun, wara samting bilong ol, em ol samting i laik pinis.

Olsem na yumi ken save bilong wanem planti kantri i stap rabis liklik i wok strong long kirapim ol manmeri long tingting long spesim pikinini. Nius Lancet bilong Inglan i tok: ‘Dispela hevi long ol man i kamap planti tumas na planti bilong ol i stap long ol kantri i rabis liklik, em i bikpela hevi tru. Planti milion man bai ol i no inap skul, kisim wok mani, kisim gutpela haus, na ol narapela samting bilong helpim sindaun bilong ol. Na wanpela bikpela as bilong dispela hevi em ol man i kamap planti tumas.’

Ol Famili i Tingting Planti

Tru gavman inap kamapim ol samting bilong famili-plening, tasol i hatwok long kirapim ol manmeri long bihainim ol dispela samting. Long planti lain pasin bilong ples i strong na ol i laikim planti pikinini. Long Naijiria gavman i laik bai ol man i no ken kamapim planti pikinini, olsem na wanpela mama i tok: ‘Papa bilong mi i bin kamapim 26 pikinini, na mi laspela bilong ol. Olgeta bikbrata na susa bilong mi i gat 8-pela i go inap 12-pela pikinini. Olsem na bilong wanem mi no ken kamapim planti pikinini?’

Long Naijiria planti meri i karim 6-pela pikinini, tasol nau long Naijiria na planti kantri moa, ol man i no strong long kamapim planti pikinini olsem bipo. Pe bilong ol samting i go antap, olsem na planti milion man i hatwok long lukautim famili. Planti ol i pilim pinis wanpela tok Yoruba, olsem: “Ọmọ bẹẹrẹ, òṣì bẹẹrẹ” (sapos yu gat planti pikinini, bai yu sot tru long planti samting).

Planti marit i save long ol gutpela samting famili-plening inap kamapim, tasol ol i no bihainim. Olsem na wanem samting i kamap? Wanpela nius (The State of the World’s Children 1992) i tok, long olgeta 3-pela 3-pela meri i gat bel long ol kantri i stap rabis liklik, wanpela i no laik kisim bel.

Famili-Plening i Helpim Ol Man

Nau pe bilong ol samting i go antap, olsem na i hatwok long lukautim bikpela famili. Tasol wanpela bikpela samting na ol papamama i mas tingting gut long bihainim famili-plening, em skin bilong mama na ol pikinini bilong em. Wanpela savetok bilong Wes Afrika i tok: ‘Taim meri i gat bel em yumi no save em bai kisim bagarap o nogat, na i olsem tu long taim em i karim pikinini.’ Long olgeta yia long olgeta kantri i stap rabis liklik, 500,000 meri i gat bel i save dai, o ol i dai taim ol i karim pikinini, olsem na wan milion pikinini i no gat mama. Na 5 milion i go inap 7 milion meri i kisim bikpela bagarap long skin taim ol i karim pikinini.

I no olsem olgeta meri long olgeta kantri i stap rabis liklik i gat dispela hevi, olsem ol tok long blok i kamapim. Tasol ol meri i save kisim bikpela hevi, em ol meri i save karim planti pikinini taim ol i yangpela tru, o karim klostu klostu, o karim taim ol i no yangpela moa. Lain bilong Yunaitet Nesen i tok, famili-plening inap helpim planti bilong ol dispela meri long ol i no ken i dai, na em inap helpim planti long ol i no ken kisim bagarap long skin.

Tasol sapos famili-plening i helpim ol meri o pikinini long stap laip, dispela bai mekim na ol man bai kamap planti tumas, a? Planti saveman i tok, nogat. Wanpela nius (Human Development Report) bilong 1991 i tok: ‘Ating ol man i ting sapos planti pikinini i stap laip, ol man bai kamap planti tumas. Tasol nogat. Planti papamama bai wokim famili-plening sapos ol i save pikinini bilong ol inap i stap laip.’

Tasol planti milion meri na planti meri i stap long ol lain i rabis liklik, ol i save karim pikinini klostu klostu. Bilong wanem ol i mekim olsem? Long wanem, lain bilong ol i strong long ol i mas karim planti pikinini. Na sapos ol i gat planti pikinini na sampela i dai, i gat sampela i stap laip yet. Na sampela papamama i no save long famili-plening o ol i no gat rot bilong kisim dispela samting.

Na tu, planti meri ol i amamas long ol i gat planti pikinini. Ol i ting olgeta pikinini i gutpela blesing i kam long God.

[Blok long pes 6]

Long Ol Kantri i Rabis Liklik Ol Meri i Gat Bel Ol Inap Bagarap

Yangpela Tumas: Namba bilong ol meri i gat 15 i go inap 19 krismas na ol i gat bel na ol i dai, i winim moa yet ol meri i gat 20 i go inap 24 krismas na ol i gat bel. Bebi bilong ol meri i gat 13 i go inap 19 krismas inap i dai, o em i kamap paslain long taim stret, o em i liklik tru taim meri i karim em.

Karim Klostu Klostu: Pikinini inap i dai sapos mama i karim ol pikinini klostu klostu. Sapos mama i no wet tupela yia na em i karim narapela pikinini, dispela pikinini inap i dai taim em i liklik yet. Sapos em i no dai, skin na tingting bilong em i no kamap gut. Sapos papamama i spesim pikinini, ating long olgeta 5-pela pikinini i save dai, wanpela inap abrusim bagarap. Olsem na i gutpela ol i wet 3-pela o sampela yia na bihain kamapim narapela pikinini.

Planti Pikinini: Sapos meri i karim 5-pela pikinini samting, taim em i gat bel o taim em i laik karim pikinini em inap kisim bagarap. Na dispela bagarap inap painim ol moa yet sapos ol i karim ol pikinini klostu klostu. Ol inap sot long blut o bikpela hap blut inap lus. Na pikinini inap bagarap liklik long skin o kisim sik samting.

I No Yangpela Moa: Ol meri i winim 35 krismas inap kisim bagarap taim ol i gat bel o long taim ol i laik karim pikinini, winim moa yet ol meri i gat 20 i go inap 24 krismas. Na pikinini ol i karim inap i dai.

Ol i kisim dispela tok long World Health Organization, UN Children’s Fund, na UN Population Fund.

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim