Stretpela Pasin Bai Pinis?
INAP planti handet yia long planti kantri, ol man i bin larim Baibel i stiaim ol long ol samting bilong stretpela pasin. Long ol dispela hap, ol i ting Baibel em i nambawan samting tru bilong skelim pasin bilong ol man, maski olgeta i no bihainim ol gutpela lo bilong en. Tasol presiden bilong wanpela yunivesiti (Joseph O’Hare) em i tok: ‘Nau ol man i givim baksait long ol gutpela lo bipo i save bosim wokabaut bilong yumi, na i no gat wanpela samting bilong makim wanem pasin i stret.’
Wanem samting i mekim na ol man i no laik bihainim moa ol stretpela pasin bilong Baibel? Wanpela bikpela samting, em planti man i kirap na bilip long tok bilong evolusen. Wanpela buk (American Values: Opposing Viewpoints) i tok: ‘Inap planti tausen yia ol manmeri i bin bilip long tupela ples—heven na graun. Ol i bilip long God na dispela bilip i bosim wokabaut bilong ol. Tasol kirap long 1850 samting sampela i tok i no gat God.’ Kirap long dispela taim ol man i wok long sutim tok long Baibel na ol lo bilong en long stretpela pasin. Long dispela taim wanpela man, em Darwin, i bin raitim buk Origin of Species na kamapim tingting bilong evolusen. Darwin wantaim sampela man moa i bin sutim tok long Baibel.a
Olsem na long tingting bilong planti man tok bilong evolusen i daunim strong bilong Baibel. Olsem wanpela nius (Harvard Magazine) i tok, nau ol man i tingim Baibel i olsem ol ‘naispela stori nating,’ na em tasol. Dispela i bagarapim tru tingting bilong ol man long wanem pasin i stret. Wanpela saientis i gat nem (Fred Hoyle) em i tok: Bilip long evolusen i ‘givim rot long ol man long mekim olgeta kain pasin i kamap long tingting bilong ol.’
Nau yumi save evolusen i gat hap asua. Tasol narapela samting i bin bagarapim bilip bilong ol man long lotu, em tupela bikpela pait bilong olgeta hap. Na ol man i kirap long wokim ol nupela masin na ensin, na dispela i kamapim ol bikpela senis long sindaun na pasin bilong ol man. Na tu, long rot bilong televisen na piksa wokabaut samting, nau ol manmeri inap lukim kain kain pasin nogut, winim ol narapela taim bipo.
I No Gat Wanpela Tok Tru?
Long dispela as ol manmeri i no gat wanpela samting bilong stiaim ol long bihainim ol stretpela pasin. Ol i drip tasol olsem wanpela sip i no gat stia. Planti man i kirap bihainim wanpela nupela tingting olsem: ‘Olgeta wan wan i ken bihainim pasin em yet i pilim i stret.’ Ol i bilip olsem i no gat wanpela lo tasol bilong makim wanem pasin i stret, long wanem, i no gat wanpela tok tasol i tru. Ol lain i bihainim dispela tingting i tok, ‘samting i no stret long yu i mekim, ating i orait long narapela i mekim.’ Dispela lain i redi long tok orait long klostu olgeta kain pasin, long wanem, i no gat wanpela samting i stiaim tingting bilong ol.
Olsem na ol pasin bipo ol i save kolim ‘sin’ o ‘rong,’ nau ol i kolim ‘longlong pasin’ tasol. Dispela i wankain olsem long taim bilong profet Aisaia, long wanem, ol man i “save tok, pasin nogut em i gutpela na gutpela pasin em i nogut . . . Tudak em i lait, na lait em i tudak.”—Aisaia 5:20.
Asua Bilong Narapela
Narapela pasin i wok long kamap, em pasin bilong tok em asua bilong narapela. Adam i bin tok em asua bilong Iv, na Iv i bin tok em asua bilong snek. Long nau ol man i mekim rong ol i save mekim traim long abrusim strafe, na ol loya na dokta i save helpim ol. Nius U.S.News & World Report i tok, i no stret ol lain dokta bilong stretim tingting i ‘laik haitim rong bilong ol man i reipim meri na ol i tok dispela man i gat wanpela kain sik na em i no inap bosim skin bilong em.’ Olsem: Wanpela lain dokta long Amerika (American Psychiatric Association) i tok, man i reipim meri, em i gat bikpela sik, na ol i givim nem long dispela sik (paraphilic rapism). Tasol sampela i tok, dispela bai opim rot long man i ken reipim meri na bai em i no gat kot. Ol i tok, ‘Taim ol meri i bin tokaut strong long dispela, wantu ol i tok reip i no wanpela sik.’
Tru, ol bikpela hevi i painim pikinini, dispela inap mekim nogut long em taim em i bikpela pinis. Tasol em i no stret long tok i orait long man i bagarapim narapela o mekim pasin sem long em, long wanem, hevi i bin painim em taim em i pikinini.
No Gat Samting Bilong Stiaim Ol Yangpela
Ol man bilong graun i paul long wanem kain pasin i stret, na dispela i bagarapim moa yet tingting bilong ol yangpela. Saveman Robert Coles i tok, long Amerika i olsem i no gat ol lo i stiaim pasin ol yangpela i save mekim. Ol i save bihainim kain kain tingting na bilip. Taim ol i givim ol askim long wanpela lain yangpela i skul yet, klostu 60 pesen i tok, sapos wanpela samting bai helpim ol long winim ol narapela, o i mekim ol i pilim gutpela, dispela bai stiaim pasin bilong ol.
Sampela taim skul i mekim na tingting bilong ol yangpela i paul long wanem pasin i stret na wanem pasin i no stret. Olsem: Sampela yia i go pinis ol skul long Amerika i bin kamapim wanpela program bilong makim wanem ol lo ol pikinini i mas bihainim. Bikpela as tok bilong dispela program—ol pikinini yet i ken makim wanem ol lo ol i laik bihainim.
Dispela kain tingting i no stiaim liklik ol yangpela. Wanpela sumatin bilong wanpela skul long Nu Yok i bin pilim dispela samting taim em i bin painim wanpela paus i gat K1,000 long en. Tasol em i no holim, em i bekim. Ol wanskul i gat wanem tingting long pasin em i mekim? Ol i tok bilas long em na krosim em! Na wanpela samting i nogut moa, i no gat wanpela tisa o bikman bilong skul i tok amamas long stretpela pasin em i mekim. Wanpela tisa i tok: ‘Tingting bilong mi long wanem ol pasin i stret o i no stret, mi no inap subim ol sumatin bilong mi long bihainim.’
Ol Misin Inap Pasim Pasin Nogut?
Nau pasin nogut i pulap long graun, olsem na planti man i laik bai yumi kirap na bihainim gen ol gutpela lo bilong bipo, na sampela i ting dispela i makim olsem sampela i mas bihainim gen lotu. Tasol ol misin i no bin go pas long makim stretpela pasin ol man i ken bihainim. Long wanpela bung bilong lotu long Amerika (General Assembly for the Presbyterian Church) ol i tok: ‘Wanpela hevi i bikpela moa i laik painim yumi.’ Em wanem kain hevi? ‘Planti pris pasto (10 i go inap 23 pesen) long Amerika ol i bin mekim pasin sem o maritpasin wantaim sampela wanlotu na sampela manmeri moa.’
Olsem na planti i no bilip moa long lotu. Presiden bilong wanpela lain long Amerika (U.S. Business and Industrial Council), em i tok: ‘Ol misin i no bin helpim ol man long bihainim ol gutpela lo ol yet i bin holimpas bipo, na planti taim ol yet i bin helpim ol man long lusim stretpela pasin. Misin i laik helpim ol man long kamap fri long rot bilong wok politik, na ol i ken orait long olgeta samting, maski i stret o nogat.’
Olsem na yumi save taim man i no skulim maus bilong bel, em i no inap stiaim wokabaut bilong em. Pasin bilong ol man long nau i laik bagarap olgeta. I mas i gat wanpela rot yumi ken bihainim, na wanpela man i winim yumi i mas soim dispela rot long yumi.—Lukim Sindaun 14:12; Jeremaia 10:23.
Dispela rot i stap, na husat man i laik, em inap painim na bihainim.
[Ol Futnot]
a Ol tok bilong strongim bilip olsem God i bin wokim man, i stap long buk Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?, em Sosaiti Wastaua bilong Nu Yok i bin wokim.
[Rait long pes 5]
Tok bilong evolusen i mekim na ol man i lusim ol stretpela lo bilong Baibel
[Rait long pes 6]
‘Planti pris pasto long Amerika ol i bin mekim pasin sem o maritpasin wantaim sampela wanlotu na sampela manmeri moa’
[Piksa long pes 7]
Ol pris pasto i kirapim ol man long bihainim tingting bilong man; Baibel nogat