Ol Sik Nogut i Go Bikpela
MARGARET i bin hatwok tru long painim marasin bilong helpim pikinini man bilong em, Tito, em i gat sik malaria. Ol dokta i bin givim 3-pela kain marasin long em, na wanpela em marasin i gat nem—klorokwin. Tasol sori tru, Tito em i dai taim em i gat 9-pela mun tasol.
Long Kenya, em as ples bilong Margaret, kain hevi olsem i save kamap planti taim. Nius “Newsweek” i stori long Kenya olsem: ‘Nambawan natnat bilong olgeta natnat i save karim sik malaria i kamap gutpela long dispela hap—tasol ol pikinini nogat. Long olgeta wan handet wan handet pikinini i no go yet long skul, 5-pela i save dai long sik malaria.’
Long 1991, long Nu Yok Stet, Amerika, TB i bin kilim i dai 12-pela kalabusman na wanpela woda bilong kalabus. Wanpela dokta (George DiFerdinando, Jr.) i tok: ‘Mipela bai daunim TB long ol ples kalabus, tasol olsem wanem long olgeta man? Dispela sik i kamap pinis namel long ol.’
Wol Helt Oganaisesen i tok, wan bilion 700 milion manmeri i gat binatang jem bilong TB. Long olgeta yia 8 milion bilong ol i save kisim tru dispela sik na 3 milion bilong ol i save dai.
Long wanpela haus sik long Nu Yok, wanpela mama i karim hariap tumas pikinini meri bilong em. Pikinini i bin stap 6-pela mun tasol long bel bilong mama. Dispela pikinini i gat planti hevi—skin long han bilong em i tekewe, na em i gat ol sua long lek bilong em, na lewa bilong em i bikpela tumas. Ol dispela samting i makim olsem dispela pikinini i gat sik sifilis na em i bin kisim taim em i stap long bel bilong mama.
Nius “The New York Times” i tok: ‘Sifilis i save bagarapim tru sampela pikinini taim ol i stap long bel bilong mama, olsem na pikinini i dai long bel na mama i karim em. Na sampela i save dai liklik taim bihain long mama i karim ol.’
Long sampela yia i go pinis ol man i ting ol i daunim pinis dispela 3-pela sik—malaria, TB, sifilis—na klostu ol i pinis olgeta. Olsem na yumi laik save, bilong wanem nau ol i kamap bek na bagarapim planti manmeri?