Long Ol Kantri i No Gat Planti Wok Bisnis, Ol i Kirapim Wok Bilong Ol Yet
WANPELA MAN LONG SENEGAL I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
PAPA bilong wanpela yangpela meri i dai taim em i liklik yet na mama tasol i lukautim em wantaim ol 7-pela brata susa bilong em. Nau mama i go lapun na yangpela meri hia i mas painim wok bilong helpim mama long lukautim famili. Em i laik tru long skul yet, tasol em i mas wok, maski em i no gat save long mekim wanpela wok na em i no winim skul.
Kain samting olsem i save kamap planti taim long ol kantri i no gat planti wok bisnis. Ol manmeri i hatwok tru long kisim wok, maski ol i bin winim bikpela skul tu. Tasol planti ol i laik tru long wok, na ol i tingim sampela samting ol yet inap wokim, na ol i kirapim liklik wok bisnis bilong ol yet. Tru, ol i no kamap maniman, tasol long 1 Timoti 6:8, Baibel i tok: “Sapos yumi gat kaikai na laplap samting, orait yumi ken tok, ‘Em inap long mi.’ ”
Orait, yumi ken tingim dispela tok i givim stretpela tingting long yumi na yumi ken skelim ol liklik wok bisnis em sampela Kristen long kain kantri olsem ol i bin kirapim na i wok gut.
Ol Afrika i Wok Bisnis Long Kaikai
Oltaim ol man i mas i gat kaikai. Olsem na hia long Wes Afrika ol meri i kirapim kain kain liklik wok bisnis long wokim kaikai. Sampela i sanapim liklik haus klostu long wanpela ples wok na ol i kukim kaikai bilong belo bilong ol wokman. Sampela i redim kaikai bilong ol man i wokabaut i go long wok long moningtaim. Ol i putim liklik tebol na sampela bang, na kukim hatwara long liklik stov, na wokim kaikai bilong moningtaim—olsem kopi na nupela bret i gat bata. Long apinun ol i redim kaikai gen bilong ol wokman i wokabaut i kam bek long haus. Ol meri i wok bisnis olsem ol i mekim bikpela hatwok, tasol sapos ol i wok strong ol i kisim mani inap long lukautim ol yet wantaim famili.
I gat rot bilong mekim wok bisnis long ol liklik kaikai tu. Sampela meri i painim ples i gat planti manmeri i go i kam, olsem klostu long maket, na ol i kukim pinat. Sampela i wokim ol liklik mitpai i gat kari-sos, ol i kolim fataya, na planti man i baim. Na sampela i wokim sanwis i gat mit na kari-sos long en na maket long en. Planti man long ol kantri bilong Afrika, olsem Gambia na Mali, ol i save baim ol kain kaikai olsem.
Long kantri Gini-Bisau na Senegal, sampela yangpela Witnes Bilong Jehova i kukim ol liklik skon na maket long en bilong kisim liklik wansiling bilong helpim ol long mekim wok autim tok long olgeta de. Moses em i stap long Dakar, em nambawan biktaun bilong kantri Senegal, na em i tok: “Taim mitupela meri bilong mi i stap yet long wok painia salim [autim tok long olgeta de], mipela kamapim ol pikinini. Mi mas painim rot bilong lukautim meri pikinini, olsem na mi tingting long wokim ol liklik skon na maket long en.
“Taim mi kirapim dispela liklik wok bisnis mi no gat bikpela mani na mi mas skelim gut mani mi inap holim olsem winmani na mani mi mas tromoi bilong baim ol samting bilong wokim ol skon, olsem plaua na ol kiau. Nau dispela liklik wok bisnis bilong mi i kamap gutpela na mi gat mani inap long lukautim famili long planti samting mipela mas kisim.
“Bilong helpim mipela long kisim liklik mani moa, meri bilong mi Esther i save samapim ol dres long haus. Long dispela rot em inap i stap long haus na lukautim tupela liklik pikinini man bilong mipela. Long ol wok mitupela i mekim, mipela i kisim mani inap long lukautim gut famili, maski mipela i stap long taim bilong hevi.”
Narapela liklik wok bisnis em olsem: Planti manmeri i wok mani ol i no gat taim bilong wokabaut longwe i go long maket bilong baim kumu samting, na sapos sampela i maketim kumu klostu long haus bilong ol bai ol i baim long ol dispela lain. Sampela i save kisim kumu samting na ol i raun long ol haus na ol manmeri i baim. Sapos yu mekim stretpela pasin na samting yu laik baim i go long ol em i gutpela, kwiktaim bai narapela i tokim narapela long baim kaikai long yu na liklik wok bisnis bilong yu bai kamap gutpela. Tasol was gut—sapos yu putim pe i antap tumas, bai ol i no baim kaikai long yu; bai ol i go baim gen long maket.
Wok Bilong Helpim Ol Man
Sapos yu no laikim wok bilong baim samting i go long ol man, orait yu ken mekim wok bilong helpim ol man, olsem ol wok long haus. Planti manmeri i painim wokman o wokmeri bilong klinim haus, kukim kaikai, wasim laplap, ainim klos samting. Na i gat ol narapela wok yu ken mekim.
Olsem wanem? Yu stap klostu long nambis o long maket bilong pis? Yu ken mekim wok bilong klinim pis—yu ken tokim ol man i baim pis, yu bai klinim kwik pis long liklik pe tasol. Bilong mekim liklik wok bisnis olsem, yu mas i gat hap plang tasol na naip i sap. Narapela gutpela liklik wok bisnis em wok bilong wasim ol ka. Yu mas i gat wanem ol samting bilong mekim dispela wok? Wanpela baket, sampela wara, liklik sop, gutpela hap laplap. Long biktaun Dakar, long ol ples bilong putim ol ka na long ol rot i gat ples bilong hait long san, yu inap lukim ol yangpela ol i mekim dispela wok olsem liklik bisnis bilong ol.
Olsem wanem? Long hap yu stap long en i no gat ol paip wara long haus? Sampela taim ol meri i lain inap planti aua bilong kisim wara long wanpela paip tasol. Ol i pulimapim wara long dis na ol i mas karim dispela hevipela samting long het na wokabaut longwe i go bek long haus. Olsem na sapos wanpela man i kisim wara i go long haus bilong ol, bai planti meri i laik baim. Bilong mekim dispela wok bisnis, yu mas kirap kwik long moningtaim bambai yu inap pulimapim wara long ol plastik samting na putim long liklik wilbera o liklik wilka em donki i pulim. Nau yu redi long kisim wara i go long ol haus o ol ples wok.
Olsem wanem? Yu bin skul? Orait, yu ken tokim sampela papamama yu laik skulim ol liklik pikinini bilong ol long Sarere Sande. Long ol kantri i no gat planti wok bisnis, ol skul i pulap tumas na ating sampela papamama bai amamas long baim man bilong givim skul long ol pikinini wan wan.
Sapos yu gat save long wokim gras bilong ol meri, yu inap kirapim liklik wok bisnis long mekim dispela wok. Ol meri Afrika i save amamas long baim meri bilong pasim gras bilong ol long kain kain stail.
Wokim Tingting
Long taim bilong Baibel, gutpela meri marit i smat tru long painim rot bilong kisim mani. Sindaun 31:24 i tok: “Planti taim dispela meri i save samapim ol gutpela klos na wokim ol let, na ol bisnisman i save kam baim.” Long nau tu sampela i mekim liklik wok bisnis long haus; ol i wokim sampela samting na ol man i kam baim. Olsem: Kamda inap wokim ol liklik sia na bang na ol narapela samting bilong haus na putim bilong ol man i kam baim. Bilong mekim dispela wok, em i mas i gat sampela tul tasol bilong kamda. Sapos yu gat save long lukautim kakaruk, yu ken kirapim liklik wok bisnis long ol kiau na kakaruk.
Yu mas wokim tingting, em bikpela samting bilong helpim yu long kirapim liklik wok bisnis. Sampela ol i bin kisim ol olpela bokis tin na penim na ol man i baim bilong putim samting insait long en, olsem switkes. Sampela i kisim ol olpela taia bilong ka na wokim slipas. Sampela i kisim gumi na wokim wanpela kain baket. I gat planti rot, tasol yu yet mas wokim tingting.
Long ol kantri i no gat planti wok bisnis, bilong i stap laip yu mas i gat save long mekim wok na yu mas tingim wok yu ken mekim, na tu yu mas i stap isi na bilip olsem wok bilong yu inap kamap gutpela. Yu no ken les kwik. Sapos wok i no kamap gutpela, redi long senisim wok yu mekim. Sapos yu laik kirapim wanpela wok bisnis o yu laik kirap mekim wanpela wok bilong helpim ol man, yu mas kisim save pastaim long lo bilong gavman o kaunsil. Ol Kristen i mas bihainim lo bilong gavman.—Rom 13:1-7.
Taim yu laik tokim ol man long baim samting long yu o baim yu long wok long ol, pastaim yu mas tingting: ‘Wanem pasin bilong ol man long dispela hap? Ol i sot long wanem samting? Ol i gat mani o nogat? Ol inap baim mi o baim samting mi laik wokim? Hamas narapela man i mekim wok mi laik mekim, o wokim wankain samting olsem mi laik wokim? Mi gat save long mekim wok? Mi gat strong na laik inap long mi mekim? Mi inap bosim gut skin na stretim gut wok? Mi mas tromoi hamas mani bilong kirapim dispela wok? Mi mas kisim dinau? Bai mi inap bekim dinau?’
Gutpela yu tingim tok bilong Jisas long Luk 14:28: “Sapos wanpela bilong yupela i laik wokim wanpela haus bilong ol man i ken i stap na was long ol samting bilong en, orait ating em bai i sindaun pastaim na tingim gut pe bilong wokim dispela haus. Em i laik save, mani bilong en bai inap long pinisim dispela haus, o nogat.”
Tru, sampela ol i no gat save o laik long mekim wok bisnis bilong ol yet. Tasol Jehova inap blesim wok bilong yu sapos yu tingim wanpela wok yu inap mekim na yu wok strong long mekim, na stretpela tingting i kirapim yu long mekim. (Skelim wantaim 2 Pita 1:5.) Olsem na yu mas wok strong long painim wok—o kirapim wanpela wok bilong yu yet!
[Ol Piksa long pes 18, 19]
Samapim ol dres, wasim ol ka, karim klinpela wara i go long ol haus, klinim pis, em sampela wok ol manmeri i mekim bilong kisim mani inap long lukautim ol