1914 Em Bikpela Yia Olsem Wanem?
OLSEM pes 4 bilong dispela nius i tok, “bikpela wok bilong dispela nius, em i save kirapim ol man long bilip tru long tok promis bilong God, em i tok long kamapim gutaim na bel isi long graun long taim lain bilong yia 1914 i no pinis yet.”
Mipela i save, planti man i kaunim dispela tok ol i kirap nogut long en. Tasol bipo tru, long Disemba 1879—em 35 yia paslain long yia 1914—nius Wastaua long tok Inglis (long dispela taim ol i kolim Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence) em i kamapim ol tok bilong Baibel i makim klia olsem 1914 em i bikpela yia. Na paslain long yia 1879, olsem long yia 1840 samting, sampela lain moa i stadi long Baibel na ol i kamapim tingting olsem tok profet bilong Baibel i makim yia 1914.a
Sampela man i tok, ol tok profet i olsem stori ol i bin raitim pastaim long ol samting i kamap tru bihain. Ol tok profet bilong Baibel i makim olsem God i as bilong ol tok bilong en. Baibel i save tokim yumi long samting i mas kamap long bihain, na sampela taim Baibel i makim hap taim i mas lus pastaim na bai samting i kamap. Long sampela tok profet, Baibel i kolim stret hamas de i mas lus, o hamas yia, o hamas handet yia.
Daniel i tokaut long taim stret Mesaia bai kam long pastaim, na em i tokaut tu long taim stret Mesaia bai kam bek “klostu long las de.” (Daniel 8:17, 19; 9:24-27) Dispela tok profet bilong Baibel i makim bikpela hap taim, i no sampela handet yia, em i winim 2,000 yia—em 2,520 yia! Long Luk 21:24, Jisas i kolim dispela hap taim olsem “taim God i bin makim bilong ol arapela lain.”b
Taim Bilong Hevi i Kirap Long 1914
Truim bilong ol tok profet bilong Baibel i makim olsem taim bilong las de i kirap long yia 1914. Jisas i tok, em ‘taim bilong pen.’ (Matyu 24:8) Long Kamapim Tok Hait 12:12, Baibel i tok: “Yu graun, na yu solwara, yupela lukaut. Bikpela hevi i laik kamap long yupela. Satan i go daun pinis long yupela, na em i belhat nogut tru. Em i save, em i gat sotpela taim tasol bilong i stap.” Dispela em i as bilong ol hevi i kamap long graun kirap long yia 1914.
Tasol taim bilong las de i no bikpela hap taim—em taim bilong wanpela lain tasol. (Luk 21:31, 32) Nau yumi stap 81 yia bihain long yia 1914, na dispela i makim olsem klostu nau bai Kingdom bilong God i helpim yumi na pinisim ol hevi. Bai yumi lukim “man nating”—Krais Jisas—i kirap “bosim olgeta manmeri,” na bai gutaim na stretpela pasin i kamap long nupela taim.—Daniel 4:17.
[Ol Futnot]
a Long yia 1844, wanpela pasto bilong Inglan, em E. B. Elliott, em i tok em i ting “7-pela yia” bilong Daniel sapta 4 i makim wanpela hap taim em bai pinis long yia 1914. Long yia 1849, Robert Seeley bilong Landon i kamapim wankain tingting. Long wanpela buk bilong 1870 samting, Joseph Seiss bilong Amerika i tok, yia 1914 em i wanpela bikpela yia Baibel i makim. Long yia 1875, Nelson H. Barbour i raitim tok long nius bilong em Herald of the Morning olsem yia 1914 em i pinis bilong hap taim Jisas i kolim olsem “taim God i bin makim bilong ol arapela lain.”—Luk 21:24.
b Bilong save gut long dispela tok profet bilong Daniel, lukim buk Reasoning From the Scriptures, pes 95-97, em Sosaiti Wastaua bilong Nu Yok i wokim.
[Blok long pes 11]
Sampela Tok Bilong Yia 1914 na Bihain
“Tupela bikpela pait bilong olgeta hap i bin kamap, olsem na taim ol man i kirap wokim ol bom nuklia, ating nau ol i pret long pait gen na long dispela rot yumi abrusim namba 3 pait bilong ol bikpela kantri, na gutaim i kamap, maski pret i as bilong en, na i stap longtaim olsem long taim bilong Kwin Viktoria. . . . Bilong wanem ol man i save kranki? Bilong wanem gutaim bilong yia 1800 inap 1900 i pinis? Bilong wanem dispela taim nau i kamap taim nogut tru na ol man i mekim ol pasin nogut tru?”—Buk A History of the Modern World—From 1917 to the 1980s, bilong Paul Johnson.
“Planti senis i bin kamap long Yurop, tasol Bikpela Pait na kontrak ol i wokim bihain bilong sindaun gut wantaim na ol i no ken pait, dispela i kamapim bikpela senis tru—i olsem pasin bilong bipo i pinis—ol wok bisnis na sindaun bilong ol man i senis, na bikpela senis i kamap long ol gavman tu. . . . Gutpela pasin bilong bipo i wok gut na kamapim ol gutpela wok, tasol em i lus pinis long taim bilong bikpela pait. Bihain long pait ol manmeri long Yurop i karim bikpela hevi—mani bilong ol i no gat strong moa na ol wok bisnis bilong ol i bagarap. . . . Ol i no stretim yet ol dispela hevi na namba 2 bikpela pait i kirap.”—Buk The World in the Crucible 1914-1919, bilong Bernadotte E. Schmitt na Harold C. Vedeler.
“Namba 2 Pait Bilong Olgeta Hap i pinisim olgeta samting i pasim ol man wantaim. Ol Jeman i larim Hitler i bosim ol na ol i mekim planti pasin nogut tru, em ol man i no bin mekim kain pasin nogut olsem long bipo. Ol i stretim rot na ol i kilim i dai siks o seven milion man meri pikinini long ol banis kalabus nogut. Gengis Kan i bin bagarapim nogut tru na kilim i dai planti man, tasol ol dispela lain bilong Jemani i mekim pasin nogut moa moa yet. Taim pait i go kamap long hap bilong Is, ol Jeman na Rasia i gat tingting long kilim i dai na pinisim sampela lain olgeta, na ol i wok long mekim olsem. . . . Nau yumi lusim pinis dispela taim nogut bilong planti samting i bagarap na pasin bilong ol man i go nogut olgeta, em kain pasin nogut olsem i no bin kamap liklik long tingting bilong ol lain i bin i stap long ol handet handet yia bipo.”—The Gathering Storm, Volyum 1 bilong buk The Second World War, bilong Winston S. Churchill.
“Nau yumi save i gat sampela samting i stret ol man bilong olgeta kain sindaun na lain na skin i ken mekim o kisim; tasol yumi mekim pasin nogut winim bilong bipo long daunim sampela lain, na litimapim kantri bilong yumi yet, na birua long ol man bilong narapela skin. Dispela pasin bilong birua na bel nogut i kirapim ol man long tingim kain kain rot bilong mekim pasin nogut tru long ol narapela man. I olsem ol man i gat tupela kain tingting na tupela kain pasin, em narapela i pait long narapela, na dispela inap kamap long ol wan wan kantri na ol wan wan man.”—Buk Civilization on Trial, bilong Arnold Toynbee.
“Namel long yia 1800 na yia 1900, ol manmeri i wok stret na stap belgut na bilip olsem ol samting bai kamap gutpela. Dispela gutpela pasin i stap inap long Ogas 1914, na nau ol bikpela kantri long Yurop i kamap longlong na ol i kirap kilim i dai nating planti milion gutpela yangpela man bilong dispela taim. Fopela yia na hap bihain, ol i wok long stretim ol hevi Namba Wan Bikpela Pait i bin kamapim na planti man (tasol i no olgeta) ol inap lukim olsem pasin bilong bipo i pinis, na nupela taim i kamap. Ol manmeri bilong dispela nupela taim ol i no save isi long ol narapela man; ol i save les kwik long ol pasin kranki bilong ol. Taim pait i pinis, sampela man i ting nau bai gutpela taim i kamap, tasol long yia 1919 ol i save, i no gat as bilong wetim gutpela taim.”—Tok i go pas long buk 1919—The Year Our World Began, bilong William K. Klingaman.
[Piksa long pes 10]
Ol maunten Alp long Baveria