Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
Ol i No Mekim “Bikpela Wok”
Inap planti yia ol lotu i gat nem Kristen i tok, lo Jisas i givim long ol man i bihainim em long helpim ol man long kamap disaipel, em wanpela “Bikpela Wok.” Nau tasol wanpela lain (Institute for Research in Social Science) long Yunivesiti Bilong Not Karolaina, Amerika, i skelim tingting bilong ol man na i tok, long Amerika wan wan “Kristen” tasol i tingim dispela wok i olsem bikpela wok. Long ol provins long hap bilong Saut, em ol provins planti man i save givim bel long lotu, 52 pesen tasol bilong ol man i tok ol i Kristen, ol i ting i “bikpela samting” long misin i helpim ol man long tanim bel. Long ol narapela provins, 32 pesen tasol i ting olsem.
Long Olgeta Hap Kaikai i Sot
Long olgeta hap i gat sampela gutpela tok long ol man i sot long gutpela kaikai na i gat sampela tok nogut long en. Wanpela nius (Global Child Health News & Review) i tok: Long 1975 inap 42 pesen bilong ol pikinini i no winim yet 5-pela krismas ol i sot long gutpela kaikai. Long 1990 dispela namba i go daun long 34 pesen. Tasol taim yumi skelim olgeta pikinini i sot long gutpela kaikai, namba bilong ol i go antap. Long ol kantri i stap rabis liklik, skin bilong 193 milion pikinini i no winim yet 5-pela krismas, i liklik o liklik tru, na 33 pesen bilong ol dispela pikinini i sot olgeta long gutpela kaikai. Dispela nius i tok, taim pikinini i sot liklik long gutpela kaikai, i no hatwok long bikpela sik i kisim em na kilim em i dai. Tasol pikinini i sot long gutpela kaikai em inap tru long i dai. Na pikinini i sot olgeta long gutpela kaikai bai i hatwok tru long abrusim sik na indai. Nius i tok: Long ol kantri i gat planti wok bisnis long en, skin bilong planti pikinini i no gutpela, long wanem, ol i patpela tumas. Olsem: Long Not Amerika, ol pikinini i kisim strong (olsem 50 pesen) long kaikai i gat bikpela hap gris na dispela i winim inap tupela taim gris ol dokta samting i tok i gutpela long kisim.
Ol i Skelim Pait Long Televisen
Wanpela lain (Center for Media and Public Affairs) i tok, maski planti man i kros long pasin pait i kamap long televisen long Amerika na ol televisen-stesin i tok promis long pasim liklik, insait long tupela yia i go pinis pasin bilong pait na bagarapim man i go bikpela moa long televisen. Dispela lain i bin skelim ol program i kamap nau long 10-pela televisen-stesin wantaim ol program i bin kamap long wankain taim long tupela yia i go pinis, ol i kisim save olsem: Insait long tupela yia long olgeta wan handet wan handet piksa, i gat 41 piksa bilong pait na bagarapim skin bilong man o bagarapim haus samting. Na i gat 67 piksa i save kamapim ol pait nogut nogut tru na man inap kisim bagarap long en, o skin i kisim hap bagarap. Nius TV Guide i tok: ‘Bipo long olgeta wan wan televisen-stesin long olgeta wan wan aua i gat 10-pela piksa bilong pait nogut i save kamap, tasol nau i gat klostu 15.’
Sapos i Gat Smok i Gat Paia
Ol man i save pasin bilong smok i as bilong planti hevi, tasol planti taim ol i no tingim wanpela as—em paia. Wanpela lain long Amerika (National Fire Protection Association) i tok, long Amerika long 1991, pasin bilong smok i as bilong 187,000 paia, na 951 man i bin dai (ol paiaman i dai ol i no insait long dispela namba). Olsem na long 1991, inap 25 pesen bilong ol man i dai taim haus i paia, ol i dai, long wanem, pasin bilong smok i as bilong paia. Dispela i winim namba bilong ol man i dai long ol paia i gat narapela as bilong en. Na long wankain yia 3,381 man i kisim hap bagarap long paia em pasin bilong smok i as bilong en, na pe bilong ol haus samting i paia, i winim 552 milion kina. Ol i kisim save olsem planti taim paia i kamap long sia i gat pilo, o matres, o sitbet samting.
Solwara Blaksi o Solwara “Detsi”
Wanpela nius bilong Rasia (Rossiiskaya Gazeta) i tok, ‘Solwara Blaksi i bagarap tru, winim ol narapela solwara. Klostu olgeta samting long en i dai.’ Nius i tok, inap 30 yia ‘pekpek samting bilong toilet bilong planti kantri long Yurop i go long en, na ol i tromoi bikpela hap marasin nogut long en olsem fosforas, mekuri, DDT, wel, na pipia nogut bilong ol 160 milion man i sindaun long ol nambis bilong en.’ Sori tru, dispela i kamapim bikpela hevi. Long 1960 i go inap 1969 samting ol man bilong painim pis inap kisim 26 kain pis, tasol nau 5-pela kain tasol i stap. Bipo i gat planti dolfin, olsem 1,000,000 i raun long solwara Blaksi, nau i gat 200,000 tasol i stap. Na planti bilong ol dispela dolfin i gat wanpela kain sik ol i kolim swain fiva. Ol i kisim sik, long wanem, pekpek bilong planti pik, em ol pik i stap long ol bikpela banis pik, i go insait long wara Danyub na dispela wara i ran i go long solwara Blaksi.
Mariwana na Tingting i Lus
Nius The Sydney Morning Herald bilong Ostrelia i tok: ‘I no gat narapela lain olsem dispela lain long Sidni i truim wanpela samting em planti man i bin tingting pinis long en. Olsem: Man i bin smok mariwana na lusim, inap longpela taim tingting bilong em i save lus o em i no inap putim gut tingting long wanpela samting.’ Ol i bin skelim dispela samting long wanpela yunivesiti (Macquarie) na tok, tingting i bagarap liklik sapos man i bin smok mariwana inap sotpela taim na em i no smok planti. Tasol sapos em i bin smok planti na inap longpela taim, tingting i bagarap. Na samting nogut i olsem: Sapos tingting i bagarap, ‘ating i no gat rot long stretim.’ Na dispela lain saveman i kisim save olsem, maski ol man i lusim pinis mariwana, ol i gat ‘wankain hevi’ olsem ol man i smok yet. I no olsem tingting bilong ol i lus tasol, nogat; ol i kisim save olsem—ol dispela man i no inap kisim kwik save long wanpela samting na tingting bilong ol i save wokabaut. Na dispela hevi i bikpela moa long ol man i bin mekim nabaut long dispela drak inap 5-pela yia o moa. Ol saveman i tok, taim ol i skelim olgeta samting ol i save, pasin bilong smok mariwana i save senisim wok bilong kru.
Ol Yangpela na Ol Piksa Nogut Long Video
Wanpela lain long Japan (Management and Coordination Agency) i kirap nogut long save olsem, 77 pesen bilong ol yangpela man long haiskul na 24 pesen bilong ol yangpela meri, ol i bin lukim ol piksa nogut i gat pasin sem long video. Na sampela skulmanki i gat 13 o 14 krismas, 25 pesen bilong ol i bin lukim ol dispela kain piksa nogut long video. Dispela ol piksa i mekim wanem long ol dispela yangpela? Nius Mainichi Daily News i tok: ‘Lain i bin skelim dispela samting i tok, ol sumatin i lukim ol dispela video, bel bilong ol i no gat tok long pasin bilong reipim meri o mekim narapela samting nogut long em. Na ol i no pilim hevi bilong meri, em man i bagarapim em.’ Olsem wanem? Papamama bilong ol sumatin i save long dispela samting? Lain bilong skelim dispela samting i tok, inap 12 pesen tasol bilong ol papamama i save o ol i ting pikinini bilong ol i save lukim ol piksa nogut long video.
Mirakel o Liklik Binatang?
Nau tasol wanpela nius (New Scientist) i tok, ‘Wanpela mirakel misin Katolik i ting i bikpela samting, ating em i no wanpela mirakel, em wok bilong wanpela liklik binatang.’ Misin i tok, “mirakel bilong Bolsena” i bin kamap long yia 1263 taim wanpela pater bilong Bohemia i wokim Misa na em i laik kisim bret bilong komyunio. Ol i tok, em yet i ting—tru bret bai senis na kamap bodi bilong Krais olsem misin Katolik i skulim ol man long en. Em i tingting i stap na nau em i kirap nogut tru—wanpela samting olsem blut i kamap long bret! Tasol inap longpela taim ol saientis i ting as bilong dispela narapela kain samting em wanpela kain mosong i save kamapim retpela wara. Long ol ples hat dispela kain mosong i save kamap planti long ol kaikai olsem bret samting. Nau tasol wanpela meri (Johanna Cullen) long Yunivesiti Jos Meson, long Vejinia, Amerika, i bin wokim ol samting olsem i bin stap bipo na em i kamapim wanpela kain binatang o mosong long wanpela bret bilong komyunio. I no longtaim na bret i kamap retpela olsem blut.
Man Inap Kisim Sik AIDS Long Blut?
Olsem wanem? Man inap kisim sik AIDS long pasin bilong kisim blut long haus sik o long ol samting ol i wokim long blut? Wanpela nius bilong Johanisbek (The Star) i tok, kirap long taim ol i save long sik AIDS i kam inap long nau, long olgeta hap 600,000 man (em 15 pesen) i bin kisim dispela sik long pasin bilong kisim blut long haus sik o long wanpela samting ol i wokim long blut. Inap long nau ol dokta samting i mas lusim bikpela hap taim long glasim blut bilong save, binatang jem bilong sik AIDS i stap long blut o nogat, na ol i mas tromoi bikpela hap mani long mekim olsem. Sampela man i ting ol i mas glasim blut inap 7-pela taim. Tasol sori tru, ol kantri i stap rabis liklik i no gat mani o man i gat save long mekim olsem. Na maski sampela kantri i gat mani na ol i save glasim blut, ol inap popaia. Wanpela man (Paul Strengers) em i bos bilong lain bilong bungim blut long Holan, em i tok: ‘Mipela i no inap tok, binatang jem bilong sik AIDS o sik hepataitas i no stap long blut.’
Wan Wan Taim Em i Kam
Long Mas 1993 ol saveman bilong glasim ol sta samting long Ostrelia na Frans i bin lukim wanpela bikpela sta i gat tel, na long Janueri 1994 lain International Astronomical Union i givim nem Meknot-Rasel long en. Tasol ating 1,400 yia i go pinis ol saveman bilong glasim ol sta samting long Saina ol i bin save long dispela sta! Nius New Scientist i kamapim tingting bilong wanpela saveman bilong glasim ol sta. Em i tok, dispela sta i narapela kain—inap 1,419 yia em i save wokabaut raunim san. Tasol sampela olpela buk bilong bipo i tok, ol saveman bilong glasim ol sta long Saina i bin lukim wanpela “sta” i save wokabaut, na ating em dispela sta tasol nau ol saveman i lukim. Ol saveman Saina bilong bipo i raitim tok olsem, ol i bin lukim dispela sta long namba 3 yia long wanpela kain taim ol i save kolim Kin Ti, em long namba 2 mun ol i kolim Wu Wu—em Epril 4, long yia 574. Dispela sta bai kam bek long lain sta em graun bilong yumi i stap insait long en long yia 3412 samting.