Ol Samting Ol Bikpela Lain Olsem Raskol Ol i Save Mekim Long Yu
WANPELA MAN LONG JAPAN I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
Bikman bilong wanpela lain Mafia i sutim wanpela samting i go insait long pinga bilong nupela man i laik insait long lain Mafia. Liklik blut i kamap na i pundaun long piksa bilong wanpela “santu.” Bihain paia i kukim piksa. Bikman i tokim yangpela man olsem: ‘Sapos yu kamapim wanpela tok o pasin hait bilong dispela lain, yu bai bagarap olsem dispela santu.’
LO bilong pasim maus—long tok Itali, ol i tok omertà. Inap planti yia dispela lo i mekim na ol bikpela lain olsem raskol ol inap wok hait. Tasol long nau, ol nius long planti hap i stori long ol dispela lain, long wanem, sampela raskol i lusim lain na ol i kamapim rong bilong ol. Wanpela man i gat biknem na ol i bin kamapim em, em Giulio Andreotti. Inap 7-pela taim em i bin mekim wok praim-minista long Itali, tasol nau em i kot, long wanem, em i bin mekim sampela wok wantaim lain Mafia.
Long olgeta hap i gat ol bikpela lain raskol i stap, na wok nogut bilong ol i insait long kain kain samting: long Itali na long Yunaitet Stets lain Mafia i stap, narapela nem bilong en—Cosa Nostra; long Saut Amerika i gat ol lain i maketim ol drak nogut; long Saina i gat ol Traiad; long Japan i gat ol lain yakuza. Pasin nogut tru bilong ol i save mekim sampela samting long yumi olgeta, na pe bilong ol samting i go bikpela.
Sampela i tok, long Yunaitet Stets, 5-pela famili bilong lain Mafia i bosim biktaun Nu Yok. Ol i kisim planti bilion dola long rot bilong pilai laki, pamuk, maketim ol drak, giaman na pulim bikpela mani long ol man, mekim pretim ol man na tok long bagarapim bisnis bilong ol sapos ol i no givim mani long ol, na ol i wok bisnis long givim mani long man olsem dinau na singaut long bikpela winmani. Na sampela i tok, ol dispela famili Mafia ol i bosim ol leba-yunion, wok bisnis long bungim pipia, wok bisnis long ol trak, wok konstraksen, wok bisnis long kisim kaikai i go i kam, na bisnis bilong wokim laplap. Ol i gat strong long bosim ol leba-yunion, olsem na taim hevi i kamap long ol leba-yunion, ol inap stretim o ol inap mekim sampela samting na ol man i no inap wok. Olsem: Long wanpela hap em ol man i wokim haus long en, buldosa i bagarap; narapela de brek bilong wanpela masin i no wok; ol ensinia i kam long ples wok, tasol ol i stap nating—ol dispela hevi na sampela moa i wok long kamap i go inap long taim bos bilong dispela wok konstraksen em i orait long ol samting lain Mafia i laik em i mas mekim, olsem givim grismani long ol o givim ol wok kontrak long ol. Nius Time i tok, “sapos Mafia i kisim grismani, ol bisnisman bai kisim hariap ol samting ol i laik kisim, na ol wokman bilong ol bai wok gut wantaim ol, na ol inap kisim sampela wokman ol i orait long wok na kisim liklik pe.”
Long Kalombia 2-pela bos bilong ol lain i maketim ol drak, ol i resis long wok bisnis bilong ol. Ol i resis i go inap long taim ol i sutim long gan na kilim i dai Pablo Escobar long 1993, em bos bilong lain bilong Medelin. Bihain, lain bilong Kali i bosim olgeta wok bisnis bilong maketim drak koken long olgeta hap. Long Yunaitet Stets dispela lain i bin kisim 7 bilion dola long 1994, olsem na ating i no gat narapela bikpela lain olsem raskol i winim dispela lain na kisim bikpela mani olsem. Tasol hevi i painim dispela lain long 1995 taim polis i holim nambawan bos bilong ol, em José Santacruz Londoño. Tasol maski polis i holim bos bilong wanpela lain olsem, narapela i redi long kisim wok bos bilong em.
Taim pasin birua bilong ol kantri Komyunis i pinis, lain Mafia bilong Rasia i wok long go nabaut long ol narapela hap. Olsem na nius Newsweek i kamapim tok bilong wanpela man i wok long beng, em i tok, “olgeta bisnis long Rasia i mas wok wantaim mafia.” Long Braiton Bis, Nu Yok, Mafia bilong Rasia i kisim bikpela winmani long pasin giaman bilong ol long wok bisnis olsem long bensin samting. Ol papa bilong ka na gavman i karim hevi long dispela, long wanem, ol papa bilong ka i mas tromoi bikpela mani moa long baim bensin na gavman i no save kisim takis long en. Na long Isten Yurop, ol dispela lain raskol bilong Rasia i save mekim wok bisnis long ol pamukmeri. Ol i mekim planti rong na polis i no holim ol. Husat i gat strong long pait long ol dispela lain em ol i karim gan, na sampela bilong ol bipo ol i hapman bilong resis o soldia insait long pait bilong Afganistan? I no gat tru.
Wankain samting i save kamap long hap bilong Is. Long Japan, ol man i insait long piksa wokabaut o televisen samting ol inap kisim kain kain hevi sapos ol i no daun long yakuza bilong ples na givim mani long ol. Na lain yakuza i save mekim pretim ol bos bilong ples dring na ol pamukmeri tu; ol i tok ol bai bagarapim bisnis bilong ol sapos ol i no givim mani long ol. Na tu, yakuza i gat ol kampani bilong en yet na dispela i opim rot bilong ol i ken giaman na pulim mani long ol bikpela kampani long Japan. Na ol i wok wantaim ol lain raskol long ol narapela kantri.
Ol bikpela lain raskol, em ol i gat hetkota bilong ol long Hong Kong na Taiwan, ol tu i kirap na mekim wok long olgeta hap bilong graun. Ol man i save long nem Traiad, tasol ol i no save tumas long pasin bilong ol. Lain Traiad i bin kirap long yia 1600 samting, taim ol bruder Saina i bung wantaim na pait long ol Mansuria, em ol i kam na kisim Saina. Traiad i gat planti tausen tausen memba, tasol long Hong Kong i hatwok long polis i save long husat tru i bin mekim pasin raskol, long wanem, Traiad i save makim ol narapela narapela lain long mekim wok nogut bilong ol. Traiad i save maketim drak heroin na ol i kisim planti bilion dola long en. Na pasin bilong ol i mekim na Hong Kong em ples bilong kamapim ol kredit-kat giaman.
Long buk bilong em (The New Ethnic Mobs), William Kleinknecht i stori long ol pasin raskol long Yunaitet Stets olsem: ‘Long ol bikpela lain olsem raskol, i no gat wanpela lain raskol bilong narapela skin o lain i wok long kamap strong olsem ol lain raskol bilong Saina. Kwiktaim ol i wok long kamap strong long ol biktaun bilong kantri. I gat wanpela lain tasol i winim ol, em lain Mafia long Nu Yok.’
Wanpela bikman bilong U.S. Justice Department, em i stori long narapela kain samting i save kamap long Hong Kong na i tambu long mekim. Em i tok: “Pasin bilong kalapim lo na bringim ol man i kam insait long kantri, em wanpela wok bilong ol bikpela lain olsem raskol.” Sampela man bilong gavman i tok, long olgeta yia inap 100,000 man bilong Saina i save kam long Yunaitet Stets na ol i no kisim orait long gavman. Man i kalapim lo bilong em i ken kamap long narapela kantri, em i mas givim olsem 15,000 dola long lain raskol i bosim dispela wok, na bikpela hap bilong dispela mani em i bekim taim em i kamap pinis long nupela kantri. Olsem na planti man olsem, ol i no kisim ol samting ol i laik kisim—ol i kisim bikpela hevi—ol i mas wok leba planti aua na kisim liklik pe o ol i mas wok long ol haus pamuk.
Ating yu pilim olsem ol bikpela lain olsem raskol ol i no save mekim wanpela samting long yu, long wanem, yu no insait long wanpela pasin raskol, a? Tasol olsem wanem? Dispela tingting i stret? Planti man long sampela kantri ol i mekim nabaut long ol drak, na ol i mekim pasin raskol inap long ol i ken baim ol drak i kam long Saut Amerika. Na ol bikpela lain olsem raskol, ol i stretim rot na ol kampani ol yet i bosim, ol i kisim ol wok kontrak bilong givim paua, ges, na wara samting long ol man; em nau, yumi ol man nating, yumi mas tromoi bikpela mani moa bilong baim ol dispela samting. Wanpela lain (The President’s Commission on Organized Crime) i tok, long Yunaitet Stets “ol bikpela lain olsem raskol, ol i save paulim pe bilong ol samting long rot bilong stil, giaman na pulim mani, grismani, makim pe ol kampani i mas putim long kago bilong ol, na pasim ol kampani long wokim bisnis wantaim ol narapela kampani, olsem na ol man i mas baim ol samting long wanpela o tupela kampani tasol.” Olsem na ol man i baim ol samting, “i olsem ol i givim hap pe olsem takis” long lain Mafia. Em nau, i no gat wanpela man em inap abrusim ol samting pasin raskol i save mekim long yumi. Yumi olgeta i lusim sampela mani long dispela pasin nogut bilong ol.
Tasol bilong wanem long nau ol bikpela lain olsem raskol ol i stap strong?
[Blok long pes 5]
Lain Mafia i Kamap Olsem Wanem
Wanpela buk (The New Encyclopædia Britannica) i tok: “Long yia 1400 samting, lain Mafia i kamap long Sisili na ating em i kirap long dispela kantri olsem wanpela lain i wok hait bilong daunim wok bos bilong ol narapela kantri olsem ol Serasen, Noman, na Spen—em ol i bin kam long dispela ailan na pait wantaim ol asples na daunim ol. Planti liklik ami, o mafie, i as bilong lain Mafia em ol papa bilong bikpela hap graun samting ol i bin baim bilong lukautim haus na graun bilong ol long taim ol i no stap. Inap planti handet yia pasin raskol i bin stap long planti hap bilong Sisili, olsem na nogut ol stilman i kam na kisim ol samting bilong ol. Long yia 1700 i go inap yia 1800 samting, sampela man nogut long ol dispela liklik ami ol i bin kamapim wanpela lain bilong ol yet. Ol i kisim bikpela strong na birua long ol papa bilong graun na ol yet i kirap na bosim planti hap graun. Ol papa bilong graun i mas givim mani long ol sapos ol i laik bai dispela lain i lukautim ol bikpela gaden bilong ol na ol gaden i no bagarap.” Pasin bilong ol long mekim pretim ol man na tok long bagarapim samting bilong ol sapos ol i no givim mani long ol, em i kamap wanpela bikpela wok bilong ol. Ol i kisim pasin nogut bilong ol i go long Yunaitet Stets, na ol i insait long pilai laki, givim mani long man olsem dinau na singaut long bikpela winmani, maketim ol drak, na wok bisnis long pamuk.