Bilong Wanem Ol Bikpela Lain Olsem Raskol Ol i Kamap Strong?
AL CAPONE, em wanpela raskol nogut long taim gavman bilong Yunaitet Stets i tambuim dring long 1920 i go inap 1933. Capone i tok, em i wanpela bisnisman tasol i wokim samting ol man i laik baim. Wanpela loya bilong bikpela lain raskol bilong yakuza long Japan, em i tok: “Yumi save pinis—planti man i gat bikpela laik long pamuk, kisim drak, na pilai laki.” Dispela laik bilong ol i save helpim wok bilong ol bikpela lain olsem raskol. I no gat wanpela man i laik kisim nogut long han bilong raskol, tasol sampela man i orait long kisim helpim long ol bikpela lain raskol.
Olsem: Long planti kantri wanpela rot ol raskol i kisim mani long en, em long mekim pretim ol man na tok long bagarapim bisnis bilong ol sapos ol i no givim bikpela mani long ol. Sampela taim ol i mekim olsem long ol papa bilong stua em ol i bihainim pasin i stret, tasol planti taim ol i mekim long ol man i mekim hait ol wok nogut bilong ol. Papa bilong wanpela haus bilong pilai laki long Sinyuku, Tokyo, em i mekim hait wok bisnis bilong em. Ol man i ting liklik haus kaikai bilong em, em i haus kaikai nating i gat ol pilai bilong video tasol. Papa bilong haus i tok: “Ol i bin sutim long naip wanpela wokman na stilim 2 milion yen (20,000 dola). Tasol mipela i no singautim polis.” Bilong wanem ol i no mekim olsem? Em i tok: “Bisnis bilong mipela long pilai laki i tambu, olsem na mipela i no laik polis i kam. Taim mipela i gat hevi long wanpela man i kam bilong pilai laki, mipela save singautim yakuza.” Dispela papa bilong haus bilong pilai laki gavman i tambuim, em i save givim 4,000 dola long olgeta mun long lain yakuza, em liklik mani sapos yumi skelim wantaim winmani em i save kisim—inap 300,000 dola long olgeta mun. Dispela mani i save kam we? Long ol man i amamas long pilai laki gavman i tambuim.
Na i wankain long ol bisnis i save bihainim pasin i stret na ol i no laik kisim hevi. Wanpela lain loya long Nu Yok i tok, wanpela man i wok bisnis long penim ol haus samting na em i save kisim 15 milion dola long olgeta yia, em i bin kisim 3.8 milion dola winmani, long wanem, em i bin givim grismani long ol raskol. Em i mekim olsem na ol raskol i larim em i kisim ol wokman i orait long wok na kisim liklik pe, na em i abrusim hevi wantaim leba-yunion em lain raskol i save bosim. Long Japan, long wanpela taim ol wok bisnis i kamap gutpela, ol bikpela man bilong bisnis i bin tromoi bikpela mani long baim ol haus samting. Ol i rausim ol olpela haus na stua inap long ol i ken wokim ol haus i gat bikpela pe. Taim ol man i no laik lusim haus o salim graun bilong ol, ol bisnisman i bin singautim jiageya, em sampela kampani bilong lain yakuza, bilong rausim ol.
Long 1980 samting, lain yakuza i kisim save olsem i no hatwok long dinau long mani na long kisim winmani, olsem na ol i kamapim sampela kampani bilong baim ol haus na graun na sea. Ol beng na wok bisnis i putim bikpela mani bilong helpim ol dispela kampani, long wanem, ol i ting ol bai kisim winmani. Tasol bihain bikpela hevi bilong mani i kamap na ol beng i hatwok tru long kisim bek mani bilong ol. Nius Newsweek i kamapim tok bilong wanpela man em bipo em i wok olsem polis, na em i stori long dispela bikpela hevi bilong mani long Japan olsem: “As tru na polis i no inap stretim hariap dispela hevi long ol dinau, em bikpela hap bilong dispela mani i bin go bilong helpim ol kampani ol bikpela lain olsem raskol i bosim.”
Tru tumas, wok bilong ol bikpela lain olsem raskol i kamap strong long ol samting i no stret ol man i amamas long mekim, maski ol i mas mekim wanem bilong kisim dispela amamas. Pasin bilong tingting tumas long amamas, maritpasin, na mani, em i opim rot bilong maketim ol drak, wok bisnis long pamuk, pilai laki, na givim dinau long ol man na singaut long bikpela winmani. Man i insait long ol dispela kain samting em i save helpim gut wok bisnis bilong lain raskol long kisim bikpela mani. Tru tumas, ol bikpela lain olsem raskol i save givim long ol man ol samting ol i strong long kisim bilong inapim olgeta laik nogut bilong skin!
Famili Giaman
Ol pasin gavman i tambuim, i no dispela tasol i mekim na ol bikpela lain olsem raskol ol i kamap strong, nogat. Bos bilong wanpela bikpela lain bilong yakuza long Japan em i dai pinis, em i bin strong long tok olsem, em i kisim ol raskolman na lukautim ol na dispela i save pasim rot bilong ol long mekim pasin nogut. Em i tok em i bin stap olsem papa bilong ol raskolman insait long dispela lain. Klostu olgeta lain raskol, maski ol i bilong wanem wanem kantri, ol i kamap strong long dispela kain tingting olsem ol i wanpela famili.
Tingim Chi Suna bilong Hong Kong. Em i bin go bikpela long wanpela famili i stap rabis. Maski em i mekim liklik popaia, planti taim papa i paitim em nogut tru. Yangpela Chi Sun i kamap bikhet na taim em i gat 12-pela krismas em i insait long dispela lain i gat nem—lain Traiad. Insait long dispela lain raskol em i pilim olsem ol man i laikim em. Em i no pret long pait wantaim gan samting, olsem na em i kisim namba insait long lain na em i bosim sampela man. Bihain, taim em i gat 17 krismas tasol, em i kalabus.
Planti man olsem Chi Sun, ol i insait long ol lain raskol bilong kisim ol samting ol i no bin kisim long famili tru bilong ol. Ol raskolman i tok, ol i save tingim narapela narapela insait long lain, tasol planti taim ol yangpela i bel hevi taim ol i kisim save olsem, olgeta memba i tingim ol yet tasol.
Ensel Bilong Lait
Long 1992, wanpela nupela lo bilong daunim ol lain raskol i makim nambawan bikpela lain raskol long Japan olsem wanpela lain nogut tru bilong bagarapim man. Tasol wanpela gopas bilong en i tok, ol yet i ting ol i ‘man i mekim gutpela pasin;’ ol i wok long daunim pasin nogut. Taim bikpela guria i kamap long Kobe long 1995, dispela lain raskol i bin wok long givim kaikai na wara na ol narapela samting long ol man klostu. Nius Asahi Evening News i tok: “Dispela gutpela pasin bilong lain yakuza bai strongim nem bilong ol long Japan olsem ol raskolman i gat biknem.”
Planti taim ol bos bilong ol bikpela lain raskol ol i mekim olsem ol i gutpela man. Long nius Newsweek, Ana Carrigan i tok: Pablo Escobar, em bos bilong lain Medelin bilong maketim ol drak, tasol long ol rabisman long biktaun Medelin, Kalombia, em i ‘narapela kain man—olsem hap Mesaia, hap Robin Hood, hap waspapa, na bos.’ Em i bin wokim ol ples pilai bilong ol pikinini i ken raun long su i gat wil, na em i wokim ol gutpela haus bilong ol rabisman, na em i givim wok mani long ol pikinini i save slip long ol rot nabaut. Long ai bilong ol man i bin kisim samting long em, Pablo Escobar, em i wanpela man i gat nem.
I olsem ol raskol i stap gutpela long lain bilong ol, tasol ol i wokman bilong nambawan raskol bilong olgeta hap. Baibel i kamapim klia husat dispela man: “Satan yet i save senisim pasin bilong en na kamap olsem ensel bilong lait. Olsem na sapos ol wokman bilong Satan tu i senisim pasin bilong ol na i mekim olsem ol wokman bilong stretpela pasin, yumi no ken kirap nogut long dispela. Bihain ol bai i kisim pe inap tru long dispela ol pasin ol i bin mekim.” (2 Korin 11:14, 15) Long nau, planti man i no bilip olsem Satan i stap tru. Wanpela man bilong Frans bilong raitim ol stori long yia 1840 samting, em i tok: “Nambawan trik bilong Satan em long traim kirapim yu long bilip olsem em i no stap tru.” Em i no stap ples klia, tasol em i wok long bosim ol samting long ol bikpela lain raskol na ol narapela samting bilong dispela graun. Baibel i tok: “Dispela graun olgeta em i stap aninit long strong bilong Satan.” Jisas i stori long Satan olsem: “Bipo yet em i stap man bilong kilim ol man i dai. . . . Em i man bilong tok giaman, na em i papa tru bilong pasin bilong tok giaman.”—1 Jon 5:19; Jon 8:44.
Ol tok profet bilong Baibel i kamapim klia olsem, kirap long 1914 i kam inap nau Satan i bin wok strong moa. Kirap long dispela yia em i bin bungim bikpela lain bilong em long pait long lain bilong God. Em i wok long paulim tru ol man. Em i nambawan as na pasin raskol na ol lain raskol i kamap strong long nau.—KTH 12:9-12.
Olsem wanem? As bilong ol bikpela lain raskol, em bai pinis? Wanpela taim bai kamap na ol man inap amamas long stap bel isi na stap gut? Olsem wanem? Yu inap lusim bikpela oganaisesen nogut em Satan i bin kamapim long graun long nau?
[Futnot]
a Mipela i senisim sampela nem, nogut ol dispela man i kisim hevi.
[Blok long pes 7]
Rot Bilong Lukautim Famili Bilong Yu
SAPOS famili i no pren gut na stap wanbel, ol yangpela i stap olsem abus tru bilong ol lain raskol. Long Yunaitet Stets, planti yangpela em ol i raun wantaim ol narapela raskol na kilim i dai man, ol i kam long famili i no gat planti samting o long famili i bruk. Wanpela bikman bilong wanpela ples em ol yangpela i wetim kot long Not Karolaina, em i tok: “Ol i rabis, olsem na i no hatwok long ol i pas gut wantaim bos na lain bilong em, na ol i pilim olsem ol i wanbel wantaim wanpela oganaisesen, em namba wan taim ol i bin pilim olsem.”
Na long hap bilong Is, wanpela yangpela yakuza i orait long lukautim bos bilong em, maski em inap kisim bagarap long dispela, em i tok: “Olgeta taim mi bin stap wanpis long haus. Maski mipela i wanpela famili, mi pilim olsem mipela i no inap toktok gut wantaim. . . . Tasol nau mi inap toktok gut wantaim wanlain bilong mi.” Yes, ol yangpela i stap wanpis, ol i amamas long ol memba bilong wanpela lain raskol, long wanem, pasin ol i mekim i save pulim ol i go insait long wanpela lain i olsem famili.
Long Okinawa, gopas bilong wanpela lain raskolmeri em ol i raun long motabaik, em i tok: “Ol yakuza i save tingim tru mipela. Ating dispela i olsem trik bilong ol bilong pulim mipela, tasol yu mas save, i no gat wanpela taim wanpela man i bin mekim pasin isi long mipela, olsem na bel bilong mipela i pilim tru pasin bilong ol.” Bos bilong wanpela ples bilong lukautim ol bikhetmeri em i truim dispela tok, na em i tok, ol raskol “i save tru long rot bilong grisim ol meri.” Taim ol yangpela meri i pilim olsem ol i stap wanpis na ol i telefon long ol, maski em biknait, wantu ol raskol i go lukim ol na harim tok bilong ol—ol i no save grisim ol long slip wantaim ol, nogat.
Tasol dispela pasin bilong ol olsem ol i tingim gut narapela, em i pinis taim ol i kisim tru ol yangpela. Taim ol yangpela i kalabus pinis insait long lain bilong ol, em nau, ol i mekim nogut long ol—ol meri i mas kamap pamukmeri bilong kisim mani, na ol yangpela man i mas mekim pasin raskol.
Yu Ken Lukautim Famili Olsem Wanem?
Baibel i tok: “Yupela papa, yupela i no ken mekim ol pikinini bilong yupela i kros, nogut ol i pilim olsem ol i no inap mekim wanpela gutpela wok.” (Kolosi 3:21) Dispela tok i no kirapim papamama long ol i no ken stretim pikinini bilong ol, nogat. Baibel i tok: “Pikinini i bihainim laik bilong em yet oltaim, orait em bai i mekim mama bilong en i sem.” (Sindaun 29:15) Baibel i kirapim ol papa—ol mama tu—long ol i no ken putim ol lo i strong tumas na ol pikinini i no inap bihainim, na ol i mas harim tok bilong ol pikinini, na toktok gut wantaim ol. Em nau, dispela bai kirapim ol pikinini long kamapim hevi bilong ol long papamama.
Toktok gut wantaim, i no dispela tasol em inap helpim ol pikinini—papamama i mas putim sampela lo long ol tu. Papa i ken painim we gutpela tingting bilong soim rot long ol pikinini? Baibel i tok: “Yupela papa, yupela i no ken bagarapim tingting bilong ol pikinini bilong yupela na mekim ol i belhat long yupela. Nogat. Yupela i mas mekim gutpela pasin long ai bilong Bikpela, na stretim gut ol pikinini bilong yupela na skulim ol long tok bilong Bikpela.” (Efesus 6:4) Yu mas lusim hap taim na stori wantaim ol pikinini long Baibel long rot bilong famili-stadi. Na wok long putim pasin bilong pret long Jehova i go long bel bilong ol pikinini bambai ol i bihainim tok bilong Jehova long olgeta taim na dispela bai helpim ol.—Aisaia 48:17.