We Stap Kantri i No Gat Pasin Raskol?
Inap planti yia ol man long Mosko i no bin lukim wanpela bikpela bung bilong planim man olsem dispela bung. Planti tausen manmeri i sanap arere long ol rot bilong soim olsem ol i bin laikim dispela yangpela man Rasia i bin i dai long Mas 1, 1995. Wanpela kilman i bin sutim long gan Vladislav Listyev klostu long haus bilong em. Long 1994, dispela yangpela man i bin kisim nem olsem nambawan niusman bilong yia, na planti man i bin amamas long lukim ol program bilong em long televisen.
KLOSTU tripela wik bihain, planti planti manmeri long Tokyo i hariap i go long hap bilong wetim tren. Em long moningtaim bilong Mas 20. Nau ges i gat gip nogut long en i kamap long ples tren. Bagarap i painim planti man na sampela man i dai.
Bihain, long Epril 19, stori bilong wanpela bikpela hevi long biktaun Oklahoma i kamap long televisen long olgeta hap. Ol man i kirap nogut long lukim lain i gat wok long painim ol man, ol i rausim bodi bilong ol man i dai pinis insait long wanpela haus bilong gavman na bodi bilong ol i bagarap nogut tru. Bom bilong ol paitman i bin pairap na bagarapim haus olgeta—inap 168 man i dai.
Klostu long pinis bilong mun Jun, wankain samting i bin kamap klostu long Dahran, Saudi Arebia. Inap 19 man bilong Yunaitet Stets i dai na 400 i kisim bagarap.
Dispela fopela bikpela hevi i kamapim klia olsem, pasin raskol wantaim pasin bilong mekim pretim ol man na bagarapim ol man nabaut i go bikpela. Na ol fopela wan wan hevi i soim yumi olsem, yumi olgeta inap kisim bagarap long han bilong raskol. Maski yumi stap long haus, ples wok, wokabaut long rot, pasin raskol inap bagarapim yumi. Wanpela lain i bin givim askim long ol man long Briten, na klostu 75 pesen bilong ol i tok, long nau pasin raskol inap painim ol, long 10-pela yia i go pinis nogat. Ating long ples bilong yu tu wankain hevi inap painim yu, a?
Ol man i save bihainim gut lo bilong gavman, ol i gat laik tru long wanpela gavman i ken kamap na pinisim tru pasin raskol. Tru, taim yumi skelim pasin raskol long wanpela kantri wantaim narapela kantri, i olsem sampela gavman i gat strong long daunim pasin raskol, winim ol narapela kantri, tasol taim yumi skelim gut dispela samting, yumi ken save olsem olgeta gavman bilong graun ol i hatwok tru long daunim pasin raskol. Tasol yumi no bihainim tingting kranki sapos yumi bilip olsem klostu nau wanpela gavman bai pinisim pasin raskol. Tasol wanem gavman bai mekim olsem? Em bai mekim long wanem taim?
[Blok/Mep long pes 4, 5]
PASIN RASKOL I PULAP LONG OLGETA HAP
YUROP: Wanpela buk Itali (“Taim Rot i Op na Ol Stilman”) i tok, insait long liklik taim tasol, pasin stil long Itali “i go bikpela moa, bipo ol man i ting dispela kain pasin i no inap go bikpela olsem.” Long Yukren long olgeta 100,000 100,000 man, i gat 490 pasin raskol i bin kamap long 1985 na 922 pasin raskol long 1992. Dispela pasin i wok long go bikpela moa. Em nau, yumi no kirap nogut long tok bilong wanpela nius Rasia (“Tok Pait na Samting Tru”) i tok: ‘Yumi driman long i stap na abrusim dispela taim bilong pret. Yumi pret long kalap long tren, nogut ol man i raun na bagarapim ol samting bilong en, o tren i lusim rot o bam wantaim narapela tren o bagarap; yumi pret long kalap long balus. Planti taim ol i stilim balus, o balus i pundaun na bagarap; yumi pret long wokabaut long rot, nogut ol lain bilong pait i kilim yumi, o raskol i stilim samting bilong yumi, reipim yumi, paitim yumi, kilim i dai yumi; yumi pret long raun long ka, nogut ol man i kukim ka, stilim, o putim bom na ka i bagarap; yumi pret long go insait long ol bikpela haus, haus kaikai, stua, nogut bagarap i painim yumi.’ Nius HVG bilong Hangari i tok wanpela biktaun bilong Hangari i olsem ‘hetkota bilong Mafia,’ long wanem, insait long 3-pela yia i go pinis, ‘olgeta kain kain nupela pasin raskol i bin kirap long dispela biktaun. Planti man moa i wok long pret, long wanem, ol i luksave olsem polis i no inap daunim lain Mafia.’
AFRIKA: Nius Daily Times bilong Naijiria i tok long wanpela kantri long Wes Afrika. Ol sumatin bilong ‘ol bikpela skul bilong lainim ol man long ol bikpela save, ol i pret nogut tru. Sampela lain i wok hait i pretim ol. Dispela i mekim na ol sumatin i no inap skul gut.’ Nius i tok moa: ‘Dispela hevi i go bikpela moa—sampela i dai na ol i stilim samting bilong sampela.’ Nius The Star bilong Saut Afrika i stori long narapela kantri bilong Afrika olsem: ‘I gat tupela kain pasin birua: kros pait namel long ol lain bilong ples, na pasin raskol. Namba wan pasin i wok long pinis, na namba tu pasin i go bikpela moa.’
OL AILAN BILONG SAUT PASIFIK: Lain The Institute of Criminology long Ostrelia i tok, pe bilong pasin raskol long Ostrelia long olgeta yia em 27 bilion dola—em 1,600 dola bilong olgeta wan wan man meri pikinini long Ostrelia.” Em “i olsem 7.2 pesen bilong mani Ostrelia i save kisim long olgeta kaikai na kago kantri i wokim.”
NOT NA SENTRAL NA SAUT AMERIKA: Nius The Globe and Mail bilong Kanada i tok, insait long 12-pela yia, pait na bagarapim ol man i go bikpela moa long Kanada. “Insait long 10-pela yia i go pinis dispela kain pasin nogut i go antap olsem 50 pesen.” Na nius El Tiempo bilong Kalombia i tok, insait long wanpela yia long Kalombia, sampela lain i bin stilim 1,714 man. “Dispela namba i antap tru inap 50 pesen long ol narapela kantri.” Na dipatmen bilong bosim ol lo na kot long Meksiko i tok, insait long wanpela yia pasin bilong reipim meri i bin kamap long olgeta 4-pela 4-pela aua long nambawan biktaun bilong en. Wanpela meri bilong dipatmen i tok, pasin bilong planti man long nau i kamapim klia olsem ol i ting laip bilong man i samting nating, na em i tok: “Yumi stap long wanpela taim ol man i save mekim wok long wanpela samting na bihain ol i tromoi nating.”
OLGETA HAP: Buk The United Nations and Crime Prevention i tok, “kirap long 1970 i kam inap 1989, isi isi pasin raskol i go bikpela moa long olgeta hap. Long 1975 inap 330 milion pasin raskol i bin kamap, na long 1980 dispela namba i go antap long klostu 400 milion, na long 1990 ol i ting namba i go bikpela moa inap 500 milion.”
[Piksa Kredit Lain]
Mep na Graun: Mountain High Maps® Copyright © 1995 Digital Wisdom, Inc.
[Piksa Kredit Lain long pes 3]
Graun long pes 3, 6, na 9: NASA photo