Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g98 8/8 p. 5-7
  • Yumi Mas Tingim Ol Samting i Bin Kamap Bipo?

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Yumi Mas Tingim Ol Samting i Bin Kamap Bipo?
  • Kirap!—1998
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Ol Inap Lusim Tingting?
  • Ol Man i Laik Rausim Long Tingting
  • Ol i No Save Lusim Tingting
  • Bilong Wanem Ol i Tingim?
  • Lusim Rong na No Ken Tingim Moa—Ol Inap Mekim Olsem?
    Kirap!—1998
  • Ol Samting Nogut—Wanem Rot Bilong God Long Stretim?
    Kirap!—1998
  • Olsem Wanem Yu Ken Tingim Ol Samting?
    Kirap!—1993
  • Ol Witnes Bilong Jehova na Pasin Birua Bilong Ol Natsi—Baibel i Tok Wanem?
    Sampela Moa Topik
Lukim Moa
Kirap!—1998
g98 8/8 p. 5-7

Yumi Mas Tingim Ol Samting i Bin Kamap Bipo?

“OLSEM WANEM? Ol Juda inap lusim tingting long ol pasin nogut tru ol Natsi i bin mekim bilong bagarapim planti milion manmeri?” Presiden bilong wanpela lain (Mexican American Cultural Center) long San Antonio, Teksas, em Virgil Elizondo, em i bin kamapim dispela askim. Dispela i helpim yumi long save, ol pasin nogut tru bilong bagarapim man i bin kamap long taim bilong yumi inap pas strong yet long tingting bilong ol man. Pasin bilong kilim i dai ol Amenia na pinisim dispela lain olgeta (1915-1923), na pasin bilong kilim i dai planti man wantaim olsem em i bin kamap long Kambodia (1975-1979), ol tu i insait long ol dispela samting nogut long taim bilong yumi. Tasol i gat planti ol narapela samting nogut i save kamap.

Ol bikman bilong lotu na wok politik ol i laik ol manmeri i bin kisim nogut na ol birua bilong ol i sekan, olsem na sampela taim ol i bin askim ol manmeri long lusim tingting long ol pasin nogut i bin painim ol. Kain samting olsem i bin kamap bipo long Atens, Grik, long yia 403 B.C.E. Long dispela taim ol manmeri bilong Atens i lukim hatpela gavman (Thirty Tyrants) i pinis, em wanpela strongpela gavman i bin pinisim klostu olgeta birua bilong en. Nupela gavman i laik kirapim gen pasin sekan namel long ol manmeri, olsem na ol i putim lo olsem ol bai lusim rong bilong ol man i bin helpim hatpela gavman bilong bipo. (Dispela tok “lusim rong” em i kamap long wanpela tok Grik, insait bilong en i olsem “lus olgeta” o “lusim tingting.”)

Ol Inap Lusim Tingting?

Tru, i no hatwok tumas long putim lo long lusim tingting long ol pasin nogut tru i bin painim ol man i no gat asua. Ol bikman inap putim kain lo olsem bilong helpim wok politik bilong ol yet, na dispela i bin kamap long kantri Grik long bipo na long sampela kantri bilong Yurop taim Namba Tu Pait i pinis. Olsem: Nius La Repubblica i tok, long Itali long 1946, ol i putim lo olsem ol bai lusim rong bilong 200,000 asples em ol i ‘gat asua, long wanem, ol i insait long sampela pasin nogut bilong gavman Fasis.’

Tasol ol samting ol gavman o oganaisesen i pasim tok long mekim, ating ol i narapela kain long tingting bilong ol wan wan man bilong ples. Long rot bilong lo ol i no inap subim ol wan wan man bilong kantri long lusim tingting long ol hevi i painim ol bipo. Ating hevi i bin painim ol long taim bilong pait nogut, o taim ol man i bagarapim nating bikpela lain man, o narapela samting nogut.

Kirap long yia 1900 i kam inap nau, winim wan handet milion manmeri i bin dai long ol bikpela pait, na planti bilong ol i dai bihain long ol i karim bikpela pen tru. Sapos yumi bungim namba bilong ol manmeri i bin dai long ol kantri i no gat pait tasol ol man i bagarapim nating bikpela lain man, ol samting nogut tru i bin kamap bai i planti planti tru. Planti man i save wok strong bambai ol man i no ken lusim tingting long ol dispela samting.

Ol Man i Laik Rausim Long Tingting

Ol man i save kirapim ol man o ol pikinini na tumbuna pikinini bilong ol long lusim rong bilong ol man i bin mekim nogut long ol na no ken tingim moa, ol i save tok, pasin bilong tingim ol samting nogut i bin kamap bipo i save brukim ol lain, na sapos em samting i bin kamap planti yia bipo, em i bikpela samting long lusim tingting long en. Ol i tok, pasin bilong lusim tingting i save helpim ol man long stap wanbel, tasol pasin bilong tingim ol dispela samting nogut i no inap senisim ol samting i bin kamap bipo, maski em ol samting nogut tru i bin givim bikpela pen na hevi long man.

Tasol bilong traim helpim ol manmeri long lusim tingting, sampela man i tok, ol pasin nogut bilong bagarapim man i no bin kamap, maski em ol pasin i nogut moa yet. Olsem: Sampela saveman bilong skelim na senisim tok, ol i helpim tok bilong sampela man i tok, ol Natsi i no bin mekim pasin nogut tru bilong bagarapim planti milion manmeri.a Na ol i bin stretim rot bilong ol man i ken raun long ol banis kalabus nogut bilong bipo, olsem banis Auswis na Treblinka, na ol i tokim ol man bilong raun olsem ol rum bilong pasim ol man insait long en na pulimapim ges nogut long en na ol i dai, em wanpela samting i no bin stap long ol dispela banis. Na ol i tok olsem maski planti man i bin lukim dispela samting long ai bilong ol yet na i gat planti planti stori na pepa i makim olsem yumi ken bilip tru long en.

Olsem wanem na sampela man i bilipim kain tok giaman olsem? Long wanem, sampela i laik lusim tingting long asua bilong ol yet na lain bilong ol long dispela samting. Bilong wanem ol i mekim olsem? Long wanem, ol i litimapim kantri bilong ol yet, o ol i bihainim tingting bilong ol yet, o ol i no laikim ol Juda, o ol narapela samting. Ol man bilong skelim na senisim tok i ting, taim ol man i lusim tingting long ol samting nogut tru, em nau, asua i pinis. Tasol planti manmeri i strong long sakim ol dispela saveman i gat tingting kranki, em wanpela saveman bilong Frans i bin kolim ol, “ol kilman bilong tingting.”

Ol i No Save Lusim Tingting

Yumi save ol man i stap yet ol i hatwok tru long lusim tingting long ol wanfamili i bin dai long pait o long pasin nogut tru bilong bagarapim man. Tasol klostu olgeta man i laik tingim pasin bilong bagarapim nating bikpela lain man o pinisim wanpela lain olgeta, ol i mekim olsem, long wanem, ol i laik pen na hevi ol yet na wanfamili bilong ol i bin karim bai skulim na helpim ol man bambai ol wankain pasin nogut i no ken kamap gen.

Olsem na gavman bilong Jemani i tingting pinis long wokim bung bilong makim taim ol i kisim save long ol samting nogut tru ol Natsi i bin mekim long banis kalabus bilong Auswis. Presiden bilong Jemani i tok, ol bai mekim olsem, long wanem, pasin bilong ‘tingim ol dispela samting nogut bai givim tingting long ol lain i kamap bihain.’

Na long namba 50 yia bilong makim pinis bilong Namba Tu Pait, Pop John Paul Namba 2 i tok: “Taim ol yia i kam i go pinis, ol tingting long Pait i no ken lus, nogat; ol dispela tingting i mas stap olsem strongpela samting bilong skulim lain bilong yumi long nau na ol lain bai kamap bihain.” Tasol yumi mas tok, sampela taim Misin Katolik i no save tingim ol pasin nogut tru i bin kamap na bagarap i bin painim ol man long ol dispela yia bilong pait.

Bilong givim tingting na toksave long ol nupela lain long ol samting ol man i bin mekim bilong bagarapim nating bikpela lain man long taim bilong yumi na long olgeta taim bipo, ol i bin wokim sampela haus tumbuna, olsem haus tumbuna (Holocaust Memorial Museum) long Wosington, D.C., na haus tumbuna (Beit Hashoah Museum of Tolerance) long Los Enjeles. Na i gat wankain as na ol i bin wokim sampela piksa wokabaut i stori long ol dispela samting nogut bilong bagarapim man bambai ol man i ken pilim tru ol dispela samting i bin kamap. Ol i wokim ol dispela samting bambai olgeta man i no ken lusim tingting long pen na hevi ol man i kisim long han bilong ol narapela.

Bilong Wanem Ol i Tingim?

Wanpela saveman bilong Amerika em mama i bin karim em long Spen, em George Santayana, em i tok: “Ol man i no inap tingim ol samting i bin kamap bipo ol bai mekim gen ol dispela samting.” Sori tru, i olsem inap planti tausen yia ol man i lusim tingting hariap long ol samting ol i bin mekim, olsem na ol i save mekim ol wankain rong long olgeta taim.

Pasin nogut tru bilong kilim i dai planti manmeri long bipo i kamap inap long nau, i kamapim long ples klia olsem wok bilong man long bosim ol narapela man i pundaun tru. Bilong wanem i olsem? Long wanem, ol man i save mekim wankain rong long olgeta taim​—⁠ol i sakim God na ol lo bilong em. (Stat 3:​1-6; Saveman 8:⁠9) Na long nau, olsem Baibel i tok profet long en, ol lain bilong dispela graun i “mekim planti rong,” ol i mekim wankain samting na ol i kisim nogut long en.​—⁠Filipai 2:15; Song 92:7; 2 Timoti 3:​1-5, 13.

Yumi stori pinis long Man bilong wokim yumi, Jehova, olsem na yumi laik save long tingting bilong em long dispela samting, a? Em i save lusim tingting long wanem ol samting? Na em i save tingim wanem ol samting? Ol dispela samting nogut tru man i as bilong en, yumi inap lusim tru tingting long en? Yumi ken ting “ol pasin nogut bilong ol man nogut” bai pinis?​—⁠Song 7:⁠9.

[Futnot]

a Bilong kisim sampela save long ol tok giaman bilong ol saveman bilong skelim na senisim tok, lukim stori “The Holocaust​—⁠Yes, It Really Happened!,” long Kirap! (tok Inglis) bilong Epril 8, 1989, pes 4-8.

[Rait/Ol Piksa long pes 7]

“Ol man i no inap tingim ol samting i bin kamap bipo ol bai mekim gen ol dispela samting.”—George Santayana

Ples na aven bilong kukim skin bilong ol man i dai pinis long banis kalabus bilong Auswis

[Kredit Lain]

Oświęcim Museum

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim