I Stap Bilong Ol i Gutpela Maski Ol i No Gat Han o Lek

“MAN bilong wokabaut i go antap long ol maunten em i sanap gen antap long maunten.” Em tok bilong wanpela nius taim Tom Whittaker i kamap long het bilong maunten Everes. Planti man paslain long em ol i bin wokabaut i go antap long dispela traipela maunten, tasol Tom Whittaker em namba wan man i no gat lek daunbilo bilong mekim olsem! Lek daunbilo i lus taim birua i painim em long rot. Tasol lek giaman daunbilo i mekim na em inap kirap gen long wokabaut long ol maunten. Ol kain samting olsem i save helpim planti narapela tausen man em han o lek i lus, na ol inap amamas long i stap bilong ol. Long nau, planti man em han o lek i lus ol inap ran long resis, pilai basketbal, o kikim wilwil.

Han lek giaman bilong bipo i no gutpela tumas​—⁠lek em olsem stik ol i wokim long diwai, na han em huk ol i wokim long ain. Tasol ol i wokim gutpela moa ol dispela samting taim ol pait i bagarapim han o lek bilong planti tausen man. Olsem na yumi no kirap nogut long save olsem wanpela dokta bilong ami em i namba wan man bilong wokim han lek giaman. Nem bilong em, Ambras Para, na em i wanpela man bilong Frans i bin stap long yia 1510 i go inap yia 1590. Han lek giaman bilong nau i gat liklik masin haidrolik insait long en, na ol i bin wokim skru bilong lek long pasin i narapela kain stret, na lek daunbilo ol i wokim long kain samting olsem faibaglas, na silikon, na plastik, na ol narapela samting ol i bin wokim long bikpela save bilong ol. Olsem na planti man inap wokabaut gut na mekim gut ol samting ol i bin ting ol i no inap mekim. Ol i kisim sampela save moa long ol masin i liklik tru na ol i putim insait long han o lek giaman bambai ol i ken wok olsem han o lek tru. Na tu, han lek giaman bilong nau i luk narapela kain​—⁠ol i gat pinga, na sampela i luk olsem ol i gat rop bilong blut. Wanpela meri i gat wok long putim klos na soim ol meri i laik baim em i kisim sik kensa, olsem na wanpela lek bilong em i lus. Tasol lek giaman em i kisim i luk olsem lek tru, na em inap mekim yet wok bilong em.

Tingting i Bikpela Samting

Tasol wanpela dokta bilong stretim sik bilong tingting, em Ellen Winchell, em i tok: ‘Taim dokta i katim na rausim han o lek, dispela i kamapim bikpela hevi long skin, na bel, na tingting, na long ol samting bilong spirit.’ Tingim William. Lek bilong em i lus, long wanem, bihain long em i kisim bagarap, sua nogut i sting pinis em i kamap long lek bilong em. Em i tok: “Wanpela bikpela samting bilong helpim yumi long winim ol hatwok long i stap bilong yumi, em tingting bilong yumi long dispela samting. Maski mi no gat lek, mi no ting em i wanpela samting i givim hevi na hatwok long mi. Nogat. Bihain long taim mi kisim dispela bagarap, maski ol hevi i painim mi, mi no larim ol dispela hevi i daunim mi.” Ellen Winchell tu i no gat lek, na em i tok, ol manmeri i no bel hevi tumas long han o lek i lus, bai ol inap lain long karim hevi bilong ol, winim ol manmeri i ting ol i no inap lain long karim dispela hevi. Olsem Baibel i tok, “pasin bilong belgut i olsem marasin bilong mekim man i stap gut.”​—⁠Sindaun 17:⁠22.

Kirap! i bin toktok wantaim sampela Kristen em ol i bin lain gut long karim hevi bilong ol long han o lek i lus. Klostu olgeta i tok, ol man em han o lek bilong ol i lus, ol i mas daunim pasin bilong sem long en o pasim maus tasol na i no laik stori long en. Lek bilong Dell long han kais daunbilo long skru i lus na em i tok: “Mi bai tingting planti sapos ol narapela i ting em wanpela samting ol man i no save toktok long en. Mi ting dispela i save mekim na yumi olgeta i no stap bel isi.” Sampela saveman i tok, sapos han sut i lus na wanpela man i laik sekanim yu, yu yet i mas go pas long givim han kais bilong yu long em. Na sapos wanpela i askim yu long han giaman bilong yu, orait stori long em long en. Sapos yu no sem, dispela bai helpim narapela long stap bel isi. Ating i no longtaim na yutupela bai toktok long ol narapela samting.

I gat “taim bilong lap.” (Saveman 3:4) Wanpela meri em han bilong em i lus, em i tok: ‘Bikpela samting, em yu no ken lusim pasin bilong yu long lap! Yumi mas save, tingting yumi kisim long yumi yet, dispela bai mekim na ol manmeri bai kisim wankain tingting long yumi.’

“Taim Bilong Krai”

Taim lek bilong Dell i lus, pastaim em i tokim em yet olsem: “Mi lus olgeta. I stap bilong mi i bagarap pinis.” Florindo na Floriano, em tupela man long Angola, lek bilong tupela i lus taim bom ol man i bin planim long graun i pairap. Florindo i tok, em i krai inap 3-pela de na nait. Bel bilong Floriano tu i bagarap olsem. Em i tok: “Long dispela taim mi gat 25 krismas tasol. Wanpela de mi inap mekim olgeta samting, na long de bihain mi no inap mekim wanpela samting, mi no inap sanap tu. Bel bilong mi i bagarap stret na mi bel hevi.”

I gat “taim bilong krai.” (Saveman 3:4) Na em pasin bilong yumi long bel hevi na krai sori taim bikpela hevi i painim yumi. (Skelim wantaim Hetman 11:37; Saveman 7:​1-3.) Ellen Winchell i tok: “Bilong yumi ken pinisim bel hevi na krai sori, orait pastaim yumi mas bel hevi na krai sori.” Sapos yumi kamapim bel bilong yumi long man i putim gut yau long harim tok, ating dispela inap helpim yumi. (Sindaun 12:25) Tasol yumi no save bel hevi na krai sori i go i go na i no gat pinis bilong en, nogat. Taim bagarap i painim sampela man na han o lek bilong ol i lus, ating inap liklik taim bel bilong ol i kros na sampela taim bel i stap isi, o ol bai sutim tok long ol narapela, o tingting planti, o surik long ol narapela. Tasol bihain ol dispela pasin bai pinis. Sapos nogat, ating ol bai kisim bikpela bel hevi​—⁠em wanpela sik dokta i mas stretim. Ol famili na ol pren i mas was gut, nogut sampela samting i makim olsem man ol i laikim tumas em i mas kisim kain helpim olsem.a

Tupela lek bilong W. Mitchell i dai. Em i tok: “Yumi olgeta i mas i gat man i save tingim gut yumi. Maski yumi gat wanem kain sik o hevi, yumi inap karim hevi bilong en sapos yumi gat planti pren na famili i stap klostu long yumi. Tasol man i stap wanpis na em yet i mas karim ol hevi bilong em, ol liklik samting tasol inap pundaunim em. Na ol pren i no save kamap nating, yumi mas mekim sampela samting na bai ol man i laik i stap pren bilong yumi, na yumi mas mekim sampela samting na bai ol i no laik lusim yumi; sapos nogat, dispela pasin pren bai pinis.”​—⁠Skelim wantaim Sindaun 18:⁠24.

Ol Inap Mekim Planti Samting

Maski skin bilong ol i bagarap, planti man em han o lek bilong ol i lus, ol i save mekim planti samting. Taim mama i karim Russell, em i gat hap lek tasol long han kais. Nau em i gat 78 krismas, tasol long olgeta taim em i mekim eksasais na em inap mekim planti samting, tasol nau em i mas wokabaut long stik. Russell em i man bilong amamas na em i tok, inap longtaim ol man i kolim nem Amamas long em.

Lek bilong Douglas i lus long taim bilong Namba Tu Pait, na lek giaman i save helpim em long wokabaut. Em i wanpela Witnes Bilong Jehova, na inap 6-pela yia nau em i amamas long autim tok long olgeta de, olsem painia oltaim. Na yu tingim yet Dell? Em dispela man i ting laip bilong em i bagarap pinis taim lek bilong em i lus. Em tu i amamas long i stap bilong em olsem wanpela painia, na em inap lukautim em yet long ol samting bilong skin.

Tasol olsem wanem long ol man em han o lek bilong ol i lus na ol i sindaun long ol kantri i stap rabis o long ol kantri i gat pait long en? Wol Helt Oganaisesen i tok: “Long nau, sampela tasol bilong ol manmeri em skin bilong ol i bagarap, ol i kisim helpim.” Planti i mas wokabaut long wanpela o tupela stik. Tasol sampela taim ol man i kisim helpim. Floriano na Florindo, em dispela tupela man i kisim bagarap long bom long Angola, ol i bin kisim lek giaman long rot bilong Intenesenel Retkros na gavman bilong Swiselan. Floriano i amamas long mekim wok olsem wokman long wanpela kongrigesen bilong ol Witnes Bilong Jehova, na Florindo i save mekim wok elda na wok painia.

Wanpela lain i save helpim ol man em skin bilong ol i bagarap i tok: “Ol man i no gat strongpela bel moa, ol dispela man tasol i stap nogut!” Baibel i bin mekim bikpela wok long strongim bel bilong ol man em skin bilong ol i bagarap. Dell i tok: “Mi lainim tok i tru bilong Baibel taim skin bilong mi i wok long kamap strong gen, na dispela i bin helpim mi gut.” Russell i tok: “Bilip bilong mi long ol tok promis i stap long Baibel, dispela i bin helpim mi long olgeta taim bilong hevi.” Baibel i tok promis long wanem ol samting bai painim ol man em skin bilong ol i bagarap?

[Futnot]

[Blok long pes 8]

Pen Giaman

Sampela man i no gat lek ol i save pilim wanpela samting olsem lek i stap yet. Dispela i save kamap long planti man taim dokta i katim na rausim lek bilong ol, na em i olsem wanpela samting tru tru ol i save pilim, olsem na wanpela buk bilong helpim ol dispela kain man i tok: “Taim yu lusim bet o sia na yu no bin putim lek giaman bilong yu, was gut long dispela samting em bai mekim na yu ting lek tru i stap. Olgeta taim yu mas lukluk i go daun bilong kirapim tingting bilong yu olsem lek i no stap.” Wanpela meri, em dokta i bin katim na rausim tupela lek bilong em, em i laik sanap na sekanim dokta, tasol em i pundaun long plua!

Narapela hevi em pen giaman long lek​—⁠lek i lus, tasol man i pilim pen long dispela hap bilong skin. Pen giaman long olgeta man i narapela narapela kain. Sampela i pilim bikpela pen na sampela liklik pen; sampela i pilim pen inap longtaim na sampela inap liklik taim. Gutpela tru, ol dispela samting giaman i save pinis long skin bilong planti man taim bikpela hap taim liklik i lus.

[Piksa long pes 6]

Han o lek giaman bilong nau i save helpim gut i stap bilong planti manmeri em skin bilong ol i bagarap

[Kredit Lain]

RGP Prosthetics i orait long mipela i kisim dispela poto

[Piksa long pes 7]

Em pasin bilong yumi ol man long bel hevi na krai sori taim bikpela hevi i painim yumi

[Piksa long pes 8]

Planti manmeri em skin bilong ol i bagarap ol inap mekim planti samting