Samting Nogut Bilong Pait
LONG haus bilong lukim ol samting bilong pait bilong bipo (Imperial War Museum) long Landon, Inglan, ol man i kirap nogut long lukim wanpela klok i narapela kain na wanpela masin ol namba bilong en i save senis senis. Dispela klok i no klok bilong makim taim, nogat. Wok bilong klok em bilong helpim ol man long save tru long samting i save kamap long taim bilong yumi na i bikpela samting tru—em pait. Taim han bilong klok i raunim klok, long olgeta 3 na hap sekon samting namba long masin i save senis. Olgeta namba i makim wanpela man, meri, o pikinini i bin dai long pait, kirap long yia 1900 samting i kam inap nau.
Dispela masin i kirap bungim ol namba long Jun 1989. Long 12 klok biknait long Disemba 31, 1999, masin bai pinis long bungim ol namba. Long dispela taim namba long masin bai kamap olsem wan handet milion, em klostu olsem namba bilong ol man i bin dai long pait insait long 100 yia i go pinis.
Man! Wan handet milion manmeri! Dispela namba i winim tupela taim namba bilong ol manmeri i sindaun long Inglan. Tasol dispela namba i no kamapim pret na pen ol dispela manmeri i bin kisim. Na i no kamapim klia pen na hevi famili bilong ol i karim—em pen na hevi bilong ol milion milion papa na mama, brata na susa, meri wanpis na pikinini i no gat papamama. Samting dispela namba i tokim yumi long en i olsem: Kirap long bipo yet i kam inap nau, i no gat narapela taim i kain olsem dispela taim nau yumi stap long en; ol i bagarapim ol man long pasin i nogut tru.
Na tu, ol samting i kamap long taim bilong yumi i kamapim klia olsem ol man i kisim bikpela save long wokim ol samting bilong bagarapim man. Long bipo yet na i kam inap long yia 1900, ol man i wokim isi isi ol nupela samting bilong pait, tasol long taim bilong yumi ol i bin wokim planti planti samting bilong pait. Taim Namba Wan Pait i kirap long 1914, planti soldia long ol ami bilong Yurop ol i raun long hos na holim bainat bilong pait. Long nau, ol inap mekim wok long ol satelait i gat kamera na ol kompyuta bilong stiaim ol roket-bom bambai ol i ken sutim i go pundaun stret long wanem hap bilong graun ol i laik bagarapim man long en. Na bihain long 1914, ol i kisim save long wokim gut tru ol gan, tenk, sabmarin, balus bilong pait, na ol samting bilong pait i gat binatang bilong sik nogut o marasin nogut long en, na bom nuklia.
Ol man i save gut tru long mekim pait na pait i kamap olsem wanpela pilai i no gutpela ol i mekim long nau—ol inap bagarapim ol man. Olsem wanpela stori nating (Frankenstein) i toktok long wanpela samting nogut i kain olsem man na i bagarapim man i bin wokim em, olsem tasol pait i laik bagarapim ol man i wokim ol strongpela samting tru bilong pait. Yu ting ol inap bosim o pinisim dispela samting nogut? Ol stori i kamap bihain long dispela bai toktok long dispela askim.
[Ol Piksa Kredit Lain long pes 3]
Poto bilong U.S. National Archives
Poto bilong U.S. Coast Guard
Imperial War Museum i orait long mipela i kisim dispela piksa