Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
Smok i Save Sotim Laip Bilong Man
Wanpela nius (University of California Berkeley Wellness Letter) i tok: “Olgeta wan wan smok em man i kisim bai sotim laip bilong em inap 11-pela minit.” Ol saveman bilong Yunivesiti Bilong Bristol, Inglan, ol i tok pasin bilong pinisim wanpela karamap smok bai sotim laip bilong man inap wanpela de na hap. Na olgeta yia em i pinisim wanpela karamap smok long olgeta de, dispela bai sotim laip bilong em inap 2-pela mun. Ol saientis i kisim dispela save taim ol i skelim hamas yia ol man bilong smok i save stap na hamas yia ol man i no save smok ol i save stap. Ol saveman i tok: “Dispela i kamapim klia pe nogut bilong pasin bilong smok na olgeta man inap save long en.”
Slip Liklik Bilong Kisim Nupela Strong
Nius The New York Times i tok, pasin bilong dring kofi bambai skin i no ken les long belo bek inap mekim na skin bilong man bai les. James Maas, em saveman bilong ol samting bilong slip long Yunivesiti Konel, em i tok: ‘Taim man i dring kofi pinis, bihain skin bilong em bai les. Sapos man i no bin slip inap long skel bilong em, ol marasin bilong kirapim skin i no stretim dispela samting.’ Maas i tok i gutpela moa long slip liklik na maski long dring kofi. Em i tok, pasin bilong slip liklik “i helpim tru man long putim gut tingting bilong em long ol samting bilong wok, na i helpim em long skelim na pasim tok long ol bikpela samting.” Nius Times i tok, pasin bilong slip liklik long belo, inap 30 minit samting, inap givim nupela strong long man na em i no hatwok long kirap, na dispela i no bagarapim slip bilong em long nait. Maas i tok: “Yumi no ken ting pasin bilong slip liklik i no gutpela. Yumi mas ting em i bikpela samting olsem pasin bilong eksasais long olgeta de.”
Ol Sipsip i Save Kamapim Kapok?
I no longtaim i go pinis na wanpela lain (European Council of Young Farmers) i skelim save bilong ol yangpela, na ol i tok “50 pesen bilong ol pikinini long ol kantri bilong Yuropian Yunion ol i no save suga i kam we, na 75 pesen i no save kapok i kam we, na 25 pesen i ting ol sipsip i save kamapim kapok.” Na tu, 25 pesen bilong ol pikinini long Briten na Netelan i gat 9-pela o 10-pela krismas, ol i ting ol orens na oliv i save kamap long kantri bilong ol yet. Ol pikinini i no save go long fam na lukim ol prut samting, ol i save lukim ol prut long supamaket, na ol i lain long ol samting bilong wok didiman long skul tasol. Ating dispela ol samting i mekim na i no gat planti pikinini long Yurop ol i laik kamap fama. Dispela lain i tok: “Inap 10 pesen tasol bilong ol pikinini long ol kantri bilong Yuropian Yunion ol ‘i gat laik tru’ long kamap fama long bihain.”
Pasin Pren i Laik Bagarap
Wanpela nius (The Wall Street Journal) i tok, yumi save wok planti aua moa, na raun moa bilong mekim wok bisnis, na yumi gat televisen na kompiuta samting i “save mekim na yumi save pas wantaim planti narapela samting, na wantaim ol man, nogat,” olsem na pasin bilong pren wantaim ol narapela i bagarap. Nius i tok: “Ol man i ting i no bikpela samting long lusim hap taim bilong stap wantaim ol pren, em samting man i mekim taim em i gat laik tasol. Ol i ting pasin bilong stap wantaim ol pren i kisim hap taim bilong mekim planti narapela samting ol i laik mekim.” Tasol saveman Jan Yager i tok, taim wanpela hevi i painim famili bilong ol man i no save pas gut wantaim ol narapela, ating “i no gat man i laik helpim ol.” Na save ol i kisim i kamapim olsem ol man i gat ol gutpela pren ol i no karim planti hevi tumas, na ol i no save sik tumas, na ol inap i stap longpela taim moa. Nius Journal i tok: “Man i mas save olsem em i mas wok strong bambai em i ken pas gut wantaim ol pren, wankain olsem em i mas wok strong bambai em i ken mekim gut wok mani na ol samting bilong helpim famili.”
Ol Patpela Pikinini
Dokta Chwang Leh-chii bilong wanpela lain i skelim ol samting bilong kaikai long Taipei, Taiwan, em i tok: “Ol yangpela long Esia i kamap patpela tru, na dispela em i wanpela samting i laik bagarapim tru skin bilong ol.” Nius Asiaweek i tok, long planti hap bilong Esia i gat planti pikinini i patpela tru, na planti bilong ol em ol manki na ol yangpela i stap long taun. I no longtaim i go pinis na wanpela ripot long Beijing i kamapim olsem, winim 20 pesen bilong ol sumatin bilong ol komyuniti skul ol i patpela tumas. Ripot i tok, i luk olsem ol yangpela bilong Esia ol i save lusim bikpela hap taim moa long lukim televisen na long pilai ol video-gem. Wanem samting bai stretim dispela hevi? Nius Asiaweek i tok, bilong stretim dispela i no olsem ol pikinini i no ken kaikai planti, tasol ol i mas eksasais na kisim gutpela kaikai i save strongim skin, olsem planti prut na ol kumu samting, na ol i no ken kisim ol sis-pop samting i gat planti gris long en. Dokta Chwang i tok moa olsem eksasais i mas kamap samting bilong amamas bambai ol pikinini i ken insait long en. Tasol ripot i tok, sapos ol pikinini i no senisim pasin bilong ol, bihain mak bilong blut bilong ol inap go antap, ol i kisim sik long lewa, daiabitis, o sik bilong tingting.
Ol Piksa Wokabaut na Lotu
Wanpela nius (The Independent) bilong Landon i tok: “Ol yangpela i ting ol piksa wokabaut olsem Terminator 2 na Titanic na Star Wars, ol i kirapim ol long pilim ol samting bilong spirit, winim ol bikpela lotu. Savemeri Lynn Clark bilong lain i skelim ol nius samting long Yunivesiti Bilong Kolorado, em i askim 200 yangpela long wanem piksa wokabaut i klostu wankain olsem ol bilip bilong lotu bilong ol. Planti ol i tok Terminator 2, em dispela piksa wokabaut i stori long pait i stap namel long ol gutpela man na ol man nogut, na man i go pas long dispela piksa em i save raun long hap taim bilong bipo bilong helpim wanpela pikinini i kain olsem Mesaia. Savemeri Clark i toktok long wanpela bung long Edinbara, Skotlan, na em i tok: “Long nau ol yangpela i wet long Darth Vader na X Files long helpim ol long kisim save long ol i stap bilong mekim wanem. Planti ol i laikim X Files, long wanem, dispela program i stori long wanpela strong i save bosim graun na ples antap. Em i kamapim olsem i gat ol samting em saiens i no inap stori gut long as bilong en. Dispela em i wanpela askim bilong lotu, tasol ol lotu i no inap stori gut long en.”
Ol Elefan i Droim Piksa
Long Otapalam, India, ol i lainim ol pikinini elefan long holim bras long nus bilong ol na droim ol piksa. Nius The Indian Express i tok, ol man bilong lukautim ol samting bilong graun, ol i bin kamapim wanpela lain (Asian Elephant Art and Conservation Project) i salim ol piksa ol elefan i bin droim na long dispela rot ol i kisim mani bilong lukautim ol elefan. Wanpela elefan i gat 6-pela krismas, nem bilong en Ganesan, em i save amamas tru long droim ol piksa. Taim em i gat laik long droim piksa, em i save meknaisim tupela yau bilong em na kisim bras long man i skulim em. Taim Ganesan i wok long droim ol piksa, em i no laik ol man i kam klostu long em—ol pisin na skwirel tu i no ken kam klostu—nogut em i no inap wok gut. Taim Ganesan i droim sampela mak pinis, em i malolo liklik na i olsem em i skelim wok bilong en. Tasol i no olgeta yangpela elefan i laik droim ol piksa. Sampela ol i soim olsem ol i no amamas long dispela samting, na ol i brukim ol bras bilong droim piksa.
Ol Man Bilong Briten na Ol Amamas
Nius Times bilong Landon i tok, long 1999 em namba wan taim bilong planti man long Briten ol i tromoi bikpela mani bilong painim amamas, winim mani ol i tromoi bilong “baim kaikai, haus, o sampela narapela samting famili i save baim long olgeta wik.” Long 1968, inap 9 pesen bilong mani bilong famili i go bilong baim ol samting bilong amamas, tasol long nau 17 pesen bilong mani bilong famili i go long dispela samting. Saveman Martin Hayward i tok: “Nau yumi gat planti mani moa, winim long 30 yia i go pinis, olsem na ol samting bilong amamas em bipo ol maniman tasol i baim, long nau planti ol i ting em samting ol i mas kisim. Planti man long nau ol i ting pasin bilong kisim holide em i samting ol i ‘mas’ kisim—i no samting ol i gat ‘laik’ tasol long kisim. Sampela ol i ting ol i mas kisim holide inap 3-pela taim long olgeta yia.” Ol famili i save tromoi bikpela mani long ol video na kaset samting, televisen, na kompiuta, winim mani ol famili i bin tromoi long ol dispela samting long 1968 inap 4-pela taim. Long olgeta 10-pela 10-pela famili, wanpela i mekim wok long Intenet, na long olgeta 3-pela 3-pela famili, wanpela i gat kompiuta.